Strona
1
z95
Temat: Kryteria wyboru formy prawnej
1. RÓŻNICA POMIĘDZY STAŁĄ DZIAŁALNOŚCIĄ GOSPODARCZĄ A OKAZYJNYMI TRANSAKCJAMI I USŁUGAMI MAJĄCYMI CHARAKTER GOSPODARCZY. DEFINICJA I RÓŻNICE.
2. Definicje: zdolność prawna, zdolność do czynności prawnych, osobowość prawna, osoba prawna a osoba fizyczna
3. WYBÓR FORMY PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
3.1. Indywidualny przedsiębiorca ewidencjonowany w ewidencji działalności gospodarczej.
Charakterystyka. Podstawy prawne.
3.2. Spółki prawa handlowego zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym. Podstawy prawne:
3.2.1. Spółki osobowe:
3.2.1.1. spółka jawna. Charakterystyka. Wymogi rejestracyjne.
3.2.1.2. spółka partnerska. Charakterystyka. Wymogi rejestracyjne.
3.2.1.3. spółka komandytowa. Charakterystyka. Wymogi rejestracyjne.
3.2.1.4. spółka komandytowo – akcyjna. Charakterystyka. Wymogi rejestracyjne.
3.2.2. spółki kapitałowe:
3.2.2.1. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Charakterystyka. Wymogi rejestracyjne.
3.2.2.2. spółka akcyjna. Charakterystyka. Wymogi rejestracyjne.
4. PORÓWNANIE POSZCZEGÓLNYCH FORM PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ.
KORZYŚCI I RYZYKA.
5. Procedura rejestracji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, 6. Procedura rejestracji jednoosobowej działalności gospodarczej,
Strona
2
z95 Ad 1) DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA
Pojęcie działalności gospodarczej zostało ustalone w art. 2 Ustawy z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej. Zgodnie z przywołanym wyżej artykułem działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.
Mając na uwadze powyższą definicję, należy zatem wskazać, iż określona działalność kwalifikowana jest jako gospodarcza, jeżeli charakteryzuje się przede wszystkim generowaniem zysku. Innymi słowy, działalność gospodarcza jest zajęciem prowadzonym w celach zarobkowych. Niemniej jednak, istotne jest, aby przedsiębiorca dążył do osiągnięcia zysku, nie zaś, aby ten zysk osiągnął. Oznacza to, iż w sytuacji, gdy przedsiębiorca miał na celu osiągnięcie zysku, jednakże wystąpiła strata, nie przekreśla to statusu danej działalności jako gospodarczej. Z powyższych względów, działalnością gospodarczą nie jest na przykład działalność społeczna, charytatywna czy religijna.
W następnej kolejności należy podkreślić, iż działalność gospodarcza musi być prowadzona w sposób zorganizowany i ciągły. Pojęcie zorganizowania działalności gospodarczej oznacza, iż konieczne jest wykonanie podstawowych obowiązków dotyczących zastosowania wybranej przez przedsiębiorcę lub nakazanej przez prawo formy organizacyjnoprawnej oraz uzyskanie wymaganego wpisu do rejestru sądowego przedsiębiorców, ewidencji działalności gospodarczej, uzyskania zezwolenia, koncesji, licencji itp. na wykonywanie działalności gospodarczej. W zakresie pojęcia zorganizowania działalności mieści się również organizacja kontaktów handlowych z innymi przedsiębiorcami lub konsumentami. Wymóg ciągłości oznacza, iż za działalność gospodarczą można uznać działalność wykonywaną stale, aczkolwiek nie jest wykluczone prowadzenie działalności sezonowo lub do czasu osiągnięcia określonego celu.
Działalnością gospodarczą nie są zatem przedsięwzięcia mające charakter jednostkowy, jednorazowy.
Istotne jest, aby działania podejmowane w celu osiągnięcia zarobku były powtarzalne.
Mając na uwadze powyższe, należy podkreślić, iż podstawowe różnice między stałą działalnością gospodarczą a okazyjnymi transakcjami i usługami mającymi charakter gospodarczy wyrażają się w tym, iż działalność gospodarcza musi być prowadzona w sposób zorganizowany i ciągły. Cel zarobkowy podejmowanych przedsięwzięć gospodarczych nie jest wystarczający do stwierdzenia, iż dany podmiot prowadzi działalność gospodarczą.
Ad 2) OSOBA FIZYCZNA, ZDOLNOŚĆ PRAWNA I ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH
Osoba fizyczna to prawne określenie każdego człowieka, który występuje jako podmiot w stosunkach cywilnoprawnych. Początek i koniec osoby fizycznej wyznaczają fakty biologiczne – urodzenie się i śmierć.
Strona
3
z95
Zgodnie z art. 8 Kodeksu cywilnego każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną. Zdolność prawna to zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków, a więc jest to możliwość posiadania praw i obowiązków.Zdolność do czynności prawnych to zdolność do nabywania praw i zaciągania zobowiązań własnym działaniem; inaczej – zdolność do samodzielnego i czynnego uczestnictwa w obrocie prawnym.
Podkreślenia wymaga fakt, iż zdolność do czynności prawnych jest konsekwencją zdolności prawnej.
Ponownie należy podkreślić, iż zdolność prawna jest atrybutem każdego człowieka od chwili narodzin, a ustaje z chwilą śmierci. Dziecko, które urodziło się martwe, nie nabywa zdolności prawnej, nie może mieć praw i obowiązków. Szczególny status należy przypisać jednak dziecku poczętemu, a jeszcze nienarodzonemu – tzw. nasciturusowi. Można bowiem dokonać darowizny na rzecz nasciturusa, jednakże stanie się on właścicielem rzeczy dopiero, jeśli urodzi się żywy. W literaturze prawniczej ten przymiot nasciturusa określa się mianem warunkowej zdolności prawnej. Jeśli dziecko urodzi się martwe, wówczas dokonana na jego rzecz darowizna nie wywoła skutków prawnych.
Zdolność prawna ustaje wraz ze śmiercią człowieka. W przypadku osób zaginionych przyjmuje się, że ustaje ona, gdy sąd w postanowieniu uzna osobę zaginioną za zmarłą.
Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych – i to od razu w pełnym zakresie – przysługuje osobie prawnej i innym jednostkom organizacyjnym niebędącym osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje jednak zdolność prawną. Wspomniane podmioty nabywają jednocześnie zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych z chwilą wpisu do odpowiedniego rejestru. Wśród osób prawnych możemy wyróżnić np.: spółkę akcyjną, spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, spółdzielnię, fundację, bank; natomiast jednostki organizacyjne (niebędące osobami prawnymi), którym jednak prawo przyznaje zdolność do czynności prawnych, to m.in.: spółka jawna, komandytowa, komandytowo-akcyjna. Warto pamiętać, że spółka cywilna jest jedynie umową cywilnoprawną, a nie podmiotem praw i obowiązków. Podmiotowość prawną posiadają tylko i wyłącznie jej wspólnicy i to oni występują w obrocie prawnym. Zdolność do czynności prawnych w wypadku osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych ustaje wraz z chwilą ich likwidacji lub upadłości.
Należy stanowczo odróżniać zdolność do czynności prawnych od zdolności prawnej, zwłaszcza jeśli chodzi o osoby fizyczne. Zdolność do czynności prawnych nie przysługuje bowiem człowiekowi od chwili narodzin. Nabywa się ją dopiero po uzyskaniu odpowiedniej dojrzałości i nie od razu w pełnym zakresie.
Dziecko do ukończenia 13 roku życia w ogóle nie posiada zdolności do czynności prawnych, nabywa ją dopiero gdy przekroczy ten wiek. Stąd też osoby poniżej 13 roku życia nie mogą ponosić ani odpowiedzialności cywilnej, ani karnej.
Po przekroczeniu tej granicy wieku dziecko nabywa zdolność do czynności prawnych w ograniczonym zakresie. Oznacza to, że osoby w wieku od 13 do 18 lat mogą samodzielnie podejmować tylko niektóre
Strona
4
z95
ściśle określone czynności, pozostałe zaś mogą dokonywać tylko za zgodę swych przedstawicieli ustawowych, którymi są najczęściej rodzice.Stosownie do art. 20 Kodeksu cywilnego osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, np. zakupić mleko czy zeszyt. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może też bez zgody przedstawiciela ustawowego rozporządzać swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów inaczej postanowi (art. 21 K.c.). Chodzi tu o zarobek ze stosunku pracy, ale także ze świadczenia innych usług, np. w ramach przygotowania do zawodu, prac sezonowych, dorywczych, z tytułu udziału w konkursach, zawodach sportowych, z tytułu należności za zebrane grzyby, ze stypendium itp.
Osoby niemające pełnej zdolności do czynności prawnych mogą natomiast samodzielnie zawrzeć umowę o pracę. Jeśli opiekun prawny chciałby się temu skutecznie sprzeciwić, musiałby najpierw wystąpić do sądu opiekuńczego i wykazać, że dana umowa o pracę narusza interes i dobro osoby ograniczonej w zdolności prawnej. Tylko wówczas umowa o pracę, zawarta z osobą mającą ograniczoną zdolność do czynności prawnych, zostałaby usunięta z obiegu prawnego.
Osoba, która posiada ograniczoną zdolność do czynności prawnych, może niewątpliwie samodzielnie rozporządzać przedmiotami, które otrzymała od swoich przedstawicieli ustawowych do swobodnego użytku. Nie dotyczy to natomiast przedmiotów (w tym oczywiście i pieniędzy) danych przez inne osoby.
Chodzi tu zatem o drobne kwoty, zabawki, które dziecko otrzymało od swoich rodziców czy opiekunów prawnych. Natomiast swoboda dysponowania przez tę osobę nie ma zastosowania do rzeczy przedstawiających większą wartość, np. roweru czy jakiejś innej drogiej zabawki.
Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych, jeśli w sprawie, w której samodzielnie działać nie może, zawarła jakąkolwiek czynność dwustronną, to ważność tejże zależy od potwierdzenia jej przez przedstawiciela ustawowego. Jeśli przedstawiciel ustawowy nie wyrazi na nią zgody, nie wywrze ona żadnych skutków prawnych.
Osoba mająca ograniczoną zdolność do czynności prawnych nie może – co do zasady – podejmować czynności jednostronnych, np. dokonać darowizny, sporządzić testamentu, czyli takich czynności do których zgodnie z ustawą wymagana jest zgoda przedstawiciela ustawowego. Jeżeli nawet tak się stanie i taka osoba dokona jednostronnej czynności prawnej, zostanie ona uznana za nieważną (art. 19 K.c.).
Jeśli chodzi o kwestię odpowiedzialności karnej, to polskie prawo wskazuje, że nie można do niej pociągnąć osoby, która nie ukończyła 17 lat. Wyjątkowo osoba, która ukończyła 15 lat, może odpowiedzieć przed sądem karnym w pewnych kategoriach przestępstw, pod warunkiem że okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności, jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się
Strona
5
z95
bezskuteczne. Wobec osoby między 13 a 17 rokiem życia za czyny karalne można jednak stosować środki poprawcze i wychowawcze na podstawie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich.Natomiast – co do odpowiedzialności cywilnej za delikty – należy dodać, iż nieletni, który ukończył 13 lat, może ponieść tego rodzaju odpowiedzialność, jeśli sąd uzna, iż stopień jego dojrzałości pozwala na przypisanie mu zarzutu winy. Ciężar dowodu spoczywa w tym zakresie na osobie poszkodowanego, który winien przed sądem wykazać, iż małoletni osiągnął taki rozwój psychofizyczny, który pozwala mu na przypisanie winy.
Odpowiedzialność cywilną za czyny wyrządzone przez osoby, którym winy przypisać nie można, czyli za osoby niemające zdolności do czynności prawnych lub posiadający ją w stopniu ograniczonym, mogą ponieść – na zasadach określonych w art. 427 K.c. – osoby sprawujące nadzór.
Pełną zdolność do czynności prawnych osoby fizyczne uzyskują z reguły z chwilą ukończenia 18 lat.
Prędzej może ją nabyć jedynie kobieta w związku z zamążpójściem. Kobieta, która ukończyła 16 lat, może za zgodą sądu wstąpić w związek małżeński i z tą chwilą nabędzie już zdolność do czynności prawnych, której nie traci, mimo ewentualnego unieważnienia małżeństwa czy rozwodu przed ukończeniem 18 lat.
Zdolność do czynności prawnych pozostaje zatem w ścisłym związku z osiągnięciem przez człowieka odpowiedniego stopnia dojrzałości psychicznej. W konsekwencji osoby chore psychicznie, mimo ukończenia 18 lat, albo w ogóle nie nabywają zdolności do czynności prawnych, albo posiadają ją jedynie w zakresie ograniczonym. Nadto może zdarzyć się sytuacja, że potrzeba ograniczenia czy pozbawienia zdolności do czynności prawnych zajdzie już w czasie gdy ta osoba zdolności tę już uzyskała. Niemniej, w stosunku do osoby pełnoletniej – ograniczenie czy też pozbawienie zdolności do czynności prawnych może nastąpić tylko na skutek orzeczenia sądu w przedmiocie ubezwłasnowolnienia. Wymóg ten dotyczy również pozbawienia zdolności do czynności prawnych osób, które ukończyły 13 rok życia, a nie ukończyły 18 lat.
Ubezwłasnowolnienie częściowe może zostać orzeczone, jeśli osoba ze względu na swój stan zdrowia psychicznego potrzebuje jedynie pomocy do prowadzenia określonego rodzaju spraw; natomiast sąd może orzec o ubezwłasnowolnieniu całkowitym w przypadku, gdy osoba w ogóle nie jest zdolna ze względu na swój stan zdrowia do pokierowania swoim postępowaniem i rozpoznania znaczenia podjętych działań.
Osoba pełnoletnia (i tylko ona) może być zatem ubezwłasnowolniona częściowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, jeżeli jej stan nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw. Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratora.
Strona
6
z95
Osoba, która ukończyła lat trzynaście, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w ogóle w stanie kierować swym postępowaniem. Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekuna, chyba że pozostaje on jeszcze pod władzą rodzicielską.Decyzja o pozbawieniu czy też ograniczeniu zdolności do czynności prawnych musi być uzasadniona przede wszystkim interesem osoby ubezwłasnowolnionej, a nie interesem innych osób (w tym rodziny) czy instytucji.
OSOBA PRAWNA, OSOBOWOŚĆ PRAWNA
Osoba prawna to trwałe zespolenie ludzi i środków materialnych w celu realizacji określonych zadań, wyodrębnione w postaci jednostki organizacyjnej, wyposażonej przez prawo w osobowość prawną (czyli zdolność do samodzielnego, tj. we własnym imieniu, występowania w obrocie prawnym w charakterze podmiotu praw i obowiązków jako strona stosunku cywilnoprawnego).
Przyznanie osobowości prawnej prowadzi do wyposażenia określonej jednostki organizacyjnej w zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych. Zdolność prawna jest oczywistym atrybutem osobowości (podmiotowości) prawnej. Zasadniczo osobom prawnym w pełnym zakresie przysługuje zdolność prawna. Również zdolność do czynności prawnych jest atrybutem osobowości prawnej.
W przeciwieństwie do osób fizycznych, osobom prawnym przysługuje od początku (od powstania) pełna zdolność do czynności prawnych. Jej wykonywanie powierzono organom osób prawnych, które działają w sposób przewidziany w ustawie i opartym na niej statucie.
Osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną (jest to kodeks spółek handlowych i inne ustawy dotyczące poszczególnych podmiotów). W przypadkach i w zakresie w nich przewidzianych organizację i sposób działania osoby prawnej reguluje również statut. Osoba prawna działa przez swoje organy (osoby lub grupy osób posiadające kompetencje do podejmowania decyzji w jej imieniu) w sposób przewidziany w ustawie lub oparty na jej statucie. Nabywa ona osobowość prawną z chwilą wpisu do odpowiedniego rejestru. Wpisy są jawne. Siedzibą osoby prawnej jest miejscowość, w której ma siedzibę jej organ zarządzający. Osoby prawne mogą posiadać niektóre atrybuty osób fizycznych, jak np. dobra osobiste, do ochrony których stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie dóbr osobistych osób fizycznych.
Z punktu widzenia udziału ludzi w ich strukturze wyróżnia się osoby prawne typu korporacyjnego, czyli takie, z którymi osoby fizyczne są związane stosunkiem członkostwa i decydują o ich działalności (np.
stowarzyszenia, spółdzielnie, związki zawodowe), oraz zakładowego, w których brak takiego powiązania z osobą prawną (np. fundacje, przedsiębiorstwa państwowe). Ze względu na pełnione funkcje dzieli się osoby prawne na gospodarcze (np. spółki handlowe, przedsiębiorstwa państwowe) oraz pozostałe, których celem nie jest prowadzenie działalności gospodarczej (np. partie polityczne, stowarzyszenia zawodowe).W obrocie cywilnoprawnym występują też jednostki organizacyjne nieposiadające
Strona
7
z95
osobowości prawnej, ale wyposażone w zdolność prawną, zdolność do czynności prawnych i w zdolność sądową (np. spółki jawne).Skarb Państwa jest szczególną osobą prawną. W stosunkach cywilnoprawnych jest on podmiotem praw i obowiązków, które dotyczą mienia państwowego nienależącego do innych państwowych osób prawnych (np. przedsiębiorstw państwowych; jednostki takie w obrocie cywilnoprawnym występują jako podmioty samodzielne). Skarb Państwa tworzą więc wszystkie państwowe jednostki organizacyjne, które nie posiadają osobowości prawnej (np. szpital państwowy, jednostka wojskowa). W jego imieniu występują uprawnione organy lub jednostki (np. Minister Skarbu Państwa, zakład budżetowy). Nie ponosi on odpowiedzialności za zobowiązania państwowych osób prawnych, które nie ponoszą też odpowiedzialności za zobowiązania Skarbu Państwa.
Ad 3) WYBÓR FORMY PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
3.1. INDYWIDUALNY PRZEDSIĘBIORCA EWIDENCJONOWANY W EWIDENCJI DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
Artykuł 4 Ustawy z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej definiuje pojęcie przedsiębiorcy. Jest nim osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą.
Wspomniana wyżej ustawa w art. 6 stanowi, iż podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa. Ponadto, organ administracji publicznej nie może żądać ani uzależnić swojej decyzji w sprawie podjęcia, wykonywania lub zakończenia działalności gospodarczej przez zainteresowaną osobę od spełnienia przez nią dodatkowych warunków, w szczególności przedłożenia dokumentów lub ujawnienia danych, nieprzewidzianych przepisami prawa. Wykonując swoje zadania, w szczególności w zakresie nadzoru i kontroli, organy administracji publicznej działają z poszanowaniem uzasadnionych interesów przedsiębiorcy.
Zgodnie z art. 14 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, osoba fizyczna może rozpocząć prowadzenie działalności w dniu złożenia wniosku o dokonanie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, z wyjątkiem przypadków, gdy ustawy uzależniają podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej od obowiązku uzyskania przez przedsiębiorcę koncesji albo zezwolenia.
Działalność wymagająca zezwolenia lub koncesji została oznaczona w art. 75 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Należy podkreślić, iż w przypadku, gdy działalność gospodarcza podejmowana przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną wiąże się z obowiązkiem uzyskania wpisu w rejestrze działalności regulowanej, przedsiębiorca podlegający wpisowi do ewidencji może złożyć wniosek wraz
Strona
8
z95
z oświadczeniem również we właściwym organie ewidencyjnym, wskazując organ prowadzący rejestr działalności regulowanej.Przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą na zasadach uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów (art. 17 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej).
Jest również obowiązany spełniać określone przepisami prawa warunki wykonywania działalności gospodarczej, w szczególności dotyczące ochrony przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego i moralności publicznej, a także ochrony środowiska (art. 18 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej).
Jeżeli przepisy szczególne nakładają obowiązek posiadania odpowiednich uprawnień zawodowych przy wykonywaniu określonego rodzaju działalności gospodarczej, przedsiębiorca jest obowiązany zapewnić, aby czynności w ramach działalności gospodarczej były wykonywane bezpośrednio przez osobę legitymującą się posiadaniem takich uprawnień zawodowych (art. 19 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej).
Działalność gospodarcza osoby fizycznej jest najprostszą formą działalności podmiotów na rynku.
Prowadzenie firmy przez jedną osobę nie zawsze jednak będzie korzystne. Czasami bowiem konieczna jest współpraca kilku osób, by osiągnąć zamierzony cel gospodarczy lub by móc go sfinansować.
W takich sytuacjach, gdy przedsiębiorca przewiduje, że większą korzyść przyniesie mu współdziałanie z inną jeszcze osobą, odpowiednią formą dla takiej współpracy, najbardziej rozpowszechnioną jest forma spółki. Poniżej przedstawione zostały zatem zalety oraz wady prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej.
Cechy pozytywne prowadzenia działalności gospodarczej przez osobę fizyczną:
najprostsza pod względem prawnym forma prowadzenia działalności gospodarczej,
nie wymaga dużych nakładów finansowych,
korzystne opodatkowanie – możliwość wyboru liniowej stawki podatkowej (19%), możliwość odliczenia od dochodu różnego rodzaju wydatków takich jak np. samochód oraz koszta jego eksploatacji, komputer wraz z oprogramowaniem, sprzęty RTV, narzędzia czy rachunki telefoniczne,
minimalna składka ZUS,
stosunkowo niskie koszta rejestracji i prowadzenia działalności,
Strona
9
z95
niezależność, właściciel sam podejmuje wszystkie decyzje, co w niektórych przypadkach może okazać się wadą - przy braku doświadczenia lub ze względu na brak kontroli lub konsultacji np.
ze wspólnikiem.
Wady prowadzenia działalności gospodarczej przez osobę fizyczną:
płynność finansowa zależna od kapitału początkowego przedsiębiorcy,
cały ciężar odpowiedzialności za organizację prowadzonego przedsięwzięcia spoczywa na właścicielu (kierownik jednostki w rozumieniu prawa podatkowego),
przedsiębiorca odpowiada całym swoim majątkiem za podjęte zobowiązania publiczno- i cywilnoprawne
Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą musi również borykać się z takimi niedogodnościami i trudnościami, jak:
nieustanny brak poczucia bezpieczeństwa na rynku związany nie tylko z konkurencją,
potrzeba utrzymania odpowiedniego poziomu sprzedaży produktów i usług, związane są z tym kolejne inwestycje, przeprowadzanie badań rynkowych, niejednokrotnie zaciąganie kredytów czy pożyczek,
konieczność podjęcia ryzyka niepowodzenia przedsięwzięcia,
ponoszenie konsekwencji prawnych, prawo wymaga od przedsiębiorcy znajomości przepisów prawnych takich np. kodeks pracy, zasady higieny pracy i bezpieczeństwa,
prowadzenie dokumentacji podatkowej i ZUS,
potrzeba zmiany formy działalności w przypadku chęci zbudowania dużej korporacji.
3.2. SPÓŁKI PRAWA HANDLOWEGO ZAREJESTROWANE W KRAJOWYM REJESTRZE SĄDOWYM.
PODSTAWY PRAWNE.
Od 1 stycznia 2001 r. obowiązuje nowy Kodeks spółek handlowych, który zastąpił (z wyjątkami) dotychczasową regulację prawną tj. Kodeks handlowy. Ustawodawca wprowadził nowe typy spółek handlowych oraz dostosował ich organizację do potrzeb gospodarki rynkowej w Polsce.
Strona
10
z95
Spółkami handlowymi są: spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna.Przez umowę spółki handlowej, zgodnie z art. 3 Kodeksu spółek handlowych, wspólnicy albo akcjonariusze zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów oraz, jeżeli umowa albo statut spółki tak stanowi, przez współdziałanie w inny określony sposób.
Ze względu na wprowadzenie nowych typów spółek, obecnie obowiązuje inny, ustawowy, podział na spółki osobowe i kapitałowe (art. 4 Kodeksu spółek handlowych).
3.2.1. SPÓŁKI OSOBOWE
Spółki osobowe zostały uregulowane w art. 8-101 Kodeksu spółek handlowych. Typową cechą spółek osobowych – jak sama nazwa wskazuje – jest czynnik osobowy. Podstawową cechą odróżniającą spółki osobowe od spółek kapitałowych jest to, iż spółki osobowe nie posiadają osobowości prawnej, a wspólnicy zasadniczo odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki.
Przymiotu posiadania osobowości prawnej nie należy utożsamiać z przysługującym spółkom - jawnej, partnerskiej, komandytowej oraz komandytowo-akcyjnej - uprawnieniom polegającym na tym, że spółki te mogą we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania (zdolność do czynności prawnych), pozywać i być pozywaną (zdolność sądowa).
Ponadto w spółkach osobowych:
brak jest organów spółki (z wyjątkiem spółki partnerskiej i spółki komandytowo-akcyjnej);
zmiana postanowień umowy spółki wymaga zgody wszystkich wspólników, chyba że umowa stanowi inaczej;
spółka osobowa prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą;
ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej może być przeniesiony na inną osobę tylko wówczas, gdy umowa spółki tak stanowi;
ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej może być przeniesiony na inną osobę tylko po uzyskaniu pisemnej zgody wszystkich pozostałych wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej;
w przypadku przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika na inną osobę, za zobowiązania występującego wspólnika związane z uczestnictwem w spółce osobowej i zobowiązania tej spółki osobowej odpowiadają solidarnie występujący wspólnik oraz wspólnik przystępujący do spółki.
Strona
11
z95
Do osobowych spółek handlowych zalicza się: spółki jawne,
spółki komandytowe,
spółki partnerskie,
spółki komandytowo-akcyjne.
3.2.1.1. SPÓŁKA JAWNA
Spółka jawna została uregulowana w art. 22-85 Kodeksu spółek handlowych. Spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową.
W Kodeksie spółek handlowych zrezygnowano z określenia, że spółką jawną jest taka spółka, która prowadzi przedsiębiorstwo zarobkowe w większym rozmiarze.
Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki jawnej bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Nowa ustawa zawiera jednak zastrzeżenie, iż wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Jest to tzw. subsydiarna odpowiedzialność wspólnika, która polega na tym, że w pierwszej kolejności odpowiada spółka, a dopiero wtedy, gdy z jej majątku nie uda się zaspokoić wierzyciela - odpowiadają jej wspólnicy. Taka konstrukcja odpowiedzialności nie stanowi jednak przeszkody do wniesienia powództwa przeciwko wspólnikowi, zanim egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.
Subsydiarna odpowiedzialność wspólnika nie dotyczy zobowiązań spółki powstałych przed jej wpisem do rejestru.
Umowa spółki jawnej powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Do chwili wejścia w życie Kodeksu spółkek hadnlowych, tj. do dnia 1 stycznia 2001 roku taki rygor nie obowiązywał i w konsekwencji można było zawrzeć umowę spółki jawnej nawet ustnie. Obecnie umowa musi mieć formę pisemną, a jej niezachowanie powoduje nieważność porozumienia wspólników.
Firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników albo nazwisko albo firmę (nazwę) jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie "spółka jawna".
Art. 25 Kodeksu spółek handlowych szczegółowo określa, co powinna zawierać umowa spółki jawnej.
Mianowicie:
1) firmę i siedzibę spółki,
2) określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość,
Strona
12
z95
3) przedmiot działalności spółki,4) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.
Nowa ustawa wprowadza obowiązek zgłoszenia spółki do sądu rejestrowego. Od 1 stycznia 2001 r. jest on prowadzony w systemie informatycznym przez sądy rejonowe - sądy gospodarcze obejmujące swoją właściwością obszar województwa lub jego części. Są to tzw. sądy rejestrowe.
Zgodnie z art. 26 Kodeksu spółek handlowych, zgłoszenie spółki jawnej do sądu rejestrowego powinno zawierać:
1) firmę, siedzibę i adres spółki, 2) przedmiot działalności spółki,
3) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) wspólników oraz adresy wspólników albo ich adresy do doręczeń,
4) nazwiska i imiona osób, które są uprawnione do reprezentowania spółki, i sposób reprezentacji.
Ponadto, umowa spółki powinna określać też nazwiska i imiona (firmy) wspólników oraz osób uprawnionych do reprezentacji spółki, sposób reprezentacji, sposób podziału zysku i strat oraz normować istotne dla wspólników stosunki wewnętrzne między wspólnikami oraz między wspólnikami a spółką. Umowa może też regulować np. sposób dokonywania zmian umowy spółki, przenoszenie ogółu praw i obowiązków wspólnika, sposób prowadzenia spraw spółki, zakazy konkurencji, przyczyny rozwiązania spółki, skutki śmierci wspólnika. Zaleca się, aby umowa regulowała także czy za prowadzenie spraw spółki przysługuje wynagrodzenie, termin wniesienia i sankcje z powodu niewniesienia wkładów, czy wspólnicy mają prawo żądania odsetek.
Każdy wspólnik ma prawo zgłosić spółkę jawną do rejestru. Do zgłoszenia dołączyć należy złożone wobec sądu albo poświadczone notarialnie wzory podpisów osób uprawnionych do reprezentowania spółki.
Współmałżonek wspólnika spółki jawnej może żądać wpisania do rejestru wzmianki o umowie dotyczącej stosunków majątkowych między małżonkami.
Określenie stosunku spółki jawnej do osób trzecich, a więc jej stosunków zewnętrznych w nowej ustawie zostało sformułowane inaczej, niż dotychczas. Majątek spółki stanowi wszelkie mienie wniesione jako wkład lub nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia.
Każdy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę i prawo to dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki. Nie można go ograniczyć ze skutkiem wobec osób trzecich.
Umowa spółki jawnej może przewidywać, że wspólnik jest pozbawiony prawa reprezentowania spółki albo że jest uprawniony do jej reprezentowania tylko łącznie z innym wspólnikiem lub prokurentem.
Pozbawienie wspólnika prawa reprezentowania spółki może nastąpić wyłącznie z ważnych powodów na
Strona
13
z95
mocy prawomocnego orzeczenia sądu. Pamiętać należy, że osoba przystępująca do spółki odpowiada za zobowiązania spółki powstałe przed dniem jej przystąpienia.
Wpis spółki jawnej do Krajowego Rejestru Sądowego
Art. 36 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 roku o Krajowym Rejestrze Sądowym określa zakres podmiotowy wpisów do rejestru przedsiębiorców. Spółka jawna wymieniona została jako pierwszy podmiot podlegający rejestracji.
Wniosek o wpis do KRS obejmuje:
– formularz główny – KRS–W1 oraz obligatoryjne załączniki:
– KRS–WB – w celu ujawnienia danych wspólników (wspólnikami spółki jawnej mogą być zarówno osoby fizyczne jak i prawne);
– KRS–WK – w celu ujawnienia danych wspólników uprawnionych do reprezentowania spółki;
– KRS–WM – w celu ujawnienia przedmiotu działalności spółki według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD).
Ponadto, fakultatywnie mogą być dołączone formularze:
– KRS–WA – w celu rejestracji oddziałów spółki;
– KRS–WL – w celu ujawnienia danych prokurenta;
– KRS–WH – w celu ujawnienia sposobu powstania (np. w przypadku, gdy spółka powstaje w wyniku przekształcenia ze spółki cywilnej).
Do wniosku obligatoryjnie powinny być dołączone następujące dokumenty:
– umowa spółki (art. 9 ust. 3 ustawy o krajowym Rejestrze Sądowym);
– złożone wobec sądu lub poświadczone notarialnie wzory podpisów osób uprawnionych do reprezentowania spółki (wspólników oraz prokurentów, jeżeli zostali powołani – art. 26 ust. 3 Kodeksu spółek handlowych);
Strona
14
z95
– adresy wspólników oraz ich adresy do korespondencji.Dokumenty, na podstawie których dokonuje się wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, składa się w oryginałach albo poświadczonych urzędowo odpisach lub wyciągach. Każdy ze wspólników jest uprawniony i zobowiązany do zgłoszenia spółki jawnej do rejestru.
Zgodnie z art. 25 Kodeksu spółek handlowych, spółka jawna powstaje z chwilą wpisu do rejestru.
Opłaty
Wniosek o rejestrację spółki jawnej w rejestrze przedsiębiorców podlega opłatom:
– opłata za wpis – wysokość określa § 45 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 17.12.1996 r. w sprawie określenia wysokości wpisów w sprawach cywilnych),
– opłata za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (zgodnie z § 8 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 15.4.1996 r. w sprawie organizacji sposobu wydawania i rozpowszechniania oraz podstawy ustalania ceny numerów Monitora Sądowego i Gospodarczego i wysokości opłat za zamieszczanie w nim ogłoszenia lub obwieszczenia).
Najczęściej spotykane błędy wniosków o rejestrację spółki jawnej to:
1. Brak wymaganych przepisami opłat, co powoduje zwrot wniosku na podstawie art. 19 ust. 3 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym.
2. Brak formularza KRS–WK – wspólnicy uprawnieni do reprezentowania spółki.
3. Nieprawidłowo obrana firma oraz skrót firmy spółki jawnej.
Nieprawidłowo określony sposób reprezentacji spółki
Sposób reprezentacji został uregulowany w art. 29 § 1 Kodeksu spółek handlowych (każdy wspólnik ma prawo reprezentowania spółki). Zasada wyrażona w powyższym przepisie może ulec modyfikacji na mocy umowy spółki lub orzeczenia sądu.
Kompetencje wspólnika do reprezentowania spółki często nie są odróżniane od uprawnień do prowadzenia spraw spółki określonych w art. 38–40 Kodeksu spółek handlowych.
Strona
15
z95
Prawo reprezentacji oznacza kompetencje do składania oświadczeń woli i dokonywania czynności prawnych w stosunkach zewnętrznych ze skutkiem dla spółki np. zawarcie umowy sprzedaży, reprezentacja przed sądem.Prowadzenie spraw spółki dotyczy stosunków wewnętrznych spółki, należy do uprawnień organizacyjnych np. podejmowanie decyzji związanych z kierowaniem bieżącą działalnością przedsiębiorstwa, sporządzanie bilansu.
Sposób prowadzenia spraw spółki nie podlega ujawnieniu w rejestrze.
Rejestracja spółki jawnej powstałej z przekształcenia spółki cywilnej
Problematyka rejestracji spółki jawnej powstałej w wyniku przekształcenia spółki cywilnej została poruszona w art. 26 § 4 Kodeksu spółek handlowych.
Do zgłoszenia tak powstałej spółki do rejestru stosuje się omówione wyżej zasady z następującymi różnicami:
– wniosek o wpis powinien być podpisany przez wszystkich wspólników;
– umowa spółki cywilnej powinna być dostosowana do przepisów o umowie spółki jawnej (art. 25 Kodeksu spółek handlowych) w związku z czym do wniosku powinien być dołączony aneks do umowy spółki cywilnej zawierający zmiany w tym zakresie;
– do formularza KRS–W1 oprócz formularzy omówionych wyżej powinien być dołączony załącznik KRS–
WH (sposób powstania podmiotu).
W formularzu KRS–WH należy wypełnić pole 1 w części I oraz pole 2, w którym należy wpisać nazwiska poszczególnych wspólników przekształcanej spółki cywilnej wraz z numerami, pod jakimi figurowali poszczególni wspólnicy w Ewidencji Działalności Gospodarczej, nazwę organu prowadzącego Ewidencję oraz firmę pod jaką była prowadzona działalność gospodarcza, pozostałe części formularza należy przekreślić.
Spółka cywilna staje się spółką jawną z chwilą wpisu do rejestru.
Rejestracja zmian dotyczących spółki jawnej Wniosek o rejestrację zmiany
Wniosek o rejestrację zmiany powinien być zgłoszony sądowi rejestrowemu w terminie nie dłuższym niż 7 dni od dnia zdarzenia uzasadniającego dokonanie wpisu, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (art. 22 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym).
Strona
16
z95
Do każdego wniosku o zmianę należy dołączyć oryginał lub urzędowo (notarialnie) poświadczony odpis dokumentu potwierdzającego zgłaszaną zmianę.Zgodnie z art. 9 ust. 4 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, do zmian polegających na zmianie umowy spółki należy dołączyć tekst jednolity tejże umowy zawierający wszystkie wprowadzone zmiany, aczkolwiek niezłożenie tekstu jednolitego umowy nie może stanowić podstawy odmowy wpisu, to może spowodować wszczęcie przez sąd z urzędu postępowania przymuszającego uregulowanego w art. 24 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym.
Opłaty
Wniosek o rejestrację zmiany w rejestrze przedsiębiorców podlega opłatom:
– wpis (wysokość wpisu określa § 45 ust. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 17.12.1996 r.
w sprawie określenia wysokości wpisów w sprawach cywilnych);
– opłata za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (zgodnie z § 8 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 15.4.1996 r. w sprawie organizacji sposobu wydawania i rozpowszechniania oraz podstawy ustalania ceny numerów Monitora Sądowego i Gospodarczego i wysokości opłat za zamieszczanie w nim ogłoszenia lub obwieszczenia).
Formularze
Zmiana powinna być zgłoszona na urzędowym formularzu KRS–Z1, do którego, zależnie od konkretnego stanu faktycznego, mogą być dołączone załączniki:
– KRS– ZA – zmiana oddziału;
– KRS–ZB– zmiana wspólników spółki jawnej;
– KRS–ZK – zmiana wspólników uprawnionych do reprezentacji spółki;
– KRS–ZL – zmiana prokurenta lub wniosek o wpisanie nowo powołanego prokurenta;
– KRS–ZM – zmiana przedmiotu działalności;
– KRS–ZN – sprawozdanie finansowe i inne dokumenty;
– KRS–ZH – połączenie, podział spółki;
– KRS–ZY – numer identyfikacyjny REGON.
Formularz główny KRS–Z1 służy ujawnieniu zmian:
– firmy spółki;
Strona
17
z95
– siedziby i adresu spółki;– zmiany informacji o czasie na jaki została utworzona spółka;
– umowy spółki.
Wniosek powinien być podpisany zgodnie ze sposobem reprezentacji ujawnionym w KRS.
Najczęściej spotykane uchybienia we wnioskach o rejestrację zmiany w rejestrze przedsiębiorców 1. Brak opłat za wpis oraz ogłoszenie wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
2. Brak formularza KRS–ZK – w przypadku zmian danych wspólników pociągających za sobą zmiany w zakresie reprezentacji spółki.
3. Brak uwierzytelnionych notarialnie lub złożonych wobec sądu wzorów podpisów nowych wspólników uprawnionych do reprezentacji spółki.
4. Brak uchwał wspólników dotyczących rejestrowanych zmian.
5. Brak tekstu jednolitego zmienionej umowy spółki.
6. Zgłoszenie do rejestru przeniesienia praw i obowiązków wspólnika na inną osobę bez upoważnienia umownego w tym zakresie (art. 10 KSH).
7. Nieprawidłowo ustanowiona prokura, brak uwierzytelnionego notarialnie lub złożonego wobec sądu wzoru podpisu prokurenta.
8. Złożenie formularza KRS–ZM, w którym przedmiot działalności nie został określony zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności.
9. Złożenie sprawozdania finansowego podpisanego z naruszeniem art. 52 ust. 2 ustawy o rachunkowości.
10. Podpisanie wniosku przez osoby nieuprawnione do reprezentacji spółki lub podpisanie wniosku niezgodnie ze sposobem reprezentacji ujawnionym w KRS.
Wniosek obejmujący ujawnienie w rejestrze wzmianki o sprawozdaniu finansowym za dany rok obrotowy spółki oraz wniosek o wpisanie numeru ewidencyjnego REGON
Wniosek o ujawnienie w rejestrze wzmianki o sprawozdaniu finansowym za dany rok obrotowy powinien być złożony na urzędowym formularzu KRS–Z30 (wniosek obejmujący sprawozdanie finansowe
Strona
18
z95
za jeden rok obrotowy nie wymaga załączników KRS–ZN, załączniki wymagane są przy wniosku obejmującym kilka lat obrotowych).Do wniosku powinno być dołączone sprawozdanie finansowe sporządzone zgodnie z wymogami ustawy o rachunkowości lub zgodnie z art. 10 4 Kodeksem spółek handlowych wraz z uchwałą wspólników o zatwierdzeniu tego sprawozdania.
Wniosek powyższy podlega opłatom:
– wpis stały;
– za ogłoszenie wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
Wniosek w przedmiocie wpisu numeru identyfikacyjnego REGON stanowiący uzupełnienie pierwszego wniosku o wpis podmiotu do KRS powinien być złożony na urzędowym formularzu KRS–Z1 wraz z załącznikiem KRS–ZY. Wniosek taki nie podlega opłacie sądowej, a wpis dokonany w wyniku rozpoznania takiego wniosku nie podlega ogłoszeniu. Do wniosku można dołączyć zaświadczenie (lub jego kserokopię) o nadaniu numeru ewidencyjnego REGON – zapobiegnie to przedłużeniu postępowania w wypadku powzięcia przez sąd wątpliwości co do prawdziwości danych ujawnionych we wniosku.
Zgłoszenie wniosku o wpisanie likwidacji spółki jawnej Przyczyny likwidacji
Jeśli chodzi o przypadki, w których powinna nastąpić likwidacja spółki to art. 67 § 1 Kodeksu spółek handlowych odwołuje się do postanowień art. 58 Kodeksu spółek handlowych, który określa zdarzenia prowadzące do rozwiązania spółki.
Są to:
– przyczyny przewidziane w umowie spółki;
– jednomyślna uchwała wszystkich wspólników;
–ogłoszenie upadłości spółki;
– śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości;
– wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika;
– prawomocne orzeczenie sądu.
W przypadku spółki jawnej postępowanie likwidacyjne nie jest przymusowe jak np. w spółkach kapitałowych. Ma ono na celu przede wszystkim, umożliwienie zakończenia interesów spółkowych samym wspólnikom i służy głównie ich interesom.
Strona
19
z95
FormularzeLikwidacja powinna być zgłoszona sądowi rejestrowemu na urzędowym formularzu KRS–Z61.
Do wniosku powinny być dołączone formularze:
– KRS–ZR – w celu ujawnienia danych likwidatorów, likwidatorami są wszyscy wspólnicy, wspólnicy mogą też powołać na likwidatorów tylko niektórych spośród siebie, jak również osoby spoza swego grona. Uchwała taka wymaga jednomyślności, chyba że co innego wynika z umowy spółki. W przypadku, gdy jest kilku likwidatorów, są oni upoważnieni do reprezentowania spółki łącznie, chyba, że wspólnicy postanowią inaczej;
– KRS–ZK– w celu wykreślenia danych wspólników uprawnionych do reprezentowania spółki – w okresie likwidacji spółkę reprezentują likwidatorzy;
– KRS–ZL – w przypadku gdy w spółce byli powołani prokurenci, wykreślenie prokurentów – otwarcie likwidacji powoduje bowiem wygaśnięcie prokury, w okresie likwidacji prokura nie może być ustanowiona.
Likwidację prowadzi się pod firmą spółki z dodaniem oznaczenia „w likwidacji”.
Do wniosku powinny być dołączone:
– dokument, na podstawie którego następuje otwarcie likwidacji (np. uchwała wspólników, orzeczenie sądu);
– złożone wobec sądu lub uwierzytelnione notarialnie wzory podpisów likwidatorów.
Wniosek powyższy podlega opłatom jak każdy wniosek o wpisanie w rejestrze zmiany tj.:
– wpis,
– za ogłoszenie wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
Do zgłoszenia do rejestru wniosku o otwarciu likwidacji uprawniony jest każdy likwidator.
Upadłość spółki jawnej
Na podstawie art. 45 ust. 1 KrRejSU informacje o ogłoszeniu upadłości z określeniem sposobu jej prowadzenia oraz o osobie syndyka wpisuje się do rejestru z urzędu po przesłaniu przez sąd upadłościowy postanowienia w tym zakresie .
Wykreślenie spółki jawnej z rejestru
Wniosek o wykreślenie składa się na urzędowym formularzu KRS–X2.
Przyczyny wykreślenia
Strona
20
z95
a) zakończenie postępowania likwidacyjnegoZakończenie likwidacji następuje z chwilą ściągnięcia wierzytelności spółki, spłaty zobowiązań, sporządzenia bilansu zamknięcia likwidacji i podziału nadwyżki majątku pomiędzy wspólników. Pełna spłata zobowiązań nie jest jednak warunkiem koniecznym zakończenia likwidacji bowiem, za ewentualne nieuregulowane długi spółki jawnej po jej rozwiązaniu odpowiedzialni są solidarnie, bez ograniczeń wszyscy jej wspólnicy.
Do wniosku o wykreślenie powinny być dołączone:
– bilans zamknięcia likwidacji;
– oświadczenie likwidatorów, że likwidacja została ukończona;
– uchwała wspólników o wyznaczeniu przechowawcy ksiąg i dokumentów rozwiązanej spółki.
Wniosek o wykreślenie składają wszyscy likwidatorzy.
Termin na wykonanie tego obowiązku wynosi 7 dni od daty zakończenia likwidacji spółki zgodnie z art.
22 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym.
b) rozwiązanie spółki bez przeprowadzenia likwidacji
Ponownie podkreślić należy, że likwidacja spółki jawnej nie ma charakteru obligatoryjnego. Zamiast likwidacji wspólnicy mogą zawrzeć układ co do innego sposobu zakończenia działalności spółki. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej zawarcie takiego układu wymaga jednomyślności wspólników.
Do wniosku powinna być dołączona uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki bez przeprowadzenia likwidacji.
Obowiązek zgłoszenia wykreślenia spółki z rejestru przedsiębiorców ciąży na wszystkich wspólnikach.
Ukończenie postępowania upadłościowego
Do wniosku powinno być dołączone prawomocne postanowienie sądu upadłościowego o ukończeniu postępowania upadłościowego. Sąd może wydać takie postanowienie po zlikwidowaniu tj. upłynnieniu całego majątku masy upadłości i dokonaniu podziału między wierzycieli. Wniosek o wykreślenie podpisuje w tym wypadku syndyk.
Wykreślenie w wyniku połączenia, przekształcenia, podziału spółki jawnej
Wpisy dotyczące wykreślenia spółek w wyniku połączenia, podziału, przekształcenia są dokonywane z urzędu. Nie ma jednak przeszkód do złożenia wniosku w tym zakresie. Przedmiotowy wniosek powinien
Strona
21
z95
być złożony na urzędowym formularzu KRS–X2 wraz załącznikiem KRS–ZH, do wniosku powinien być dołączony odpis postanowienia sądu uzasadniającego wykreślenie spółki jawnej.Wniosek o wykreślenie podmiotu z rejestru podlega opłatom:
– wpis,
– za ogłoszenie wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
3.2.1.2. SPÓŁKA PARTNERSKA
Spółka partnerska została uregulowana w art. 86-101 Kodeksu spółek handlowych. Spółkę tę tworzą wspólnicy (partnerzy) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą.
Spółka partnerska jako spółka osobowa, może więc nabywać prawa i zaciągać zobowiązania we własnym imieniu, pozywać i być pozywaną. Spółka partnerska nie ma jednak osobowości prawnej.
Partnerami w spółce mogą być wyłącznie osoby fizyczne, uprawnione do wykonywania wolnych zawodów, określonych w ustawie. W szczególności, zgodnie z przepisami kodeksu spółek handlowych, partnerami w spółce mogą być osoby uprawnione do wykonywania następujących zawodów:
- adwokata, - aptekarza, - architekta,
- biegłego rewidenta,
- brokera ubezpieczeniowego, - doradcy podatkowego, - księgowego,
- lekarza, lekarza stomatologa, lekarza weterynarii, - notariusza,
- pielęgniarki, położnej, - radcy prawnego, - rzecznika patentowego,
Strona
22
z95
- rzeczoznawcy majątkowego,- tłumacza przysięgłego.
Kodeks spółek handlowych nie zabrania, by w jednej spółce partnerskiej działali wspólnicy wykonujący różne wolne zawody. Mogą więc działać takie spółki, które pod jedną firmą skupiają jednocześnie np.
prawników i biegłych rewidentów.
Firma spółki partnerskiej powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie "i partner" bądź "i partnerzy" albo "spółka partnerska" oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce. Może ona używać skrótu "sp.p". Firmy z oznaczeniem „i partner” bądź „i partnerzy” albo „spółka partnerska” oraz skrótu „sp.p.” może używać tylko spółka partnerska.
W firmie spółki partnerskiej mogą występować tylko te wolne zawody, na których wykonywanie w takiej spółce zezwala art. 87 i 88 Kodeksu spółek handlowych lub odrębne ustawy odsyła art. 87 § 1 Kodeksu spółek handlowych i do których wykonywania w ramach danej spółki są uprawnieni partnerzy.
Partnerami mogą być osoby uprawnione do wykonywania jednego lub kilku wolnych zawodów. W firmie spółki partnerskiej powinny być wymienione wszystkie wolne zawody wykonywane w spółce przez partnerów. Powinny być to zawody wykonywane w ramach tej konkretnej spółki.
Przepis art. 90 Kodeksu spółek handlowych nie wypowiada się w kwestii dopuszczalności zamieszczania w firmie spółki partnerskiej dodatków nieobowiązkowych. Na podstawie art. 2 Kodeksu spółek handlowych należy sięgnąć do art. 435 § 2 Kodeksu cywilnego, z którego wynika, iż firma spółki może zawierać „inne określenia dowolnie obrane”.
Umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego i zawierać:
1) określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki, 2) przedmiot działalności spółki,
3)nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, w przypadku, gdy umowa spółki przewiduje, że jeden albo większa liczba partnerów będą ponosić odpowiedzialność tak jak wspólnik spółki jawnej,
4) w przypadku gdy spółkę reprezentują tylko niektórzy partnerzy, nazwiska i imiona tych partnerów, 5) firmę i siedzibę spółki,
6) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
7) określenie wkładów wnoszonych przez każdego partnera i ich wartość.
Spółka partnerska podlega zgłoszeniu do rejestru sądowego, prowadzonego przez sąd rejestrowy.
Strona
23
z95
Zgłoszenie to powinno zawierać:1) firmę, siedzibę, adres spółki, nazwiska i imiona partnerów oraz ich adresy albo adresy do doręczeń, 2) określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki,
3) przedmiot działalności spółki,
4) nazwiska i imiona partnerów, którzy są uprawnieni do reprezentowania spółki; nie dotyczy to przypadku, gdy umowa spółki nie przewiduje ograniczeń prawa reprezentacji przez partnerów,
5) nazwiska i imiona prokurentów lub osób powołanych w skład zarządu,
6) nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, w przypadku, gdy umowa przewiduje, że niektórzy wspólnicy będą odpowiadali tak jak wspólnicy spółki jawnej.
Do zgłoszenia spółki partnerskiej do sądu rejestrowego należy dołączyć dokumenty potwierdzające uprawnienia każdego partnera do wykonywania wolnego zawodu.
Spółka partnerska powstaje z chwilą wpisu do rejestru.
Wpis spółki partnerskiej do rejestru
Wniosek o wpis do KRS obejmuje formularz główny – KRS–W 1 oraz obligatoryjne załączniki:
– KRS–WD – w celu ujawnienia danych partnerów (podkreślić jeszcze raz należy , że partnerami spółki mogą być tylko osoby fizyczne);
– KRS–WK – w celu ujawnienia danych partnerów uprawnionych do reprezentowania spółki – umowa spółki partnerskiej może powierzyć prowadzenie spraw spółki oraz reprezentację zarządowi;
– KRS–WM – w celu ujawnienia przedmiotu działalności spółki według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) Polska Klasyfikacja Działalności stanowi załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 20.1.2004 r.
w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD).
Ponadto fakultatywnie mogą być dołączone formularze:
– KRS–WA – w celu rejestracji oddziałów spółki;
– KRS–WH – w celu ujawnienia sposobu powstania podmiotu – (np. w przypadku, gdy spółka powstaje w wyniku przekształcenia ze spółki cywilnej);
– KRS–WL – w celu ujawnienia danych prokurenta;
Strona
24
z95
– KRS–ZN – w celu ujawnienia wzmianki o sprawozdaniu finansowym.Zgłoszenie do rejestru powinno zawierać następujące dokumenty:
– umowa spółki (art. 9 ust. 3 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym);
– adresy partnerów lub ich adresy do doręczeń;
– nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki w przypadku gdy taką odpowiedzialność przewiduje umowa spółki;
– dokumenty potwierdzające uprawnienia każdego partnera do wykonywania wolnego zawodu;
– uwierzytelnione notarialnie albo złożone przed sędzią lub uprawnionym pracownikiem sądu wzory podpisów osób upoważnionych do reprezentowania podmiotu lub prokurenta (art. 19a ust. 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym);
– w przypadku gdy partnerami są prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na podstawie ustawy z 5.7.2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej wymagane jest dołączenie do wniosku dokumentu potwierdzającego wpis prawnika zagranicznego na jedną z list prawników zagranicznych prowadzoną odpowiednio przez okręgowe rady adwokackie lub rady okręgowych izb radców prawnych.
Dokumenty, na których podstawie dokonuje się wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego składa się w oryginałach lub urzędowo poświadczonych odpisach lub wyciągach.
Prawo i obowiązek zgłoszenia spółki do rejestru spoczywa na każdym partnerze (art. 26 § 3 w zw. z art.
89 Kodeksu spółek handlowych).
W przypadku, gdy w spółce partnerskiej powołano zarząd (art. 97 Kodeksu spółek handlowych) zgłoszenia powinien dokonać ten organ. W razie powołania zarządu wieloosobowego sposób reprezentowania spółki określa umowa spółki, a w braku postanowień umowy w tym zakresie znajduje zastosowanie art. 205 § 1 Kodeksu spółek handlowych (współdziałanie dwóch członków zarządu łącznie lub jednego członka zarządu łącznie z prokurentem). Nie mają tu zastosowania art. 164 Kodeksu spółek handlowych , ponieważ art. 97 § 2 Kodeksu spółek handlowych zawiera wyczerpującą listę przepisów o zarządzie spółki z o.o., które stosuje się do zarządu spółki partnerskiej.
Opłaty
Wniosek o rejestracje spółki partnerskiej w rejestrze przedsiębiorców podlega opłatom:
– wpis stały (wysokość wpisu określa § 45 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 17.12.1996 r. w sprawie określenia wysokości wpisów w sprawach cywilnych),
Strona
25
z95
– opłata za ogłoszenie wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (zgodnie z § 8 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 15.4.1996 r. w sprawie organizacji sposobu wydawania i rozpowszechniania oraz podstawy ustalania ceny numerów Monitora Sądowego i Gospodarczego i wysokości opłat za zamieszczanie w nim ogłoszenia lub obwieszczenia).Najczęściej spotykane błędy wniosków o rejestrację spółki partnerskiej
1. Brak wymaganych przepisami opłat – powoduje to zwrot wniosku bez wzywania do uzupełnienia braków – na podstawie art. 19 ust. 3 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym.
2. Brak formularza KRS–WK – wspólnicy uprawnieni do reprezentowania spółki.
3. Błędnie obrana firma spółki – najczęściej spotykaną nieprawidłowością jest niewymienienie wszystkich wykonywanych w danej spółce zawodów, także niewymienienie nazwiska lub nazwisk partnerów.
4. Nieprawidłowo obrany skrót firmy spółki.
5. Niedołączenie do wniosku dokumentu potwierdzającego uprawnienie każdego z partnerów do wykonywania wolnego zawodu.
6. Wnioski o rejestrację spółek partnerskich w celu wykonywania zawodów niewymienionych w art. 88 i 87 Kodeksu spółek handlowych.
7. Złożenie umowy sporządzonej w zwykłej formie pisemnej.
8. Nieprawidłowo określony sposób reprezentacji spółki – kompetencje partnera do reprezentacji spółki często są mylone z uprawnieniami do prowadzenia spraw spółki. Prawo do reprezentacji oznacza kompetencje do składania oświadczeń woli i dokonywania czynności prawnych w stosunkach zewnętrznych ze skutkiem dla spółki, np. zawarcie umowy sprzedaży. Prowadzenie spraw spółki dotyczy stosunków wewnętrznych, należy do uprawnień organizacyjnych, np. podejmowanie decyzji związanych z kierowaniem bieżącą działalnością spółki. Sposób prowadzenia spraw spółki nie podlega ujawnieniu w rejestrze.
Rejestracja spółki partnerskiej, w której partnerami są osoby uprawnione do wykonywania wolnych zawodów na podstawie odrębnych ustaw.
Przepis art. 87 § 2 Kodeksu spółek handlowych podkreśla znaczenie odrębnych ustaw regulujących wykonywanie wolnych zawodów w spółce partnerskiej. Na przykład ustawa z 26.5.1982 r. – Prawo o adwokaturze oraz ustawa z 6.7.1982 r. o radcach prawnych określają, kto może wykonywać zawód adwokata i radcy prawnego oraz wykluczają możliwość uczestniczenia w spółce partnerskiej przez
Strona
26
z95
aplikantów. Ustawy powyższe przyznają uprawnienie tworzenia spółek partnerskich przez prawników zagranicznych.Warunkiem jest wpisanie na jedną z list prawników zagranicznych prowadzoną przez okręgowe rady adwokackie lub rady okręgowych izb radców prawnych.
Rejestracja zmiany dotyczącej spółki partnerskiej
Zgodnie z art. 93 § 3 Kodeksu spółek handlowych zgłoszeniu sądowi rejestrowemu podlegają zmiany:
– firmy;
– siedziby adresu nazwiska i imiona partnerów;
– ich adresy lub adresy do doręczeń;
– zmiana wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów;
– przedmiot działalności spółki;
– nazwiska i imiona partnerów uprawnionych do reprezentacji spółki w przypadku, gdy umowa przewiduje ograniczenie prawa reprezentacji;
– nazwiska i imiona prokurentów lub osób powołanych w skład zarządu;
– nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki.
Wniosek o rejestrację
Wniosek o rejestrację zmiany powinien być zgłoszony sądowi rejestrowemu w terminie nie dłuższym niż 7 dni od dnia zdarzenia uzasadniającego dokonanie wpisu, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (art. 22 ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym).
Do każdego wniosku o zmianę należy dołączyć oryginał lub urzędowo (notarialnie) poświadczony odpis dokumentu potwierdzający zgłaszaną zmianę .
Zgodnie z art. 9 ust. 4 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, do zmian polegających na zmianie umowy spółki należy dołączyć tekst jednolity tejże umowy zawierający wszystkie wprowadzone zmiany.
Do tekstu jednolitego nie stosuje się przepisów o formie czynności prawnych. Oznacza to, że o ile zmiana lub uzupełnienie umowy spółki partnerskiej powinno być dokonane w formie aktu notarialnego, to tekst jednolity może być sporządzony w zwykłej formie pisemnej.
Niezłożenie tekstu jednolitego umowy nie może stanowić podstawy odmowy wpisu, ale może spowodować wszczęcie przez sąd z urzędu postępowania przymuszającego uregulowanego w art. 24 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym.
Strona
27
z95
OpłatyWniosek o rejestrację zmiany w rejestrze przedsiębiorców podlega opłatom:
– wpis stały (wysokość wpisu określa § 45 ust. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 17.12.1996 r.
w sprawie określenia wysokości wpisów w sprawach cywilnych);
– opłata z ogłoszenie wpisu zmiany w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (zgodnie z § 8 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 15.4.1996 r. w sprawie organizacji sposobu wydawania i rozpowszechniania oraz podstawy ustalania ceny numerów Monitora Sądowego i Gospodarczego i wysokości opłat za zamieszczanie w nim ogłoszenia lub obwieszczenia).
Formularze
Zmiana powinna być zgłoszona na urzędowym formularzu KRS–Z 1, do, którego, zależnie od konkretnego stanu faktycznego mogą być dołączone załączniki:
– KRS–ZA – zmiana oddziału;
– KRS–ZD – zmiana partnerów spółki;
– KRS–ZK – zmiana partnerów uprawnionych do reprezentacji spółki lub zmiana w składzie zarządu lub sposobie reprezentacji przez zarząd;
– KRS–ZL zmiana lub wpisanie prokurentów;
– KRS–ZM – zmiana przedmiotu działalności;
– KRS–ZN – sprawozdanie finansowe i inne dokumenty;
– KRS–ZH – połączenie , podział spółki;
– KRS–ZY – numer identyfikacyjny REGON.
Formularz główny KRS–Z1 służy ujawnieniu zmian:
– firmy spółki;
– siedziby i adresu spółki;
– zmiany informacji o czasie na jaki została utworzona spółka;
– umowy spółki.
Wniosek powinien być podpisany zgodnie ze sposobem reprezentacji ujawnionym w Rejestrze.
Najczęściej spotykane uchybienia wniosków o rejestrację zmian
Strona
28
z95
1. Brak opłat za wpis i/lub ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.2. Brak formularza KRS–ZK – w wypadku zmian danych partnerów lub członków zarządu pociągających za sobą zmiany w zakresie reprezentacji spółki.
3. Brak uwierzytelnionych notarialnie lub złożonych wobec sądu wzorów podpisów nowych partnerów uprawnionych do reprezentacji spółki.
4. Brak uchwał partnerów dotyczących rejestrowanych zmian.
5. Brak tekstu jednolitego zmienionej umowy spółki.
6. Nieprawidłowo ustanowiona prokura, brak uwierzytelnionego notarialnie lub złożonego wobec sądu wzoru podpisu prokurenta.
7. Złożenie formularza KRS–ZM, w którym przedmiot działalności nie został określony zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności.
8. Złożenie sprawozdania finansowego podpisanego z naruszeniem art. 52 ust. 2 ustawy o rachunkowości.
9. Podpisanie wniosku przez osoby nieuprawnione do reprezentacji spółki lub podpisanie wniosku niezgodnie ze sposobem reprezentacji ujawnionym w Rejestrze.
10. Brak dokumentu potwierdzającego uprawnienie do wykonywania wolnego zawodu.
11. Wnioski o wpisanie partnera wykonującego zawód niewymieniony w art. 88 i 87 KSH.
Wniosek obejmujący ujawnienie w rejestrze wzmianki o sprawozdaniu finansowym za dany rok obrotowy spółki oraz wniosek o wpisanie numeru ewidencyjnego REGON
Wniosek o ujawnienie w rejestrze wzmianki o sprawozdaniu finansowym za dany rok obrotowy powinien być złożony na urzędowym formularzu KRS–Z30 (wniosek obejmujący sprawozdanie finansowe za jeden rok obrotowy nie wymaga załączników KRS–ZN, załączniki wymagane są przy wniosku obejmującym kilka lat obrotowych).
Do wniosku powinno być dołączone sprawozdanie finansowe sporządzone zgodnie z wymogami ustawy z 29.9.1994 r. o rachunkowości.
Wniosek powyższy podlega opłatom:
– wpis stały,
– za ogłoszenie wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
