BO LESŁA W A D A M C ZY K
W SPRA W IE RZEKOMEGO POZIOM U ELUW IALNEGO NIEKTÓRYCH GLEB PYŁOW YCH
Z akład G leb o zn a w stw a W SR K raków . K iero w n ik — doc. dr T. K om ornicki
B iorąc udział w gleboznaw czej klasy fikacji g ru n tó w woj. k rak ow skiego m iałem m ożność zaobserw ow ać dość częste w ystępow anie n a utw orach pyłow ych (w pow. bocheńskim , brzeskim i nowosądeckim ) gleb o zab arw ieniu poziomów, ch arak tery sty czn y m dla ty p u bielicowego. U kład zabarw ienia w skazyw ał na w ystępow anie poziom ów A , Ao i B, p rzy czym „w yb ielon y ” poziom A% spotykano rów nież przy odczynie słabokw aśnym , a n aw et bliskim obojętnego. Z aistniał więc problem , czy tego ro dzaju gleby m ożna zaliczać do ty p u bielicow ego bądź do tzw. ty p u pobielicow ego w edług propozycji J. T o m a s z e w s k i e g o . J a k dalej stw ierdzono, poziom te n w y stęp u je zw ykle wówczas, gdy sto sun kowo pły tko z n ajd u je się zb ity i tru d n o przepuszczalny poziom B. P o w stało więc pytanie, czy owo w y raźn e rozjaśnienie barw y często do jasnopopielatego koloru nie je st po p ro stu w yn ikiem okresow ego odgór nego oglejenia, niekoniecznie zw iązanego z procesem bielicow ania.
P rzeprow adzona w ty m k ieru n k u analiza n iek tó ry ch w łaściw ości gleby nie potw ierdziła rów nież aż tak silnie w y stępu jących procesów bielicow ania, jak na to w skazyw ałoby zabarw ienie poziom u podpróch- nicznego, a m ianow icie:
W pro filu glebow ym zaznacza się w praw dzie w yraźn ie przem ieszcza nie frak cji ilastej, jed n ak w rzekom ym poziom ie A2 (oznaczonym w ta blicy sym bolem A%/Gr) w y stęp u je dosyć znaczna ilość m inerałów ila stych, dalej w poziom ie ty m gleba zaw iera jeszcze około 0,5% С organicznego (około 1% próchnicy), co było powodem , że próbki gleby z ty ch poziom ów zm ieniły barw ę z jasnej na ciem ną w czasie gotow ania z w ęglanem sodu (przy analizie m echanicznej). Po w yprażeniu nato m iast próbka gleby p rzyjm ow ała b arw ę beżow o-rdzaw ą, co w skazyw ałoby na zaw artość w niej żelaza. O bejrzano rów nież kilkanaście p rep arató w gleby pod m ikroskopem polaryzacy jn y m i stw ierdzono, że ziarn a gleby z poziom u rzekom ego A2 m ają rów nież nacieki żelaza, podobnie jak
594 В. Adamczyk
i w in ny ch poziom ach; w poziom ie В było tylko znacznie więcej m ikro - agregatów żelazisto-ilastych.
Zmienność n iek tó ry ch w łaściw ości gleby w p r o f ilu
Uie j scowość Poziom p r o f i l u glebowego Miąższość poz iomu cm Zawartość - % pHU20) i ł u •
kolo id aln eg o minerałów
ilasty ch organicznegoс Gnojnik A 0-20 13 10 1,62 5,45 pow.Brzesko A,/Gr 20-30 12 8 0,53 5,60 B1 30-65 23 15 0,25 5,40 B2 65-130 19 14 0,14 6,30 £ ierlik ó w k a A 0-22 14 10 1,81 5,30 pow.Bochnia Ai/Gr 22-45 15 8 0,50 5,00 B1 45-100 22 14 0,21 5,70 Chronów A 0-23 13 9 n .o . 5,50 pow.Bochnia A i/G r 23-45 18 12 n .o . 5,05 B1 45-90 19 14 n. O. 5,02 b2 90-150 17 12 n .o . 5,60 Łapanów A 0-20 13 n .o . n .o . 5 ,62 pow.Bochnia A5/Gr 20-45 14 n .o . n .o . 5,58 B1 45-105 23 n .o . n .o . 5,58 B2 105-150 26 n .o . n .o . 5,85 Tymowa pow.Brzesko Aj/GrA B1 B2 0-23 23-45 45-130 130-150 14 16 24 21 n .o . n .o . n .o . n .o . n .o . 0,50 n .o . n .o . 5,18 6,20 5,60 6,00 * Procentową zaw artość i ł u k o lo id aln eg o oznaczono metodą Bouyoucosa w m o d y fik acji
Caeagrande i Prószyńskiego
•* M inerały i l a s t e oznaczono metodą term iczną Tokarskiego
J a k z powyższego w ynika, opieranie się na sam ym zabarw ien iu przy u sta la n iu poziom u A 2 ch arak tery zu jący m gleby bielico we, może być nie kiedy zawodne. O statecznie doraźną analizą, dającą już pew ną orientację, m ogłoby być p rzejrzen ie p rep arató w gleby pod m ikroskopem lub w y prażenie gleby w tem p e ra tu rz e około 900° C.
O pierając się na pow yższych d anych rzekom y poziom w ybielenia Ao oznaczono sym bolem A^/Gr, a tego rod zaju gleby zaliczono do ty p u lessivé z okresow ym odgórnym oglejeniem . Dalsze badania w toku.
