SCENARIUSZ ZAJĘĆ „KTO TO JEST METEOROLOG?”
PRZYRODA, II ETAP EDUKACYJNY
Temat: Kto to jest meteorolog?
Treści kształcenia
Podstawa programowa: Punkt (3.12) [uczeń] obserwuje pogodę, mierzy temperaturę powietrza oraz określa kierunek i siłę wiatru, rodzaje opadów i osadów, stopień zachmurzenia nieba, prowadzi kalendarz pogody.
Cele zoperacjonalizowane
UCZEŃ Definiuje pojęcia:
meteorologia, prognoza, pogoda, wilgotność, ciśnienie atmosferyczne.
Określa składniki pogody.
Wymienia podstawowe przyrządy meteorologiczne.
Wyjaśnia zasadę działania higromierza.
Objaśnia działanie deszczomierza.
Tłumaczy zasadę działania termometru.
Objaśnia działanie barometru.
Wyjaśnia zasadę działania wiatromierza.
Ocenia stopień zachmurzenia nieba
Rozróżnia rodzaje opadów i osadów atmosferycznych.
Podaje źródła komunikatów o pogodzie.
Objaśnia znaczenie prognozy pogody dla
człowieka.
Nabywane umiejętności
UCZEŃ
Potrafi obserwować i rejestrować składniki
pogody.
Odczytuje wyniki pomiaru z wybranych
przyrządów meteorologicznych.
Notuje stan pogody za pomocą symboli.
Potrafi określić kierunek wiatru.
Przetwarza i analizuje zebrane dane.
Analizuje przykładowe prognozy pogody i
wyciągać z nich odpowiednie wnioski.
Kompetencje kluczowe
Porozumiewanie się w języku ojczystym.
Kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne.
Kompetencje informatyczne.
Umiejętność uczenia się.
Etapy lekcji 1) Wstęp:
Uczniowie wyglądają przez okno. Wybrani uczniowie próbują przedstawić aktualną pogodę.
Wspólnie z nauczycielem definiują pogodę jako występujący w danej chwili nad określonym obszarem stan atmosfery. Wymieniają składniki pogody:
- temperatura powietrza, - wilgotność powietrza, - ciśnienie atmosferyczne, - opady atmosferyczne,
- kierunek i prędkość wiatru, - zachmurzenie nieba.
Wybrani uczniowie kolejno zapisują wymieniane składniki pogody na tablicy.
2) Przebieg zajęć:
Uczniowie dzielą się na 5 zespołów. Otrzymują zestaw zdjęć „Instrumenty do obserwacji pogody”, spośród którego nauczyciel losowo przydziela każdemu z zespołów zdjęcie jednego z instrumentów. Zadaniem uczniów jest zastanowienie się i określenie: do czego służy ilustrowany przyrząd, jaką ma nazwę i jak działa.
Przedstawiciele referują wyniki zadania opracowane przez zespoły. W dyskusji kierowanej wszyscy uczniowie w klasie, a w szczególności członkowie konkretnych zespołów, charakteryzują:
1. Termometr:
- Służy do pomiaru temperatury powietrza.
- Pomiaru należy dokonywać w cieniu.
- Jego podstawową częścią jest szklana rurka z podziałką, wypełniona rtęcią lub alkoholem. Gdy temperatura rośnie, ciecz rozszerza się i podnosi do góry, a gdy temperatura obniża się, ciecz kurczy się i opada.
- Wysokość słupka cieczy wskazuje na podziałce aktualną temperaturę powietrza.
- Oprócz tradycyjnych, wykorzystuje się też termometry elektroniczne.
2. Higrometr:
- Wilgotność to zawartość pary wodnej w powietrzu.
- Zasadniczą częścią tradycyjnego higrometru jest włos, który zmienia swoją długość w zależności od ilości pary wodnej w powietrzu.
- Zmiana sygnalizowana jest przez wskazówkę poruszającą się na tle specjalnej skali.
- Oprócz tradycyjnych, wykorzystuje się też higrometry elektroniczne.
3. Barometr:
- Napieranie powietrza na wszystko, co nas otacza, nazywamy ciśnieniem atmosferycznym. - Mierzymy je w mmHg lub hPa.
- Średnia wartość ciśnienia atmosferycznego na poziomie morza wynosi 1013 hPa (ok. 760 mmHg).
4. Wiatromierz:
- Wiatr to poziomy ruch powietrza nad powierzchnią Ziemi.
- Za pomocą wiatromierza określamy siłę i kierunek wiatru.
- Kierunek można też określić obserwując zachowanie się drzew, flag i innych przedmiotów swobodnie unoszących się na wietrze.
- Określając kierunek wiatru, podajemy kierunek z którego on wieje.
- W tradycyjnych wiatromierzach wiatr napiera na blaszaną płytkę, wychylając ją. Stopień wychylenia zależy od prędkości wiatru, podaje się go w m/s.
- Oprócz tradycyjnych, wykorzystuje się też higrometry elektroniczne.
5. Deszczomierz:
- Służy do pomiaru wielkości opadów atmosferycznych.
- Woda gromadzi się w zbiornikach ze specjalną skalą, z której odczytuje się ilość opadów.
Stopień zachmurzenia nieba można ocenić bez specjalnych przyrządów.
Nauczyciel przedstawia zdjęcia z zestawu: „Zachmurzenie nieba”.
Uczniowie krótko przypominają obieg wody w przyrodzie.
Definiują rodzaje opadów i osadów atmosferycznych:
- deszcz - woda spadająca w postaci kropel,
- śnieg - opad w postaci płatków zamarzniętej wody różnej wielkości i kształtu,
- grad - bryłki lodu o różnej wielkości,
- mgła - zawiesina drobnych kropelek wody w powietrzu, - rosa - krople wody na powierzchni przedmiotów, powstające w wyniku skraplania się pary wodnej,
- szron – drobne lodowe kryształki na powierzchni przedmiotów, powstające w wyniku bezpośredniej przemiany pary wodnej w lód.
3) Podsumowanie :
Uczniowie ponownie wyglądają za okno. Wykorzystując informacje zdobyte na lekcji, ponownie opisują aktualną pogodę. Wymieniają i określają wszystkie omawiane składniki pogody.
Notują obserwacje w arkuszu kalkulacyjnym: „Kalendarz pogody”, stosując symbole zawarte w legendzie.
Środki dydaktyczne
Zestaw zdjęć „Instrumenty do obserwacji pogody”.
Stanowiska komputerowe połączone z Internetem.
Arkusz kalkulacyjny „Kalendarz pogody”.
Metody nauczania
Pogadanka.
Dyskusja.
Zajęcia praktyczne.
Formy pracy
System klasowo-lekcyjny.
Praca grupowa
Praca zbiorowa.
Praca domowa
1. Przez najbliższy tydzień prowadź swój kalendarz pogody.
Jeżeli nie masz w domu barometru, skorzystaj z niego w szkole (pamiętaj, że wówczas pozostałych obserwacji musisz także dokonać w szkole). Z odpowiednich komórek arkusza odczytaj średnią wartość temperatury i ciśnienia atmosferycznego badanym tygodniu.
2. Wymień źródła, w których należy szukać prognozy pogody.
Zadanie dla chętnych
Odszukaj w Internecie lub innych dostępnych źródłach, jak w przeszłości ludzie przewidywali zmiany pogody.
Lub
Wykonaj wykres temperatury w badanym tygodniu na podstawie wyników swoich pomiarów.
Załącznik do scenariusza
Zestaw zdjęć „Zachmurzenie nieba”:
Brak zachmurzenia:
http://www.polger-kido.pl/images/stories/rzepaksiec.jpg
Zachmurzenie małe:
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/So nne_hinter_Pflanze.jpg/150px-Sonne_hinter_Pflanze.jpg
Zachmurzenie umiarkowane:
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Ds cf1869.jpg/150px-Dscf1869.jpg
Zachmurzenie całkowite:
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Tur bulent_skies.jpg/800px-Turbulent_skies.jpg
Lista załączników multimedialnych
Zestaw zdjęć „Instrumenty do obserwacji pogody”
Arkusz kalkulacyjny „Kalendarz pogody”
