IS Szymon Zimorski
Gwiazdą podwójną nazywamy układ dwóch gwiazd leżących (optycznie lub fizycznie) blisko siebie.
Gwiazdy optycznie podwójne mogą leżeć bardzo
daleko od siebie, a jednak z naszego punktu widzenia zdają się "pokrywać".
Gwiazdy fizycznie podwójne to takie, które w
rzeczywistości położone są blisko siebie i oddziałują
na siebie grawitacyjnie
w konstelacji Wielkiej Niedźwiedzicy
(w widmie rentgenowskim)
Proces tworzenia się z obłoków pyłu
Przez przyciąganie grawitacyjne
Ze względu na metody obserwacyjne
Z punktu widzenia konfiguracji
Układy wizualnie podwójne
odległość kątowa obu składników jest dostatecznie duża, aby układ był widziany przez teleskop jako dwie oddzielne gwiazdy
Gwiazda spektroskopowo podwójna
składników nie można rozdzielić optycznie
o obecności kilku składników w tych układach świadczy dopplerowskie przesunięcie linii widmach, spowodowane ruchem orbitalnym
A. typ SB2 – w widmach widać linie obydwu składników.
B. typ SB1 – widać tylko linie jednego (jaśniejszego) składnika.
Układy zaćmieniowe
obserwowany na ziemskim niebie wykazuje zmiany w swojej jasności
najczęściej układy podwójne, w których
składniki systemu obiegając się w regularnych odstępach czasu wzajemnie się zasłaniają
wzajemnie zakrywanie się składników jest powodem zmiany jasności widomej.
Układy astrometryczne
tylko jeden ze składników jest obserwowany
o obecności drugiego składnika wnioskuje się w oparciu o okresową zmianę pozycji gwiazdy pod wpływem pola grawitacyjnego
niewidocznego towarzysza
Układy rozdzielone
utrudniona wymiana masy (może zachodzić tylko z pomocą wiatru gwiazdowego)
gwiazdy ewoluują niezależnie od siebie
do tej kategorii zaliczamy większość układów podwójnych
Układy półrozdzielone
gwiazda A wypełnia powierzchnię Roche’a
gwiazda B ma mniejszy promień niż jej pow. Roche’a
materia wypływa z warstw powierzchniowych gwiazdy A w kierunku towarzysza gwiazdy B.
opadając na gwiazdę B materia może tworzyć wokół niej dysk akrecyjny.
wymiana masy pomiędzy składnikami ma decydujący wpływ na ewolucję gwiazd.
Układ kontaktowy
powstaje, gdy oba składniki wypełniają swoje powierzchnie Roche’a.
mogą utworzyć wspólną powierzchnie wokół całego układu.
stała wymian materii
układ bardzo niestabilny
znaczna większość znanych układów kontaktowych to gwiazdy zaćmieniowe
ze względu na złożony kształt wszystkie wykazują okresowe zmiany jasności
obie gwiazdy są gwiazdami ciągu głównego.
Układ kontaktowy
http://home.elka.pw.edu.pl/~kleszczu/index.php?
menu=menu_dir/gwiazdy_dir/podwojne
http://pl.wikipedia.org/wiki/Gwiazda_podwójna
