Ogólnopolska konferencja konserwatorska w dniach 25 i 26 marca 1965 r.

Feliks Kanclerz

Ogólnopolska konferencja

konserwatorska w dniach 25 i 26

marca 1965 r.

Ochrona Zabytków 18/3 (70), 55-56

1965

К

R

Ogólnopolska kon­

ferencja konserwa­

torska w dniach 25

i 26 marca 1965 r.

O

N

I

К

A

Konferencja konserw atorska, obradująca w W arszawie w dniach 26 i 26 m ar­ ca 1965 r. poświęcona (była następującym zagadnieniom:

1. Realizacja planu robót konserwatorskich w 1964 r.

2. O m ów ienie planu robót konserwatorskich na okres 5-letni 1966—70.

3. D ziałalność P. P. Pracownie K onserw acji Zabytków w powiązaniu z zadania­ m i konserw atorskim i planów centralnego i terenowego.

4. Problem zagospodarowania nieużytkow anyeh zabytków architektury. 5. Zarządzenia w ykonaw cze do ustaw y o ochronie dóbr kultury.

W pierwszym dniu obrad w icem inister K ultury i Sztuki Zygm unt Garstecki udekorował kilkunastu pracowników terenow ej służby konserwatorskiej złotym i i srebrnym i odznakam i „Za opiekę nad zabytkam i”. Przy tej okazji w icem inister om ówił dotychczasow e osiągnięcia konserwatorskie w minionym XX-liecdu PRL. W przem ówieniu sw ym w icem inister zw rócił uwagę na to, że roboty konserw a­ torskie, w tym okresie prowadzone, d ały w efekcie nie tylko uratowanie w ielu cennych obiektów przed zniszczeniem, lecz także oddanie w ielu zabytków w e w ła ś­ ciw e społecznie użytkowanie. Szczególnie cennym w ynikiem działalności konser­ w atorskiej jest rozw ijające się powiązanie zam ierzeń konserwatorskich z plana­ m i urbanistycznym i przy odbudowie i porządkowaniu w ielu historycznych ośrod­ ków m iejskich.

R ealizacja planów konserwatorskich, co stw ierdzili zarówno referenci jak i dyskutanci, przebiegała na ogół spraw nie, pomimo w ielu trudności, przede w szyst­ kim w zakresie w ykonaw stw a. W prowadzona od pewnego czasu zasada koncen­ tracji w y siłk ów i środków finansow ych na określone zadania spowodowała, że obserw uje się obecnie znaczne skrócenie czasu trwania ich realizacji tak, że jest coraz mniej obiektów odbudow yw anych przez d ługie lata. Podjęto też, jako n astęp ­ n ą zasadę działania·, kierowanie środków p aństw ow ych budżetu centralnego na

konserwację zabytków o czołowym znaczeniu w sk ali krajowej, natom iast na kon­ serw ację obiektów o znaczeniu regionalnym i lokalnym będą k ierow an e przede w szystkim środki budżetów terenow ych oraz użytkowników. W w ielu w ojew ódz­ tw ach realizow anie tej zasady przebiega w łaściw ie, a le należy jeszcze dołożyć starań, ażeby uzyskać podobne efekty w e w szystkich w ojew ództw ach. W zakre­ sie in w estycji, tj. podejmowania robót przy kom pleksow ej konserw acji i odbudo­ w ie w ielkich obiektów o szczególnie w ażnym przeznaczeniu użytkowym , w p la­ nach przyszłościow ych zakłada się stopniow y wzrost nakładów tak ogólnych jak i jednostkow ych na poszczególne obiekty.

W zakresie rozw iązyw ania problem atyki zagospodarowania zabytków nieużytko- wanych dotychczasow e starania przyniosły stosunkowo poważny efekt, pomimo w ielu trudności w realizacji Uchwały nr 418/60 Rady M inistrów o zasadach w y ­ korzystania obiektów zabytkowych dla celów użytkowych. Podjęte starania od

1961 r. przyniosły w efekcie oddanie do użytku około 150 zabytków odrem ontowa­ nych lub odbudowanych, przy których roboty zostały podjęte ,przez różne in stytu ­ cje ze środków pozakonserwatorskich, lecz z pomocą środków specjalnych resortu kultury. W dziedzinie tej obserw uje się podejm owanie odbudowy coraz w ięk szych kubaturowo obiektów. Wstępna analiza ekonomiczna w ykazała, że od­ budowa i zagospodarowanie zabytków jest w zasadzie całkow icie opłacalne, gdyż koszt odbudowy 1 m 3 zabytku jest stosunkowo niski, niższy niż koszt budowy no­ w ego obiektu o takim sam ym standardzie w yposażenia architektonicznego i arty­ stycznego. N ależy jednak wzm óc w ysiłk i, gdyż jest jeszcze w iele i to cennych za­ bytków, które pow inny b yć niezw łocznie odbudowane i w ykorzystane dla celów użytkowych.

Z realizacją zadań konserwatorskich w iąże się ściśle działalność Pracowni K onserw acji Zabytków. Przy istniejących jeszcze usterkach w pracy tego przed­ siębiorstw a, działalność jego przynosi pow ażne efek ty z jednoczesnym pow ięk­ szaniem się liczby obiektów , przy których pracują grupy w ykonaw cze PKZ. W czasie d ysku sji omówiono w iele problem ów, w ym agających jeszcze rozwiąza­ nia dla usprawnienia pracy PKZ. Jednym z nich jest uzyskanie dla przedsię­

biorstw a uprawnień tyipu specjalistycznego, z w szelkim i odpowiednim i preroga­ tyw am i; m ówiono również o potrzebie uzyskania dla przedsiębiorstwa szerokiej m ożliw ości dysponowania nietypow ym i m ateriałam i budowlanym i itp. Wymaga tego sp ecyfik a w ykonyw anych zadań, bardzo znacznie odbiegających od zadań stan ­ dardowego przedsiębiorstwa budowlanego, za jakie jest obecnie uważane przedsię­ biorstw o konserwatorskie. W dyskusji nad działalnością PKZ oraz ściślejszym po­ w iązaniem przedsiębiorstwa ze służbą konserw atorską omówiono szczegółowo w iele potrzeb w tym zakresie, opierając się na w ieloletn im doświadczeniu.

Szczególnie ważnym tem atem , poruszonym w czasie konferencji, była potrzeba pow oływania spośród pracow ników służby konserwatorskiej oraz fachow ców z nią w spółpracujących, licznych zespołów specjalistycznych, roboczych, dla opracow yw a­ nia zasad i planów działania w niektórych sp ecyficznych zakresach pracy. Tak w ięc stw ierdzono konieczność powołania zespołu dla spraw parków etnograficznych (skan­ senów ), dla spraw urbanistyki historycznej, konserw acji kam ienic m ieszczańskich i in. D ziałalność takich zespołów pozw oli na opracow anie i ujednolicenie metod pracy w zakresie specjalistycznych problem ów konserwatorskich.

Podniesiony był rów nież tem at turystycznego zagospodarowania zabytków, zw łaszcza ich zespołów. W tym zakresie konieczne jest ustanow ienie zasad i form działania, tak w zakresie w ykorzystania zabytków dla pomieszczenia urządzeń obsługi ruchu turystycznego, jak i dla odpowiedniego powiązania w szystkich w aż­ niejszych zabytków z ruchem turystycznym , jako przedmiotów szczególnego i po­ w szechnego zainteresowania. Jedną ze składow ych części tego problemu jest np. u stosunkow anie1 się do m ałych m iasteczek, stanow iących z racji sw ych walorów zabytkow ych i krajobrazowych, a n aw et w ypoczynkow ych interesujące obiekty turystyczne.

W toku obrad om awiano rów nież w iele spraw bieżących, w ynikających z pra­ cy w teren ie i w ym agających unormowania lub uregulowania dla usunięcia prze­ szkód w realizacji bieżących zadań konserw atorskich. Konferencja w yłoniła ko­ m isję w nioskow ą, która opracuje m ateriały dyskusji i zestawi w nioski, w ym aga­ jące1 szczególn ie troskliw ego załatw ienia. N ajistotniejszą korzyścią konferencji jest ■możność bezpośredniej w ym iany poglądów i spostrzeżeń przez konserwatorów i form ułow ania w niosków, m ogących przynieść usunięcie trudności w pracy oraz coraz pow ażniejsze efek ty w ochronie dorobku naszej kultury.

Feliks Kanclerz

W dniach 26 i 27 kw ietnia 1965 r. odbyła się w e Wrocławiu konferencja zor­ ganizowana przez W ojewódzkiego Konserwatora Zabytków i Muzeum Śląskie. Zarówno program, problem atyka dyskusji jak i udział przedstawicieli ośrodków, których uczestnictwo udało się organizatorom zapewnić, nadają tem u spotkaniu bardzo istotne znaczenie, którego ranga w ychodzi poza granice zakreślone tem a­ tyką k onferencji i nabiera ogólnopolskiego charakteru.

Jest rzeczą pow szechnie wiadom ą, że w ojew ództw o w rocław skie to teren szczególnie bogaty w zabytki; dowodzi tego zarówno ich ewidencja jak i opra­ cowania naukowe. Niepełne jeszcze zestaw ien ie zabytków (dokonane przez mgr J. Skibińską) w ykazuje znaczne ilości m alow ideł ściennych: 19 gotyckich, ok. 30 renesansow ych i m anierystycznych oraz ok. 70 barokowych. Zachowanych jest p o ­ nadto ok. 100 przykładów sgraffit (niestety w e fragmentach). W okresie pow o­ jennym konserw acja tych zabytków zdecydow anie ustępowała pracom nad archi­ tekturą. W porównaniu z innym i w ojew ództw am i wrocław skie, mimo bardzo cen ­ nych i licznych zespołów, w m ałym stosunkowo stopniu objęte było pracami kon­ serw atorskim i. Zdecydowanie zły stan znacznej ilości zespołów m alow ideł śc ie n ­ nych, europejskiej niejednokrotnie klasy, brak w ystarczającej ilości środków f i­ nansow ych na szerzej zakrojoną akcję konserwacji, były czynnikami, które sp o­ w od ow ały poważne zaniepokojenie lokalnych organów odpowiedzialnych za stan zachowania i ochrony zabytków. Istotnym faktem jest również, że nieliczne śro­ d ow isko konserw atorskie W rocławia nie m oże sprostać tak odpowiedzialnym za­ daniom .

W tej sytuacji organizatorzy uznali za konieczne przedstawić całokształt pro­ blem ów na szerokim forum specjalistów . W konferencji obok Zarządu Muzeów i Ochrony Zabytków reprezentowanego przez dyr. mgr M. Ptaśnika i mgr E. Onosz- ko, brali udział przedstaw iciele studiów konserwatorskich: A SP Kraków — prof, dr J. E. D utkiew icz, A SP Warszawa — kons. K. Dąbrowski, U niw ersytet

Toruń-Konferencja w sprawie

konserwacji malowideł

ściennych woj. wroc­

ławskiego

ö