Maria Cybulska
Ustawa o ograniczeniu gospodarstw
rolnych
Palestra 8/6(78), 61-63
1964
N r 6 (78) P r z e g l ą d p r a s y p r a w n i c z e j 61 s t a ł y s y s te m a ty c z n ie i o b s z e r n ie in s ty t u c je p r a w a p r y w a tn e g o , p ro c e s o w e g o i k a rn e g o . Ź ró d ło w y c h a r a k t e r p r a c y i o b s z e r n a w y k o r z y s ta n a l i t e r a t u r a c z y n i z k s ią ż k i w y c z e r p u ją c y s y s te m , z n a c z n ie p r z e k r a c z a ją c y r a m y p o d rę c z n ik a u n iw e r s y te c kiego. A . W i ś n ie w s k i P M E G L Ą D P R A S Y P R A W H U C Z E J
C z y p o z e w z w ró c o n y p rz e ry w a bieg p rz e d a w n ie n ia ?
W n u m e r z e 2 (1964) „ P a ń s t w a i P r a w a ” o p u b lik o w a n y z o s ta ł a r t y k u ł Z o fii G a - w r o ń s k i e j- W a s i 1 k o w s k i e j n a p o w y ż sz y t e m a t ’*. A u to r k a , o m a w ia ją c z a g a d n ie n ie n a tle h is to ry c z n e g o ro z w o ju te j in s ty tu c ji, w y c h o d z i z z a ło ż e n ia że p r z e p is y p r a w a m a te r ia ln e g o w s k a z u ją w y r a ź n ie n a to, iż k a ż d y p o z e w , a w ię c ta k ż e z w ró c o n y i c o fn ię ty , p r z e r y w a b ie g p r z e d a w n ie n ia , p r z e p is zaś a r t . 137 k.p .c., z a w ie r a j ą c y tr e ś ć śc iśle fo r m a ln ą , m a z n a c z e n ie ty lk o w z a k r e s ie s k u tk ó w n ie u s u n ię c ia b r a k ó w p ro c e s o w y c h , n a to m ia s t n ie o d n o s i się d o k w e s tii p r z e r w a n i a b ie g u p r z e d a w n ie n ia . S ta n o w is k o r e p r e z e n to w a n e p rz e z a u to r k ę z g o d n e j e s t z z a s a d ą u c h w a lo n ą p rz e z S ą d N a jw y ż s z y w s k ła d z ie 7 sę d z ió w (O SN , zesz. 3/1959, poz. 61).W n rz e 3 (1964) m ie s ię c z n ik a „ P a ń s tw o i P r a w o ” A le k s a n d e r W o l t e r p o le m iz u je z p o g lą d a m i w y r a ż o n y m i p rz e z Z. G a w ro ń s k ą -W a s ilk o w s k ą . A u to r z a jm u je w rę c z o d w r o tn e s ta n o w is k o tw ie r d z ą c , że p o z e w z w ró c o n y n ie p r z e r y w a b ie g u p r z e d a w n ie n ia . W y n ik a to m ię d z y in n y m i z tr e ś c i a r t. 111 p k t 2 p.o.p.c., k tó r y sta n o w i, że „ b ie g p r z e d a w n ie n ia p r z e r y w a się p r z e z k a ż d ą c z y n n o ś ć p r z e d s ię w z ię tą w c e lu d o c h o d z e n ia ro s z c z e n ia p r z e d są d e m lu b in n ą p o w o ła n ą d o te g o w ła d z ą alb o p rz e d są d e m p o lu b o w n y m ” . P r z e p is t e n n ie w y lic z a n a w e t p r z y k ła d o w o ty c h c z y n n o śc i, co w s k a z u je — z d a n ie m a u to r a — n a to, że p r a w o m a t e r i a l n e o d s y ła k w e s tię , o j a k ą m ia n o w ic ie c z y n n o ś ć t u t a j ch o d zi, d o p r z e p is ó w p r o c e d u r a l n y c h , i to n ie ty lk o d o p rz e p is ó w z z a k r e s u p o s tę p o w a n ia są d o w e g o . C z y n n o śc i, o k tó r y c h m o w a w a r t . 111 p k t 2 p.o.p.c., s ą c z y n n o ś c ia m i ty p u p r o c e d u r a ln e g o , z k tó r y c h p r a w o m a t e r i a l n e k o r z y s ta do s w o ic h c e ló w (p r z e r w a n ie b ie g u p r z e d a w n ie n ia ). R e a s u m u ją c , a u to r w y r a ż a z a p a tr y w a n ie , że „ n ie m o ż n a m ó w ić o p o z w ie , k tó r y je s t » d obry« z p u k t u w id z e n ia p r a w a m a te r ia ln e g o , a le »zły« z p u n k tu w id z e n ia p r a w a p ro c e s o w e g o
U s ta w a o o g ra n ic z e n iu g o s p o d a rs tw ro ln y c h
W » u m e r z e 3 (1964) „N o w eg o P r a w a ” z n a jd u je m y d w a o p r a c o w a n ia p o ś w ię c o n e u s ta w ie z d n ia 29 c z e rw c a 1963 r. o o g ra n ic z e n iu p o d z ia łu g o s p o d a r s tw r o ln y c h (Dz. U. N r 28, poz. 168). P ie r w s z e o p r a c o w a n ie to a r t y k u ł S te f a n a M o k r a s a p t. „ Z a s a d y in te r t e m p o r a l n e w u s ta w i e z d n ia 29 c z e rw c a 1963 r . ” , d ru g ie , p ió r a • A r t y k u ł b y ł o m a w i a n y w n u m e r z e 4/1964 . . P a l s t r y ” , s t r . 51.62 P r z e g l ą d p r a s y p r a w n i c z e j N r 6 (78) R e m ig iu s z a M o s z y ń s k i e g o , n o s i ty t u ł. „ P a r ę u w a g o p rz e n ie s ie n iu w ła s n o ś c i n ie r u c h o m o ś c i r o ln y c h ” . S te f a n M o k r a s w sw e j w y p o w ie d z i p o d n o si n a w s tę p ie , że u s ta w o d a w s tw o p o ls k ie p r z e s tr z e g a z a s a d y l e x r e tr o n o n a g it, a c z k o lw ie k p r z e w id u je ta k ż e o d s t ę p s tw a o d n ie j. A rt. 2 o b o w ią z u ją c y c h o b e c n ie p rz e p is ó w o g ó ln y c h p r a w a c y w iln e g o s ta n o w i, że u s ta w a n ie m a m o c y w s te c z n e j, c h y b a że w y n ik a to z je j b r z m ie n ia l u b celu . R e tr o a k ty w n o ś ć u s ta w y z d n ia 29 c z e rw c a 1963 r. w y n ik a n ie ty lk o z w y ra ź n e g o p rz e p is u , a le ta k ż e z j e j c e lu . C h o c ia ż o m a w ia n a u s t a w a r e g u lu j e p e w n e z a g a d n ie n ia z p r a w a rz e c z o w e g o i s p a d k o w e g o , to je d n a k w s z y s t k ie in n e in s t y t u c j e p r a w a rzec z o w e g o i sp a d k o w e g o , k tó r e n ie z o s ta ły p r z e z n ią u c h y lo n e , z a c h o w u ją n a d a l m o c p r a w n ą . Z g o d n ie z a r t . 24 u s ta w y d z ia ła o n a w z a s a d z ie w s te c z z w y ją tk a m i w p r z e p is ie ty m w y m ie n io n y m i. A n a liz u ją c tr e ś ć te g o p rz e p is u , a u t o r w y r a ż a p o g lą d , że je ś li c h o d z i o s p a d k i o tw a r t e p rz e d w e jś c ie m w ż y c ie u s ta w y , to n ie k tó r z y s p a d k o b ie r c y , k tó r z y n a b y li p ra w o d z ie d z ic z e n ia n a p o d s ta w ie o b o w ią z u ją c y c h w c h w ili o tw a r c ia s p a d k u p rz e p is ó w , t r a c ą je w d n iu w e jś c ia w ż y c ie u s ta w y co d o o d z ie d z ic z o n y c h ju ż g o s p o d a r s tw ro ln y c h , p r z y c z y m u t r a t a t a co fa sw e s k u t k i a ż do c h w ili o tw a r c i a s p a d k u . W k o n s e k w e n c ji, w p o s ta n o w ie n iu o s tw ie r d z e n iu p r a w d o s p a d k u s ta n o w ią c e g o g o s p o d a r s tw o r o ln e b ę d ą w y m ie n ie n i ty lk o ci s p a d k o b ie r c y , k tó r z y z a c h o w a li p r a w a do d z ie d z ic z e n ia g o s p o d a r s tw a ro ln e g o , ic h u d z ia ły z a ś b ę d ą w y lic z o n e z p o m in ię c ie m o só b , k tó r e p r a w do d z ie d z ic z e n ia g o sp o d a r s tw a r o ln e g o n ie z a c h o w a ły . S p a d k o b ie r c y , k tó r z y u tr a c il i p ra w o do d z ie d z ic z e n ia g o s p o d a r s tw a ro ln e g o , n ie b ę d ą m o g li d o c h o d z ić w ty m s ta n ie rz e c z y ż a d n y c h ro s z c z e ń p o w s ta ły c h p rz e d w e jś c ie m w ż y c ie u s ta w y , t j . p rz e d d n ie m 5 lip c a 1963 r., a w ię c ró w n ie ż i p o ż y t k ó w , z w y ją tk i e m je d n a k ro s z c z e ń z t y t u ł u p o c z y n io n y c h w g o s p o d a r s tw ie s p a d k o w y m n a k ła d ó w . P o ty c h u w a g a c h o g ó ln y c h a u to r p rz e c h o d z i d o o m ó w ie n ia b o g a te j p r o b l e m a ty k i n a tl e p rz e p is ó w in t e r t e m p o r a l n y c h u s ta w y c z e rw c o w e j, a n a liz u je sz c zeg ó ło w o p o sz c z e g ó ln e p u n k ty a r t . 24 i w s k a z u je s z e r e g n ie ja s n o ś c i i n ie k o n s e k w e n c ji, k tó r e p r z y s p o r z ą w ie le k ło p o tó w p r a k ty c e . . Z k o le i R e m ig iu s z M o s z y ń s k i p o św ię c a sw e u w a g i z a g a d n ie n io m z w ią z a n y m z p rz e n ie s ie n ie m w ła s n o ś c i n ie r u c h o m o ś c i r o ln y c h p rz e z cz y n n o śc i p r a w n e m ię d z y ż y ją c y m i. P r a w o rz e c z o w e w y m a g a do o b r o tu n ie r u c h o m o ś c ia m i je d y n ie z a c h o w a n ia f o r m y a k tu n o ta r ia ln e g o . O g ra n ic z e n ia o b r o tu n ie r u c h o m o ś c ia m i z o s ta ły w p ro w a d z o n e p rz e z u s ta w y sz c z e g ó ln e . J e d n ą z n ic h j e s t u s t a w a z d n ia 25 c z e rw c a 1948 r. o p o d z ia le n ie r u c h o m o ś c i n a te r e n ie m i a s t i n ie k t ó r y c h o s ie d li (Dz. U. N r 35, p o z. 240); u z u p e łn io n a u s ta w ą z d n ia 31 s ty c z n ia 1961 r. o p la n o w a n iu p r z e s tr z e n n y m (Dz. U . N r 7, poz. 47) i u s ta w ą z d n ia 14 lip c a 1961 r. o g o s p o d a rc e te r e n a m i w m ia s ta c h i o sie d la c h (Dz. U. N r 32, poz. 159). P o n ie w a ż p rz e p is y t e n ie z o sta ły u c h y lo n e p rz e z u s ta w ę z 29 c z e rw c a 1963 r., k tó r a n a w e t n a w ią z u je do n ic h , p r z e to z d a n ie m a u to r a n a le ż y p rz y ją ć , że o z a s to s o w a n iu b ą d ź je d n e j, b ą d ź d r u g ie j u s t a w y d e c y d u je n ie c h a r a k t e r r o ln y n ie r u c h o m o ś c i, le c z je j p o ło ż e n ie w si lu b w m ie ś c ie , o sa d z ie lu b n a tz w . te r e n ie ro z w o jo w y m . C zy p o d p o ję c ie g o s p o d a r s tw a ro ln e g o p o d p a d a ją la s y ? J e ś li n ie r u c h o m o ś ć s ta n o w i w y łą c z n ie la s , to o c z y w iśc ie n ie m o że b y ć u w a ż a n a z a g o s p o d a r s tw o ro ln e . R ó w n ie ż w te d y , g d y w ła ś c ic ie l la s u j e s t je d n o c z e ś n ie w ła ś c ic ie le m g o s p o d a r s tw a ro ln e g o , do t e r e n u le ś n e g o n ie b ę d ą m ia ły z a
N r 6 (78) P r z e g l ą d p r a s y p r a w n i c z e ) 63 sto s o w a n ia p r z e p is y o p o d z ia le n ie r u c h o m o ś c i ro ln y c h , o b e c n ie b o w ie m la s n ie je s t n ie z b ę d n y d o p ro w a d z e n ia g o s p o d a r s tw a ro ln e g o . S k o ro z a te m i s t n i e ją o d r ę b n e p r z e p is y o p o d z ia le i r o z d r a b n ia n iu la s ó w , to — z d a n ie m a u t o r a — te w ła ś n ie p rz e p is y , a n i e p rz e p is y u s ta w y z 1963 r. b ę d ą m ia ły z a s to s o w a n ie . P rz e z g o s p o d a r s tw o r o ln e n a le ż y ro z u m ie ć g o s p o d a r s tw o p rz e z n a c z o n e n a c e le p r o d u k c j i r o ln e j, h o d o w la n e j, o g ro d n ic z e j, sa d o w n ic z e j i r y b n e j. J e ś li i s t n i e j ą t a k ż e z a k ła d y p rz e m y s ło w e , to o c h a r a k t e r z e g o s p o d a r s tw a d e c y d u je to , co p o d w z g lę d e m g o s p o d a rc z y m b ę d z ie p rz e w a ż a ć (c h y b a że p r o d u k c ja p r z e m y s ło w a m a z w ią z e k z g o s p o d a r k ą ro ln ą ). N o w a u s ta w a r z u t u je n a tr e ś ć p rz e p is ó w p r a w a rz e c z o w e g o . A u to r o m a w ia s z e re g w y p a d k ó w i p o d n o si m . in., że d z ia ła n ie a r t . 73 § 2 p r . rz e c z , z o s ta ło w s to s u n k u d o n ie r u c h o m o ś c i r o ln y c h p rz e k r e ś lo n e . P r z e p is t e n m ó w i o w y k u p ie — w w y n ik u o rz e c z e n ia s ą d u — p rz e z p o s ia d a c z a d o b re j w ia r y , k tó r y w z n ió s ł b u d o w lę n a c u d z e j n ie ru c h o m o ś c i, p r z e s tr z e n i z a ję te j p o d b u d o w lę , je ś li j e j w a r to ś ć p rz e w y ż s z a z n a c z n ie w a r to ś ć z a ję te j p o d b u d o w ę p r z e s tr z e n i. P o d c ią g n ię c ie te g o p r z e p is u p o d s k u t k i a r t . 1 i 2 u s ta w y c z e rw c o w e j m o ż e w y w o ła ć n ie p o ż ą d a n e k o n s e k w e n c je g o sp o d a rc z e , b u d o w le b o w ie m m o g ą b y ć n ie p o tr z e b n e w ła ś c ic ie lo w i z ie m i o ra z m o g ą go o b c ią ż y ć d u ż y m i s p ła ta m i, b u d u ją c y zaś, k t ó r y n ie b ę d z ie m ó g ł k o r z y s ta ć z d o b ro d z ie js tw a a r t . 73 § 2 p r . rz e c z ., m o ż e b y ć w k o n s e k w e n c ji p o w a ż n ie p o k rz y w d z o n y . R ó w n ie ż n ie m o ż n o ś ć n a b y c ia z ie m i p rz e z z a s ie d z e n ie m o ż e w w ie lu w y p a d k a c h o d n ie ś ć n ie p o ż ą d a n e s k u tk i. B ę d z ie to w y s tę p o w a ć w sz c z e g ó ln o śc i w s p r a w a c h o e k s m is ję d łu g o le tn ic h p o s ia d a c z y , g d z ie z r e g u ły s to s o w a n y b y ł a r t . 3 p.o.p.c. T a k i p o s ia d a c z d o b re j w ia r y m ó g ł z a sie d z ie ć p o s ia d a n y g r u n t i w te n s p o s ó b , u p o rz ą d k o w a ć sw ó j t y t u ł w ła s n o ś c i. O b e c n ie , w o b e c n ie m o ż n o ś c i z a s ie d z e n ia , w y tw o rz y się „ s ta ły s t a n g o łej w ła s n o ś c i b e z p o s ia d a n ia z ie m i i p o s i a d a n ie b e z m o żn o ści z a s ie d z e n ia ” .
M . C y b u ls k a
N a ła m a c h „ P a ń s tw a i P r a w a ” (n r 4, k w ie c ie ń 1964 r.) M iro s ła w G e r s d o r f p u b li k u je a r t y k u ł p t . :
