SKARGA KONSTYTUCYJNA
mgr Piotr Kapusta
Skarga konstytucyjna jest to instytucja służąca osobie fizycznej
lub prawnej do ochrony na drodze szczególnego postępowania
przed sądem konstytucyjnym przysługujących jej praw konstytucyjnych
publicznej, przy
w przypadku ich naruszenia przez organy władzy czym naruszenie to dokonane może być poprzez ich akty, a w większości krajów – również ich bezczynność.
przysługujące jednostce w stosunku do państwa
roszczenie o ochronę jej podstawowych wolności i praw w szczególnym postępowaniu
przed sądem konstytucyjnym
Pierwowzór skargi konstytucyjnej w Konstytucji Rzeszy Niemieckiej z dn. 28 marca 1849 r.
§ 126. Zur Zuständigkeit des Reichsgerichts
g) Klagen deutscher Staatsbürger wegen
gehören:
Verletzung der durch
die Reichsverfassung ihnen gewährten Rechte. Die näheren Bestimmungen über den Umfang dieses Klagerechts und die Art
und Weise dasselbe geltend zu machen, bleiben der Reichsgesetzgebung vorbehalten.
Mimo że Konstytucja ta nie weszła w życie, to przewidziane w niej założenia skargi konstytucyjnej stały się wzorem dla innych państw.
1. Austriacka ustawa zasadnicza z dn. 21 grudnia 1867 r. – powołanie Trybunału Państwa (kompetencja rozpatrywania
skarg obywateli na naruszenie politycznych,
zagwarantowanych im konstytucyjnie praw w razie rozstrzygnięcia sprawy w ustawowo określonym trybie administracyjnym)
Konstytucja Szwajcarii z 1874 r. (skarga na naruszenie praw konstytucyjnych przez władze kantonalne kierowane do Sądu Związkowego)
2.
3. Konstytucja rozpatrywana
Austrii z 1920 r. (skarga konstytucyjna przez Trybunał Konstytucyjny)
Typy skargi konstytucyjnej
ujęcie węższe ujęcie szersze
ograniczenie podstaw skargi do zarzutu, w myśl którego orzeczenie naruszające wolności lub prawa skarżącego zostało
możliwość postawienia również zarzutu, w myśl którego samo orzeczenie zostało wydane
konstytucję
w sposób naruszający wydane w oparciu o przepis prawa
sprzeczny z konstytucją
skarga na akt stanowienia prawa możliwość skarżenia tak samej normy, jak i orzeczenia
Art. 79 ust. 1 Konstytucji RP
Każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach
Konstytucji.
lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w
Konstrukcja skargi konstytucyjnej
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Wskazanie miejsca i daty sporządzenia skargi konstytucyjnej
Oznaczenie adresata skargi konstytucyjnej
Określenie podmiotu występującego ze skargą konstytucyjną Oznaczenie rodzaju pisma procesowego
Określenie przedmiotu skargi konstytucyjnej Uzasadnienie skargi konstytucyjnej
Pieczęć i podpis adwokata albo radcy prawnego Wskazanie załączników
Miejsce i data sporządzenia skargi konstytucyjnej
-
-
deklaratoryjny charakter danych
postulat, by miejsce sporządzenia było tożsame z miejsce zamieszkania/siedzibą kancelarii zaś data sporządzenia skargi
mieściła się w okresie 3 miesięcy liczonych od dnia doręczenia prawomocnego rozstrzygnięcia
data złożenia skargi (prezentata biura podawczego TK lub data stempla pocztowego!) – podstawa dla ustalenia zachowania 3- miesięcznego terminu na złożenie skargi (tempus continuum
-
art. 112 k.c. w zw. z art. 165 § 1 k.p.c.; termin zawity – nieprzywracalny wg art. 168 k.p.c.)
data wyroku i data doręczenia wyroku i ich związek z data
złożenia skargi -
Adresat skargi konstytucyjnej
Trybunał Konstytucyjny Al. Jana Christiana Szucha
00-918 Warszawa
12a
Określenie podmiotu występującego ze skargą konstytucyjną
Ze skarga konstytucyjną może wystąpić każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone.
Trzy kategorie podmiotów:
a) osoby fizyczne;
b) osoby prawne prawa prywatnego;
c) osoby prawne prawa publicznego.
Do wystąpienia ze skargą konstytucyjną nie maja legitymacji organy władzy publicznej i inne podmioty realizujące władztwo
publiczne, w szczególności j.s.t.
Określenie podmiotu występującego ze skargą konstytucyjną (osoby fizyczne)
Legitymowana jest każda osoba znajdująca się pod
władzą RP (obywatele RP, cudzoziemcy i apatrydzi). Cudzoziemcy i apatrydzi
ograniczenia podmiotowe ograniczenia przedmiotowe
możliwość ograniczenia lub wyłączenia skarga konstytucyjna cudzoziemca nie cudzoziemców z możliwości korzystania z do
określonych w
może dotyczyć prawa azylu ani prawa uzyskania w RP statusu uchodźcy niektórych wolności lub praw
konstytucji
Określenie podmiotu występującego ze skargą konstytucyjną (osoby fizyczne)
Osoba fizyczna nie może imieniu osoby trzeciej.
wnieść skargi konstytucyjnej w
Wyjątek!
Wyrok TK z dn. 24.1.2001 r., SK 30/99, LEX nr 46002
Dopuszczalność wniesienia skargi konstytucyjnej przez małżonków,
zastosowanie
o do
ile kwestionowany przepis znalazł jednego z nich jako podatnika, a następnie do drugiego jako małżonka podatnika.
Określenie podmiotu występującego ze skargą konstytucyjną (osoby prawne prawa prywatnego)
- konieczność odpowiedniości między charakterem danej osoby
prawnej a charakterem wolności lub prawa, na który dana działalności osoba prawna się powołuje (np. wolność
gospodarczej, prawo własności, prawo do sądu)
- wyłączone są prawa, których beneficjentami prawa wyborcze,
mogą być
wyłącznie osoby fizyczne (np. prawo do
ochrony zdrowia)
fakt realizowania przez osobę prawna określonych usług
rzecz państwa lub j.s.t. nie ma automatycznego wpływu
- na
na pozbawienie jej możliwości korzystania z konstytucyjnie
Określenie podmiotu występującego ze skargą konstytucyjną (osoby prawne prawa prywatnego)
Możliwość wniesienia skargi konstytucyjnej przez osobę prawną jest uzależniona od wyrażenia przez właściwy organ statutowy upoważnienia dla podmiotu lub organu reprezentującego daną osobę prawną.
(por. postanowienie TK z dn. 12.12.2001 r., Ts 113/01, LEX nr 52891)
Określenie podmiotu występującego ze skargą konstytucyjną (osoby prawne prawa prywatnego)
Możliwość wystąpienia przez osobę prawną prawa prywatnego ze skargą konstytucyjną w imieniu osoby trzeciej – konieczność kumulatywnego spełnienia trzech przesłanek:
1. osoba trzecia korzysta ze swych praw i wolności konstytucyjnych w ścisłym związku z działalnością danej osoby prawnej
osoba trzecia nie ma możliwości złożenia skargi konstytucyjnej
2.
3. osoba trzecia nie ma możliwości zainicjowania w trybie art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji RP
postępowania przez TK
Określenie podmiotu występującego ze skargą konstytucyjną (osoby prawne prawa publicznego)
Osoby prawne prawa publicznego jedynie na zasadzie wyjątku mogą
wystąpić ze skarga konstytucyjną – wyłącznie po kumulatywnym spełnieniu przesłanek:
1.
2.
niezależność jej sytuacji prawnej od organów władzy publicznej;
jej działalność wywiera bezpośredni wpływ na sposób korzystania z konstytucyjnych praw przez określone jednostki;
ograniczenie praw danej osoby prawnej prowadzi jednocześnie do
ograniczenia praw innych jednostek.
3.
Przykład:
Państwa
ochrona praw majątkowych spółki z udziałem Skarbu
Obowiązek zastępstwa przez zawodowego pełnomocnika (1)
Skarga konstytucyjna oraz zażalenia na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu muszą być podpisane (niekoniecznie sporządzone) przez adwokata lub radcę prawnego.
chyba że skarżącym jest sędzia, prokurator, notariusz, doktor
habilitowany lub profesor nauk prawnych
Obowiązek ten nie dotyczy reprezentowania go już w toku postępowania przed TK.
Obowiązek zastępstwa przez zawodowego pełnomocnika (2)
Pełnomocnik
z wyboru ustanowiony z urzędu
a) wniosek składany do SR miejsca zamieszkania skarżącego
b) powód: niemożność poniesienie
kosztów pomocy prawnej
do czasu rozstrzygnięcia wniosku nie biegnie termin do wniesienia skargi konstytucyjnej
Oznaczenie rodzaju pisma procesowego
SKARGA KONSTYTUCYJNA
Określenie przedmiotu skargi konstytucyjnej
Podstawowe elementy:
1. wskazanie podstawy prawnej skargi konstytucyjnej (art. 79 ust. 1 w zw. z art. 188 pkt 5 Konstytucji RP);
dokładne określenie:
ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach określonych w Konstytucji RP i w stosunku do którego skarżący domaga się stwierdzenia niezgodności z ustawą zasadniczą,
przepisu lub przepisów konstytucji, których naruszenie zarzucane jest w skardze konstytucyjnej oraz sposoby, w jaki zostały one naruszone;
wniosek o zwrot kosztów zastępstwa procesowego.
2.
a)
b)
3.
Skarżący zawnioskować może o wydanie postanowienia tymczasowego o charakterze zabezpieczającym, a którego treścią będzie zawieszenie lub wstrzymanie wykonania orzeczenia indywidualnego, w związku z którym wniesiono skargę konstytucyjną.
Uzasadnienie skargi konstytucyjnej
Powinno ono zawierać następujące elementy:
1.
2.
dokładny opis stanu faktycznego sprawy zawisłej przed TK;
wskazanie orzeczenia ostatecznego, z którym łączone jest naruszenie praw
wolności skarżącego;
charakterystykę naruszonych wolności lub praw konstytucyjnych;
charakterystykę sposobu naruszenia wolności lub praw konstytucyjnych;
lub
3.
4.
5. uzasadnienie zarzutu niezgodności kwestionowanego przepisu ze wskazanym w petitum skargi wzorcem konstytucyjnym.
Uzasadnienie powinno oddawać dualistyczny charakter skargi konstytucyjnej, tj. jako środka ochrony wolności i praw zagwarantowanych w RP oraz jako narzędzia służącego eliminacji z porządku prawnego przepisów sprzecznych z konstytucją.
Pieczęć i podpis adwokata lub radcy prawnego
Wskazanie załączników
1. pełnomocnictwo wraz z dowodem uiszczenia opłaty skarbowej lub postanowienie SR o ustanowieniu pełnomocnika z urzędu wraz z decyzją organu samorządu
adwokackiego albo radcowskiego wyznaczającą konkretną osobę jako pełnomocnika z urzędu lub kopie dokumentów potwierdzających posiadanie
szczególnych kwalifikacji zawodowych
2. kopia uchwały organu statutowego osoby prawnej upoważniającej podmiot reprezentujący tę osobę prawną do złożenia skargi konstytucyjnej;
aktualny wyciąg z właściwego rejestru
kopia orzeczenia organu władzy publicznej, z którego wydaniem skarżący łączy
naruszenie przysługujących mu wolności lub praw konstytucyjnych 3.
4.
5. kopie orzeczeń wydanych w związku z wyczerpaniem przez skarżącego przysługujących mu środków odwoławczych lub środków zaskarżenia, łącznie z
orzeczeniem wydanym przez sąd I instancji
Opracowano na podstawie:
Artur Biłgorajski, Prawo konstytucyjne i ustrój organów
ochrony prawnej dla praktyków. Objaśnienia, wzory pism, pytania i kazusy, Warszawa 2013
Dziękuję za uwagę!
