Wykład 1 SSE Podstawowe pojęcia prawa i
prawoznawstwa
role semiotyczne wypowiedzi
Semiotyka– ogólna teoria znaków językowych.
Dzieli się na trzy subdyscypliny:
1. Semantykę – zajmującą się stosunkiem
znaków językowych do tego, co one oznaczają;
2. Syntaktykę – zajmującą się sposobami wiązania znaków prostszych w sensowne wypowiedzi złożone;
3. Pragmatykę – zajmującą się stosunkami, jakie zachodzą między znakami a ludźmi, którzy te znaki wytwarzają lub odbierają ze
zrozumieniem.
Funkcja opisowa wypowiedzi
Pełnią ją zdania w sensie logicznym, tzn.
wypowiedzi oznajmujące, które mają wartość
logiczną prawdy lub fałszu.
Funkcja ekspresyjna wypowiedzi
• Polega na wyrażaniu naszych przeżyć, przeświadczeń za pomocą wypowiedzi językowych.
• Funkcję tę spełniają wypowiedzi, które wyrażają stany emocjonalne, życzenia, akty woli.
• Najbardziej funkcja ta widoczna jest w przypadku ocen, tzn. wypowiedzi, które wyrażają przeżycia polegające na emocjonalnym ustosunkowaniu się do jakichś faktycznie występujących lub
wyobrażanych stanów rzeczy, czyli wypowiedzi wyrażających ich aprobatę lub dezaprobatę.
oceny
1) Zasadnicze (samoistne)
„x ma wartość
w”
oceny
2) Zrelatywizowane:
a) Systemowo
„x ma wartość w w systemie wartości s”
b) Instrumentalnie
„x ma wartość w jako środek do celu c”
c) Kontekstowo
„x ma wartość w w zależności od sytuacji s”
Funkcja sugestywna wypowiedzi
•
Polega na wpływaniu na
zachowanie jakiegoś podmiotu.
•
Spełniają ją wypowiedzi
dyrektywalne, tzn. takie, które wskazują komuś określony
sposób postępowania w
określonych okolicznościach.
Funkcja sugestywna wypowiedzi
• Wyrażają wolicjonalny stosunek do rzeczywistości, tzn. wolę
wypowiadającego dyrektywę, aby
zachował się w wyznaczony sposób w określonych okolicznościach.
• Podstawowym typem wypowiedzi dyrektywalnych są normy
postępowania.
Funkcja performatywna wypowiedzi
• To inaczej funkcja dokonawcza, w
której języka używamy wówczas, gdy mówienie jest czynieniem, tzn. przez sformułowanie wypowiedzi językowej kreujemy nową rzeczywistość.
• Wiąże się z pojęciem czynności konwencjonalnych.
Czynność
konwencjonalna
Czynność konwencjonalna polega na tym, że na podstawie wyraźnie ustanowionych lub zwyczajowo
ukształtowanych reguł pewnym czynnościom psychofizycznym werbalnym (aktom mowy) lub
niewerbalnym (gestom) nadaje się
nowy społeczny sens kulturowy.
Funkcja performatywna wypowiedzi
Funkcja performatywna polega na tym, że przez wygłoszenie czy też napisanie pewnej wypowiedzi
dokonuje się określonej czynności konwencjonalnej (kulturowej), tzn.
takiej, która będąc zachowaniem werbalnym, uzyskuje nowy
społeczny sens kulturowy na mocy swoistych reguł przyjmowanych w danym środowisku.
Norma jako dyrektywa stanowcza
• Normy odpowiadają na pytanie: jak być powinno?, a nie jak jest?
• Wyraża skierowane do określone osoby (osób) żądanie zachowania się w pewien sposób w pewnych okolicznościach lub też zawsze i wszędzie. Inaczej norma jest to wypowiedź formułująca odniesiony do konkretnych osób nakaz lub zakaz określonego zachowania w danych okolicznościach.
• Normę postępowania można sprowadzić do
formuły: „Podmioty typu P w okolicznościach typu O powinny zachować się w sposób Z”.
