Okupacyjne dramaty rodzinne z perspektywy dziecka - Stefan Leonhardt - fragment relacji świadka historii [TEKST]

(1)

STEFAN LEONHARDT

ur. 1931; Pawłów

Miejsce i czas wydarzeń Pawłów, II wojna światowa

Słowa kluczowe Pawłów, II wojna światowa, okupacja niemiecka, trauma, śmierć brata, śmierć matki, pożar domu, śmierć ojca, Niemcy

Okupacyjne dramaty rodzinne z perspektywy dziecka

Okres okupacji wspominam bardzo źle, ponieważ przeżyłem bombardowanie Pawłowa i odwrót wojsk polskich. W tym czasie już zaczynałem rozumować patriotycznie, łapałem, że to jest dla nas wielka trauma. Po prostu się płakało. To było widać po wszystkich moich kolegach, koleżankach.

Później miały miejsce tragedie rodzinne – nie tylko spalenie domu, ale zginął mój brat, został zastrzelony przez esesmanów. Później umarła moja ukochana mama, którą w 1943 roku dotknęła epidemia tyfusu plamistego. Następna sprawa, to aresztowanie mojego najstarszego brata i osadzenie go na Majdanku jako zakładnika za działalność partyzancką. Pacyfikacja i kolejny pożar odbudowanego domu, później śmierć ojca: uciekł do Żółkiewki i później tam umarł. Tak że okres okupacji wspominam jako straszną traumę, która dotknęła nie tylko nas, ale prawie wszystkich pawłowiaków jako coś niezasłużonego i wyjątkowego. Jako wspólnota pawłowska byliśmy bardziej pokrzywdzeni niż inni. To nie znaczy, żeby nam ktoś zazdrościł tego pokrzywdzenia, inni mieli lepiej, ale tak się losy ułożyły.

Jako młody chłopak, zresztą wścibski i niepokorny, specjalnie się Niemców nie bałem. Niemcy raczej nie interesowali się dziećmi, w sensie prześladowania ich, interesowali się ludźmi, którzy mogli im zagrażać bezpośrednio: jakimiś działaczami, dorosłymi ludźmi. Chodziłem już do szkoły niemieckiej, mam nawet świadectwa z tego okresu, świadectwa szkoły polsko-niemieckiej.

Data i miejsce nagrania 2009-10-14, Lublin

Rozmawiał/a Tomasz Czajkowski

Redakcja Elżbieta Zasempa