4/2. Statystyczna karta wypadku

(1)

4/2. Statystyczna karta wypadku

Rados³aw Bojanowski, Grzegorz Dudka

Rozdzia³ 4/2.

4/2. Statystyczna karta wypadku 4. Wypadki

kwiecieñ 2005

Spis treœci

1. Komentarz . . . 1

1.1. Podstawa prawna . . . 1

1.2. Fazy wypadku . . . 1

1.3. Klasyfikacje wprowadzanych danych . . . 3

1.4. Sposób i terminy sporz¹dzania statystycznej karty . . . 3

2. Wyjaœnienia do wzoru. . . 4

2.1. Nag³ówek statystycznej karty wypadku . . . 4

2.2. Czêœæ I statystycznej karty wypadku . . . 6

2.3. Czêœæ II uzupe³niaj¹ca statystycznej karty wypadku . . . 32

Wzór statystycznej karty wypadku. . . 33

1. Komentarz

1.1. Podstawa prawna

Obowi¹zek sporz¹dzania statystycznej karty wypadku wynika bezpoœrednio z rozporz¹dzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 8.12.2004 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy (Dz.U. Nr 269, poz. 2672), wydanego na podstawie art. 237 § 3 ustawy z 26.6.1974 r. – Kodeks pracy (tj. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.). Rozporz¹dzeniem okreœlono ponadto wzór statystycznej karty wypadku przy pracy, podano tam te¿:

l

objaœnienia do wype³niania poszczególnych pól karty,

l

definicje i klasyfikacje elementów opisuj¹cych przebieg wypadku oraz jego skutki.

Rozporz¹dzeniem okreœlono równie¿ terminy – sporz¹dzania karty oraz przekaza- nia jej w³aœciwym urzêdom statystycznym.

Cytowane rozporz¹dzenie w sprawie statystycznej karty wypadku obowi¹zuje od 1 stycznia 2005 r.

1.2. Fazy wypadku

Aby sprawnie i przede wszystkim poprawnie wype³niæ statystyczn¹ kartê wypad-

ku przy pracy, nale¿y poznaæ model wypadku przy pracy i zrozumieæ pojêcia z nim

zwi¹zane.

(2)

Statystyczny model wypadku w oparciu o EUROSTAT

W powy¿szym modelu wypadku przy pracy wyró¿nia trzy fazy:

l

przedwypadkow¹,

l

wypadku oraz

l

powypadkow¹.

W fazie przedwypadkowej mamy do czynienia z pracownikiem w jego œrodowi- sku pracy, na które sk³adaj¹ siê:

l

miejsce wykonywania pracy,

l

proces pracy,

l

czynnoœæ wykonywana przez poszkodowanego w chwili wypadku i zwi¹zany z ni¹ czynnik materialny.

Środowisko pracy

Œrodowisko pracy to miejsce, gdzie poszkodowany przebywa³ chwili wypadku.

Elementy zwi¹zane z organizacj¹ pracy poszkodowanego tj. proces pracy, czynnoœæ przez niego wykonywana i zwi¹zany z ni¹ czynnik materialny dotycz¹ wykonywa- nego zadania i okreœlaj¹ warunki pocz¹tkowe przed zaistnieniem zdarzenia ini- cjuj¹cego wypadek.

Wszystkie elementy fazy przedwypadkowej nie maj¹ zwi¹zku z wypadkiem i jako takie powinny byæ rozpatrywane. Oczywiœcie mo¿e zdarzyæ siê, ¿e czynnik mate- rialny zwi¹zany z czynnoœci¹ jest jednoczeœnie zwi¹zany z wypadkiem, a nawet mo¿e byæ Ÿród³em urazu, ale elementy fazy przedwypadkowej nale¿y ustaliæ w pierwszej kolejnoœci abstrahuj¹c od przebiegu wypadku.

Faza wypadku

Faza wypadku rozpoczyna siê w momencie pojawienia siê w procesie pracy odchy-

lenia – zdarzenia sprzecznego z warunkami przyjêtymi za normalne. Jest to ostatnie

wydarzenie bezpoœrednio prowadz¹ce do wypadku. Odchylenie zalicza siê do fazy

wypadku, choæ tak na prawdê jest to wydarzenie, które oddziela fazê przedwypad-

kow¹ od fazy wypadku i jako takie nie musi byæ zwi¹zane z urazem. Jeœli do wy-

padku doprowadzi³ ci¹g wydarzeñ, które mo¿na nazwaæ odchyleniem, nale¿y

podaæ wydarzenie, które mia³o miejsce najpóŸniej, tzn. jest najbli¿sze w czasie ura-

zowi.

(3)

Do fazy wypadkowej zlicza siê równie¿ wydarzenie powoduj¹ce uraz, tj. sposób, w jaki poszkodowany dozna³ urazu. Opisuje ono ostatnie wydarzenie bezpoœred- nio prowadz¹ce do urazu. Uzupe³nieniem opisu jest czynnik materialny bêd¹cy Ÿród³em urazu.

Faza powypadkowa obejmuje szeroko pojête skutki wypadku, takie jak:

l

umiejscowienie i rodzaj urazu,

l

czas niezdolnoœci do pracy poszkodowanego,

l

straty materialne.

1.3. Klasyfikacje wprowadzanych danych

Rodzaj klasyfikacji

W statystycznej karcie wypadku stosuje siê dwa rodzaje klasyfikacji wprowadza- nych danych:

l

dla prostych pytañ, gdzie mo¿liwych do wyboru opcji nie jest du¿o – stosuje siê klasyfikacjê prost¹, w której ka¿demu elementowi odpowiada kod,

l

w przypadku pytañ, gdzie liczba mo¿liwych opcji odpowiedzi jest wiêksza (np.

umiejscowienie urazu, miejsce powstania wypadku, czynnik materialny) ich klasyfikacja podzielona jest na grupy.

Umo¿liwia to u¿ytkownikowi ³atwiejsze poruszanie siê po klasyfikacji oraz wybór odpowiedniego elementu. W wyjaœnieniach do statystycznej karty wypadku na- zwy grup s¹ pogrubione i nie posiadaj¹ kodu. Oznacza to, ¿e nie mo¿na wybraæ opcji ogólnej, jak¹ jest ca³a grupa.

PRZYKŁAD Nie mo¿na wybraæ odpowiedzi „Miejsce produkcji przemys³owej” w przypadku miejsca powstania

wypadku, ale odpowiedŸ nale¿y sprecyzowaæ podaj¹c np. miejsce magazynowania.

Pełny kod

Wype³niaj¹c statystyczna kartê wypadku nale¿y wpisywaæ pe³ny kod wybranej odpowiedzi, równie¿ z zerami na pocz¹tku.

PRZYKŁAD Kod oznaczaj¹cy uraz wewnêtrzny nale¿y wpisaæ jako „050” a nie „50”, a jako kod oznaczaj¹cy brak

danych, w przypadku miejsca powstania wypadku, wpisujemy „000”.

1.4. Sposób i terminy sporz¹dzania statystycznej karty

Statystyczn¹ kartê wypadku przy pracy, sporz¹dza siê w dwóch egzemplarzach na

podstawie protoko³u powypadkowego lub karty wypadku, w których stwierdzo-

no, ¿e wypadek by³ wypadkiem przy pracy lub wypadkiem traktowanym na równi

z wypadkiem przy pracy. Jeden egzemplarz karty nale¿y przekazaæ do urzêdu sta-

tystycznego w³aœciwego dla województwa, na którego terenie znajduje siê siedziba

pracodawcy, a drugi pracodawca przechowuje przez 10 lat razem z dokumentacj¹

dotycz¹c¹ wypadków przy pracy.

(4)

Czêœæ I karty nale¿y sporz¹dziæ w ci¹gu 14 dni roboczych od dnia zatwierdzenia protoko³u powypadkowego lub sporz¹dzenia karty wypadku i przekazaæ do Woje- wódzkiego Urzêdu Statystycznego (WUS) nie póŸniej ni¿ do 15 dnia roboczego miesi¹ca nastêpuj¹cego po miesi¹cu, w którym zatwierdzono protokó³ powypad- kowy lub sporz¹dzono kartê wypadku.

Czêœæ II, uzupe³niaj¹c¹, trzeba wype³niæ i przekazaæ do WUS w ci¹gu 6 miesiêcy od dnia zatwierdzenia protoko³u powypadkowego lub sporz¹dzenia karty wypadku.

Przy wypadkach zbiorowych statystyczn¹ kartê wypadku sporz¹dza siê dla ka¿- dego poszkodowanego oddzielnie.

2. Wyjaœnienia do wzoru

Statystyczna karta wypadku sk³ada siê z 2 czêœci. Czêœæ I karty zawiera informacje o:

l

osobie poszkodowanej,

l

skutkach wypadku (znanych w dniu sporz¹dzania karty) oraz

l

przebiegu wypadku.

W nag³ówku pierwszej czêœci karty umieszcza siê informacje, które umo¿liwiaj¹ identyfikacjê pracodawcy (przedsiêbiorstwa). Ponadto w pierwszej czêœci karty po- daje siê imiê i nazwisko osoby wype³niaj¹cej oraz jej numer telefonu (w przypadku niejasnoœci, pracownik urzêdu statystycznego mo¿e siê skontaktowaæ w celu uzy- skania poprawnych danych).

2.1. Nag³ówek statystycznej karty wypadku

Czêœæ adresowa

Jest to miejsce przeznaczone na wpisanie danych pracodawcy. Krótko mówi¹c, na- le¿y w tym miejscu przystawiæ pieczêæ pracodawcy, na której powinna znaleŸæ siê nazwa i adres przedsiêbiorstwa.

Liczba pracuj¹cych

W pozycji A podaje siê liczbê pracuj¹cych bez przeliczenia na pe³ny etat.

W pozycji B zapisaæ nale¿y oznaczenia kodowe od 0 do 9 wed³ug poni¿szej tabeli.

Liczba pracuj¹cych Kod

1 pracuj¹cy (osoba samozatrudniaj¹ca siê, bez pracowników) 2 – 9 pracuj¹cych (bez przeliczenia na pe³ny etat)

10 – 49 pracuj¹cych (bez przeliczenia na pe³ny etat) 50 – 249 pracuj¹cych (bez przeliczenia na pe³ny etat) 250 – 499 pracuj¹cych (bez przeliczenia na pe³ny etat) 500 lub wiêcej pracuj¹cych (bez przeliczenia na pe³ny etat) Nieznana liczba pracuj¹cych

0 1 2 3 4 5 9 Pracujący

Pracuj¹cy to osoba wykonuj¹ca pracê przynosz¹c¹ mu zarobek lub dochód.

(5)

nostkach sprawozdawczych (bez osób pracuj¹cych na podstawie umowy zlecenia).

Zaliczyæ tu nale¿y:

l

osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy (tj. umowy o pracê, powo-

³ania, wyboru lub mianowania) ³¹cznie z pracownikami sezonowymi i zatrud- nionymi dorywczo;

l

pracodawców i pracuj¹cych na w³asny rachunek:

o

w³aœcicieli i wspó³w³aœcicieli (³¹cznie z pomagaj¹cymi cz³onkami ich ro- dzin) jednostek prowadz¹cych dzia³alnoœæ gospodarcz¹ (z wy³¹czeniem wspólników spó³ek, którzy nie pracuj¹ w spó³ce),

o

osoby pracuj¹ce na w³asny rachunek, np. osoby wykonuj¹ce wolne zawody;

l

agentów pracuj¹cych na podstawie umów agencyjnych i umów na warunkach zlecenia (³¹cznie z pomagaj¹cymi cz³onkami ich rodzin oraz osobami zatrud- nionymi przez agentów);

l

osoby wykonuj¹ce pracê nak³adcz¹;

l

cz³onków spó³dzielni produkcji rolniczej i cz³onków spó³dzielni kó³ek rolniczych;

l

duchownych pe³ni¹cych obowi¹zki duszpasterskie.

Informacje dotycz¹ce wielkoœci przedsiêbiorstwa pod wzglêdem zatrudnienia, daj¹ mo¿liwoœæ analiz i obiektywnej oceny sytuacji w zakresie bezpieczeñstwa i hi- gieny pracy w zak³adach ró¿nej wielkoœci, a szczególnie w przedsiêbiorstwach ma³ych i œrednich.

Rodzaj wypadku

Klasyfikacja wypadku

W centralnej czêœci nag³ówka nale¿y zaznaczyæ (przez zakreœlenie obwódk¹) odpo- wiedni kod okreœlaj¹cy rodzaj wypadku. Okreœlenie, czy wypadek by³ wypadkiem przy pracy, czy wypadkiem traktowanym na równi z wypadkiem, odbywa siê na podstawie protoko³u powypadkowego lub karty wypadku.

Rodzaj wypadku Kod

Wypadek przy pracy

Wypadek traktowany na równi z wypadkiem przy pracy

9998 9999

Numer identyfikacyjny REGON

Po prawej stronie nale¿y wpisaæ (lub przystawiæ piecz¹tkê) numer REGON praco- dawcy. Jest to wa¿ne, ze wzglêdu na to, ¿e na podstawie oznaczenia REGON urz¹d statystyczny identyfikuje rodzaj dzia³alnoœci pracodawcy. W statystykach GUS sto- sowana jest Polska Klasyfikacja Dzia³alnoœci (PKD), zgodnie z rozporz¹dzeniem Rady Ministrów z 20.1.2004 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Dzia³alnoœci (PKD) (Dz.U. Nr 33, poz. 289, ze zm.). Mo¿e warto przypomnieæ, ¿e wczeœniej by³a stoso- wana Europejska Klasyfikacja Dzia³alnoœci (EKD).

Numer statystycznej karty wypadku

Jest to miejsce przeznaczone na wpisanie kolejnego od pocz¹tku roku numeru sta- tystycznej karty wypadku w danym zak³adzie pracy.

PRZYKŁAD Dla czwartego z kolei wypadku, jaki wydarzy³ siê w zak³adzie pracy w 2005 r., wpisuje siê 4/2005.

(6)

2.2. Czêœæ I statystycznej karty wypadku

Dane poszkodowanego

Informacje do- tyczące poszko- dowanego

W nowej karcie nie trzeba podawaæ imienia i nazwiska poszkodowanego, ani szkoleñ z zakresu bhp, jakie odby³ poszkodowany. Koniecznoœæ ujednolicenia za- sad rejestracji i analizy danych o wypadkach przy pracy na poziomie Unii Europej- skiej spowodowa³a wprowadzenie do statystycznej karty wypadku informacji o obywatelstwie poszkodowanego oraz zast¹pienie rodzaju umowy, na podstawie której poszkodowany œwiadczy³ pracê – informacj¹ o statusie zatrudnienia.

Pkt 1. P³eæ

Nale¿y zaznaczyæ (poprzez zakreœlenie obwódk¹) odpowiedni kod okreœlaj¹cy p³eæ poszkodowanego oraz odpowiadaj¹c¹ mu odpowiedŸ s³own¹.

Pkt 2. Rok urodzenia

W kolumnie „Kod lub liczba” nale¿y wpisaæ rok urodzenia osoby poszkodowanej.

Pkt 3. Obywatelstwo

Jest to nowa informacja dotychczas nie rejestrowana, poniewa¿ wiêkszoœæ wypad- ków dotyczy³a obywateli tego kraju, w którym wypadek mia³ miejsce. Obecnie po przyst¹pieniu Polski do Unii Europejskiej i otwarciu rynków pracy coraz wiêcej ob- cokrajowców bêdzie pracowaæ w polskich firmach i jednoczeœnie polskie firmy bêd¹ wykonywaæ us³ugi w innych krajach.

Obywatelstwo Kod

Obywatelstwo nieznane

Obywatel kraju, w którym wypadek mia³ miejsce Obywatel z kraju UE^*)

Obywatel spoza krajów UE

0 1 2 3

*)innego ni¿ ten, w którym wypadek mia³ miejsce

PRZYKŁAD W sytuacji, gdy wypadkowi ulega Polak na terenie Polski nale¿y wpisaæ kod 1 i opis: „obywatel kraju, w którym wypadek mia³ miejsce”. Gdy wypadkowi ulega Polak poza granicami naszego kraju nale¿y wybraæ kod 2 – „obywatel z krajów UE” (innego ni¿ ten, w którym wypadek mia³ miejsce). Ten sam kod nale¿y wybraæ, gdy wypadkowi ulegnie obywatel innego kraju Unii na terenie Polski. Gdy wypadkowi na terenie Polski ulegnie obywatel spoza UE nale¿y wybraæ kod 3 – „Obywatel spoza krajów UE”.

W miejscu przeznaczonym na opis nie nale¿y wpisywaæ obywatelstwa poszko- dowanego (np. polskie) tylko opis z klasyfikacji.

Pkt 4. Status zatrudnienia

(7)

padku. By³o to spowodowane pojawieniem siê nowych form zatrudnienia nieko- niecznie zwi¹zanych z pisemn¹ umow¹ miêdzy pracodawc¹ i pracownikiem.

Umo¿liwia to porównywanie statystyk w ró¿nych krajach Unii Europejskiej. Status zatrudnienia uwzglêdnia grupy osób istotne z punktu widzenia profilaktyki, takie jak samozatrudniaj¹cy siê i pracownicy rodzinni.

W klasyfikacji przewidziano te¿ mo¿liwoœæ dok³adniejszego okreœlenia statusu za- trudnienia pracowników zaliczonych do kategorii „Pracownik sta³y lub tymczaso- wy, zatrudniony w pe³nym lub niepe³nym wymiarze czasu pracy”.

Status zatrudnienia Kod

Nieznany status

Osoba samozatrudniaj¹ca siê

Pracownik zatrudniony na czas nieokreœlony, w pe³nym wymiarze czasu pracy Pracownik zatrudniony na czas nieokreœlony, w niepe³nym wymiarze czasu pracy

Pracownik zatrudniony na czas okreœlony, w pe³nym wymiarze czasu pracy Pracownik zatrudniony na czas okreœlony, w niepe³nym wymiarze czasu pracy Osoba wspó³pracuj¹ca

Praktykant/uczeñ Inny status

000 100 311 312

321 322 400 500 900

Pkt 5. Zawód wykonywany

Zawód poszkodowanego nale¿y podaæ pos³uguj¹c siê obowi¹zuj¹c¹ klasyfikacj¹ zawodów i specjalnoœci dla potrzeb rynku pracy, wprowadzon¹ rozporz¹dzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z 8.12.2004 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjal- noœci dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz.U. Nr 265, poz. 2644).

W protokole powypadkowym wpisany jest kod zawodu (specjalnoœci) poszkodo- wanego.

Informacjê o zawodzie (specjalnoœci) wykonywanym przez osoby poszkodowane w wypadkach przy pracy, opisujemy pe³nym kodem tego zawodu (specjalnoœci) – 6 cyfr oraz przypisanym do tego kodu okreœleniem s³ownym.

Pkt 6. Sta¿ na zajmowanym stanowisku pracy w zak³adzie pracy (w latach)

Nale¿y wpisaæ sta¿ pracy osoby poszkodowanej, na zajmowanym w chwili wypad- ku stanowisku pracy w danym zak³adzie. Sta¿ pracy nale¿y podaæ w latach, a jeœli sta¿ na danym stanowisku pracy lub w zak³adzie pracy jest krótszy ni¿ 1 rok nale¿y wpisaæ „00”.

Pkt 7. Godziny przepracowane od podjêcia pracy do chwili wypadku

Nale¿y wpisaæ liczbê godzin przepracowanych przez poszkodowanego od podjê- cia pracy w danym dniu do chwili wypadku. Nale¿y wpisaæ pe³ne godziny, a gdy wypadek nast¹pi³ na mniej ni¿ 1 godzinê od rozpoczêcia pracy, nale¿y wpisaæ „00”.

PRZYKŁAD Momentem rozpoczêcia pracy bêdzie np.: rozpoczêcie zmiany, dy¿uru itp.

(8)

Skutki wypadku

Wiêkszoœæ zbieranych dotychczas danych o skutkach wypadku (tj. liczba osób po- szkodowanych, skutki wypadku, straty czasu pracy innych osób i szacunkowe stra- ty materialne) nie zosta³a uwzglêdniona w metodologii ESAW. Mimo to nie zrezy- gnowano ze zbierania tych danych przy pomocy nowej statystycznej karty wypadku. Do zbieranych dotychczas informacji dodano ponadto rodzaj urazu oraz zmieniono dotychczasow¹ klasyfikacjê umiejscowienia urazu na zgodn¹ z metodo- logi¹ ESAW.

Pkt 8. Rodzaj urazu

Konsekwencje wypadku

Rodzaj urazu okreœla zdrowotne konsekwencje wypadku (np. z³amanie, skalecze- nie, oparzenie itp.). Jeœli skutkiem wypadku jest wiêcej ni¿ jeden rodzaj urazu (np.

upadek z wysokoœci czêsto powoduje z³amania koœci i urazy wewnêtrzne) nale¿y wybraæ kod 120 – „liczne urazy”.

Rodzaj urazu Kod

Rodzaj urazu nieznany lub nieokreœlony Rany i powierzchowne urazy

Z³amania koœci

Przemieszczenia, zwichniêcia, skrêcenia i naderwania Amputacje urazowe (utrata czêœci cia³a)

Urazy wewnêtrzne

Oparzenia ogniem lub œrodkami chemicznymi, oparzenia wod¹ lub par¹, odmro¿enia

Zatrucia, zaka¿enia

Toniêcie, duszenie z powodu braku tlenu Skutki dŸwiêków, wibracji i ciœnienia

Skutki ekstremalnych temperatur, oœwietlenia oraz promieniowania (ró¿ne od odmro¿enia)

Wstrz¹sy (ostra reakcja na stres, wstrz¹s urazowy) Liczne urazy

Inny uraz

000 010 020 030 040 050 060

070 080 090 100

110 120 999

Pkt 9. Umiejscowienie urazu

Miejsce urazu

Umiejscowienie urazu wskazuje, jaka czêœæ cia³a dozna³a obra¿eñ w wyniku wy- padku przy pracy.

W sytuacji, gdy wypadek spowodowa³ uraz wiêcej ni¿ jednej czêœci cia³a, nale¿y wybraæ kod 78 – „liczne urazy czêœci cia³a”.

W przypadku urazów obejmuj¹cych ca³e cia³o (np. oparzenia) nale¿y wybraæ kod

71 – „ca³e cia³o”.

(9)

Umiejscowienie urazu Kod Umiejscowienie urazu nieznane lub nieokreœlone 00 G³owa

Czaszka, mózg, z naczyniami krwionoœnymi Twarz

Oko, oczy Ucho, uszy Z¹b, zêby

G³owa, liczne miejsca

G³owa, miejsca niewymienione lub nieznane

11 12 13 14 15 18 19

Szyja wraz z krêgos³upem szyjnym 20

Grzbiet, ³¹cznie z krêgos³upem 30

Tu³ów i organy wewnêtrzne

¯ebra, ³opatki

Organy wewnêtrzne klatki piersiowej

Obszar miednicy i brzucha, wraz z organami wewnêtrznymi Tu³ów i organy wewnêtrzne, liczne miejsca urazu

Tu³ów i organy wewnêtrzne, miejsca niewymienione lub nieznane

41 42 43 48 49 Koñczyny górne

Bark wraz ze stawem barkowym Ramiê wraz z ³okciem

D³oñ Palec, palce Nadgarstek

Koñczyny górne, liczne miejsca urazu

Koñczyny górne, miejsca niewymienione lub nieznane

51 52 53 54 55 58 59 Koñczyny dolne

Biodro ze stawem biodrowym Noga ze stawem kolanowym Staw skokowy

Stopa Palec, palce

Koñczyny dolne, liczne miejsca urazu

Koñczyny dolne, miejsca niewymienione lub nieznane

61 62 63 64 65 68 69 Ca³e cia³o i jego ró¿ne czêœci

Ca³e cia³o

Liczne urazy czêœci cia³a

71 78

Inna czêœæ cia³a 99

Pkt 10. Liczba osób poszkodowanych

Wypadek zbiorowy

Podaj¹c liczbê osób poszkodowanych w wypadku nale¿y pamiêtaæ, ¿e je¿eli nie jest to wypadek zbiorowy wpisujemy „001”.

Przypominamy, ¿e przy wypadkach zbiorowych statystyczn¹ kartê wypadku

sporz¹dza siê dla ka¿dego poszkodowanego oddzielnie.

(10)

Pkt 11. Skutki wypadku

W punkcie tym nale¿y zakreœliæ obwódk¹ odpowiedni kod i opis okreœlaj¹cy skutki wypadku znane w chwili wype³niania statystycznej karty wypadku.

Poniewa¿ za œmiertelny wypadek przy pracy uwa¿a siê wypadek, w wyniku, któ- rego nast¹pi³a œmieræ w okresie nieprzekraczaj¹cym 6 miesiêcy od dnia wypadku, informacje umieszczane w tym miejscu traktowane s¹ przez GUS jako informacje wstêpne. Rzeczywiste skutki wypadku podawane s¹ w czêœci II statystycznej karty wypadku, któr¹ wype³nia i przekazuje siê do WUS w³aœnie w ci¹gu 6 miesiêcy od dnia zatwierdzenia protoko³u powypadkowego lub sporz¹dzenia karty wypadku.

Pkt 12. Liczba dni niezdolnoœci do pracy

Podajemy tu liczbê dni niezdolnoœci do pracy znan¹ w chwili wype³niania staty- stycznej karty wypadku. Liczbê dni niezdolnoœci do pracy okreœla siê na podstawie zwolnienia lekarskiego lub rzeczywistej absencji poszkodowanego i podaje siê w dniach kalendarzowych (wliczaj¹c dni wolne od pracy).

Pkt 13. Straty czasu pracy innych osób

Nale¿y podaæ liczbê roboczogodzin straconych z powodu wypadku przez innych pracowników (nie poszkodowanych w wypadku).

Strata czasu pracy mo¿e byæ spowodowana np.:

l

koniecznoœci¹ udzielenia pierwszej pomocy poszkodowanym,

l

potrzeb¹ zabezpieczenia miejsca wypadku,

l

przestojem z powodu wy³¹czenia maszyn itp.

Nale¿y podaæ sumê roboczogodzin wszystkich pracowników, którzy nie mogli wykonywaæ swojej pracy z powodu wypadku.

Pkt 14. Szacunkowe straty materialne spowodowane wypadkiem

Szacunkowe straty materialne obejmuj¹ bezpoœrednie straty materialne spowodo- wane wypadkiem, takie jak: uszkodzone maszyny, urz¹dzenia, narzêdzia, surow- ce, wyroby gotowe, budynki oraz ich wyposa¿enia itp.

Przy szacowaniu strat materialnych nie nale¿y uwzglêdniaæ strat zwi¹zanych:

l

ze stratami czasu pracy pracownika poszkodowanego i innych pracowników wynikaj¹cych z wypadku,

l

z utrat¹ spodziewanych dochodów, a wiêc nie wyprodukowanych i nie sprze- danych produktów i us³ug.

Nale¿y wpisaæ sumê wszystkich strat materialnych w tys. z³ z jednym znakiem po przecinku.

Wypadek i jego przebieg

Najwiêksze zmiany dotycz¹ zakresu i klasyfikacji danych dotycz¹cych okoliczno-

œci i przebiegu wypadku. Wynikaj¹ one z przyjêtego modelu wypadku przy pracy,

który w znacznym stopniu ró¿ni siê od modelu, na podstawie którego opracowano

poprzedni¹ wersjê statystycznej karty wypadku.

(11)

Pkt 15. Po³o¿enie geograficzne miejsca wypadku

W polu tym nale¿y podaæ jedynie nazwê miejscowoœci, na terenie której wydarzy³ siê wypadek, a odpowiedni 7-cyfrowy kod zostanie uzupe³niony przez urz¹d staty- styczny. W przypadku miejscowoœci po³o¿onej na terenie kraju, kod dla niej zosta- nie uzupe³niony zgodnie z identyfikatorami i nazwami jednostek podzia³u teryto- rialnego kraju, okreœlonymi w za³¹czniku do rozporz¹dzenia Rady Ministrów z 15.12.1998 r. w sprawie szczegó³owych zasad prowadzenia, stosowania i udostêp- niania krajowego rejestru urzêdowego podzia³u terytorialnego kraju oraz zwi¹za- nych z tym obowi¹zków organów administracji rz¹dowej i jednostek samorz¹du te- rytorialnego (Dz.U. Nr 157, poz. 1031, ze zm.), obowi¹zuj¹cego od 1 stycznia 1999 r.

Dla miejscowoœci po³o¿onej poza granicami kraju urz¹d statystyczny w miejsce kodu wpisze 7 razy „z” (symbol: zzzzzzz).

Pkt 16. Data wypadku

Datê nale¿ê wpisaæ cyframi arabskimi, przy czym rok wpisujemy u¿ywaj¹c czte- rech cyfr.

Pkt 17. Godzina wypadku

W tym punkcie nale¿y wpisaæ tylko pe³n¹ godzinê, bez minut, w której wydarzy³ siê wypadek.

Przyjêto, ¿e pó³noc jest godzin¹ 0.

PRZYKŁAD Zarówno godzina 14:03, jak i 14:58 zostanie zakodowana jako 14.

Pkt 18. Miejsce powstania wypadku

Jest to miejsce, w którym przebywa³ poszkodowany w chwili wypadku. Mo¿e to byæ zarówno pomieszczenie, teren otwarty, jak i inne miejsce. Nale¿y podaæ kod trzycyfrowy zaczerpniêty z tabeli.

Mo¿e siê zdarzyæ, ¿e miejsce, w którym wydarzy³ siê wypadek mo¿na zaklasyfi- kowaæ na wiêcej ni¿ jeden sposób. W takim przypadku nale¿y wybraæ opcjê, która najprecyzyjniej okreœla i opisuje to miejsce.

PRZYKŁAD Typow¹ sytuacj¹ jest taka, kiedy wypadek wydarzy siê w miejscu, które jest czêœci¹ innego miejsca np.

biblioteka w szkole. W tym konkretnym przypadku nale¿y wybraæ opcjê „Biuro, biblioteka, sala konfe- rencyjna itp.” (kod 041), poniewa¿ ta informacja jest najprecyzyjniejsza.

PRZYKŁAD Sala konferencyjna w dowolnej instytucji (równie¿ w szkole, placówce naukowej, w du¿ym zak³adzie

produkcyjnym itp.) powinna byæ zaklasyfikowana jako „Biuro, biblioteka, sala konferencyjna itp.”

(kod 041).

(12)

PRZYKŁAD Biuro w zak³adzie produkcyjnym lub na terenie budowy nale¿y zaklasyfikowaæ jako „Biuro, bibliote- ka, sala konferencyjna itp.” (kod 041).

PRZYKŁAD Sala gimnastyczna w szkole powinna byæ zaklasyfikowana jako „Obiekty sportowe kryte” (kod 081).

PRZYKŁAD Sklep na terenie szpitala nale¿y zaklasyfikowaæ jako „Miejsce handlu” (kod 043).

Podobnie jest, kiedy miejsce powstania wypadku mo¿na zaklasyfikowaæ jako dwa ró¿ne miejsca, ale ¿adne nie jest czêœci¹ drugiego.

PRZYKŁAD Jeœli wypadek wydarzy siê w warsztacie naprawczym (samochodowym, RTV itp.), wówczas mogliby- œmy zaklasyfikowaæ to miejsce jako „Miejsce konserwacji i napraw” (kod 012) lub jako „Zak³ad us³ugowy” (kod 044). Nale¿y wybraæ pierwsz¹ opcjê, poniewa¿ precyzuje ona rodzaj œwiadczonych us³ug.

Nale¿y równie¿ zwróciæ uwagê na podgrupê oznaczona kodem 023 – „Kopalnia odkrywkowa, kamienio³om itp.” w grupie „Teren budowy, kamienio³om, kopalnia odkrywkowa”. Zaliczone zosta³y do niej wszystkie miejsca prowadzenia robót ziemnych poza terenem budowy (np.: rowy, wykopy, rozkopy, miejsce kopania studni, itp.).

Miejsce powstania wypadku Kod

1 2

Brak danych 000

Miejsca produkcji przemys³owej Miejsce produkcji

Miejsce konserwacji i napraw Miejsce magazynowania

Inne, niewymienione lub nieznane miejsca w tej grupie

011 012 013 019 Teren budowy, kamienio³om, kopalnia odkrywkowa

Teren budowy – obiekt w budowie

Teren budowy – obiekt rozbierany, burzony, remontowany Kopalnia odkrywkowa, kamienio³om itp.

Teren budowy – pod ziemi¹

Teren budowy – na wodzie, ponad wod¹

Teren budowy – w œrodowisku wysokiego ciœnienia Inne, niewymienione lub nieznane tereny w tej grupie

021 022 023 024 025 026 029

(13)

1 2 Miejsca uprawy, hodowli, po³owu ryb, lasy i tereny zielone

Miejsce hodowli

Miejsce upraw ziemiop³odów Miejsce upraw drzew i krzewów Teren leœny

Miejsce hodowli i/lub po³owu ryb, upraw wodnych itp.

Ogród, park, ogród botaniczny, ogród zoologiczny Inne, niewymienione lub nieznane miejsca w tej grupie

031 032 033 034 035 036 039 Biura, placówki naukowe i szko³y, zak³ady us³ugowe

Biuro, biblioteka, sala konferencyjna itp.

Placówka naukowa, szko³a, przedszkole Miejsce handlu

Zak³ad us³ugowy

041 042 043 044 049

Placówki ochrony zdrowia 050

Miejsca i œrodki komunikacji publicznej

Tereny komunikacji publicznej (np. drogi, parkingi, poczekalnie itp.) Œrodki transportu l¹dowego

Tereny zwi¹zane z komunikacj¹ publiczn¹, przeznaczone wy³¹cznie dla upowa¿nionego personelu (np.: tory kolejowe, p³yta lotniska itp.)

Inne, niewymienione lub nieznane miejsca i œrodki w tej grupie

061 062 063

069 Gospodarstwa domowe

Mieszkanie, dom jednorodzinny

071 079 Obiekty sportowe

Obiekty sportowe kryte Obiekty sportowe odkryte

Inne, niewymienione lub nieznane obiekty w tej grupie

081 082 089 W powietrzu, na wysokoœci, wy³¹czaj¹c place budowy

Na wysokoœci – na sta³ym poziomie (np.: dach, taras itp.) Na wysokoœci – pylon, maszt, zawieszona platforma itp.

W powietrzu – na pok³adzie samolotu

091 092 093 099 Pod ziemi¹, wy³¹czaj¹c place budowy

Pod ziemi¹ – tunel Pod ziemi¹ – kopalnia

Pod ziemi¹ – studzienki, kana³y œciekowe

101 102 103 109 Na wodzie, ponad wod¹, wy³¹czaj¹c place budowy

Morze lub ocean – na pok³adzie wszystkich rodzajów statków, platform itp.

Jezioro, rzeka, port – na pok³adzie wszystkich rodzajów statków, platform itp.

111 112 119

(14)

1 2 W œrodowisku wysokiego ciœnienia, wy³¹czaj¹c place budowy

W œrodowisku wysokiego ciœnienia – pod wod¹ (np. nurkowanie) W œrodowisku wysokiego ciœnienia – komora

121 122 129

Inne miejsce 999

Pkt 19. Proces pracy

Proces pracy jest to podstawowy rodzaj pracy, wykonywanej przez poszkodowa- nego w czasie, kiedy nast¹pi³ wypadek. Nie nale¿y jednak myliæ go z konkretn¹ czynnoœci¹ wykonywan¹ przez poszkodowanego w chwili wypadku, czy zawo- dem poszkodowanego. Proces pracy charakteryzuje bardzo ogólnie typ prac lub zadanie, jakie wykonywa³ poszkodowany przez pewien czas, a które przerwa³ wy- padek. W procesie pracy pracownik najczêœciej wykonuje kilka ró¿nych czynnoœci.

Nale¿y w tym miejscu zwróciæ uwagê na grupê „Inne prace” (kody 51-59). Znalaz³y siê w niej opcje, które nie pasowa³y do ¿adnej z pozosta³ych grup lub mog³yby zna- leŸæ siê w kilku z tych grup. Dlatego zawsze trzeba sprawdziæ czy klasyfikowane- mu procesowi pracy nie odpowiada któraœ z opcji zamieszczonych w tej grupie.

Proces pracy Kod

1 2

Brak informacji 00

Produkcja, przetwarzanie, magazynowanie Produkcja, przetwarzanie

Magazynowanie

Inne, niewymienione lub nieokreœlone prace w tej grupie

11 12 19 Wydobycie i prace ziemne, prace budowlane

Wydobycie i prace ziemne Budowanie nowych budynków

Budowanie infrastruktury, np. dróg, mostów, tam, portów itp.

Przebudowywanie, naprawa, rozbudowywanie, konserwacja obiektów budowlanych i infrastruktury

Prace rozbiórkowe i wyburzeniowe

21 22 23 24

25 29 Uprawy rolne, warzywnictwo, ogrodnictwo, sadownictwo, leœnictwo,

hodowla zwierz¹t, ryb

Uprawa zbó¿ i inne uprawy rolne

Warzywnictwo, ogrodnictwo, sadownictwo Chów i hodowla zwierz¹t

Prace zwi¹zane z leœnictwem Hodowla ryb, rybo³ówstwo

31 32 33 34 35 39

(15)

1 2 Us³ugi, praca umys³owa

Us³ugi, opieka, pomoc dla spo³eczeñstwa

Praca umys³owa – nauczanie, szkolenie, praca biurowa, organizowanie, zarz¹dzanie

Dzia³alnoœæ handlowa – kupowanie, sprzedawanie i us³ugi towarzysz¹ce Inne, niewymienione lub nieokreœlone prace w tej grupie

41 42

43 49 Inne prace

Przygotowywanie, instalowanie, montowanie, demontowanie, rozbieranie itp.

Konserwacja, naprawa, regulacja itp.

Czyszczenie, sprz¹tanie – maszynowo lub rêcznie Gospodarka odpadami, wywóz œmieci itp.

Monitorowanie, inspekcja – z zastosowaniem lub bez urz¹dzeñ monitoru- j¹cych

51

52 53 54 55

59 Przemieszczanie siê, sport, dzia³alnoœæ artystyczna

Przemieszczanie siê, w tym œrodkami transportu Sport, dzia³alnoœæ artystyczna

61 62 69

Inny proces pracy 99

Pkt 20. Rodzaj miejsca wypadku

Rodzaj miejsca wypadku okreœla miejsce zdarzenia ze wzglêdu na lokalizacjê sta- nowiska pracy w zak³adzie pracy lub poza nim. Podanie rodzaju miejsca wypadku sprowadza siê do stwierdzenia czy wypadek mia³ miejsce w jednostce lokalnej przedsiêbiorstwa, czy nie.

Jednostka lokalna zak³adu pracy to zorganizowana ca³oœæ (zak³ad, oddzia³, filia itp.) po³o¿ona w miejscu zidentyfikowanym odrêbnym adresem, pod którym, lub z którego jest prowadzona dzia³alnoœæ co najmniej przez jedn¹ osobê pracuj¹c¹, przy czym:

l

zak³ady samodzielnie bilansuj¹ce zlokalizowane pod jednym adresem s¹ od- rêbnymi jednostkami lokalnymi,

l

objête odrêbn¹ rejestracj¹ prawn¹ organizacyjne czêœci podmiotów s¹ jednost- kami lokalnymi,

l

jednostki prowadz¹ce dzia³alnoœæ w zakresie transportu s¹ jednostkami lokal- nymi wed³ug miejsc, z których s¹ wydawane polecenia lub jest organizowana praca,

l

jednostki prowadz¹ce dzia³alnoœæ w zakresie budownictwa s¹ jednostkami lo- kalnymi wed³ug miejsc, w których s¹ przyjmowane zlecenia na wykonawstwo robót budowlanych i pomocniczych albo s¹ wykonywane prace zarz¹du, albo jest prowadzona organizacja pracy budowlanej i pomocniczej; place budów (miejsca realizacji poszczególnych budów) nie s¹ jednostkami lokalnymi,

l

sprzeda¿ obwoŸna, obnoœna oraz punkt sprzeda¿y detalicznej bez sta³ej lokali-

zacji, jak równie¿ prowadzenie us³ug wy³¹cznie u klienta jest jedn¹ jednostk¹

lokaln¹ w miejscu zamieszkania osoby fizycznej, miejscu siedziby osoby praw-

nej lub jednostki organizacyjnej nie maj¹cej osobowoœci prawnej.

(16)

Ogólna charakterystyka miejsca wypadku Kod Nieokreœlone miejsce wypadku

Miejsce w jednostce lokalnej zak³adu pracy Miejsce poza jednostk¹ lokaln¹ zak³adu pracy Inne miejsce wypadku

0 1 2 9

Pkt 21. Czynnoœæ wykonywana przez poszkodowanego w chwili wypadku W procesie pracy, zatrudniona osoba najczêœciej wykonuje kilka ró¿nych czynnoœci.

Ostatnia z tych czynnoœci, która by³a wykonywana w sposób zamierzony tu¿ przed zaistnieniem wypadku i zosta³a przez wypadek przerwana, powinna byæ odnoto- wana jako czynnoœæ wykonywana przez poszkodowanego w chwili wypadku.

W przeciwieñstwie do procesu pracy czynnoœæ zajmuje krótki odcinek czasu.

PRZYKŁAD Sprz¹taczka po uprz¹tniêciu jednego z pomieszczeñ przechodzi³a do kolejnego, potknê³a siê i z³ama³a nogê. Procesem pracy jest „Czyszczenie, sprz¹tanie – maszynowo lub rêcznie” (kod 53), a wykony- wan¹ czynnoœci¹ „Chodzenie, bieganie, wchodzenie na, schodzenie z itp.” (kod 61).

PRZYKŁAD Sekretarka k³ad³a na pó³kê segregator z dokumentami. Segregator wypad³ jej z r¹k i uderzy³ w g³owê powoduj¹c wstrz¹s mózgu. Procesem pracy jest „Praca umys³owa – nauczanie, szkolenie, praca biu- rowa, organizowanie, zarz¹dzanie” (kod 42), a wykonywan¹ czynnoœci¹ „Transport w pionie – pod- noszenie, opuszczanie” (kod 51).

Czynnoœæ wykonywana przez poszkodowanego w chwili wypadku Kod

1 2

Obs³ugiwanie maszyn

Uruchamianie / zatrzymywanie maszyn

Podawanie / odbieranie materia³ów, pó³wyrobów, wyrobów itp.

Nadzorowanie i inne czynnoœci zwi¹zane z prac¹ oraz przemieszczaniem siê maszyny

Inne, niewymienione lub nieznane czynnoœci w tej grupie

11 12 13

14 Prace narzêdziami rêcznymi

Prace narzêdziami niezmechanizowanymi Prace narzêdziami zmechanizowanymi

Inne, niewymienione lub nieznane prace w tej grupie

21 22 29 Kierowanie / jazda œrodkami transportu / obs³uga ruchomych maszyn i in-

nych urz¹dzeñ

Kierowanie œrodkami transportu lub obs³ugiwanie maszyn i innych urz¹dzeñ ruchomych, z w³asnym napêdem

Kierowanie œrodkami transportu lub obs³ugiwanie maszyn i innych urz¹dzeñ ruchomych, bez napêdu w³asnego

Jazda œrodkami transportu w roli pasa¿era

31 32 33

(17)

1 2 Operowanie przedmiotami

Branie do r¹k, chwytanie, trzymanie, umieszczanie – w poziomie

Wi¹zanie, opasywanie / owijanie, odrywanie, rozpinanie / rozwi¹zywanie, œciskanie, skrêcanie / rozkrêcanie po³¹czeñ œrubowych, wyginanie itp.

Mocowanie, zawieszanie, unoszenie itp.

Rzucanie, odrzucanie

Otwieranie lub zamykanie pude³ka, paczki itp.

Wlewanie do, wype³nianie p³ynem, podlewanie, rozpylanie, wylewanie, wybieranie p³ynu itp.

Otwieranie lub zamykanie szuflady, drzwi itp.

41 42

43 44 45 46

47 49 Transport rêczny

Transport w pionie – podnoszenie, opuszczanie Transport w poziomie – ci¹gniêcie, pchanie, toczenie Przenoszenie

51 52 53 59 Poruszanie siê

Chodzenie, bieganie, wchodzenie na, schodzenie z itp.

Wchodzenie do / wychodzenie z Skakanie, podskakiwanie itp.

Czo³ganie, wspinanie siê itp.

Wstawanie, siadanie P³ywanie, nurkowanie

Ruchy w miejscu, np. podczas mycia, ubierania/rozbierania siê itp.

61 62 63 64 65 66 67 69

Obecnoœæ 70

Inna czynnoœæ 99

Pkt 22. Czynnik materialny zwi¹zany z czynnoœci¹ wykonywan¹ przez poszko- dowanego w chwili wypadku

Kwalifikacja czynnika mate- rialnego

Z czynnoœci¹ wykonywan¹ przez poszkodowanego zazwyczaj zwi¹zane jest na- rzêdzie, maszyna lub inny obiekt, który w przyjêtym modelu zosta³ nazwany czynnikiem materialnym zwi¹zanym z czynnoœci¹ wykonywan¹ przez poszkodo- wanego w chwili wypadku.

Przy identyfikacji tego czynnika nale¿y pamiêtaæ o kilku obowi¹zuj¹cych tu zasa- dach.

Zasada 1

Najpierw nale¿y ustaliæ czynnoœæ wykonywan¹ przez poszkodowanego, a dopiero

póŸniej zwi¹zany z ni¹ czynnik materialny. Czynnik materialny zwi¹zany z wy-

konywan¹ czynnoœci¹, podobnie jak sama czynnoœæ, nie musi mieæ zwi¹zku wy-

padkiem.

(18)

Zasada 2

Związek z czyn- nością

Najwa¿niejszy jest zwi¹zek z wykonywan¹ czynnoœci¹. Oznacza to m.in., ¿e jeœli czynnoœæ by³a wykonywana przy u¿yciu narzêdzia czy innego przedmiotu, wów- czas to narzêdzie lub inny przedmiot jest czynnikiem materialnym.

Jeœli czynnoœæ polega³a na obs³udze urz¹dzenia (np. obs³uga maszyny, prowadze- nie pojazdu itp.) lub operowaniu przedmiotem (bez u¿ycia narzêdzi), to czynni- kiem materialnym bêdzie to urz¹dzenie lub przedmiot. W szczególnoœci, jeœli czyn- noœæ wykonywan¹ przez poszkodowanego w chwili wypadku zaklasyfikowano jako:

l

„Uruchamianie / zatrzymywanie maszyn” (kod 11), to czynnikiem material- nym jest ta maszyna,

l

„Podawanie/odbieranie materia³ów, pó³wyrobów, wyrobów itp.” (kod 12), to czynnikiem materialnym jest ten materia³, pó³wyrób, wyrób, itd. chyba, ¿e do podawania materia³ów pracownik wykorzystywa³ jakieœ urz¹dzenie lub inny sprzêt,

l

element grupy „Prace narzêdziami rêcznymi” (kody 21-29), to czynnikiem ma- terialnym jest narzêdzie, którego u¿ywa³ pracownik w chwili wypadku,

l

element grupy „Kierowanie/jazda œrodkami transportu /obs³uga ruchomych maszyn i innych urz¹dzeñ” (kody 31-39), to czynnikiem materialnym jest œro- dek transportu, maszyna lub urz¹dzenie, którym kierowa³ lub które obs³ugiwa³ poszkodowany w chwili wypadku,

l

element grupy „Operowanie przedmiotami” (kody 41-49), to czynnikiem mate- rialnym jest przedmiot, którym operowa³ poszkodowany w chwili wypadku,

l

element grupy „Transport rêczny” (kody 51-59), to czynnikiem materialnym jest obiekt transportowany przez poszkodowanego w chwili wypadku.

Zasada 3

Kilka czynników

Czynnik materialny zwi¹zany z wykonywan¹ czynnoœci¹ zazwyczaj nie ma zwi¹zku z wypadkiem, a jeœli z wykonywan¹ czynnoœci¹ ma zwi¹zek wiêcej ni¿ je- den czynnik materialny, nale¿y wzi¹æ pod uwagê ten, który by³ najbardziej zwi¹zany z wypadkiem.

Pkt 23. Wydarzenie bêd¹ce odchyleniem od stanu normalnego

Odchylenie to wydarzenie, które zak³óci³o normalny (przewidywany) przebieg procesu pracy, w wyniku którego dosz³o do wypadku. Odchylenie zalicza siê do fazy wypadku, choæ tak na prawdê jest to wydarzenie, które oddziela fazê przed- wypadkow¹ od fazy wypadku i jako takie nie musi byæ zwi¹zane z ¿adn¹ z tych faz i ich elementami, w szczególnoœci z czynnoœci¹ wykonywan¹ przez poszko- dowanego w chwili wypadku ani z urazem.

Jeœli do wypadku doprowadzi³ szereg nastêpuj¹cych po sobie wydarzeñ, które mo-

¿na nazwaæ odchyleniami, nale¿y podaæ wydarzenie, które mia³o miejsce jako

ostatnie.

(19)

Wydarzenie bêd¹ce odchyleniem od stanu normalnego Kod

1 2

Odchylenia zwi¹zane z elektrycznoœci¹, wybuch, po¿ar

Odchylenie zwi¹zane z elektrycznoœci¹, np. uszkodzenie wyposa¿enia – prowadz¹ce do kontaktu poœredniego

Odchylenie zwi¹zane z elektrycznoœci¹, np. uszkodzenie wyposa¿enia – prowadz¹ce do kontaktu bezpoœredniego

Wybuch Po¿ar, zap³on

Inne, niewymienione lub nieokreœlone odchylenie w tej grupie

11 12

13 14 19 Wyrzut, wyciek, emisja substancji szkodliwych

Wypadniêcie, wysypanie, wyrzut substancji w stanie sta³ym

Przelew, wyciek, s¹czenie siê, przep³yw, rozbryzgiwanie, rozpylanie p³ynów

Emisja par i gazów

Emisja py³ów, dymów, cz¹stek

21 22

23 24 29 Uszkodzenie, rozerwanie, pêkniêcie, zeœlizgniêcie, upadek, za³amanie siê

czynnika materialnego

Uszkodzenie materia³u – na ³¹czeniu, szwie

Uszkodzenie, rozerwanie – tworz¹ce od³amki (drewna, szk³a, metalu, ka- mienia, plastiku, inne)

Zeœlizgniêcie siê, upadek, za³amanie siê czynnika materialnego – upadek czynnika z góry (uderzenie poszkodowanego przez spadaj¹cy z góry czynnik materialny)

Zeœlizgniêcie siê, upadek, za³amanie siê czynnika materialnego – do do³u (wci¹gniêcie poszkodowanego w dó³)

Zeœlizgniêcie siê, upadek, za³amanie siê czynnika materialnego – na tym samym poziomie

31 32 33

34 35

39 Utrata kontroli nad: maszyn¹, œrodkami transportu, transportowanym

³adunkiem, narzêdziem, obiektem, zwierzêciem

Utrata kontroli nad maszyn¹ (³¹cznie z niezamierzonym uruchomieniem) lub materia³em obrabianym

Utrata kontroli nad œrodkami transportu lub obs³ugiwanym sprzêtem ru- chomym (zmechanizowanym lub nie)

Utrata kontroli nad narzêdziem (zmechanizowanym lub nie) lub materia³em obrabianym tym narzêdziem

Utrata kontroli nad obiektem Utrata kontroli nad zwierzêciem

41 42 43

44 45 49 Poœlizgniêcie, potkniêcie siê, upadek osoby

Upadek osoby z wysokoœci – na ni¿szy poziom

Poœlizgniêcie, potkniêcie siê, upadek osoby – na tym samym poziomie Inne, niewymienione lub nieokreœlone odchylenie w tej grupie

51 52 59

(20)

1 2 Ruchy cia³a bez wysi³ku fizycznego (prowadz¹ce na ogó³ do urazów zew-

nêtrznych)

Wejœcie na ostry przedmiot

Klêkanie, siadanie na, opieranie siê Pochwycenie lub odrzucenie osoby Nieskoordynowane, niew³aœciwe ruchy

61 62 63 64 69 Ruch cia³a zwi¹zany z wysi³kiem fizycznym (prowadz¹cy na ogó³ do ura-

zu wewnêtrznego) Podnoszenie Pchanie, ci¹gniêcie Schylanie siê

Obracanie siê, skrêcanie Z³e st¹pniêcie

71 72 73 74 75 79 Wstrz¹s, strach, przemoc, atak, zagro¿enie, obecnoœæ

Wstrz¹s, strach

Przemoc, atak, zagro¿enie – ze strony pracowników zak³adu pracy (w tym poszkodowanego)

Przemoc, atak, zagro¿enie – ze strony osób spoza zak³adu pracy Agresja, potr¹cenie – przez zwierzê

Obecnoœæ poszkodowanego lub osoby trzeciej w strefie zagro¿enia Inne, niewymienione lub nieokreœlone odchylenie w tej grupie

81 82

83 84 85 89

Inne odchylenie 99

Pkt 24. Czynnik materialny zwi¹zany z odchyleniem

Przyczyna zakłócenia

Z odchyleniem mo¿e mieæ zwi¹zek jakieœ narzêdzie, maszyna lub element œrodowi- ska. Jest to czynnik materialny zwi¹zany z odchyleniem, tzn. czynnik, który spo- wodowa³ zak³ócenie (odchylenie) w procesie pracy lub by³ œciœle z tym zak³óceniem zwi¹zany.

(Przy identyfikacji tego czynnika, najwa¿niejszym kryterium jest zwi¹zek z od- chyleniem. Jak wspomniano na wstêpie, odchylenie ³¹czy fazê przedwypadkow¹ z wypadkow¹ i nie musi mieæ zwi¹zku z ¿adn¹ z nich, podobnie jest z czynnikiem materialnym zwi¹zanym z odchyleniem. Nale¿y go rozpatrywaæ ³¹cznie z wyda- rzeniem bêd¹cym odchyleniem zapominaj¹c, w miarê mo¿liwoœci, o innych infor- macjach. Czynnik zwi¹zany z odchyleniem jest najczêœciej ró¿ny od czynnika mate- rialnego zwi¹zanego z czynnoœci¹ wykonywan¹ w chwili wypadku i czynnikiem materialnym bêd¹cym Ÿród³em urazu.

Najpierw okreœla siê odchylenie, a dopiero póŸniej zwi¹zany z nim czynnik mate- rialny.

W przypadku, gdy odchylenie jest zwi¹zane bezpoœrednio z czynnoœci¹ wykony-

wan¹ w fazie przedwypadkowej, ten sam czynnik materialny mo¿e byæ zwi¹zany

z czynnoœci¹ i odchyleniem. W przypadku, gdy odchylenie nie zosta³o wywo³ane

czynnoœciami pracownika, bêdzie to inny czynnik.

(21)

Pkt 25. Wydarzenie powoduj¹ce uraz

Wydarzenie powoduj¹ce uraz jest to ostatnie wydarzenie bezpoœrednio prowa- dz¹ce do urazu. Opisuje ono sposób, w jaki poszkodowany dozna³ urazu.

Wydarzenie powoduj¹ce uraz Kod

1 2

Kontakt z pr¹dem elektrycznym, temperatur¹, niebezpiecznymi sub- stancjami i preparatami chemicznymi

Poœredni kontakt z ³ukiem spawalniczym, iskr¹, b³yskawic¹ Kontakt z elektrycznoœci¹ przez dotyk bezpoœredni

Kontakt z p³omieniem lub gor¹cym/p³on¹cym obiektem/œrodowiskiem Kontakt z zimnym/zamro¿onym obiektem/œrodowiskiem

Kontakt z niebezpiecznymi substancjami i preparatami chemicznymi przez wdychanie

Kontakt z niebezpiecznymi substancjami i preparatami chemicznymi przez skórê/oczy

Kontakt z niebezpiecznymi substancjami i preparatami chemicznymi przez uk³ad pokarmowy

Inny, niewymieniony lub nieokreœlony kontakt w tej grupie

11 12 13 14 15 16 17

19 Toniêcie, zakopanie, zamkniêcie

Toniêcie w cieczy

Zakopanie, zasypanie cia³em sta³ym

Zamkniêcie w czymœ, otoczenie przez gaz, py³ itp.

21 22 23 29 Zderzenie/uderzenie w nieruchomy obiekt

Pionowe Poziome

31 32 39 Uderzenie przez obiekt w ruchu

Uderzenie przez wyrzucony obiekt Uderzenie przez spadaj¹cy obiekt Uderzenie przez ko³ysz¹cy siê obiekt

Uderzenie przez obracaj¹cy siê, poruszaj¹cy siê, transportowany obiekt, w³¹czaj¹c pojazdy

Kolizja z poruszaj¹cym siê obiektem, w³¹czaj¹c pojazdy (poszkodowany porusza³ siê), kolizja z osob¹

41 42 43 44 45

49 Kontakt z przedmiotem ostrym, szorstkim, chropowatym

Kontakt z przedmiotem ostrym (nó¿, ostrze itp.)

Kontakt z przedmiotem ze szpic¹ (gwóŸdŸ, ostre narzêdzie itp.) Kontakt z przedmiotem szorstkim, chropowatym

51 52 53 59

(22)

1 2 Uwiêzienie, zmia¿d¿enie

Uwiêzienie, zmia¿d¿enie – w Uwiêzienie, zmia¿d¿enie – pod Uwiêzienie, zmia¿d¿enie – miêdzy

Kontakt powoduj¹cy oderwanie lub odciêcie czêœci cia³a Inny, niewymieniony lub nieokreœlony kontakt w tej grupie

61 62 63 64 69 Obci¹¿enie fizyczne lub psychiczne

Obci¹¿enie uk³adu miêœniowo-szkieletowego

Oddzia³ywanie promieniowania, ha³asu, œwiat³a, ciœnienia Obci¹¿enie psychiczne (np. nag³y stres, szok)

Inny, niewymieniony lub nieokreœlony rodzaj obci¹¿enia

71 72 73 79 Przejaw agresji ze strony cz³owieka lub zwierzêcia

Ugryzienie U¿¹dlenie

Uderzenie lub duszenie

Inny, niewymieniony lub nieokreœlony przejaw agresji

81 82 83 89

Inne wydarzenie 99

Pkt 26. Czynnik materialny bêd¹cy Ÿród³em urazu

Czynnik materialny bêd¹cy Ÿród³em urazu to maszyna, narzêdzie, inny obiekt lub czynnik œrodowiska, z którym kontakt sta³ siê przyczyn¹ urazu (fizycznego lub psychicznego).

Czynnik materialny bêd¹cy Ÿród³em urazu nale¿y okreœliæ na podstawie wcze- œniej zidentyfikowanego wydarzenia powoduj¹cego uraz. Dobrze zaklasyfiko- wane wydarzenie powoduj¹ce uraz, w znacznym stopniu u³atwi zidentyfikowanie Ÿród³a urazu. W szczególnoœci, jeœli wydarzenie powoduj¹ce uraz zosta³o zaklasyfi- kowane jako element grupy:

l

„Zderzenie z / uderzenie w nieruchomy obiekt” (kody 31-39), to Ÿród³em urazu jest obiekt, w który uderzy³ poszkodowany,

l

„Uderzenie przez obiekt w ruchu” (kody 41-49), to Ÿród³em urazu jest obiekt, który uderzy³ poszkodowanego,

l

„Kontakt z przedmiotem ostrym, szorstkim, chropowatym” (kody 51-59), to Ÿród³em urazu jest ten przedmiot,

l

„Uwiêzienie, zmia¿d¿enie” (kody 61-69), to Ÿród³em urazu jest obiekt, który uwiêzi³ lub zmia¿d¿y³ poszkodowanego,

l

„Przejaw agresji ze strony cz³owieka lub zwierzêcia” (kody 81-89), to Ÿród³em

urazu jest cz³owiek lub zwierze, którego agresja spowodowa³a uraz.

(23)

Czynnik materialny Kod

1 2

Czynnik materialny nie wystêpuje lub brak informacji Czynnik materialny nie wystêpuje

Brak informacji

00.01 00.02 Budynki, konstrukcje i ich elementy, powierzchnie – na poziomie gruntu

(wewn¹trz lub na zewn¹trz, sta³e lub ruchome, tymczasowe)

Budynki, konstrukcje i ich elementy – drzwi, œciany, okna, przepierzenia itp.

Powierzchnie poziome na poziomie gruntu – sta³e (np. pod³ogi, pod³o¿e wewn¹trz i na zewn¹trz, teren gospodarstwa rolnego, obszary sportowe itp.) Powierzchnie poziome na poziomie gruntu – ruchome lub tymczasowe (np.

k³adka, ruchomy chodnik itp.)

Inny, niewymieniony lub nieokreœlony czynnik w tej grupie

01.01 01.02 01.03

01.99 Budynki, konstrukcje i ich elementy, powierzchnie – nad poziomem gruntu

(wewn¹trz lub na zewn¹trz, stacjonarne lub ruchome, tymczasowe)

Budynki i ich elementy na wysokoœci – sta³e (np. dachy, tarasy, drzwi i okna, schody, platformy itp.)

Konstrukcje, powierzchnie nad poziomem gruntu – stacjonarne (np. przejœcia, pomosty, sta³e drabiny, pylony, rusztowania itp.)

Konstrukcje, powierzchnie nad poziomem gruntu – ruchome (np. rusztowania przestawne, drabiny przenoœne, ruchome pomosty, podnoszone platformy itp.)

Konstrukcje, powierzchnie nad poziomem gruntu – tymczasowe (rusztowania, kosze robocze itp.)

Obiekty, konstrukcje nad wod¹ (np. platformy wiertnicze, rusztowania na bar- kach itp.)

02.01 02.02 02.03

02.04 02.05

02.99 Budynki, konstrukcje i ich elementy, powierzchnie – poni¿ej poziomu grun-

tu (wewn¹trz lub na zewn¹trz, stacjonarne lub ruchome, tymczasowe) Wykopy, wyrobiska, studnie itp.

Obiekty podziemne, tunele itp.

Obiekty, konstrukcje pod wod¹

03.01 03.02 03.03 03.99 Systemy dostaw, dystrybucji i odprowadzania gazów, cieczy i cia³ sta³ych,

sieci rur, instalacje

Systemy dostaw i dystrybucji, sieci rur, instalacje – stacjonarne Systemy dostaw i dystrybucji, sieci rur, instalacje – ruchome Instalacje odprowadzaj¹ce, kanalizacja, odp³ywy itp.

04.01 04.02 04.03 04.99 Urz¹dzenia do wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesy³ania

i rozdzielania energii

Urz¹dzenia do wytwarzania i przetwarzania energii – silniki, generatory (cieplne, elektryczne itp.)

Uk³ady przenoszenia i przechowywania energii (mechaniczne, pneumatyczne, hydrauliczne, elektryczne, w³¹czaj¹c baterie i akumulatory itp.)

05.01 05.02 05.99

(24)

1 2 Narzêdzia rêczne bez napêdu

Narzêdzia rêczne bez napêdu – do pi³owania

Narzêdzia rêczne bez napêdu – do ciêcia, przecinania (w³¹czaj¹c no¿yczki, sekatory)

Narzêdzia rêczne bez napêdu – do rzeŸbienia, d³utowania, grawerowania, nacinania, strzy¿enia, koszenia itp.

Narzêdzia rêczne bez napêdu – do skrobania, szlifowania, polerowania itp.

Narzêdzia rêczne bez napêdu – do wiercenia, skrêcania, przykrêcania itp.

Narzêdzia rêczne bez napêdu – do ³¹czenia czêœci (przybijania, nitowania,

³¹czenia przy pomocy zszywek itp.)

Narzêdzia rêczne bez napêdu – do szycia, haftowania itp.

Narzêdzia rêczne bez napêdu – do spajania (spawania, lutowania, zgrzewania, klejenia itp.)

Narzêdzia rêczne bez napêdu – do wydobywania materia³ów i prac ziemnych (w³¹czaj¹c narzêdzia rolnicze)

Narzêdzia rêczne bez napêdu – do mycia i sprz¹tania, woskowania, smarowania Narzêdzia rêczne bez napêdu – do malowania

Narzêdzia rêczne bez napêdu – do chwytania, przytrzymywania w miejscu Narzêdzia rêczne bez napêdu – do prac kuchennych (wy³¹czaj¹c no¿e) Narzêdzia rêczne bez napêdu – chirurgiczne i inne medyczne – ostre, tn¹ce Narzêdzia rêczne bez napêdu – chirurgiczne i inne medyczne – nietn¹ce, inne do prac medycznych

06.01 06.02 06.03

06.04 06.05 06.06

06.07 06.08 06.09

06.10 06.11 06.12 06.13 06.14 06.15

06.99 Narzêdzia zmechanizowane trzymane w rêku lub prowadzone rêcznie

Zmechanizowane narzêdzia rêczne – do pi³owania

Zmechanizowane narzêdzia rêczne – do ciêcia, odcinania (w³¹czaj¹c no¿yce, sekatory itp.)

Zmechanizowane narzêdzia rêczne – do rzeŸbienia, d³utowania, grawerowania, nacinania, strzy¿enia, koszenia itp.

Zmechanizowane narzêdzia rêczne – do skrobania, szlifowania, polerowania itp. (w³¹czaj¹c przecinarki tarczowe)

Zmechanizowane narzêdzia rêczne – do wiercenia, wkrêcania, przykrêcania itp.

Zmechanizowane narzêdzia rêczne – do ³¹czenia czêœci (przybijania, nitowania, ³¹czenia przy pomocy zszywek itp.)

Zmechanizowane narzêdzia rêczne – do szycia, haftowania itp.

Zmechanizowane narzêdzia rêczne – do spajania (spawania, lutowania, zgrzewania, klejenia itp.)

Zmechanizowane narzêdzia rêczne – do wydobywania materia³ów i prac ziemnych (w³¹czaj¹c narzêdzia rolnicze, m³oty pneumatyczne)

Zmechanizowane narzêdzia rêczne – do mycia i sprz¹tania, woskowania, smarowania itp. (w³¹czaj¹c wysokociœnieniowe narzêdzia do czyszczenia, odkurzacze) Zmechanizowane narzêdzia rêczne – do malowania

Zmechanizowane narzêdzia rêczne – do chwytania, przytrzymywania w miejscu Zmechanizowane narzêdzia rêczne – do prac kuchennych (wy³¹czaj¹c no¿e) Zmechanizowane narzêdzia rêczne – wytwarzaj¹ce ciep³o (suszarki, palniki,

¿elazka itp.)

Zmechanizowane narzêdzia rêczne – chirurgiczne i inne medyczne – ostre, tn¹ce Zmechanizowane narzêdzia rêczne – chirurgiczne i inne medyczne – bez

07.01 07.02 07.03 07.04

07.05 07.06

07.07 07.08 07.09 07.10

07.11 07.12 07.13 07.14 07.15 07.16

(25)

1 2 Narzêdzia pneumatyczne (bez okreœlonego przeznaczenia)

07.17 07.99 Maszyny i wyposa¿enie – przenoœne lub ruchome

Przenoœne lub ruchome maszyny górnicze, do robót ziemnych, urz¹dzenia wiertnicze itp.

Przenoœne lub ruchome maszyny rolnicze

Przenoœne lub ruchome maszyny do robót budowlanych (wy³¹czaj¹c maszyny do robót ziemnych)

Ruchome maszyny do sprz¹tania

09.01

09.02 09.03

09.04 09.99 Maszyny, urz¹dzenia i wyposa¿enie stacjonarne

Stacjonarne maszyny i urz¹dzenia górnicze lub do robót ziemnych

Maszyny i urz¹dzenia do wstêpnej obróbki materia³ów – do mielenia, proszko- wania, filtrowania, oddzielania, mieszania, miksowania itp.

Maszyny i urz¹dzenia do przetwarzania materia³ów w procesach chemicznych (np. procesy fermentowania, reakcje itp.)

Maszyny i urz¹dzenia do przetwarzania materia³ów w podwy¿szonych temperaturach (np. piece, suszarki, piekarniki itp.)

Maszyny i urz¹dzenia do przetwarzania materia³ów w niskich temperaturach (np. ch³odziarki, zamra¿arki itp.)

Maszyny i urz¹dzenia do przetwarzania materia³ów – inne procesy Maszyny i urz¹dzenia do formowania – przez œciskanie, zagêszczanie

Maszyny i urz¹dzenia do formowania – przez walcowanie, kalandrowanie itp.

(w³¹czaj¹c maszyny papiernicze)

Maszyny i urz¹dzenia do formowania – przez wtryskiwanie, dmuchanie, przê- dzenie, urabianie, topienie, odlewanie, t³oczenie itp.

Obrabiarki skrawaj¹ce Pilarki

Maszyny i urz¹dzenia do ciêcia i przecinania (w³¹czaj¹c no¿yce, krajalnice, gi- lotyny)

Maszyny i urz¹dzenia do czyszczenia, mycia, suszenia, malowania, drukowania Maszyny i urz¹dzenia do nanoszenia pow³ok – do galwanizowania, elektroli- tycznej obróbki powierzchni, natryskiwania cieplnego itp.

Maszyny i urz¹dzenia do ³¹czenia (spajania, klejenia, przybijania, przykrêca- nia, nitowania, przêdzenia, owijania drutem, ³¹czenia za pomoc¹ zszywek itp.) Maszyny i urz¹dzenia pakuj¹ce, owijaj¹ce (plombuj¹ce, etykietuj¹ce, zamy- kaj¹ce itp.)

Inne maszyny i urz¹dzenia do specyficznych zastosowañ (np. kontroli, pomia- rów, wa¿enia, badañ, monitorowania)

Specjalistyczne maszyny i urz¹dzenia do upraw

10.01 10.02 10.03 10.04 10.05

10.06 10.07 10.08 10.09

10.10 10.11 10.12

10.13 10.14 10.15 10.16 10.17

10.18 10.99 Maszyny, urz¹dzenia i wyposa¿enie do podnoszenia, przenoszenia i maga-

zynowania

Przenoœniki taœmowe, œlimakowe, kube³kowe itp.

DŸwigi, windy, podnoœniki, urz¹dzenia podnosz¹ce

Stacjonarne dŸwignice, ruchome dŸwignice, ¿urawie na pojazdach, suwnice pomostowe, urz¹dzenia z zawieszonym ³adunkiem

Ruchome urz¹dzenia przewo¿¹ce, wózki transportowe (z napêdem lub bez)

11.01 11.02 11.03 11.04

(26)

1 2 Œrodki pomocnicze do transportu, elementy chwytaj¹ce (haki, liny itp.), sprzêt zabezpieczaj¹cy, kontroluj¹cy i ró¿norodne urz¹dzenia do przenoszenia (w³¹czaj¹c noside³ka dla dzieci)

Systemy magazynowania, pakowania, pojemniki (silosy, zbiorniki) – stacjonarne Systemy magazynowania, pakowania, pojemniki – ruchome

Akcesoria magazynowe, rega³y, palety, stojaki do palet

Ró¿norodne opakowania, ma³ej i œredniej wielkoœci, niestacjonarne (kontenery, ró¿norodne pojemniki, butelki, skrzynki itp.)

11.05

11.06 11.07 11.08 11.09

11.99 Pojazdy drogowe

Ciê¿kie pojazdy transportowe Lekkie pojazdy transportowe

Pojazdy dwu lub trójko³owe, napêdzane lub nie

Inny, niewymieniony lub nieokreœlony pojazd w tej grupie

12.01 12.02 12.03 12.99 Inne pojazdy transportowe

Pojazdy szynowe (w³¹czaj¹c jednoszynowe) do przewozu ³adunków Pojazdy szynowe (w³¹czaj¹c jednoszynowe) do przewozu osób Pojazdy p³ywaj¹ce do przewozu ³adunków

Pojazdy p³ywaj¹ce do przewozu osób Pojazdy p³ywaj¹ce s³u¿¹ce do po³owu Pojazdy powietrzne do przewozu towarów Pojazdy powietrzne do przewozu osób

Inny, niewymieniony lub nieokreœlony pojazd w tej grupie

13.01 13.02 13.03 13.04 13.05 13.06 13.07 13.99 Materia³y, przedmioty, wyroby, czêœci maszyn

Materia³y budowlane

Elementy lub zespo³y maszyn lub pojazdów, niezmechanizowane

Elementy lub zespo³y, zmechanizowane (w³¹czaj¹c czêœci i sk³adniki tych czyn- ników materialnych)

Elementy monta¿owe (nity, ko³ki, œruby, gwoŸdzie itp.) Cz¹stki, py³, od³amki, wióry itp.

Produkty gospodarstwa rolnego

Produkty stosowane w uprawie i hodowli (w³¹czaj¹c nawóz, paszê dla zwierz¹t) Przechowywane wyroby – w³¹czaj¹c przedmioty i opakowania na obszarach magazynowania

Przechowywane wyroby – w rolkach, zwojach

£adunki – przemieszczane przez zmechanizowane urz¹dzenia transportuj¹ce, przenoœniki

£adunki – zawieszone na urz¹dzeniach podnosz¹cych, dŸwignicach

£adunki – przemieszczane rêcznie

14.01 14.02 14.03

14.04 14.05 14.06 14.07 14.08

14.09 14.10

14.11 14.12 14.99 Substancje chemiczne, promieniotwórcze, wybuchowe, biologiczne

Substancje ¿r¹ce, powoduj¹ce korozjê (sta³e, ciek³e lub gazowe) Substancje szkodliwe, toksyczne (sta³e, ciek³e lub gazowe) Substancje ³atwopalne (sta³e, ciek³e lub gazowe)

Substancje eksploduj¹ce, ³atwo wchodz¹ce w reakcje (sta³e, ciek³e lub gazowe) Gazy, pary biologicznie obojêtne, dusz¹ce

15.01 15.02 15.03 15.04 15.05

(27)

1 2 Materia³ biologiczny

Substancje obojêtne, sta³e lub ciek³e

15.07 15.08 15.99 Urz¹dzenia i wyposa¿enie zwi¹zane z bezpieczeñstwem

Urz¹dzenia ochronne i zabezpieczaj¹ce do maszyn Œrodki ochrony indywidualnej

Urz¹dzenia i sprzêt stosowany w przypadku awarii

16.01 16.02 16.03 16.99 Wyposa¿enie biura, osobiste, sportowe, broñ

Meble

Sprzêt komputerowy, biurowy – do komunikowania siê Sprzêt – do nauki, pisania, rysowania itp.

Sprzêt sportowy (w tym tak¿e do gier) Broñ

Rzeczy osobiste, ubranie Instrumenty muzyczne

Urz¹dzenia i przedmioty gospodarstwa domowego, ale u¿ywane zawodowo Inny, niewymieniony lub nieokreœlony czynnik w tej grupie

17.01 17.02 17.03 17.04 17.05 17.06 17.07 17.08 17.99 Ludzie i inne organizmy ¿ywe

Roœliny

Zwierzêta – domowe, hodowlane Zwierzêta – inne

Mikroorganizmy Wirusy

Ludzie

18.01 18.02 18.03 18.04 18.05 18.06 18.99 Odpady

Odpady – z surowców, produktów, materia³ów, obiektów Odpady – z chemikaliów

Odpady – z substancji biologicznych, roœlin, zwierz¹t Inny, niewymieniony lub nieokreœlony czynnik w tej grupie

19.01 19.02 19.03 19.99 Zjawiska fizyczne i elementy œrodowiska naturalnego

Zjawiska fizyczne – ha³as, promieniowanie, ciœnienie

Elementy œrodowiska naturalnego i zjawiska atmosferyczne (w³¹czaj¹c zbior- nik wodny, ziemiê, deszcz, grad, œnieg, lód itp.)

Czynniki powsta³e na skutek dzia³ania si³ natury (np. lawa, fala powodziowa, ogieñ)

20.01 20.02 20.03

20.99

Inny czynnik materialny 99.00

Chocia¿ wszystkie trzy czynniki materialne (zwi¹zany z czynnoœci¹ wykonywan¹

przez poszkodowanego w chwili wypadku, zwi¹zany z odchyleniem i bêd¹cy

Ÿród³em urazu) maj¹ wspóln¹ klasyfikacjê, to nie musi to byæ ten sam czynnik,

lecz mog¹ byæ trzy ró¿ne. Mo¿e siê zdarzyæ tak¿e, ¿e wszystkie czynniki materialne

s¹ w istocie jednym i tym samym czynnikiem, lub dwa siê pokrywaj¹, a trzeci jest

(28)

PRZYKŁAD Wypadek nast¹pi³ podczas piaskowania w komorze piaskuj¹cej. Pracownicy u¿ywali piaskarki zasila- nej sprê¿onym powietrzem, które dostarczane by³o z dwóch kompresorów (spalinowego i elektryczne- go) umieszczonych obok siebie. Powietrze to dostarczane jest do piaskarki i przez filtr do maski opera- tora. Kompresory usytuowane by³y poza komor¹ i pobiera³y powietrze z hali. W wyniku po¿aru kom- presora spalinowego do maski pracownika dotar³o zanieczyszczone powietrze i spowodowa³o zatrucie pracownika. Badanie kompresora wykaza³o obluzowanie nakrêtki na zacisku przewodu odprowa- dzaj¹cego nadmiar paliwa od wtryskiwaczy do pompy paliwowej. Nakrêtka mog³a siê obluzowaæ w wyniku drgañ kompresora. Nast¹pi³ wyciek paliwa i jego zap³on.

Czynnoœæ wykonywana przez poszkodowanego w chwili wypadku: „Prace narzêdziami zme- chanizowanymi” (kod 22).

Czynnik materialny zwi¹zany z czynnoœci¹ wykonywan¹ przez poszkodowanego w chwi- li wypadku: „Zmechanizowane narzêdzia rêczne – do mycia i sprz¹tania, woskowania, smarowania itp. (w³¹czaj¹c wysokociœnieniowe narzêdzia do czyszczenia, odkurzacze)” (kod 07.10).

Wydarzenie bêd¹ce odchyleniem od stanu normalnego: „Po¿ar, zap³on” (kod 14).

Czynnik materialny zwi¹zany z odchyleniem: „Urz¹dzenia do wytwarzania i przetwarzania energii – silniki, generatory (cieplne, elektryczne itp.)” (kod 05.01).

Wydarzenie powoduj¹ce uraz: „Kontakt z niebezpiecznymi substancjami i preparatami chemicz- nymi przez wdychanie” (kod 15).

Czynnik materialny bêd¹cy Ÿród³em urazu: „Cz¹stki, py³, od³amki, wióry itp.” (kod 14.05).

PRZYKŁAD Cysterna kolejowa zosta³a podstawiona na stanowisko roz³adunku o godzinie 10.50. Oko³o godziny 11.00 pracownik mia³ pobraæ próbki substancji do analizy. Za³o¿y³ okulary i rêkawice ochronne, przy- stawi³ drabinkê i wszed³ na cysternê, aby odkrêciæ pokrywê. Odkrêci³ nakrêtkê i odchyla³ pokrywê ku górze. Na skutek ró¿nicy temperatur w cysternie panowa³o podciœnienie. W momencie odchylania po- krywy nast¹pi³o wci¹gniêcie kr¹¿ka uszczelniaj¹cego do wnêtrza i wyp³yw substancji na pracownika.

Pracownik dozna³ oparzeñ chemicznych czêœci twarzy.

Czynnoœæ wykonywana przez poszkodowanego w chwili wypadku: „Otwieranie lub zamy- kanie szuflady, drzwi itp.)” (kod 47).

Czynnik materialny zwi¹zany z czynnoœci¹ wykonywan¹ przez poszkodowanego w chwi- li wypadku: „Pojazdy szynowe (w³¹czaj¹c jednoszynowe) do przewozu ³adunków” (kod 13.01).

Wydarzenie bêd¹ce odchyleniem od stanu normalnego: „Przelew, wyciek, s¹czenie siê, przep³yw, rozbryzgiwanie, rozpylanie p³ynów” (kod 22).

Czynnik materialny zwi¹zany z odchyleniem: „Substancje ¿r¹ce, powoduj¹ce korozjê (sta³e, ciek³e lub gazowe)” (kod 15.01).

Wydarzenie powoduj¹ce uraz: „Kontakt z niebezpiecznymi substancjami i preparatami chemicz- nymi przez skórê/oczy” (kod 16).

Czynnik materialny bêd¹cy Ÿród³em urazu: „Substancje ¿r¹ce, powoduj¹ce korozjê (sta³e, ciek³e lub gazowe)” (kod 15.01).

PRZYKŁAD Pracownicy mieli przeprowadziæ wymianê liny na suwnicy pó³bramowej. Dwóch z nich wesz³o na suwni- cê i po opuszczeniu trawersy na poziom „0” odbezpieczyli linê i zrzucili j¹ na dó³. Nastêpnie przyst¹pili do wyci¹gania liny z kr¹¿ka linowego. Pracownik A ci¹gn¹³ linê, a pracownik B zwija³ j¹ w kr¹g. W koñcowej fazie wyci¹gania liny, koñcówka jej odsprê¿ynowa³a i uderzy³a pracownika A w kask, a nastêpnie zsunê³a uderzaj¹c go w ty³ g³owy. Lekarz stwierdzi³ st³uczenie g³owy i wstrz¹s mózgu.

Czynnoœæ wykonywana przez poszkodowanego w chwili wypadku: „Inne, niewymienione lub nieznane czynnoœci w tej grupie)” w grupie „Operowanie przedmiotami” (kod 49).

Czynnik materialny zwi¹zany z czynnoœci¹ wykonywan¹ przez poszkodowanego w chwi- li wypadku: „Œrodki pomocnicze do transportu, elementy chwytaj¹ce (haki, liny itp.), sprzêt zabez-