J. Falta
Odnawianie miast czechosłowackich
i zabytków historycznych
Ochrona Zabytków 9/1-2 (32-33), 120-121
s e r w a to r s k ic h a k c ją o d g ru z o w a n ia w r a m a c h U c h w a ły n r 066. b) R o z p a d a n ie się c a ły c h m ia s te c z e k z a b y tk o w y c h sp o w o d o w a n e ic h n ik łą a k ty w iz a c ją g o sp o d a rc z ą (w y m ie n ia n o j a k o p r z y k ła d y C h e łm sk o Ś lą s k ie , B o l k ó w , N o w o g ro d ziec, L u b o m ierz). c) S z e re g p rz y k ła d ó w ła m a n ia p r a w o rz ą d n o ś c i ze s t r o n y o rg a n ó w w ła d z y te r e n o w e j. d) K o n ie c z n o ść i sp o só b w y k o n a n ia w m o ż liw ie k r ó tk im c zasie m o żliw ie p e łn e g o k a ta lo g u z a b y tk ó w . W ro c ła w s k ie T o w a rz y stw o N a u k o w e u d z ie li d la te j a k c ji p o m o cy rzeczo w ej i fin a n s o w e j. e) K o n ie c z n o ść sz y b k ie g o p rz e p r o w a d z e n ia w n ie k tó r y c h p u n k ta c h p e w n y c h m ia s t (szczególnie w e W ro c ła w iu ) b a d a ń a rc h e o lo g ic z n o -a rc h ite k to n ic z n y c h . f) M o żliw o ść u z y s k a n ia d o d a tk o w y c h fu n d u s z y n a o p ie k ę i o d b u d o w ę z a b y t k ó w . W w y n ik u n a r a d y p o sta n o w io n o : 1. S p e c ja ln a k o m is ja W ro c ła w s k ie g o T o w a r z y s tw a N a u k o w e g o w o p a rc iu o U c h w a łę n r L V II/419 z d n ia 5.X I. 1955 r. P re z y d iu m W o je w ó d z k ie j R a d y N a ro d o w e j w S zczecin ie w s p r a w ie o c h ro n y i o p ie k i n a d z a b y tk a m i, o p r a c u je p r o j e k t a n a lo g ic z n e j u c h w a ły d la t e r e n u w oj. w ro c ła w s k ie g o a d e le g a c ja W ro c ła w s k ie g o T o w a rz y s tw a N a u k o w e go p rz e d s ta w i te n p r o j e k t P re z y d iu m W R N i M R N w e W ro c ła w iu z p ro ś b ą o r o z p a trz e n ie i u c h w a le n ie . 2. K o m is ja H is to rii S z tu k i W ro c ła w s k ie g o T o w a r z y s tw a N a u k o w eg o , p r z y w s p ó ł p r a c y z k o n s e r w a to ra m i o p r a c u je w y R yc. 138. P ro c h o lic e . ty c z n e co do sp o so b u s p o rz ą d z e n ia k a ta lo g u z a b y tk ó w w o j. w ro c ła w s k ie g o i p o m ocy, ja k ą m a w te j s p r a w ie u d z ie lić W TN.
3. Ś ro d k i n a te n cel w in n y z n ale źć się w o d p o w ie d n ic h f u n d u s z a c h W oj. R a d y N a ro d o w e j, fu n d u s z a c h W rocł. Tow . N au k o w e g o , K a te d r P o lite c h n ik i i U n i w e rs y te tu . D o d a tk o w e ś r o d k i b ę d zie m o ż n a u z y sk a ć p rz e z w p ro w a d z e n ie p ro p o n o w a n e j d o d a tk o w e j o p ła ty 5 g r p rz y w y k u p ie b ile tó w tr a m w a jo w y c h (pom ocy d la te j s p r a w y o b ie c a ł u d z ie lić p r z e d s ta w ic ie l K o m ite tu W o jew ó d z k ieg o P Z P R ).
4. W ro c ła w s k ie T o w a rz y s tw o N a u k o w e p rz y w sp ó łp ra c y z P T T K i S to w a rz y s z e n ie m H is to ry k ó w S z tu k i p rz y s tą p i do z w o ła n ia sp o łe c z n e j s e s ji p r z e d s ta w i c ieli w s z y s tk ic h sto w a rz y s z e ń n a u k o w y ch , sp o łe c z n y c h , z w ią z k ó w z a w o d o w y ch , k tó r a z a jm ie się z a g a d n ie n ie m o p iek i n a d z a b y tk a m i. W te n sposób sp o łe c z e ń stw o u d z ie li p o m o c y — W o je w ó d z k ie j R a d z ie N a ro d o w e j. 5. W ro c ła w s k ie T o w a rz y s tw o N a u k o w e p rz y p o p a rc iu w ła d z p a r t y jn y c h z w ró ci się o p o m o c d o p r a s y i r a d ia . R ó w n ie ż m a ją c y się zacząć u k a z y w a ć m i e j sco w y ty g o d n ik k u ltu r a l n y b ę d z ie sze ro k o p o ru s z a ł o m a w ia n e z a g a d n ie n ia . O. C z e m e r O D N A W IA N IE M IA S T C Z E C H O S Ł O W A C K IC H I Z A B Y T K Ó W H IS T O R Y C Z N Y C H * R ząd C z e c h o sło w a c k ie j R e p u b lik i p r z y k ła d a w ie lk ą w a g ę do z a c h o w a n ia z a b y t k ó w k u ltu r y , p rz e z n a c z a ją c n a te n c e l m i lio n o w e k r e d y t y i p o w o łu ją c do życia P a ń s tw o w y Z a k ła d R e k o n s tr u k c ji Z a b y t k o w y c h M ia s t i O b ie k tó w . M ia s ta c z e c h o sło w a c k ie zw ła sz c z a ś r e d n io w ie c z n e i ro z w ija ją c e się w re n e s a n s ie o ra z b a ro k u , d o z n a ły w X IX s tu le c iu w ie lu u je m n y c h z m ia n i o d k s z ta łc e ń . D la te g o też zach o d zi p o tr z e b a u z d ro w ie n ia te g o s t a n u rzeczy. P o d s ta w ą w s z e lk ic h p r a c u r b a n is ty c z n y c h i a rc h ite k to n ic z n y c h j e s t p la n „ a s a n a c y j- n y ” (u z d ro w ie n ia ) h is to ry c z n e g o o śro d k a m ia s ta . O głoszono i u z n a n o za m ie js k ie re z e r w a ty z a b y tk o w e 38 m ia s t w c a ły m k r a ju . N a czoło w y s u w a się sto łe c z n a s t a r o d a w n a P r a g a , g d z ie z re k o n s tru o w a n o liczn e z a b y tk i j a k K a p lic ę B e tle je m s k ą , s ta n o w ią c ą ś w ię to ś ć n a ro d o w ą c z e sk ą (tu t a j m is trz J a n H u s w y g ła s z a ł do p ro s te g o l u d u sw e p ło m ie n n e k a z a n ia i s ło w a r e w o lu c y jn e j p ra w d y ), d a le j k la s z to r n a S tra h o v ie , u rz ą d z o n y ja k o P o m n ik P iś m ie n n ic tw a N a ro d o w e g o i w ie le in n y c h .
* S treszczen ia z o ry g in a łu czesk ieg o dokonał J . Lepiarczyk.
P o z a P iragą n a jw ię c e j u w a g i p o św ię c o n o ta k i m m ia s to m j a k T â b o r , J in d f ic h ù w H ra d e c , Cesiké B u d e jo v ice, C e sk ÿ K ru m - lo v , T e lć , K ro m è r iz (C zechy i M o ra w y , o ra z P re s o v , B a r d ë jo v i in . (S ło w acja). M ia s ta te z o s ta ły fa c h o w o z b a d a n e i p o d d a n e r e s ta u r a c j i, k tó r a p o le g a ła n a p r z y w r ó c e n iu t a k p o sz c z e g ó ln y m d o m o m ja k i c a ły m u lic o m i b lo k o m w a r u n k ó w z d ro w o tn y c h i p la s ty c z n y c h . P a ń s tw o w ą opien k ą k o n s e r w a to r s k ą otoczono ta k ż e z a m k i i p a ła c e , k tó r y c h do te j p o ry C zech o sło w a c ja p o s ia d a je szcze o k o ło 2 ty sięcy . Z e w z g lę d u n a w a rto ś ć z a b y tk o w ą w y d z ie lo n o z n ic h 138 zesp o łó w , ja k n p . Z v i- k o v , C e sk ÿ K ru m lo v , K fiv o k lâ t, H lu b o k â , k t ó r e p rz e z n a c z o n o n a c e le k u ltu r a ln e . D u żo u w a g i p o ś w ię c a sdę te ż p o m n ik o m b u d o w n ic tw a lu d o w e g o , k tó r y c h z a b y tk i s ta n o w ią n a jb o g a ts z e z esp o ły te g o ro d z a j u w c a łe j E u ro p ie Ś ro d k o w e j. Z a b y tk i a r c h i te k tu r y c z e sk ie j są lic z n ie z w ie d z a n e p rz e z tu r y s tó w , z w ła sz c z a c h o d zi t u o m ia s ta p o łu d n io w o c z e sk ie ja k T â b o r, P r a c h a tic e , C e sk y K ru m lo v , C eské B u d ë jo v ic e i in . D o n a jp ię k n ie js z y c h n a le ż y C e sk ÿ K ru m lo v , z śre d n io w ie c z n y m p rz e d m ie ś c ie m , p rz e o b r a ż o n y m w r e n e s a n sie, o ra z w s p a n ia ły m z a m k ie m . M ia sto to p o d d a n o r e k o n s tr u k c ji w o k re s ie tr z y le t n ie g o p la n u u z d ro w ie n ia i ro z w o ju . R ó w n o c z e śn ie z o d n a w ia n ie m r e a liz u je s ię ta m b u d o w ę n o w y c h d z ie ln ic . W s ty lo w y c h w n ę tr z a c h d a w n y c h k a m ie n ic z e k u rz ą d z o n o k a w ia r n ie , k lu b y , r e s ta u r a c je , h o te le itp . P o d o b n ie i J in d r ic h u w H ra d e c ze s w y m w s p a n ia ły m z a m k ie m re n e s a n s o w y m , g o ty c k im k o śc io łe m św . J a n a C h rz c ic ie la i lic z n y m i k a m ie n ic a m i o r e n e s a n s o w y c h s z c z y ta c h i fr e s k a c h , z k tó r y c h 6 o d n o w io n o p iecz o ło w icie, j a k ró w n ie ż i b a ro k o w y p o m n ik św . T ró jc y z r o k u 1764 w H u s y c k im T a b o rz e o d n o w io n o w la ta c h 1950— 55 ju ż 14 o b ie k tó w , p r z e w a ż n ie z d e k o r a c ją m a l a r s k ą fa s a d . W ieś Z u m b e r k p o s ia d a ja k o je d y n e d ziś w E u r o p ie ś r e d n io w ie c z n e f o r ty fik a c je , k tó r e ró w n ie ż o b e c n ie z n a jd u j ą się w tr a k c ie k o n s e r w a c ji. N a ró d C z e c h o sło w a c k i p r z e o b r a ż a sw ój k r a j w z n o sz ą c n o w e b u d o w le , z a c h o w u ją c d la p r z y s z ły c h g e n e r a c ji s w e liczn e z a b y tk i h is to ry c z n e i k u ltu r a l n e . J. Falta PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA POLSKIEGO Z ZAKRESU HISTORII SZTUKI ZA CZAS OD 1951 DO 1954 (ciąg d alszy ) U R B A N IS T Y K A K a z im ie ra C h o j n a c k a , Z k a r to g r a fii p o m o rs k ie j X V II w ie k u . „P rzeg l. Z a c h .”, V II, 1951, t. I, n r 1—4, s tr. 270— 121 R y c . 139. Ż u m b e rk , w id o k n a f o r ty f i k a c je w ie js k ie p o częścio w ej k o n s e r w a c ji.
R yc. 140. Telć, ry n e k . S ta n p o c a łk o w ity m o d n o w ie n iu .
