RO CZN IKI G L EB O Z N A W C Z E T. X X I V , z. 2, W A R SZA W A 1973
K O N FE R E N C JA TEREN O W A K O M ISJI G EN EZ Y K L A S Y F IK A C JI I K A R TO G R A FII G LEB PTG, POŚW IĘCONA TYPO LO G II G LEB
W YTW O RZO N YCH Z PIA SK Ó W WODNOLODOWCOWYCH I ZW A ŁO W YCH P O JE Z IE R Z A M AZURSKIEG O
7 - 9 X 1 9 7 1 r.
Celem konferencji było bliższe sprecyzow anie kryteriów w yróżniają cych na obszarze Pojezierza M azurskiego gleby brunatne, rdzawe i bieli-cowe, w ytw orzone z piasków w odno-lodowcowych i zw ałowych, w n a wiązaniu do ustalonej system atyki gleb Polski. V K om isja wyszła ze słusznego założenia, że p rzyjęta system atyka gleb Polski nie zwalnia członków Kom isji od pracy nad jej rozwinięciem, pogłębieniem, a naw et rew izją jej głównych założeń. O w artości naukowej każdego system u de cyduje bowiem nie ustalony schem at, lecz jego kryteria, które w m iarę rozwoju badań naukow ych ulegają często daleko idącym zmianom.
Na obszarze Pojezierza M azurskiego przedstaw iono z jednej strony profile gleb piaskowych w ytw orzonych z sandrów zlodowacenia b ałtyc kiego różnych faz, położonych w obrębie Puszczy Piskiej, z drugiej zaś strony profile gleb w ytw orzonych z piasków zw ałow ych, położonych w terenie puszczy Boreckiej. Na obu obszarach zostały przeprowadzone obszerne badania naukow e: w Puszczy Piskiej przez dra S. Białousza,
w Puszczy Boreckiej — przez dr Z. Ferczyńską.
K onferencja objęła tylko fragm enty tych badań. Jed n ym z głównych założeń konferencji była teza, że każdemu typow i gleby powinno odpo wiadać naturalne zbiorowisko roślinne, i że w określonych w arunkach ekologicznych niezależnie od obecnego stanu szaty roślinnej należy zwrócić uwagę na potencjalne zespoły roślinne. U chw ycenie związku, ja ki niew ątpliw ie zachodzi m iędzy pochodzeniem i w łaściwościam i pias ków a całokształtem w arunków ekologicznych, była zadaniem trudnym do rozstrzygnięcia, lecz koniecznym do ustalenia typologii gleb piasko w ych tego obszaru.
W zjeździe wzięli udział: 15 członków V K om isji PTG oraz 8 zapro szonych gości, spośród których prof. W. M atuszkiewicz i dr A. M atusz kiewicz reprezentow ali fitosocjologię, ponadto prof. Zonn ze Związku
5 7 0 F. Kuźnicki
Radzieckiego, prof. Kulm an i dr Freitag z NRD (z okazji ich pobytu w tym czasie w Polsce).
W pierw szym dniu konferencji dyskusja dotyczyła k ryteriów w yróż nienia na obszarze Puszczy Piskiej gleb bielicowych, brunatnych i rdza w ych, w ytw orzonych z piasków sandrow ych fazy poznańskiej zlodowa cenia bałtyckiego. W yniki badań terenow ych i laboratoryjnych z tego obszaru przedstawił dr S. Białousz. Stwierdzono ogólnie zależność proce sów glebotw órczych od zasobności skały m acierzystej, uwarunkowanej w tym terenie genezą i typem osadów. W osadach pola sandrowego w m iarę oddalania się od m oreny końcowej i wydłużania się drogi tran s portu m ateriału przez wody lodowca, średnica jego ziarn jest coraz mniejsza, a skład m ineralny coraz uboższy. Maleje w ięc zasobność utw o rów w składniki pokarmowe roślin i pogarsza się jakość siedliska, nato m iast osady szczelinowe fazy pomorskiej (tzw. sandr falisty) odznaczają się bogatym składem m ineralnym i dużą potencjalną zasobnością w skład niki pokarmowe roślin.
W drugim dniu konferencji dyskusja dotyczyła typologii gleb w y tw orzonych z piasków zwałowych fazy pomorskiej zlodowacenia bałtyc kiego, położonych na obszarze Puszczy Boreckiej. Badaniam i objęte były na tym obszarze między innymi gleby mineralne kateny siedliskowej, wytworzone ze zwałowego piasku gliniastego i słabo gliniastego. W yniki badań terenow ych i laboratoryjnych przedstawiła dr Z. Ferczyńska.
C harakterystycznym elem entem tej kateny siedliskowej jest lipa, któ ra zajm uje najwyższe partie terenu z najniższym poziomem wody grun tow ej. Św ierk w ystępuje tu tylko w niższych położeniach. Zdaniem au torki, wiele faktów przem awia za tym , że stw ierdzone oznaki degrada cji gleb om awianej kateny w postaci zbielicowania gleb brunatnych są wynikiem opanowania siedliska przez drzewostan świerkowTy. W skutek powrotu na to siedlisko drzewostanu naturalnego gleby ulegają stopnio wej regradacji pod wpływem właściwej biogeocenozy.
Należy stw ierdzić, że konferencja V Komisji poświęcona zagadnieniu typologii gleb w ytw orzonych z piasków różnej genezy była bardzo ce lowa, wykazała jednak pewną rozbieżność poglądów na kształtow anie się gleb piaskowych i ich ewolucję.
W związku z tym V Kom isja uważa, że należy kontynuow ać konfe rencje terenow e poświęcone genezie gleb piaskowych.
