5,0% 4,5%
4,3%
3,7%
5,7%
4,4%
3,4%
12,6%
12,2%
OBJAŚNIENIA ZNAKÓW UMOWNYCH
Kreska (–) – zjawisko nie wystąpiło.
Zero (0,0) – zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,05.
Znak (x) – wypełnienie pozycji jest niemożliwe lub niecelowe.
Znak ∆ – oznacza, że nazwy zostały skrócone w stosunku do obowiązującej klasyfikacji; ich pełne nazwy podano w Uwagach Ogólnych.
Znak # – oznacza, że dane nie mogą być opublikowane ze względu na konieczność zachowania tajemnicy statystycznej w rozumieniu ustawy o statystyce publicznej.
„W tym” – oznacza, że nie podaje się wszystkich składników sumy.
SKRÓTY
tys. = tysiąc m.in. = między innymi
mln = milion np. = na przykład
zł = złoty tj. = to jest
r. = rok tzn. = to znaczy
cd. = ciąg dalszy MON = Ministerstwo Obrony
Narodowej
dok. = dokończenie MSW = Ministerstwo Spraw
Wewnętrznych
nr = numer MSWiA = Ministerstwo Spraw
Wewnętrznych i Administracji
poz. = pozycja MS = Ministerstwo
Sprawiedliwości
p.proc. = punkt procentowy NSP = Narodowy Spis Powszechny
tabl. = tablica KRUS = Kasa Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego
Dz. U. = Dziennik Ustaw ZUS = Zakład Ubezpieczeń
Społecznych
itp. = i tym podobne ONZ = Organizacja Narodów
Zjednoczonych
Urząd Statystyczny w Katowicach
Rynek pracy
w województwie śląskim w 2011 r.
Katowice 2012
JOLANTA PASEK, ANDRZEJ POLOCZEK
Opracowanie graficzne; wersja elektroniczna:
PIOTR PORWISZ
Projekt okładki:
PIOTR PORWISZ
Tłumaczenie na język angielski:
ALICJA PAWŁOWSKA-PAL
Przy publikowaniu danych Urzędu Statystycznego prosimy o podanie źródła
ISBN 978-83-89641-15-1
Druk i oprawa:
Urząd Statystyczny w Katowicach, ul. Owocowa 3, 40-158 Katowice,
tel. 32 77 91 219, poligrafiaKCE@stat.gov.pl
PRZEDMOWA
Urząd Statystyczny w Katowicach przekazuje Państwu kolejną edycję wydawanej corocznie publikacji poświęconej sytuacji na rynku pracy w województwie śląskim.
Zakres publikacji obejmuje informacje o pracujących, bezrobotnych, biernych zawodowo, wynagrodzeniach, popycie na pracę oraz warunkach pracy. Opracowanie składa się z uwag ogólnych i metodycznych, części analitycznej oraz części tabelarycznej. Analizę uzupełniono prezentacjami graficznymi – wykresami oraz mapami.
Informacje, w zależności od tematyki, zaprezentowano według płci, miejsca zamieszkania, sektorów i form własności, sekcji PKD 2007 oraz grup zawodów. Przy opracowywaniu publikacji wykorzystano m.in. wyniki NSP 2011. Wybrane dane statystyczne o lokalnym rynku pracy zaprezentowano w układzie podregionów, powiatów i gmin.
Oddając do rąk Państwa „Rynek pracy w województwie śląskim w 2011 r.”
wyrażam przekonanie, że publikacja będzie stanowiła bogate i przydatne źródło wiedzy z zakresu prezentowanego tematu.
D y r e k t o r
Urzędu Statystycznego w Katowicach
AURELIA HETMAŃSKA
Katowice, listopad 2012 r.
The Statistical Office in Katowice presents a subsequent edition of the annual publication on the situation on labour market in the Śląskie Voivodship.
The publication presents information on employed persons, unemployed persons, economically inactive persons, wages and salaries, labour demand and work conditions. The publication is composed of general notes, methodological notes, synthesis and tabular part. The analysis is supplemented with graphic presentations – graphs and maps. Information, depending on the subject, has been presented by gender, place of residence, sectors and ownership forms, PKD 2007 sections and occupational groups. Moreover, results of the National Population and Housing Census 2011 have been applied while preparing the publication. Selected statistical data on local labour market have been presented in the division by subregions, powiats and gminas.
I hope the publication entitled “Labour Market in the Śląskie Voivodship in 2011”
shall constitute a rich and useful source of information in the subject matter.
D i r e c t o r
of the Statistical Office in Katowice
AURELIA HETMAŃSKA
Katowice, November 2012
Rynek pracy w województwie śląskim w 2011 r.
5
SPIS TREŚCI
strona page PRZEDMOWA ... 3 PREFACE ... 4 UWAGI OGÓLNE ... 9 GENERAL NOTES
UWAGI METODYCZNE ... 12 METHODOLOGICAL NOTES
WYNIKI BADAŃ ... 23 RESULTS OF SURVEYS
Aktywność ekonomiczna ludności ... 23 Economic activity of the population
Pracujący ... 27 Employed persons
Przeciętne zatrudnienie ... 28 Average employment
Bezrobocie rejestrowane ... 31 Registered unemployment
Popyt na pracę ... 34 Labour demand
Zatrudnieni w warunkach zagrożenia ... 37 Persons working in hazardous conditions
Wypadki ... 40 Accidents
Wynagrodzenia i świadczenia społeczne ... 41 Wages and salaries and social benefits
TABLICE nr strona
TABLES No. page
Rynek pracy w województwie śląskim na tle kraju ... 1 44 Labour market in the Śląskie Voivodship on the background of the country
Ważniejsze dane o rynku pracy w województwie śląskim ... 2 44 More important data on labour market in the Śląskie Voivodship
Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15 lat i więcej według płci i miejsca
zamieszkania w 2011 r. ... 3 45 Economic activity of the population aged 15 and more by gender and place
of residence in 2011
Aktywność ekonomiczna ludności według wieku oraz poziomu wykształcenia w 2011 r. ... 4 46 Economic activity of the population by age and educational level in 2011
Pracujący w gospodarce narodowej w 2011 r. ... 5 46 Employed persons in the national economy in 2011
Pracujący według statusu zatrudnienia w 2011 r. ... 6 47 Employed persons by employment status in 2011
Pracujący według sekcji PKD w 2011 r. ... 7 48
Employed persons by PKD sections in 2011
TABLICE (cd.) nr strona
TABLES (cont.) No. page
Przeciętne zatrudnienie według sekcji PKD w 2011 r. ... 8 49 Average paid employment by PKD sections in 2011
Pełnozatrudnieni i niepełnozatrudnieni według sekcji PKD w 2011 r. ... 9 49 Full- and part-time paid employment by PKD sections in 2011
Przyjęcia do pracy według sekcji PKD w 2011 r. ... 10 50 Hires by PKD sections in 2011
Zwolnienia z pracy według sekcji PKD w 2011 r. ... 11 52 Terminations by PKD sections in 2011
Absolwenci podejmujący pierwszą pracę według sekcji PKD w 2011 r. ... 12 53 Graduates starting work for the first time by PKD sections in 2011
Bezrobotni zarejestrowani w 2011 r. ... 13 54 Registered unemployed persons in 2011
Bezrobotni zarejestrowani według wieku, poziomu wykształcenia, czasu pozostawania
bez pracy oraz stażu pracy w 2011 r. ... 14 54 Registered unemployed persons by age, educational level, duration of unemployment
and work seniority in 2011
Bezrobotni zarejestrowani poprzednio pracujący według rodzaju działalności ostatniego
miejsca pracy oraz oferty pracy w 2011 r. ... 15 55 Registered unemployed persons previously in employment by kind of activity of the last
workplace and job offers in 2011
Zatrudnieni w warunkach zagrożenia w 2011 r. ... 16 56 Persons working in hazardous conditions in 2011
Korzystający ze świadczeń z tytułu pracy w warunkach szkodliwych dla zdrowia
i uciążliwych w 2011 r. ... 17 57 Persons receiving benefits for work in harmful and strenuous conditions in 2011
Świadczenia oraz średni koszt świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób
zawodowych w 2011 r. ... 18 57 Benefits and average cost of benefits due to occupational accidents and occupational
diseases in 2011
Poszkodowani w wypadkach przy pracy (poza gospodarstwami indywidualnymi
w rolnictwie) w 2011 r. ... 19 58 Persons injured in accidents at work (excluding private farms in agriculture) in 2011
Wydarzenia i przyczyny wypadków przy pracy (poza gospodarstwami indywidualnymi
w rolnictwie) w 2011 r. ... 20 59 Events and causes of accidents at work (excluding private farms in agriculture) in 2011
Wypadki przy pracy w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie ... 21 60 Accidents at work in private farms in agriculture
Przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto według sekcji PKD w 2011 r. ... 22 61 Average monthly gross wages and salaries by PKD sections in 2011
Pracujący według rodzajów działalności, podregionów, powiatów oraz gmin w 2011 r. ... 23 61 Employed persons by kind of activity, subregions, powiats and gminas in 2011
Przeciętne zatrudnienie według rodzajów działalności, podregionów oraz powiatów
w 2011 r. ... 24 69
Average paid employment by kind of activity, subregions and powiats in 2011
Rynek pracy w województwie śląskim w 2011 r.
7
TABLICE (dok.) nr strona
TABLES (cont.) No. page
Przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto według rodzajów działalności,
podregionów oraz powiatów w 2011 r. ... 25 71 Average monthly gross wages and salaries by kind of activity, subregions
and powiats in 2011
Podstawowe dane o bezrobotnych zarejestrowanych według podregionów
oraz powiatów w 2011 r. ... 26 73 Basic data on registered unemployed persons by subregions and powiats in 2011
Bezrobotni nowo zarejestrowani i wyrejestrowani oraz oferty pracy według podregionów
i powiatów w 2011 r. ... 27 75 Newly registered and de-registered unemployed persons as well as job offers
by subregions and powiats in 2011
Zatrudnieni w warunkach zagrożenia według podregionów i powiatów w 2011 r. ... 28 77 Persons working in hazardous conditions by subregions and powiats in 2011
Poszkodowani w wypadkach przy pracy oraz liczba dni niezdolności do pracy
spowodowanej wypadkami według podregionów i powiatów w 2011 r. ... 29 79 Persons injured in accidents at work and numer of days of incapacity to work caused
by accidents at work by subregions and powiats in 2011
Bezrobotni zarejestrowani według podregionów, powiatów i gmin w 2011 r. ... 30 81 Registered unemployed persons by subregions, powiats and gminas in 2011
WYKRESY I MAPY strona
GRAPHS AND MAPS page
Struktura ludności w wieku 15 lat i więcej według aktywności ekonomicznej w 2011 r. ... 24 Structure of population aged 15 and more by economic activity in 2011
Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15 lat i więcej według płci i grup wieku w 2011 r. .. 25 Economic activity of population aged 15 and more by gender and age groups in 2011
Struktura ludności w wieku 15 lat i więcej według aktywności ekonomicznej i poziomu
wykształcenia w 2011 r. ... 26 Structure of population aged 15 and more by economic activity and educational level in 2011 Struktura pracujących w gospodarce narodowej według sekcji PKD w 2011 r. ... 27 Structure of employed persons in the national economy by PKD sections in 2011
Pracujący na 1000 osób w wieku produkcyjnym według podregionów w 2011 r. ... 28 Employed persons per 1000 persons in working age by subregions in 2011
Współczynnik przyjęć i zwolnień według wybranych sekcji PKD w 2011 r. ... 30 Hire and termination rates by selected PKD sections in 2011
Wybrane kategorie bezrobotnych będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy w 2011 r. 31 Selected categories of unemployed persons in specific situation on the labour market
in 2011
Struktura zarejestrowanych bezrobotnych w 2011 r. ... 32 Structure of registered unemployed persons in 2011
Stopa bezrobocia według powiatów w 2011 r. ... 33
Unemployment rate by powiats in 2011
WYKRESY I MAPY (dok.) strona
GRAPHS AND MAPS (cont.) page
Struktura pracujących według grup zawodów w 2011 r. ... 35 Structure of employed persons by occupational groups in 2011
Struktura wolnych miejsc pracy według grup zawodów w 2011 r. ... 35 Structure of vacancies by occupational groups in 2011
Struktura zlikwidowanych miejsc pracy według sekcji PKD w 2011 r. ... 36 Structure of liquidated jobs by PKD sections in 2011
Struktura zatrudnionych w warunkach zagrożenia według sekcji PKD w 2011 r. ... 37 Structure of persons working in hazardous conditions by PKD sections in 2011
Zatrudnieni w warunkach zagrożenia według podregionów w 2011 r. ... 38 Persons working in hazardous conditions by subregions in 2011
Struktura przyczyn wypadków przy pracy w 2011 r. ... 40 Structure of causes of accidents at work in 2011
Odchylenia względne przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń brutto od przeciętnego
w województwie w wybranych sekcjach PKD w 2011 r. ... 41 Relative deviations of average monthly gross wages and salaries from the average
in the voivodship in selected PKD sections in 2011
Dynamika przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w wybranych sekcjach PKD
w 2011 r. ... 42 Dynamics of average monthly gross wages and salaries in selected PKD sections in 2011
Przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto według podregionów w 2011 r. ... 42 Average monthly gross wages and salaries by subregions in 2011
Przeciętna miesięczna emerytura i renta brutto według rodzaju pobieranych świadczeń
w 2011 r. ... 43
Average monthly gross retirement pay and pensions by type of benefit in 2011
UWAGI OGÓLNE
1. Publikacja zawiera dane dotyczące rynku pracy. W opracowaniu zamieszczono w szczególności informacje o zasobach pracy. Ponadto w publikacji zaprezentowano także dane dotyczące bezpieczeństwa pracy, popytu na pracę, wynagrodzeń.
2. Podstawowe źródło danych stanowią badania i ankiety statystyczne GUS prowadzone na formularzach:
• SP-3 – Sprawozdanie o działalności gospodarczej przedsiębiorstw,
• SOF-1 – Sprawozdanie z działalności fundacji, stowarzyszeń i innych organizacji społecznych,
• SOF-4 – Sprawozdanie z działalności samorządu gospodarczego i zawodowego oraz organizacji pracodawców,
• Z-05 – Badanie popytu na pracę,
• Z-06 – Sprawozdanie o pracujących, wynagrodzeniach i czasie pracy,
• Z-10 – Sprawozdanie o warunkach pracy,
• Z-KW – Statystyczna karta wypadku.
Dane dotyczące aktywności ekonomicznej ludności opracowano na podstawie wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2011.
Uzupełnieniem danych jest sprawozdawczość Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej sporządzana przez urzędy pracy na formularzu MPiPS-01 – sprawoz- danie o rynku pracy oraz MPiPS-02 – sprawozdanie o przychodach i wydatkach z Funduszu Pracy.
Ponadto wykorzystano informacje z ZUS i KRUS. Dodatkowym źródłem informacji były publikacje GUS dotyczące rynku pracy.
3. Dane prezentuje się:
a) w układzie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007), opracowanej na podstawie Statystycznej Klasyfikacji Działalności Gospodarczych we Wspólnocie Europejskiej – Statistical Classification of Economic Activities in the European Community – NACE Rev. 2. PKD 2007, wprowadzonej z dniem 1 I 2008 r.
rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 24 XII 2007 r. (Dz. U. Nr 251, poz. 1885), zastąpiła Polską Klasyfikację Działalności – PKD 2004.
W ramach PKD 2007 wyodrębniono jako dodatkowe grupowania:
„Przemysł”, który obejmuje następujące sekcje: „Górnictwo i wydobywanie”,
„Przetwórstwo przemysłowe”, ,,Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych” oraz
„Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana
z rekultywacją”,
sekcje G, H, I, J – „Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle”, „Transport i gospodarka magazynowa”,
„Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi”, „Informacja i komunikacja”,
sekcje K, L – „Działalność finansowa i ubezpieczeniowa”, „Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości”.
Pod pojęciem „Pozostałe usługi” ujęte są sekcje: „Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna”, „Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca”, „Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne”, „Edukacja”, „Opieka zdrowotna i pomoc społeczna”,
„Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją” oraz „Pozostała działalność usługowa”.
b) według sektorów własności:
• sektor publiczny – grupujący własność państwową (Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych), własność jednostek samorządu terytorialnego oraz „własność mieszaną” z przewagą kapitału (mienia) podmiotów sektora publicznego,
• sektor prywatny – grupujący własność prywatną krajową (osób fizycznych i pozostałych jednostek prywatnych), własność zagraniczną (osób zagranicznych) oraz „własność mieszaną” z przewagą kapitału (mienia) podmiotów sektora prywatnego i brakiem przewagi sektorowej w kapitale (mieniu) podmiotu.
„Własność mieszana” określana jest głównie dla spółek i wyznaczana na podstawie struktury kapitału (mienia) deklarowanego we wniosku rejestracyjnym spółki.
4. Dane prezentowane dla województwa, podregionów, powiatów i gmin odpowiadają poziomowi 2, 3, 4 i 5 Nomenklatury Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS) opracowanej na podstawie Nomenclature of Territorial Units for Statistics (NUTS), obowiązującej w krajach Unii Europejskiej. NTS obowiązująca od 1 I 2008 r.
wprowadzona została rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 14 XI 2007 r. (Dz. U. Nr 214, poz. 1573) w miejsce obowiązującej do 31 XII 2007 r.
na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 VII 2000 r. (Dz. U. Nr 58, poz.
685 z późniejszymi zmianami).
5. Dane w podziale według sekcji PKD oraz w podziale terytorialnym opracowano – jeśli
nie zaznaczono inaczej – tzw. metodą przedsiębiorstw. Metoda przedsiębiorstw
(podmiotowa) oznacza przyjmowanie całych podmiotów gospodarki narodowej
za podstawę grupowania wszystkich danych charakteryzujących ich działalność
według poszczególnych poziomów klasyfikacyjnych i podziałów terytorialnych.
Rynek pracy w województwie śląskim w 2011 r.
11
6. Przez podmioty gospodarki narodowej rozumie się jednostki prawne, tj. osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Pod pojęciem podmiotów gospodarczych rozumie się podmioty prowadzące działalność gospodarczą (produkcyjną i usługową) na własny rachunek w celu osiągnięcia zysku.
7. Liczby względne (wskaźniki, odsetki) obliczono z reguły na podstawie danych bezwzględnych wyrażonych z większą dokładnością niż podano w tablicach.
8. Ze względu na zaokrąglenia danych, w niektórych przypadkach sumy składników mogą się różnić od podanych wielkości „ogółem”.
9. Niektóre informacje zostały podane na podstawie danych nieostatecznych i mogą ulec zmianie w następnych publikacjach Urzędu Statystycznego.
10. W publikacji zastosowano skróty nazw niektórych poziomów klasyfikacyjnych;
skrócone nazwy oznaczone zostały w tablicach znakiem „∆”. Zestawienie zastosowanych skrótów i pełnych nazw podaje się poniżej:
POLSKA KLASYFIKACJA DZIAŁALNOŚCI (PKD 2007)
skrót pełna nazwa
sekcje Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i gorącą wodę
Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów
klimatyzacyjnych Dostawa wody; gospodarowanie
ściekami i odpadami; rekultywacja Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją
Handel; naprawa pojazdów
samochodowych Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle
Zakwaterowanie i gastronomia Działalność związana z zakwatero- waniem i usługami gastronomicznymi Obsługa rynku nieruchomości Działalność związana z obsługą rynku
nieruchomości Administrowanie i działalność
wspierająca Działalność w zakresie usług admini-
strowania i działalność wspierająca
AKTYWNOŚĆ EKONOMICZNA LUDNOŚCI
1. Dane opracowano na podstawie wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań, który został przeprowadzony w dniach 1 kwietnia – 30 czerwca 2011 r.
W spisie zastosowano definicje aktywności ekonomicznej ludności zalecane przez Europejską Komisję Gospodarczą ONZ i Urząd Statystyczny Unii Europejskiej (Eurostat).
Zgodnie z tymi zaleceniami przedmiotem badania był fakt wykonywania pracy, czyli wykonywanie, posiadanie bądź poszukiwanie pracy, a nie formalna sytuacja zawodowa osób badanych w okresie badanego tygodnia – tj. od 25.03 do 31.03.2011 r. Przyjęta kolejność wyodrębniania poszczególnych kategorii ludności w wieku 15 lat i więcej gwarantuje zaklasyfikowanie każdej osoby tylko do jednej z trzech kategorii:
pracujących, bezrobotnych i biernych zawodowo.
W NSP 2011 jedynie osobom w mieszkaniach zadane były pytania dotyczące aktywności ekonomicznej. Wynika to z faktu, iż określenie statusu na rynku pracy dla osób przebywających w obiektach zbiorowego zakwaterowania oraz bezdomnych było niemożliwe. Wśród ludności o nieustalonym statusie na rynku pracy, znalazły się osoby przebywające w momencie spisu za granicą, dla których nie uzyskano informacji czy osoby te pracują, aktywnie poszukują pracy czy są bierne zawodowo.
Ludność aktywna zawodowo obejmuje wszystkie osoby uznane za pracujące lub bezrobotne zgodnie z definicjami podanymi poniżej.
2. Do pracujących zaliczono wszystkie osoby w wieku 15 lat i więcej, które w okresie badanego tygodnia (25-31 marca 2011 r.):
• wykonywały przez co najmniej 1 godzinę pracę przynoszącą zarobek lub dochód tzn. były zatrudnione w charakterze pracownika najemnego, pracowały we własnym (lub dzierżawionym) gospodarstwie rolnym lub prowadziły własną działalność gospodarczą poza rolnictwem, pomagały (bez wynagrodzenia) w prowadzeniu rodzinnego gospodarstwa rolnego lub rodzinnej działalności gospodarczej poza rolnictwem,
• nie wykonywały pracy (np. z powodu choroby, urlopu, przerwy w działalności zakładu, trudnych warunków atmosferycznych, strajku), ale formalnie miały pracę jako pracownicy najemni bądź pracujący na własny rachunek.
3. Bezrobotni są to osoby w wieku 15-74 lata, które spełniły jednocześnie trzy warunki:
• w okresie badanego tygodnia nie były osobami pracującymi,
• aktywnie poszukiwały pracy tzn. podjęły konkretne działania aby znaleźć pracę, w okresie od 1 do 31 marca,
• były zdolne/gotowe podjąć pracę w tygodniu badanym i następnym.
Rynek pracy w województwie śląskim w 2011 r.
13
Do bezrobotnych zaliczono także osoby, które znalazły pracę i oczekiwały na jej rozpoczęcie w okresie 3 miesięcy oraz były gotowe tę pracę podjąć.
4. Ludność bierną zawodowo stanowią osoby w wieku 15 lat i więcej, które nie zostały zaklasyfikowane jako pracujące lub bezrobotne tzn. osoby, które w badanym tygodniu:
• nie pracowały, nie miały pracy i jej nie poszukiwały,
• nie pracowały, poszukiwały pracy, ale nie były zdolne/gotowe do jej podjęcia w okresie od 1 do 14 kwietnia,
• nie pracowały i nie poszukiwały pracy, ponieważ miały pracę załatwioną i oczekiwały na jej rozpoczęcie 3 miesiące lub do 3 miesięcy, ale nie były gotowe tej pracy podjąć.
5. Pracujący i bezrobotni tworzą razem kategorię aktywnych zawodowo.
Podstawowymi miernikami opisującymi sytuację na rynku pracy są:
• współczynnik aktywności zawodowej – stosunek liczby aktywnych zawodowo do sumy aktywnych i biernych zawodowo,
• wskaźnik zatrudnienia – stosunek liczby pracujących do sumy aktywnych i biernych zawodowo,
• stopa bezrobocia – stosunek liczby bezrobotnych do aktywnych zawodowo.
PRACUJĄCY
1. Dane opracowano na podstawie sprawozdawczości oraz szacunków (m.in. w zakresie gospodarstw indywidualnych w rolnictwie).
2. Dane o pracujących dotyczą osób wykonujących pracę przynoszącą im zarobek lub dochód; do pracujących zalicza się:
– osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy (umowa o pracę, powołanie, mianowanie, wybór) lub stosunku służbowego,
– pracodawców i pracujących na własny rachunek, a mianowicie:
• właścicieli, współwłaścicieli i dzierżawców gospodarstw indywidualnych w rolnictwie (łącznie z pomagającymi członkami ich rodzin), tj. pracujących w gospodarstwach indywidualnych (o powierzchni użytków rolnych do 1 ha i powyżej 1 ha) oraz indywidualnych właścicieli zwierząt gospodarskich nieposiadających użytków rolnych;
• właścicieli i współwłaścicieli (łącznie z pomagającymi członkami ich rodzin;
z wyłączeniem wspólników spółek, którzy nie pracują w spółce) podmiotów prowadzących działalność gospodarczą poza gospodarstwami indywidualnymi w rolnictwie,
– inne osoby pracujące na własny rachunek, np. osoby wykonujące wolne zawody;
– osoby wykonujące pracę nakładczą;
– agentów (łącznie z pomagającymi członkami ich rodzin oraz osobami zatrudnionymi przez agentów);
– członków spółdzielni produkcji rolniczej (rolniczych spółdzielni produkcyjnych i innych spółdzielni zajmujących się produkcją rolną oraz spółdzielni kółek rolniczych);
– duchownych pełniących obowiązki duszpasterskie.
3. Pełnozatrudnieni są to osoby zatrudnione w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zakładzie pracy lub na danym stanowisku pracy, w tym również osoby, które zgodnie z obowiązującymi przepisami pracują w skróconym czasie pracy, np. z tytułu warunków szkodliwych dla zdrowia lub w przedłużonym czasie pracy, np. dozorcy mienia.
4. Niepełnozatrudnieni są to osoby, które zgodnie z umową o pracę pracują stale w niepełnym wymiarze czasu pracy. Niepełnozatrudnieni w głównym miejscu pracy są to osoby, które oświadczyły, że dany zakład jest ich głównym miejscem pracy.
5. Dane dotyczące pracujących według stanu w dniu 31 XII podano bez przeliczenia niepełnozatrudnionych na pełnozatrudnionych, przy przyjęciu zasady jednorazowego ujmowania tych osób w głównym miejscu pracy.
6. Dane dotyczące pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie według stanu w dniu 31 XII – będące jedną ze składowych pracujących w gospodarce narodowej – w latach 2002-2009 wyszacowano na podstawie Narodowego Spisu Ludności i Mieszkań 2002 r. oraz Powszechnego Spisu Rolnego 2002;
a w latach 2010-2011 na podstawie wyników Powszechnego Spisu Rolnego 2010.
7. Dane o zatrudnionych na podstawie stosunku pracy dotyczą:
– zatrudnienia według stanu w dniu 31 XII osób pełnozatrudnionych (łącznie z sezonowymi i zatrudnionymi dorywczo) oraz niepełnozatrudnionych w głównym miejscu pracy bez przeliczania na pełnozatrudnionych,
– przeciętnego zatrudnienia pracowników pełnozatrudnionych (łącznie z sezono- wymi i zatrudnionymi dorywczo) oraz niepełnozatrudnionych w przeliczeniu na pełnozatrudnionych.
8. Do osób wykonujących pracę nakładczą zalicza się osoby, z którymi zawarto umowę o wykonanie określonych czynności na rzecz jednostki zlecającej pracę poza jej terenem.
9. Do agentów zaliczono osoby, z którymi zawarto umowę agencyjną lub umowę na warunkach zlecenia o prowadzenie placówek, których przedmiot działalności został określony w umowie.
10. Dane nie obejmują jednostek budżetowych prowadzących działalność w zakresie
obrony narodowej i bezpieczeństwa publicznego.
Rynek pracy w województwie śląskim w 2011 r.
15
11. Dane w tabl. 6 – 12, 23 nie obejmują: fundacji, stowarzyszeń i innych organizacji społecznych, organizacji pracodawców, samorządu gospodarczego i zawodowego, rolników indywidualnych, duchownych oraz podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób,
12. Informacje o ruchu zatrudnionych dotyczą pełnozatrudnionych (łącznie z sezonowymi i zatrudnionymi dorywczo). Dane te dotyczą liczby przyjęć do pracy i zwolnień z pracy, a nie liczby osób. Liczba przyjęć do pracy oraz zwolnień z pracy może być wyższa od liczby osób, ponieważ jedna osoba może kilkakrotnie zmienić pracę w ciągu roku.
Do liczby przyjętych do pracy zaliczono osoby podejmujące pracę po raz pierwszy i kolejny. Do liczby zwolnionych z pracy zaliczono osoby, z którymi rozwiązano umowę o pracę w drodze wypowiedzenia przez pracownika lub zakład pracy łącznie ze zwolnieniami grupowymi, osoby, które przeniesiono na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, osoby, które porzuciły pracę, a także – ze względów ewidencyjnych – osoby zmarłe. Ponadto do liczby przyjętych do pracy lub zwolnionych z pracy zaliczono osoby przeniesione służbowo lub przyjęte z innego zakładu pracy na podstawie porozumienia między podmiotami, a także osoby powracające do pracy i odchodzące z pracy na urlopy wychowawcze, bezpłatne i rehabilitację.
13. Współczynnik przyjęć (zwolnień) obliczono jako stosunek liczby przyjęć pomniejszonej o osoby powracające do pracy z urlopów wychowawczych (lub liczby zwolnień pomniejszonej o osoby, które otrzymały urlopy wychowawcze) w badanym okresie do liczby pełnozatrudnionych według stanu w dniu 31 XII z roku poprzedniego.
14. Do korzystających z urlopów wychowawczych zalicza się osoby (matki oraz inne osoby uprawnione do sprawowania opieki nad dzieckiem), którym pracodawca udzielił urlopu zgodnie z postanowieniami rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 16 XII 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania urlopu wychowawczego (Dz. U. Nr 230, poz. 2291).
BEZROBOCIE REJESTROWANE
1. Dane zaprezentowane w części bezrobocie rejestrowane dotyczą osób bezrobotnych zarejestrowanych w powiatowych urzędach pracy.
2. Pod pojęciem bezrobotnego należy rozumieć osobę niezatrudnioną i niewykonującą
innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze
czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub służbie, albo innej pracy
zarobkowej (albo jeżeli jest osobą niepełnosprawną, zdolną i gotową do podjęcia
zatrudnienia co najmniej w połowie tego wymiaru czasu pracy), nieuczącą się
w szkole, z wyjątkiem uczącej się w szkole dla dorosłych lub przystępującej do egzaminu eksternistycznego z zakresu tej szkoły lub w szkole wyższej, gdzie studiuje w formie studiów niestacjonarnych, zarejestrowaną we właściwym dla miejsca zameldowania (stałego lub czasowego) powiatowym urzędzie pracy oraz poszukującą zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, jeżeli m.in.:
– ukończyła 18 lat,
– kobieta nie ukończyła 60 lat, mężczyzna – 65 lat,
– nie nabyła prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej, renty socjalnej, renty rodzinnej w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę, albo po ustaniu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, zaprzestaniu prowadzenia pozarolniczej działalności, nie pobiera nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, nie pobiera zasiłku przed- emerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku chorobowego, zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego,
– nie jest właścicielem lub posiadaczem (samoistnym lub zależnym) nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych powyżej 2 ha przeliczeniowych lub nie podlega ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w gospodarstwie rolnym o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe,
– nie posiada wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, albo nie podlega, na podstawie odrębnych przepisów, obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, z wyjątkiem ubezpieczenia społecznego rolników,
– nie jest tymczasowo aresztowana lub nie odbywa kary pozbawienia wolności, – nie uzyskuje miesięcznie przychodu w wysokości przekraczającej połowę
minimalnego wynagrodzenia za pracę, z wyłączeniem przychodów uzyskanych z tytułu odsetek lub innych przychodów od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych,
– nie pobiera na podstawie przepisów o pomocy społecznej zasiłku stałego,
– nie pobiera, na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, świadczenia pielęgnacyjnego lub dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania,
– nie pobiera po ustaniu zatrudnienia świadczenia szkoleniowego.
3. Stopę bezrobocia rejestrowanego obliczono jako stosunek liczby bezrobotnych
zarejestrowanych do liczby cywilnej ludności aktywnej zawodowo, tj. bez pracowników
jednostek budżetowych prowadzących działalność w zakresie obrony narodowej
i bezpieczeństwa publicznego. Dane o stopie bezrobocia rejestrowanego podaje się
Rynek pracy w województwie śląskim w 2011 r.
17
z uwzględnieniem pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie (będących składową cywilnej ludności aktywnej zawodowo) wyszacowanych na podstawie wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 oraz Powszechnego Spisu Rolnego 2002; a w latach 2010-2011 na podstawie wyników Powszechnego Spisu Rolnego 2010.
POPYT NA PRACĘ
1. Badanie popytu na pracę prowadzone jest metodą reprezentacyjną i obejmuje podmioty gospodarki narodowej o liczbie zatrudnionych 1 lub więcej osób.
Wylosowana do badania próba odzwierciedla strukturę całej zbiorowości i umożliwia uogólnianie wyników badania na populację generalną.
2. Rynek pracy charakteryzują dwa wzajemnie nakładające się segmenty: podaż siły roboczej i popyt na pracę.
3. Siła robocza – jest to określona liczba ludności zainteresowana i gotowa wykonywać pracę.
4. Popyt na pracę – jest to liczba miejsc pracy, które oferuje gospodarka w określonych warunkach społeczno-ekonomicznych. Przez popyt na pracę rozumiemy zagospodarowane miejsca pracy, określone aktualną liczbą pracujących oraz wolne miejsca pracy.
5. Wolne miejsca pracy – to miejsca pracy powstałe w wyniku ruchu zatrudnionych, bądź nowo utworzone, w stosunku do których spełnione zostały jednocześnie trzy warunki:
– miejsca pracy w dniu sprawozdawczym były faktycznie nieobsadzone, – pracodawca czynił starania, aby znaleźć osoby chętne do podjęcia pracy,
– w przypadku znalezienia właściwych kandydatów, pracodawca byłby gotów do natychmiastowego przyjęcia tych osób.
6. Nowo utworzone miejsca pracy – to miejsca pracy powstałe w wyniku zmian organizacyjnych, rozszerzenia lub zmiany profilu działalności oraz wszystkie miejsca pracy w jednostkach nowo powstałych.
WARUNKI PRACY I WYPADKI PRZY PRACY
1. Informacje o warunkach pracy dotyczą pracowników zatrudnionych w warunkach
zagrożenia czynnikami szkodliwymi dla zdrowia, w jednostkach gospodarki narodowej
o liczbie pracujących powyżej 9 osób. Sprawozdawczość o warunkach pracy obejmuje
zatrudnionych w podmiotach zaliczanych według PKD 2007 do sekcji: A rolnictwo,
leśnictwo, łowiectwo i rybactwo (dział 01 z wyłączeniem grupy 01.7 oraz
indywidualnych gospodarstw rolnych, działy 02 i 03 z wyłączeniem klasy 03.11), B górnictwo i wydobywanie, C przetwórstwo przemysłowe, D wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych, E dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją, F budownictwo (działy 41 — 43 z wyłączeniem grupy 41.1), G handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle, H transport i gospodarka magazynowa, J informacja i komunikacja (działy 58, 60 do 63 z wyłączeniem grupy 63.9), M działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (działy 72 i 75), N działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca (działy 77 i 79 oraz klasa 81.29), P edukacja (podklasa 85.42.B), Q opieka zdrowotna i pomoc społeczna (dział 86), pozostała działalność usługowa (dział 95).
2. Dane dotyczą osób narażonych na działanie czynników związanych: ze środowiskiem pracy (substancje chemiczne, przemysłowe pyły zwłókniające, hałas, wibracje, gorący lub zimny mikroklimat itp.), z uciążliwością pracy (wymuszona pozycja ciała, nadmierne obciążenie fizyczne itp.) oraz z czynnikami mechanicznymi związanymi z maszynami szczególnie niebezpiecznymi.
3. Warunki pracy jest to zespół czynników występujących w środowisku pracy wynikających z procesu pracy oraz czynników związanych z wykonywaniem pracy.
Na środowisko pracy składają się: czynniki fizyczne (np. oświetlenie, hałas, mikroklimat), chemiczne (np. substancje toksyczne) oraz biologiczne (np. bakterie), występujące na obszarze miejsca pracy (np. w hali fabrycznej, na stanowisku pracy), jak i na obszarze otaczającym zakład pracy.
4. Przez zagrożenie szkodliwymi czynnikami związanymi ze środowiskiem pracy rozumie się wpływ na pracownika szkodliwych czynników występujących w procesie pracy, których stężenie lub natężenie przekracza obowiązujące najwyższe dopuszczalne stężenie lub najwyższe dopuszczalne natężenie, polskie normy lub inne normy higieniczne.
5. Przez zagrożenie związane z uciążliwością pracy, rozumie się szkodliwy wpływ na pracownika czynności roboczych wykonywanych, np. w wymuszonej pozycji ciała, w warunkach ciężkiego wysiłku fizycznego lub w warunkach szczególnej uciążliwości.
6. Przez zagrożenia czynnikami mechanicznymi związanymi z maszynami szczególnie niebezpiecznymi rozumie się pracę przy maszynach wymienionych w załączniku IV do Dyrektywy 2006/42/WE wprowadzonej ustawą z dnia 21.10.2008 r.
w/s zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. nr 199, poz. 1228). Przy ustaleniu zagrożeń należy korzystać z Polskiej Normy PN – 80/Z – 08052. Ochrona Pracy.
Niebezpieczne i szkodliwe czynniki występujące w procesie pracy.
Rynek pracy w województwie śląskim w 2011 r.
19
7. Osobozagrożenia jest to suma działających na pracownika szkodliwych czynników.
Jeżeli na każdego pracownika działa tylko jeden czynnik szkodliwy, wówczas suma osobozagrożeń jest równa liczbie osób narażonych na czynniki szkodliwe.
8. Ocena ryzyka zawodowego jest to kompleksowe oszacowanie kombinacji prawdopodobieństwa wystąpienia urazu ciała lub pogorszenia stanu zdrowia i ich ciężkości, w sytuacji zagrożenia, dokonywane w celu wyboru właściwych środków bezpieczeństwa.
9. Świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych są to należne pracownikom, którzy doznali uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, a także członkom rodzin pracowników zmarłych wskutek takiego wypadku lub choroby, wypłaty:
– odszkodowań z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu lub śmierci pracownika,
– odszkodowań za przedmioty utracone lub uszkodzone wskutek wypadku przy pracy.
10. Dane o wypadkach przy pracy poza indywidualnymi gospodarstwami rolnymi uzyskiwane są ze statystycznych kart wypadków przy pracy.
Badaniem objęte są wszystkie wypadki przy pracy, jak również wypadki traktowane na równi z wypadkami przy pracy, niezależnie od tego czy na karcie wykazana została niezdolność do pracy, czy nie.
11. Wypadki przy pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych rejestrowane są przez Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i dotyczą tylko tych wypadków, w wyniku których poszkodowani otrzymali w danym roku jednorazowe odszkodowanie z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.
12. Dane o wypadkach przy pracy charakteryzują osoby, które uległy wypadkom indywidualnym i zbiorowym. Za jeden wypadek przy pracy liczy się wypadek każdej pracującej osoby, poszkodowanej zarówno w wypadku indywidualnym, jak i zbiorowym.
13. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
– podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych oraz czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia, – w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między
siedzibą pracodawcy, a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego
ze stosunku pracy.
14. Na równi z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do świadczeń określonych w ustawie o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:
– w czasie trwania podróży służbowej,
– podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony,
– przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.
15. Za zbiorowy wypadek przy pracy traktuje się wypadek, któremu, w wyniku tego samego zdarzenia w danym zakładzie, uległy co najmniej 2 osoby.
16. Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć osoby poszkodowanej na miejscu wypadku lub w okresie 6 miesięcy od chwili wypadku.
17. Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, a mianowicie: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia lub inne uszkodzenie ciała, albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna, trwała całkowita lub znaczna niezdolność do pracy w zawodzie, albo trwałe poważne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
18. Wskaźnik wypadkowości jest to liczba osób poszkodowanych przypadających na 1000 pracujących; do obliczenia wskaźników wypadkowości przyjmuje się przeciętną liczbę pracujących obliczoną jako średnią arytmetyczną 2 stanów w dniu 31 XII, tj. z roku poprzedzającego rok badany i z roku badanego.
19. Przyczyny wypadku są to wszelkie braki i nieprawidłowości, które bezpośrednio lub pośrednio przyczyniły się do powstania wypadku, związane z czynnikami materialnymi (technicznymi), z ogólną organizacją pracy w zakładzie lub organizacją stanowiska pracy oraz związane z pracownikiem, w tym również z nieprawidłowym zachowaniem się pracownika.
WYNAGRODZENIA I ŚWIADCZENIA SPOŁECZNE
1. Wynagrodzenia obejmują wypłaty pieniężne oraz wartość świadczeń w naturze, bądź ich ekwiwalenty należne pracownikom z tytułu pracy.
Dane nie obejmują wynagrodzeń pracowników jednostek budżetowych prowadzących działalność w zakresie obrony narodowej i bezpieczeństwa publicznego oraz pracowników fundacji, stowarzyszeń i innych organizacji społecznych, organizacji pracodawców, samorządu gospodarczego i zawodowego.
Składnikami wynagrodzeń są: wynagrodzenia osobowe, wypłaty z tytułu udziału
w zysku i w nadwyżce bilansowej w spółdzielniach, dodatkowe wynagrodzenia roczne
dla pracowników jednostek sfery budżetowej, wynagrodzenia bezosobowe,
wynagrodzenia agencyjno-prowizyjne, honoraria.
Rynek pracy w województwie śląskim w 2011 r.
21
2. Do wynagrodzeń osobowych zalicza się m.in.: wynagrodzenia zasadnicze, premie i nagrody, dodatki (np. za pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia, za staż pracy, za pełnienie funkcji kierowniczych), wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy (przestoje płatne, urlopy, choroby), świadczenia deputatowe i odszkodowawcze. Wynagrodzenia osobowe dotyczą osób zatrudnionych na podstawie stosunku pracy, osób wykonujących pracę nakładczą oraz uczniów, którzy zawarli z zakładem pracy umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego.
3. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie (nominalne) przypadające na 1 zatrudnionego obliczono przyjmując:
– wynagrodzenia osobowe, bez wynagrodzeń osób wykonujących pracę nakładczą oraz uczniów, a także osób zatrudnionych za granicą,
– wypłaty z tytułu udziału w zysku i w nadwyżce bilansowej w spółdzielniach, – dodatkowe wynagrodzenia roczne dla pracowników jednostek sfery budżetowej, – honoraria wypłacone niektórym grupom pracowników za prace wynikające z umowy
o pracę, np. dziennikarzom, realizatorom filmów, programów radiowych i telewizyjnych.
Dane o przeciętnych wynagrodzeniach dotyczą osób pełnozatrudnionych oraz niepełnozatrudnionych w przeliczeniu na pełnozatrudnionych.
4. Dane o wynagrodzeniach podaje się w ujęciu brutto, tj. łącznie z zaliczkami na poczet podatku dochodowego od osób fizycznych oraz od 1999 r. ze składkami na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe i chorobowe) płaconymi przez ubezpieczonego pracownika, wprowadzonymi ustawą z dnia 13 X 1998 r.
o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887, z późniejszymi zmianami).
5. Informacje o świadczeniach emerytalnych i rentowych (poza rolnikami indywidualnymi) dotyczą świadczeń wypłacanych w ramach pozarolniczego systemu ubezpieczeń społecznych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych – ze środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i budżetu państwa (w ramach dotacji celowej oraz od 2007 r. z odrębnego rozdziału wydatków budżetu państwa).
Informacje o świadczeniach emerytalnych i rentowych rolników indywidualnych
dotyczą świadczeń wypłacanych przez Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego
ze środków Funduszu Emerytalno-Rentowego i budżetu państwa (w ramach dotacji
celowej oraz od 2007 r. z odrębnego rozdziału wydatków budżetu państwa), a także
ze środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz budżetu państwa (renty
kombatanckie i socjalne), w przypadku, gdy rolnicy posiadają uprawnienia do łącznego
pobierania świadczeń z tych środków.
6. Do świadczeń emerytalnych i rentowych uprawnieni są (łącznie z członkami ich rodzin) m.in.:
– pracownicy,
– osoby wykonujące pracę nakładczą,
– członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni powstałych na ich bazie oraz spółdzielni kółek rolniczych,
– osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy na warunkach zlecenia,
– osoby prowadzące pozarolniczą działalność (w tym osoby prowadzące działalność gospodarczą na własny rachunek, twórcy, artyści),
– duchowni,
– żołnierze zawodowi,
– funkcjonariusze bezpieczeństwa publicznego tj.: Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej oraz b. Urzędu Ochrony Państwa.
– funkcjonariusze służby więziennej, – rolnicy indywidualni,
– inwalidzi wojenni i wojskowi, kombatanci oraz od 1991 r. osoby represjonowane.
7. Świadczenia emerytalne i rentowe (wypłacane także z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych) obejmują:
– emerytury,
– renty z tytułu niezdolności do pracy, – renty rodzinne.
8. Świadczenia emerytalne i rentowe obejmują kwotę świadczeń należnych (bieżących i wyrównawczych) uwzględniającą od 2007 r. zmniejszenia m.in. z tytułu osiągania przychodów z pracy. Świadczenia nie obejmują zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych wypłacanych emerytom i rencistom na członków ich rodzin.
9. Dane dotyczące przeciętnej miesięcznej emerytury i renty obliczono dzieląc ogólną kwotę świadczeń przez odpowiadającą im liczbę świadczeniobiorców.
10. Dane o świadczeniach podaje się w ujęciu brutto, tj. łącznie z zaliczkami na poczet
podatku dochodowego od osób fizycznych.
WYNIKI BADAŃ
W 2011 r. w województwie śląskim odnotowano w skali roku wzrost liczby pracujących oraz wzrost zarejestrowanych w urzędach pracy bezrobotnych. Wyższe było przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto. Zwiększyła się liczba osób poszkodowanych w wypadkach przy pracy, natomiast zmniejszył się udział osób zatrudnionych w warunkach zagrożenia w ogólnej liczbie zatrudnionych w zakładach objętych badaniem.
AKTYWNOŚĆ EKONOMICZNA LUDNOŚCI
Według NSP 2011 w województwie śląskim ludność w wieku 15 lat i więcej spełniająca kryterium faktycznego zamieszkania liczyła 3986,3 tys. osób i stanowiła 12,2% omawianej zbiorowości w kraju. Dla 202,7 tys. osób nie uzyskano informacji o statusie na rynku pracy (tj. 12,0% w skali kraju).
W województwie śląskim liczba aktywnych zawodowo w wieku 15 lat i więcej wyniosła 1983,2 tys. osób (tj. 12,0% ludności aktywnej zawodowo w kraju).
Na zbiorowość tę składają się osoby pracujące - 1751,5 tys. oraz osoby bezrobotne - 231,8 tys. Współczynnik aktywności zawodowej wyniósł 52,4% (w kraju 53,3%), wskaźnik zatrudnienia kształtował się na poziomie 46,3% (o 0,1 p.proc. niższym niż w kraju), natomiast stopa bezrobocia na poziomie 11,7% (w kraju 13,0%). Liczba biernych zawodowo w wieku 15 lat i więcej wyniosła 1800,3 tys. osób.
Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15 lat i więcej według płci i miejsca zamieszkania w 2011 r.
WYSZCZEGÓLNIENIE Ogółema
Aktywni zawodowo
Bierni zawodowo
Nieustalony status na
rynku pracy razem pracujący bezrobotni
w tysiącach WOJEWÓDZTWO
O G Ó Ł E M a ... 3986,3 1983,2 1751,5 231,8 1800,3 202,7
mężczyźni ... 1906,6 1086,2 969,8 116,4 724,8 95,7
kobiety ... 2079,7 897,1 781,7 115,4 1075,6 107,0
Miasta ... 3118,9 1557,1 1372,6 184,6 1401,2 160,6
Wieś ... 867,4 426,1 378,9 47,2 399,2 42,1
KRAJ = 100
O G Ó Ł E M ... 12,2 12,0 12,2 10,8 12,4 12,0
mężczyźni ... 12,2 12,0 12,2 10,2 12,6 11,8
kobiety ... 12,2 12,0 12,1 11,5 12,4 12,1
Miasta ... 15,5 15,0 15,1 14,4 16,2 13,9
Wieś ... 6,9 6,9 7,1 5,5 6,9 7,8
a Ze względu na zaokrąglenia przy uogólnianiu wyników badania dane mogą się nie sumować na ogółem.
Struktura ludności w wieku 15 lat i więcej według aktywności ekonomicznej w 2011 r.
Zarówno wśród pracujących, jak i bezrobotnych w województwie śląskim większość stanowili mężczyźni, natomiast kobiety przeważały w grupie biernych zawodowo. Potwierdzają to podstawowe wskaźniki dotyczące rynku pracy. Współczynnik aktywności zawodowej oraz wskaźnik zatrudnienia dla kobiet (odpowiednio 45,5%
i 39,6%) były niższe niż dla mężczyzn (odpowiednio 60,0% i 53,6%). Kobiety miały większe trudności ze znalezieniem pracy, czego dowodem była wyższa stopa bezrobocia, tj. 12,9% wobec 10,7% dla mężczyzn.
W województwie śląskim 78,5% aktywnych zawodowo stanowili mieszkańcy miast. W miastach współczynnik aktywności zawodowej (52,6%), wskaźnik zatrudnienia (46,4%) oraz stopa bezrobocia (11,9%) były wyższe niż na wsi (odpowiednio: 51,6%, 45,9% oraz 11,1%). W kraju odnotowano podobne relacje współczynnika aktywności zawodowej (w miastach 54,4% wobec 51,5% na wsi) oraz wskaźnika zatrudnienia (w miastach 47,7% wobec 44,4% na wsi), natomiast stopa bezrobocia była wyższa na wsi (13,9%) niż w mieście (12,4%).
Według NSP 2011 75,6% badanej zbiorowości to osoby w wieku produkcyjnym (mężczyźni 18-64 lata oraz kobiety 18-59 lat). Dla tej grupy współczynnik aktywności zawodowej (68,6%) i wskaźnik zatrudnienia (60,5%) były wyższe niż dla ogółu ludności w wieku 15 lat i więcej (odpowiednio 52,4% i 46,3%). Stopa bezrobocia dla populacji osób w wieku produkcyjnym wyniosła 11,8%.
88,3%
11,7%
49,7%
45,2%
5,1%
aktywni zawodowo pracujący bezrobotni bierni zawodowo nie ustalono
Rynek pracy w województwie śląskim w 2011 r.
25
Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15 lat i więcej według płci i grup wieku w 2011 r.
Największe szanse na podjęcie pracy miały osoby posiadające wykształcenie wyższe. Dla omawianej zbiorowości odnotowano najwyższy wskaźnik zatrudnienia (74,6%) oraz współczynnik aktywności zawodowej (79,2%), natomiast najniższą stopę bezrobocia (5,8%). W najgorszej sytuacji na rynku pracy znajdowały się osoby o niskim poziomie wykształcenia. Najniższy współczynnik aktywności zawodowej oraz wskaźnik
0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200
15 - 17 lat 18 - 19 20 - 24 25 - 29 30 - 34 35 - 39 40 - 44 45 - 49 50 - 54 55 - 59 60 - 64 65 - 69 70 - 74 75 lat i więcej
0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200
15 - 17 lat 18 - 19 20 - 24 25 - 29 30 - 34 35 - 39 40 - 44 45 - 49 50 - 54 55 - 59 60 - 64 65 - 69 70 - 74 75 lat i więcej
mężczyźni
kobiety tys.
tys.
pracujący bezrobotni bierni zawodowo
zatrudnienia wystąpił wśród osób z wykształceniem co najwyżej gimnazjalnym (odpowiednio 16,0% i 11,1%), stopa bezrobocia dla tej zbiorowości wyniosła 30,5%.
Struktura ludności w wieku 15 lat i więcej według aktywności ekonomicznej i poziomu wykształcenia w 2011 r.
Zbiorowość biernych zawodowo liczyła 1800,3 tys. osób, tj. 45,2% ogółu ludności w wieku 15 lat i więcej. Wśród najczęstszych przyczyn bierności zawodowej wymieniano: emeryturę (47,2%), naukę i uzupełnianie kwalifikacji (17,6%), chorobę, niepełnosprawność (10,9%).
Biorąc pod uwagę przekrój terytorialny województwa śląskiego według powiatów zaobserwowano znaczne zróżnicowanie przestrzenne podstawowych wskaźników dotyczących rynku pracy. Najwyższy współczynnik aktywności zawodowej odnotowano w miastach na prawach powiatu – Tychach (56,6%) i Bielsku-Białej (56,1%), natomiast najniższy w Jastrzębiu-Zdroju (47,7%) i Piekarach Śląskich (47,9%). Wskaźnik zatrudnienia najwyższy poziom osiągnął w Tychach (51,7%) i powiecie pszczyńskim (51,1%), natomiast najniższy w powiecie myszkowskim (40,9%) i Piekarach Śląskich (41,2%). Analizując stopę bezrobocia w poszczególnych powiatach można odnotować znaczną rozpiętość tego współczynnika - różnica pomiędzy najwyższym a najniższym wyniosła 10,7 p.proc. Najniższą stopę bezrobocia odnotowano w powiecie bieruńsko- lędzińskim (7,3%), a najwyższą w powiecie myszkowskim (18,0%).
27,6%
29,0%
10,8%
27,6%
5,0% 0,0%
12,8%
24,0%
14,0%
32,7%
16,4%
0,1%
7,5%
17,9%
11,9%
26,0%
36,6%
0,1%
pracujący bezrobotni bierni zawodowo
wyższe
policealne i średnie zawodowe
średnie ogólnokształcące zasadnicze zawodowe
gimnazjalne, podstawowe ukończone, nieukończone i bez wykształcenia szkolnego nie ustalono
Rynek pracy w województwie śląskim w 2011 r.
27
6,2% 6,9% 20,2% 7,1% 16,5%
5,8% 3,8% 7,6%
5,9% 20,0%
transport i gospodarka magazynowa administracja publiczna i obrona narodowa;
obowiązkowe zabezpieczenia społeczne edukacja
opieka zdrowotna i pomoc społeczna pozostałe sekcje
PRACUJĄCY
W końcu grudnia 2011 r. liczba pracujących w gospodarce narodowej (według faktycznego miejsca pracy i rodzaju działalności) w województwie śląskim wyniosła 1648,1 tys. osób i była o 10,8 tys., tj. o 0,7% wyższa niż w końcu 2010 r. Pracujący w województwie śląskim stanowili 11,8% ogółu pracujących w kraju. Jednostki sektora prywatnego skupiały 72,5% ogółu pracujących w województwie. W porównaniu z rokiem poprzednim liczba pracujących w sektorze prywatnym zwiększyła się o 23,6 tys.
osób, tj. o 2,0%, natomiast w sektorze publicznym zmniejszyła się o 12,8 tys., tj. o 2,7%.
Kobiety stanowiły 44,6% ogółu pracujących (o 0,1 p.proc. więcej niż w roku poprzednim).
Wśród pracujących w końcu 2011 r. dominowali pracujący w przemyśle stanowiąc prawie 30% ogółu. Wysoki odsetek pracujących odnotowano również w sekcjach handel;
naprawa pojazdów samochodowych (16,5%), edukacja (7,6%) oraz budownictwo (7,1%).
Struktura pracujących
aw gospodarce narodowej według sekcji PKD w 2011 r.
Stan w dniu 31 XII
a Według faktycznego miejsca pracy.
Według stanu w końcu grudnia 2011 r. liczba pracujących w jednostkach gospodarki narodowej o liczbie pracujących powyżej 9 osób według siedziby jednostki wyniosła 1082,1 tys. osób. Omawiana zbiorowość w relacji do stanu w końcu 2010 r.
zwiększyła się o 0,3%. Pracujący w województwie śląskim stanowili 12,5% ogółu pracujących w kraju. Sektor prywatny skupiał 60,5% ogółu pracujących w województwie. W porównaniu z 2010 r. liczba pracujących w sektorze prywatnym zwiększyła się o 11,9 tys. osób, tj. o 1,8%, a w sektorze publicznym zmniejszyła się o 8,3 tys., tj. o 1,9%. Kobiety stanowiły 43,4% ogółu pracujących (o 0,4 p.proc. mniej niż w 2010 r.).
rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo górnictwo i wydobywanie
przetwórstwo przemysłowe budownictwo
handel; naprawa pojazdów samochodowych∆
536
475 433
378 344 334 334
307
Liczba pracujących w podmiotach gospodarczych o liczbie pracujących powyżej 9 osób według faktycznego miejsca pracy, w końcu 2011 r. wyniosła 1183,6 tys.
Biorąc pod uwagę przekrój terytorialny według podregionów najwięcej pracujących odnotowano w podregionie katowickim 263,3 tys. osób, tj. 22,2% ogółu pracujących.
W jednostkach podregionu bielskiego pracowało 159,5 tys. osób (13,5%), podregionu sosnowieckiego 155,2 tys. osób (13,1%). Najmniej pracujących miało swoje miejsce pracy w zakładach zlokalizowanych w podregionie bytomskim 89,3 tys. osób (7,5%).
W skali roku wzrost liczby pracujących odnotowano w 18 powiatach województwa śląskiego. Najwyższy w powiecie bieruńsko-lędzińskim (o 5,4%), w Gliwicach (o 4,5%) oraz w powiecie bielskim (o 4,3%). Obniżyła się liczba pracujących m.in. w Rybniku (o 5,9%), Tychach (o 5,2%) oraz Zabrzu (o 4,7%).
Pracujący
ana 1000 osób w wieku produkcyjnym według podregionów w 2011 r.
Stan w dniu 31 XII
a Według faktycznego miejsca pracy; bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób oraz pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie.
PRZECIĘTNE ZATRUDNIENIE
Przeciętne zatrudnienie w podmiotach gospodarki narodowej o liczbie pracujących powyżej 9 osób według siedziby jednostki (bez zatrudnionych poza granicami kraju) w 2011 r. wyniosło 1051,4 tys. osób i zwiększyło się o 0,6% w relacji do 2010 r. W jednostkach sektora prywatnego zatrudnionych było 628,1 tys. osób (o 2,6% więcej niż przed rokiem), a w jednostkach sektora publicznego 423,3 tys. osób (o 2,3% mniej).
katowicki tyski gliwicki bielski rybnicki częstochowski sosnowiecki bytomski
Rynek pracy w województwie śląskim w 2011 r.
29
W skali roku wzrost przeciętnego zatrudnienia odnotowano w podmiotach prowadzących działalność w zakresie informacji i komunikacji (o 7,1%), działalności finansowej i ubezpieczeniowej (o 6,3%), budownictwa (o 6,0%), przetwórstwa przemysłowego (o 2,4%), wytwarzania, zaopatrywania w energię elektryczną, gaz parę wodną i gorącą wodę (o 2,1%), dostawy wody; gospodarowania ściekami i odpadami;
rekultywacji (o 1,9%). Największy spadek przeciętnego zatrudnienia dotyczył jednostek pozostałej działalności usługowej (o 36,3%). W mniejszym stopniu obniżyło się przeciętne zatrudnienie m.in. w sekcjach: administrowanie i działalność wspierająca (o 3,5%), handel; naprawa pojazdów samochodowych (o 2,8%), rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo (o 2,6%), górnictwo i wydobywanie (o 1,4%).
W 2011 r. liczba przyjęć do pracy wyniosła 246,8 tys. i była wyższa niż rok temu o 26,8%. Więcej przyjęć odnotowano w jednostkach sektora prywatnego niż publicznego (213,4 tys. wobec 33,4 tys.).
Przyjęcia do pracy
aw 2011 r.
WYSZCZEGÓLNIENIE
Ogółem
Z ogółem kobiety w liczbach
bezwzględnych w odsetkach
O G Ó Ł E M ... 246849 100,0 89735
Podejmujący pracę po raz pierwszy ... 22969 9,3 8599
Zmieniający pracę ... 181571 73,5 63228
Powracający z urlopów
wychowawczych ... 3402 1,4 2995
Pozostali przyjęci do pracy ... 38907 15,8 14913
a Dotyczy pełnozatrudnionych.
Najwięcej przyjęć do pracy miało miejsce w zakładach należących do sekcji:
administracja i działalność wspierająca (64,4 tys., tj. 26,1%), przetwórstwo przemysłowe (63,2 tys., tj. 25,6%), budownictwo (27,8 tys., tj. 11,3%), handel; naprawa pojazdów samochodowych (24,4 tys., tj. 9,9%). Najmniej przyjęć odnotowano w jednostkach należących do sekcji: pozostała działalność usługowa (0,4 tys., tj. 0,2%), rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo (0,6 tys., tj. 0,2%), wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną gaz, parę wodną i gorącą wodę (1,9 tys., tj. 0,8%).
Współczynnik przyjęć wyniósł 24,7% i był wyższy w podmiotach sektora prywatnego niż publicznego (35,8% wobec 8,2%).
W 2011 roku liczba zwolnień z pracy wyniosła 237,2 tys. i była o 23,1% wyższa
niż w roku ubiegłym. Więcej zwolnień dotyczyło pracujących w jednostkach sektora
prywatnego niż publicznego (201,1 tys. wobec 36,1 tys.).
Zwolnienia z pracy
aw 2011 r.
WYSZCZEGÓLNIENIE
Ogółem
Z ogółem kobiety w liczbach
bezwzględnych w odsetkach
O G Ó Ł E M ... 237183 100,0 87868 Zwolnieni w drodze wypowiedzenia
przez zakład pracy ... 40890 17,2 18594
przez pracownika ... 19535 8,2 6132
Przeniesieni na emeryturę, rentę z tytułu
niezdolności do pracy, rehabilitacji ... 16372 6,9 3557
Zwolnieni na mocy porozumienia stron ... 53541 22,6 15859
Zwolnieni z upływem czasu,
na który zostali zatrudnieni ... 85051 35,9 35985
Korzystający z urlopów wychowawczych .. 3613 1,5 3171
Zwolnieni z innych przyczyn ... 18181 7,7 4570
a Dotyczy pełnozatrudnionych.
Najwięcej zwolnień z pracy odnotowano w zakładach należących do sekcji:
administrowanie i działalność wspierająca (66,3 tys., tj. 28,0%), przetwórstwo przemysłowe (59,3 tys., tj. 25,0%), budownictwo (25,8 tys., tj.,10,9%), handel; naprawa pojazdów samochodowych (23,5 tys., tj. 9,9%).
Współczynnik zwolnień wyniósł 23,7% i był wyższy w jednostkach sektora prywatnego niż publicznego (33,7% wobec 8,8%).
Współczynnik
aprzyjęć i zwolnień według wybranych sekcji PKD w 2011 r.
a Dotyczy pełnozatrudnionych.
20,0%
18,4%
42,2%
27,0%
30,6%
30,4%
24,6%
20,8%
13,0%
18,1%
7,7%
6,6%
10,0%
14,3%
25,9%
22,3%
17,1%
39,0%
25,7%
23,5%
34,5%
18,5%
17,7%
13,6%
16,2%
8,6%
6,8%
9,6%
15,4%
26,3%
współczynnik przyjęć współczynnik zwolnień
rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo przemysł
budownictwo
handel i naprawa pojazdów samochodowych∆ transport i gospodarka magazynowa
zakwaterowanie i gastronomia∆ informacja i komunikacja działalność finansowa i ubezpieczeniowa
obsługa rynku nieruchomości∆ działalność profesjonalna,
naukowa i techniczna
administracja publiczna i obrona narodowa;
obowiązkowe zabezpieczenia społeczne edukacja
opieka zdrowotna i pomoc społeczna działalność związana z kulturą,
rozrywką i rekreacją pozostała działalność usługowa
