Ksienicka Anastazja

(1)

1

(2)

—- •

\

■ . ♦ ' • %

" . ' • /. \ . - M. . .

. ^ ^ . v . — ..i f e l £ | / ( G . £ A ... A o o ó k u fa ...

...& Ó :M ld k .Q l) ó b * ... i

...M / m

'

1. Materiały dokumentacyjne 1/1 - relacja właściwa v

I/2 - dokumenty (sensu stricto) dot. osoby relatora \S

. - -

I/3 - inne materiały dokumentacyjne dot. osoby relatora i /

II. Materiały uzupełnieniające relację ~

III. Inne materiały (zebrane przez „relatora”):

111/1- dot. rodziny relatora _ w-

III/2 - dot. ogólnie okresu sprzed 1939 r.

III/3 - dot. ogólnie okresu okupacji (1939 - 1945) III/4 - dot. ogólnie okresu po 1945 r.

III/5 — inne... —

IV. Korespondencja v.

V. Wypisy ze źródeł [tzw.: „nazwiskowe karty informacyjne”]

i a ? ⁱ

VI. Fotografie _

i | • !

i

2

(3)

3

(4)

■ J j l / f ł

wiif

Relacją uczestniczki_wslk o Niepodległość w Iataęh_1232”ł9i0|>

I. 1* Ksienicka Anastazja z d. Wiśniowska 2, ur. 29 stycznia l909r, w Jaworznie 3* c. Franciszka i Elżbiety z d, Łuckoś

mąż dyspozytor lokomotywowni PKP Szczakowa

4* adres: Jaworzno2 ul, /Siudyka Stanie

sław kond 32-520

II. 1, Zarobkowo nie pracowała, przy mężu, wychowywanie 4 dzieci, w czasie okupacji 4-7 lat,

2, Przeszkolenie do obrony Kraju w Kolejowym Przysposobieniu

Wojskowym, Koło Pań Rodziny Kolejowej przy przedszkolu kolejo

wym w Szczakowej od l936r. do 1939*’,

III. 1, W czasie okupacji zarobkowo nie pracowała. Środki utrzyma

nia: przy mężu, który pracował jako maszynista kolejowy.

Wychowywała 4 dzieci w wieku 4-7 lat,

2, W grudniu 2.939*’. wstąpiła do Wojskowej Organizacji-Orzeł Biały. W styczniu I940r. złożyła przysięgę na broń, krzyż i proporzec, na ręce komendanta obw. chrzanowskiego, obszaru południowego jspt, Philipa Stefana ps. "Poraj" w asyscie męża Ksienickiego Rudolfa ps. "Rodak" i brata Aleksandra Wiśnio-

wsKiego ps, "Wir", którzy już byli zaprzysiężeni. Przysięgą odbyła się w domu R, Ksienickiego ps. "Rodak'i przy stacji kolejowej w Szczakowej. Rodak pełnił funkcję komendanta pla

cówki sabotażowej dywersyjnej kolejowej. Wir był zastępcą.

Pierwsza grupa liczył«20 osób zatrudnionych na kolei i z miasta. Od 1942r, brała udział w przeszkoleniu sanitarnym 1 i 2 stopnia prowadzonym przez dojeżdżającą lekarkę,

Nazwisko i pseudonim nieznane,

3* W 1940r, po aresztowaniu w 00B w Sosnowcu organizacji zmieniła nazwę na Związek Walki Zbrojnej -ZWZ, a w l942r. na Armię

Krajów ą-AK#- o czym wiedzieliśmy. Od maja l94Cr.nasza pla

cówka się powiększyła i działała już w całym powiecie chrzano

wskim jako grupa samobażowoe dywersyjna. Zostałem mianowana łączniczką z powiatu chrzanowskiego do Soshowca do komendy inspektoratu Sosnowiec kryptonim Sosna.W moim mieszkaniu

utworzono skrzynkę dla inspektoratu, a później jako centralną południowego obwodu chrzanowskiego, & od I943r. dla poczty Komendy Okręgu z głównej bazy łączności z Komendą Główną^

kryptonim Poczekalnia w Krakowie. Jako łączniczła powiatowa rozwoziła do wszystkich placówek prasę konspiracyjną, broń

4

(5)

-</

- 2 -

potrzebny do akcji prowadzonych przez placówkę sabotażowo- dywersyjną w Szczakowej do różnych miejsc,meldunki i rozkazy przekazywane od dowództwa do placówek i odwrotnie, aparaty radiowe nadawcza i odbiorcze, filipinki i materiały chemiczene do wyrabiania termicznych świec zapalających. Przetrzymywałam w miesz-kaniuludzi spalonych, którzy mieli być przerzuceni do

GG przez granicę w Trzebini. W jesieni 1943r. organizowałam

rozlokowanie na noclegi partyzantów z lasu, którzy mieli odebrać żrzuty. T ą akcji* dowodził d-ca Okręgu Śląskiego AK Zygmunt

Walter Jankę i szef Sztabu Okręgu Paweł Migule. Nocowali u mnie i innych naszych kobiet przez 14 dni.Zrzuty miały nastąpić na hasło radiowe aa polanie w lesie pomiędzy Szczakową, Ciężkowicami a Bukownym.

4* Jako dowódców miałam: d-cę Ob, Chrzanowskiego, kpt. Philipa Ste

fana ps. Poraj, Komendanta Orła Białego na miasto Chrzanów w latach 1940-4-2 Datonia Stanisława ps. Tłok, d-cę placówki Ciężkowice Chechelskiego Józefa ps. Trzęs, d-cę plac.Siersza Mozgałę Stanisława ps. Czarny, inżyniera kartografa /nazwiska nie pamiętam/ z Elektrowni Siersza, który sporządził mapy i plany Trzebini i Oświęcimia. Przewoziłam te mapy i plany. Z Soeaowca znałam por. Stacherskiego Wecława ps. Nowina, który przyjeżdzał do mnie z rozkazami i odbierał meldunki. Po odbdór radiostacji nadawczych przyjeżdżała z Sosnowca łączniczka Muszka /nie znam . nazwiska/z dwoma innymi łuczniczkami. Śledziło je wtedy gestapo, wiem, że została potem aresztowana i zginęła w Oświęcimiu.

Do akcji specjalnych należy przechowywanie broni krótkiej i ma

teriałów sabotażowo-dywersyjnych, wydawanie, roznoszenie i odbiera nie celem dalszego przechowania* U mnie był magazyn podręczny, który obsługiwałam, przechowywanie przesyłek specjalnych w

zaplombowanych kopertach, które mógł tylko odbrać komendant Okręgu Walter Zygmunt Jankę lub szef Sztaba, Paweł Migula. Z dowództwa Komendy Okręgu Sl.AK. znałam Waltera, Pawła, Wiktora i Jankę, którzy się zatrzymywali u mnie, gdy mąż przerzucał ich do GG.

W 1943*“ • zostałam odznaczona Brązowym Krzyżem Zasługi z Mieczami, w I945r. Srebrnym Krzyżem Zasługi z M e c z a m i i awansowana do

stopnia podporucznika czasu wojny. Jestem ujawniona i zweryfiko

wana przez Komisję Wyryfikacyjną Armii Krajowej w grudniu 1945r.

w Katowicach*

Szczakowa 20 lutego l978r. Ksienicka Anastazja ps. Czwórka

5

(6)

i.

II.

III.

Relacje uczestniczki walk o Niepodległość w latach 1919 - U4o.

1. KSZBNZCK& Anastazje z d. ' i Palowska 2. ur29 atecznia 19o9 r w Jaworznie 1. c. Franciszka 1 Klżbiety z d. łucko$

mąt dyspozytor loko tao tywo m i PKP Szczakowa

4. adres:: Jawo rano 2. ' Władyka Stanisław/

kod 12 52o

1. Zarobkowo nla pracowała, przy aężu, wychowywanie 4 dzieci , w czasie okupacji 4 - 7 lat.

2. Przeszkolenie do Obrony Kraju w Solejowy$ przysposobieniu Wojskowym • Koła Pa/i Rodziny Kolejowf j przy przedszkolu kolejowym w Szczakowej od 1916 r do 1939 r.

1.W czasie okupacji zarobkowo nie prasowała, środki utrzymania: przy mężu, k*tóry pracował jako maszynista ko ls jo wy. Wychowywała 4 dzleel w wieku 4- 7 lat.

2. W grudniu 1919 r wstąpiła do Wojskowej Organizacji Orzeł Biały.

W styczniu 194o r złotyła przysięgę na broń, krzyż i proporzec, na r^ce kzudanta obw. chrzanowskiego , obszaru południowego kpt Philips Stefana ps Poraj w asyscis męża Ksienickiego Rudolfa ps Rodak 1 brata Aleksandra Wiśniowskiego ps lir, którzy już byli asprzyslężeni.Przyślę ga odbyła się w domu R. Ksienickiego ps Rodak przy stacji kolejowej w Szczakowej. Rodak pełnił funkcją komendanta placówki sabotażowo-

dywersyjnej kolejowej, lir był jego zastępcą. Pierwsza grupa liczyła 2o osób zatrudnionych na kolei i z rai as ta. Od 1942 r brała udział w przeszkoleniu a ani t a m y a 1 i 2-g> stopnia prowadzonym przez dojeż

dżającą lekarką. Hsswisko i pseudonim nieznane.

1. 1 194o r po aresztowaniach w OOB w Sosnowcu organizacja zmieniła nazwę na Związek lalki Zbrojnej - ZSZ- , a w 1942 r na Araię Krajową - AK- o czym wiedzieli Asy. Od aaJa 194o nasza placówka się powiększyła i działała jut w całym powiecie chrzanowskia jako grupa sabotażowo- ' dywersyjna. Zostałam mianowana łączniczką z powiatu chrzanowskiego

do Sosnowca do komendy inspektoratu Sosnowiec kryptonia Sosna. W moim mieszkaniu utworzono skrzynką dla inspektoratu, s później jako central

ną południowego obwodu chrzanowskiego, a od 1941 dla pocztyKomendy Okręgu z głównej bazy łączności z Komendą Główną kryptonim Poczekal

nie w Krakowie. Jako łączniczka powiatowa rozwoziłam do wszystkich placówek prasę konspiracyjną, broh potrzebną do skeji prowadzonych przez placówkę aabotażowo-dywersyjną w Szczakowej do różnych islajsc, meldunki i rozkazy przekazywane od dowództwa do placówskiodwrotnie, apsrsty rsdlows nadawcze i odbiorcze,filipinki i materiały chemiczne do wyrabiania termicznych świec zapalających. Przetrzymywałam waleszft kaniu ludzi spalonych, którzy ®ieli byd przerzuceni do 00 przez granit cę w^raebini. W jesieni 1941 r organizowałam rozlokowanie na noclegi partyzantów z lasu, którzy mieli odebraćzBcmty zrzuty. Tą akcją dowo

dził dea Okręgu śląskiego A K Zygmunt Walter Jankę i ssf Stabu Okręgu Paweł Mi gula. Nocowali u mnie i Innych naszych kobiet prez 14 dni.

Zrzuty miały nastąpić na hasło rsdlowe na polanie w lesis pomiędzy Szczakową, Ciężkowicami a Bukownem.

4. Jako dowódców znałam : dcę Obw. Chrzanowskiego kpt Philips Stefana ps Poraj, kmndant* Orła niałego na miasto Chrzanów w l tach 194o -42 Batonie Stanisława ps fłok, dcę placówki Ciężkowice Chechelekiego

6

(7)

Józefa pa Trzęa, dcę plac. Siersza Mozgałę Stanisława pa Czarny, inżyniera kartografa / nazwiska nie pamiętam/ z Elektrowni w Si er s my, lctdry sporządził mapy i plany Trzebini i Oświęcimia* Przewoziłam te sapy i plany. Z Soanaowoa znałam por Stacherskiego Wacława pa Nowina który przyjeżdżał do mnie z rozkazami i odbierał meldunki* Po odbiór radiostacji nadawczych przyjeżdżała z Soaanowca łączniczka Muszka/ nie znam nazwiska/ z dwoma innymi łączniczkami* śledziło je wtedy gestapo, wiem ,że została potem aresztowana i zginęła w Oświęcimiu*

Do akcji specjalnych należy przechowywanie broni krótkiej i materiałów sabotażowo dywersyjnych, wydawanie, roznoszenie i odbieranie celem

dalszego przechowania* U mnie był magazyn podręczny ,który obsługiwa

łam, przechowywanie przesyłek spejalnych w zaplombowanych kopertach, które mógł o debrać tylko osobiście komendant Okręgu Walter -Zygmunt Jankę lub azef Sztabu , Paweł Migula. Z dowództwa Komendy Okręgu Ś1 AK znałam Waltera, Fawła, Wiktora i Jankę, którzy się zatrzymywali u

mnie, gdy mąż przerzucał ich do 00*

5* W 1943 r zostałam odznaczona Jrązowym Krzyżem Zasługi z Meczami, w 1945 r Srebrnym Krzyżem Zasługi z adeczami i awansowana do stopnia podporucznika czaau wojny* Jestem ujawniona 1 zweryfikowana przez Komisję Weryfikacyjną Armii Krajowej w grudniu 1945 r w Katowicach*.

Szczakowa 2o lutego 1978 r Ksienicka Anastazja ps Czwórka

7

(8)

8

(9)

9

(10)

jjtin 111 / śi;

Oświadczenie

Esienicka Anastazja,z domu Wiśniowska,córka Franciszka, urodź.29,stycznia 1909 r. w Jaworznie pow.Chrzanów,

była członkiem Bucha ©poru, organizacji wojskowej "Orzeł Bieły”,któr^ na terenie pow.Chrzanów dowodził kpt.Philip Stefan,ps"Poraj”.

Organizację tę przyjąłem w skład Okręgu Śląskiego A.E. w jesieni 1942 jako jednostkę Z.O./Związku Odwetu/. Esienicka Anastazja ps "Czwórka”

pełniła funkcję łączniczki i udzielała meliny /kwatery/ dla członków Sztabu Okręgu Śl,A.E.,którzy kontaktowali się bezpośrednio z d-cą i jego z#cą Placówki sabotażowo-kolejowej Szczakowa,dowodzonej przez męża Esie- nickiej - Rudolfa ps"Rodak” i k-teę Z.O. kpt.Fhilipem.

Do Esienickiej napływały materiały z Poczekalni” - komórki łączności Okręgu śląskiego z EGAE,która to komórka mieściła się w Erakowie.w GG.

Tła materiały przewożone przez grupę kolejową z Erakowa do Szczakowej składały się: rozkazy,instrukcje,prasa konspiracyjna EG i Delegatury Rządu,broń,amunicja,środki łęczności radiowej itp. Materiały te były od

bierane od "Czwórki” osobiście przez E-ta Okręgu ”Zygmunta” lub przeze mnie.

Z mieszkania "Czwórki” korzystali członkowie Sztabu Okręgu Sl. jako kwatery przy każdorazowym nielegalnym przejściu na parowozach przez grar nicę GG. Obsługę parowozów stanowili członkowie Placówki kolejowej w Szczakowej.

Ksienicka Anastazja awansowana była do stopnia podporucznika ctasu wojny oraz odznaczona Srebrnym Erzyżem Zasługi z Mieczami.

/-/ Paweł Migula ps"Oracz"

Eatowice,19.VII 1975r. b.Szef III ©.Sztabu Okręgu Sl# A.E.

10

(11)

11

(12)

12

(13)

Wykaz kobiet należących do Ruchu Oporu

Wykaz kobiet pracujących w Ruchu Oporu w latach 1940-1945 Placówka Szczękowa Organizacja Urzeł Biały, Związek Walki .Zbrojnej - Armia Krajowe,_

1. JLsienicka itnastazja 2. Lichtańska Helena 3* Cholewa łielena 4. Dinsler Stanisława 5. Rejduch Helena b, Sosiń Kazimiera 7* Rosenstock Janina 8. Pytko Sabina

9* Filipowicz Zofia 10, Ryt Anna

11. Namysłowska ^alina

12. ^MU

13#Mozgołowa Stefania

14. Ksienicka Halina

uzwórka

<viera ile la Maria Ela Astra stokrotka Janka Sabinka Zofia Skromna Duszka

Celina

Stefa

Halina

Łucznik z-ca d-cy punktu obw.Chrzanów obwodowy przerzut Szczakowa

skrzynka kont. -Niedzieliska skrzynka Jaworzno, Rynek

kontakt, skrzynka kontakt, skrzynka kontakt.

skrzynka kontakt,

Maczki, Stacja

Maczki, kolej Pieczyska

stenogsafka

komendy Obw, Szczakowa Łączniczka

Czwórki skrzynka kontakt, skrzynka koniakt,

Szczakowa do dyspgzycji Czwórki Szczakowa

Huta Szkła Jaworzno Jagielofska

•

Krzeszowice

łączniczka łączniczka z Chrzanowa d-cy Obyw,

skrzynka Krzeszowice od 1943r.

kontakt, Opatowice

ucieczka prz ed gestapo od 1943r.

spalona w Opatowie punkt kont. Siersza k-mnda Obw.

w Sierszy łączniczka do Czwórki

łączniczka Czwórki Szczakowa

Kobiety należały do Wojskowej Służby Kobiet, inspektorat Sosnowiec, I940r.-I941r. Ofceaar południowy, podokręg Zagłębie, od 1941-1945 kmnda Okręgu Śląskiego ZWZ-AK, od 1945-1945 w dyspozycji kmndy Okr..

Śląskiego, Baza łączności kmndy Okręgu SI. w Krakowie "Poczekalnia", d-ca szef łączności Vk Kmndy Okr. Sl.kpt.Delekta Teresa ps. Janka.

Dowódcą obwodu chrzanowskiego do I943r. był kpt. Philip Stefaa ps.

Poraj, komendantem placówki sabotażowo-przerzutowej w Szczakowej ppor Ksienicki Rudolf ps. Rodak, od I943r. komendant obw. Chrzanów.

hffi-

13

(14)

V -

-Lfbfż Wykaz kobiet należących do Rucha Bpoim

'Walki Zbrojnej - Armia Krajowa.

1. Ksienicka Anastazje

Czwórkę Łącznik obwodowy

z-pca d-cy punktu obw*Chrzanów przerzut* Szczakowa

2. Łichtadske Helena Wiere skrzynka kontaktowe

Niedzieliska ./

3* Cholewo we Helena Hela skrsjnke kontaktowa

Jaworzno, Rynek

4. Dinsler Stanisławę Maria skrzynka kontaktowa

Maczki ,Stacje

5. Rejduch Helena Ela skrzynka

kontaktowe Maczki, kolej 6.

7.

SAsin Kazimiera Rosenstock Janina

Astra Stokrotka Janka

skrzynkę Pieczyske kontaktowa

stenografka

komendy Obw* Szczakowa 8* Pytko Sabina Sabinke Łączniczka

Czwórki

Szczakowa do dyspozycji Czwórki

9. Filipowicz Zofia Zofia skrzynka kontaktowa

Szczakowe Huta Szkła lo. Ryt Anna Skromna skrzynka

kontaktowa

Jaworzno

Jagiellońsko 11. Namysłowsko Halina Duszka skkrzynka

kontaktowe

Krzeszowice od 1943 r w Opatowi ucieczko przed Chata;

12, RN Celina łączniczka łączniczki

z Chrzanowe d-cy Obw*

od 1943 rspelonę w Cpatowie

13. Mozgałowa Stefania Stefa 14.

Ksienicka Halina

punkt kont. Siersze k-mnda Obw.

w Sierszy, łączniczka <3b

Czwórki

Halinka łączniczka Czwórki Szczakowa

Kobiety należały do Wojskowej Służby Kobiet,Inspektoret Sosnowiec, 194o r - 1941 r Obszar południowy, podokrąg Zagłębie, od 1941 - 1945 kmnd* Okręgu śląskiego ZWZ-AK, od 1945 do 1945 w dyspozycji knsndy ikr. Śląskiego, Basa łączności kmdy Okręgu fi* w Krakowie 'Po

czekalnia dea szef łączności V k Kmndy Okr* Ś1 kpt Delekta Terese ps Janka* Dowódcą obwodu chrzanowskiego do 1943 r był Ipt Philip Stefan

ps Poraj .komendantem placówki sabotażowo-przerzutowej w Szczakowej

■narKfllenlekl Rudolf na Rodak. ad 1QA1 r kmndant obw Chrzanów

14

(15)

15

(16)

16

(17)

17

(18)

18

(19)

19

(20)

20

(21)

21

(22)

22

(23)

23

(24)

24