Donioślejsze inicjatywy prawodawcze w uchwałach wspólnego Synodu biskupstw w RFN

Walenty Wójcik

Donioślejsze inicjatywy

prawodawcze w uchwałach

wspólnego Synodu biskupstw w RFN

Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 23/3-4, 45-69

P ra w o K anoniczne 23 (1980) n r 3—4 .B P W A LEN TY W Ó JC IK D O N IO ŚL E JSZE IN IC JA T Y W Y PRA W O D AW C ZE W U C H W A Ł A C H W SPÓ LNEG O SY N O D U B IS K U P S T W W R FN T r e ś ć : W stęp — I. P ra w o o so b o w e — II. P ra w o rzeczow e: A) N o r­ m y 'O sa k ra m en ta ch św ., B) M iejsca i cza sy św ., C) M isja n a u c z y c ie l­ s k a K o ścio ła — III. S ą d o w n ic tw o k o śc ie ln e — Z ak oń czen ie.

W stę p S p o ś ró d s y n o d ó w o d p r a w io n y c h w ró ż n y c h k r a j a c h p o S o b o ­ rz e W a ty k a ń s k im I I z a s łu g u je n a u w a g ę w s p ó ln y s y n o d 22 d ie c e ­ z ji w R F N . O b r a d o w a ł o n w la ta c h 1971— 1975 w W i ir z b u r g u . W o d r ó ż n ie n iu od s y n o d u p a s to r a ln e g o b is k u p s tw h o le n d e r s k ic h z l a t 1966— 1970 s y n o d N ie m ie c Z a c h o d n ic h p o s ia d a ł w ła d z ę u s t a ­ w o d a w c z ą w s k a li k r a jo w e j. C h a r a k te r y s t y c z n e , że m ia ł o n p r z y ­ n a j m n i e j w z a ło ż e n iu o d z w ie r c ie d la ć s w y m s k ła d e m k o ś c ie ln ą „ s o c ie ta s a e ą u a l i s ” . N a 314 u c z e s tn ik ó w b y ło 158 d u c h o w n y c h1. R e s z ta to św ie c c y . C h o ć i n ic ja ty w ę p r a w o d a w c z ą m ia ła w y b r a n a p r z e z p le n u m k o m is ja c e n t r a l n a o r a z k o m is je p r z e d m io to w e , to .je d n a k w m y ś l s t a t u t u z a tw ie rd z o n e g o p rz e z K o n g r e g a c ję do S p r a w B is k u p ó w 14 I I 1970 w n io s k i p o d p is a n e p rz e z 30 u c z e s t­ n ik ó w m u s i a ły b y ć w łą c z o n e p r z e z k o m is ję c e n t r a l n ą do p o r z ą d ­ k u d z ie n n e g o ( S t a t u t — a r t. 11 p. 2). W s z y sc y u c z e s tn ic y m ie li n a ■ z e b ra n iac h p l e n a r n y c h ja k i n a p o s ie d z e n ia c h k o m is ji r ó w n y g ło s d e c y d u ją c y ( a r t. 5 p. 2). D o p o d ję c ia d e c y z ji w y m a g a ł r e g u ­ la m in u c h w a lo n y p r z e z s y n o d o b e c n o ś c i d w ó c h tr z e c ic h u c z e s tn i­ k ó w ( R e g u la m in § 7 p. 9) 2. T a k s t a t u t j a k i r e g u la m in p o d k r e ś li ł je d n a k u d z i a ł k o n f e r e n ­ c ji b is k u p ó w p r z y p o d e j m o w a n iu u c h w a ł p r z e z p le n u m s y n o d u . C h o ć e p i s k o p a t n ie m ia ł in i c j a t y w y u s ta w o d a w c z e j, to je d n a k p r z e d k a ż d y m c z y ta n ie m p r o j e k t u u s ta w y c z y li s c h e m a tu n a l e ­ ż a ło d a ć m o ż n o ść b is k u p o m z a ję c ia s ta n o w is k a z g o d n ie z ic h u r z ę

-1 W. W ó j c i k , Posoborowe eksperym enty z synodami, R oczn ik i te

-o l.-k a n -o n . 19/1972/ z. 2 s. 17— 20.

2 R eg u la m in b y ł refo rm o w a n y za zw y cza j n a w n io sk i k a n o n istó w . A p ro b o w a ła go k o n feren cja ep isk o p a tu . Z p ow od u reg u la m in u b y ły :zgrzyty. Żądano u tw o rzen ia w y d z ia łu p raw n ego. S ta tu t n a to m ia st p o ­ z o s t a ł bez zm ian. A k ty te w yd a n o osta tn io w Gemeinsame Synode d e r B istüm er in der B undesrepublik Deutschland, F r e ib u rg -B a sel-W ien

46 B p W. W ójcik _[2]:

d e m n a u c z y c ie ls k im i w ła d z ą p r a w o d a w c z ą . J e ś li k o n f e r e n c ja b i ­ s k u p ó w o ś w ia d c z y ła , że ze w z g lę d u n a o b o w ią z u ją c ą w K o ś c ie le n a u k ę w i a r y i o b y c z a jó w n ie m o ż e w y r a z ić sw e j z g o d y n a p r o ­ j e k t, w ó w c z a s n ie m o ż liw e b y ło g ło s o w a n ie p le n u m n a d s c h e m a ­ te m . D o p u s z c z a ln e b y ło n o w e o p r a c o w a n ie t e k s t u p r z e z w ła ś c iw ą k o m is ję . J e ś li s c h e m a t z a w ie r a ł p r o j e k t p o s ta n o w ie n ia — A n o r d ­ n u n g , to w w y p a d k u s p r z e c iw u b isk u p ó .w n ie m o ż liw e b y ło g ło s o ­ w a n ie n a d h im i d o p u s z c z e n ie g o ja k o u s ta w y w d ie c e z ja c h R F N ( S t a t u t a r t. 13 p. 3— 4). W e to m o g li w n ie ś ć b is k u p i p r z e d lu b p o d ­ c z as d r u g ie g o c z y ta n ia s c h e m a tu a le p r z e d o s ta te c z n y m g ło s o ­ w a n ie m . C h o ć p r z e p is y te n ie d o ty c z y ły s u g e s tii a ty lk o p o s ta ­ n o w ie ń p r a w o d a w c z y c h i ż ą d a ł y od b is k u p ó w „ o d p o w ie d n ie g o u z a s a d n ie n ia ” w e ta , w p r a k ty c e m ia ły o n e c h a r a k t e r h a m u lc a w p o d e jm o w a n iu u c h w a ł. W y n o s iły k o n f e r e n c ję e p i s k o p a t u d o r z ę ­ d u k o n t r o l e r a p r a c y s y n o d a ln e j. N a r a ż a ły n a z a r z u t b r a k u z a u f a ­ n ia , z b y tn ie j lę k liw o ś c i b is k u p ó w , e p is k o p a liz m u czy a r y s t o k r a - ty z m u w K o ś c ie le itp .3 W y w o ły w a ły n a p ię c ia i g r o z iły n a w e t r o z ­ b ic ie m s y n o d u . W y jś c ie m z k ło p o tliw e j s y tu a c j i b y ło w y s ła n ie w o tu m do p a p ie ż a lu b p o p r o s t u — p r z e p r o s z e n ie u c z e s tn ik ó w w im i e n iu k o n f e r e n c ji b i s k u p ó w 4. W łą c z e n ie p r a w a w e ta b is k u ­ p ó w d o s t a t u t u i do r e g u l a m i n u o d r ó ż n ia ło s y n o d z g o d n ie z d o k ­ t r y n ą i z n o r m a m i k a n o n ic z n y m i od d e m o k r a ty c z n e j o r g a n iz a c ji ś w ie c k ie j i w y n o s iło e p i s k o p a t p o n a d p o z io m z w y k ły c h u c z e s tn i­ k ó w cz y te ż b ie g ły c h z g ło s e m tyliko d o ra d c z y m . D o d a ć tr z e b a , że p o z a ty m je d n y m p r z e ja w e m k o n tr o li ze s t r o n y b is k u p ó w u c h w a ­ ły s y n o d u b y ły p o d e jm o w a n e p r z y p e łn e j s w o b o d z ie u c z e s t n i k ó w i n ie p o d le g a ły a p r o b a c ie ze s t r o n y S to lic y A p . M ia ły c h a r a k t e r o s ta te c z n y . P le n u m i k o m is je d z i a ła ły s a m o d z ie ln ie n ie z a w sze lic z ą c się z ż y c z e n ia m i b is k u p ó w . P r o b l e m a t y k a o b r a d s y n o d a ln y c h d o ty c z y ła p o tr z e b K o śc io ła w R F N . M a te r ia łu d o o p r a c o w a n ia s c h e m a tó w i do d y s k u s ji d o ­ s ta r c z y ł y a n k i e ty : p o w s z e c h n a , r o z e s ła n a do w s z y s tk ic h w ie r n y c h po 16 r o k u ż y c ia w 21 m il io n a c h lis tó w z 14 p y ta n ia m i i p r o j e k ­ te m z a ję c ia s ta n o w is k a o ra z r e p r e z e n t a t y w n a —• w ś ró d 4500 d o ­ b r a n y c h osób. N a a n k i e t ę p o w s z e c h n ą n a d e s z ło 4,5 m ilio n a o d ­ p o w ie d z i. Z w y s u w a n y c h p r o b le m ó w w y ło n io n o n a p o c z ą tk u s y ­ n o d u 71 te m a t ó w do d y s k u s ji. P ó ź n ie j z r e d u k o w a n o je do 34.

3 W ięk sze tru d n o ści b y ły z sy n o d em d iecezji a u stria ck ich , por. H er­ der K orresp on d en z 28/1974/368.

4 B isk u p i z a p o b ieg a li rozczarow an iu i sta ra li się r o zła d o w y w a ć n a ­ p ięcia , M. P l a t e , Das deutsche Konzil, F r e ib u rg -B a sel-W ien 1975,.

s. 25. Ich weto u n iem o żliw ia ło ty lk o p od jęcie atotu zw a n eg o A n ord n u ng

jako u sta w y dla d iecez ji R FN . N ie w y k lu c z a ło n a to m ia st d y sk u sji n a . te n tem at.

[3] S y nod B iskupów ' w RFN 47" W k o ń c u — d o 18. P r a c o w a ło n a d n im i 10 k o m is ji p r z e d m io to ­ w y c h . N ie k t ó r e o d b y ły 40 d o 50 p o s ie d z e ń 5. T a k u c z e s tn ic y z e b r a ń p l e n a r n y c h j a k i c z ło n k o w ie k o m is ji m ie li p e ł n ą s w b b o d ę w y p o w ie d z i. W y b u c h ła n a p o c z ą tk u p r a c s y ­ n o d a l n y c h p o le m ik a m ię d z y H . F l a t t e n e m a K . R a h n e r e m w y k a ­ z a ła , że ch o ć d o g m a ty k a t o lic k ie w ią ż ą s y n o d , n ie m o ż n a j e d n a k o g r a n ic z a ć m y ś l e n ia a le n a le ż y się z a s ta n a w ia ć n a d t r e ś c ią k a ż d e ­ g o z d a n ia i u w z g lę d n ia ć h i e r a r c h i ę p r a w d 6. Ż ą d a n o , a b y n a ś w i e ­ tla ć p r o b le m y n ie ty lk o m e to d ą i n d u k c y j n ą a le i d e d u k c y jn ą , i od s t r o n y p r a g m a ty z m u i od s t r o n y te o lo g ii. N a r z e k a n o c z a s e m n>a d e f ic y t u ję ć z p u n k t u w id z e n ia w ia r y . D o m a g a n o się te o lo g ii „ n a c h y l o n e j” k u p r a k ty c e . C h a r a k t e r 18 u c h w a lo n y c h d o k u m e n tó w j e s t r ó ż n o r o d n y . P is a n e są s p e c ja ln y m sty le m . Z n a c z n a ic h część n ie m a s f o r m u ło w a ń p r a w n y c h , g dyż- s ta n o w ią oine a lb o w y z n a n ie w i a r y w c z a s a c h d z is ie js z y c h (I d o k u m e n t s y n o d a ln y ) a lb o d o ty c z ą ró ż n y c h d z ie ­ d z in d u s z p a s te r s tw a ja k o d p r a w ia n ia n a b o ż e ń s tw , s p r a w o w a n ia s a k r a m e n t ó w św ., d z ia ła ln o ś c i e k u m e n ic z n e j, m is y jn e j , s p o łe c z n e j, o ś w ia to w e j, p r a c y n a d ro z w o je m s p o łe c z e ń s tw , n a d z a c h o w a n ie m p o k o ju itd . N ie k tó r e t e m a t y m a ją z a s ię g r a c z e j p a r t y k u l a r n y , ja k n p . n a u c z a n ie r e li g ii w szkole,, tr o s k a o p o p r a w ę s y tu a c j i r o b o t n i ­ k ó w im i g r a n tó w , p r z y ję c ie r e g u la m in u r a m o w e g o d la s t r u k t u r p a s t o r a l n y c h w R F N itd . C z y sto p r a w n ic z y c h a r a k t e r m a n a t o ­ m ia s t d o k u m e n t z a w ie r a j ą c y p r o c e d u r ę d la s ą d ó w p o lu b o w n y c h i a d m in is t r a c y jn y c h w d ie c e z ja c h N ie m ie c Z a c h o d n ic h . W w ię k ­ sz o ści u c h w a lo n y c h te k s tó w d o s tr z e g a m y j e d n a k w ś r ó d z d a ń o- c h a r a k t e r z e p o z a ju r y d y c z n y m n o w e s f o r m u ło w a n ia p r a w n e . S ą o n e ,,i u x t a ” „ p r a e t e r ” i „ c o n tr a le g e m u n d v e rs a le m ” . R e d a g o w a n o je ja k o w o ta do O jc a św ., do S to lic y A p., ja k o p o s ta n o w ie n ia p r a ­ w o d a w c z e — A n o r d n u n g e n , k t ó r e p o o g ło s z e n iu w m ie s ię c z n ik a c h d ie c e z ja ln y c h w e jd ą w ż y c ie z m o c ą u s ta w y p a r t y k u l a r n e j , czy te ż ja k o s u g e s tie p r a w o d a w c z e czy te ż p r o ś b y o w y d a n ie d a l­ s z y c h a k t ó w u s ta w o d a w c z y c h . Z a jm ie m y się n a ś w i e tl e n ie m w a ż ­ n ie js z y c h in ic ja ty w , u c h w a lo n y c h p r z e z s y n o d . I P ra w o o so b o w e

S ta n o w is k o k a p ł a n a w s p o łe c z n o ś c i w i e r n y c h u ję te z o s ta ło p rze z- s y n o d ja k o s łu ż b a w c e la c h p a s to r a ln y c h . P o d k r e ś lo n o z a d a n ia n a d p r z y r o d z o n e d u c h o w n e g o . N o w y s p o łe c z n y w y m ia r s łu ż b y k a ­

5 P 1 a t e, dz. cyt., s. 271; G em ein sa m e S yn o d e , s. 59— 60.

6 S y n o d e, 1971 nr 2 s. 20. Z eb ran i p r z e c h y lili się za R ah n erem . F la tte n nie zo sta ł w y b ra n y do k o m isji cen tra ln ej, H erd er K orresp on ­ d en z 25/1971/99— 100. P rof. N. G rein ach er z o sta ł sk r e ślo n y z listy rze- czoranaiw.ców p rzez p rzew o d n iczą ceg o z p ow od u g ło szen ia zdań o n ie k a

-48 Bp W. W ójcik

p ła ń s k ie j n a s u w a z a r y s y o b r a z u d u c h o w n e g o : u s z a n o w a n ie w o b e c s a m o d z ie ln o ś c i i w ła s n e j o d p o w ie d z ia ln o ś c i ś w ie c k ic h w z a k r e s ie d la n ic h w ła ś c iw y m , o b r o n a p o d s ta w o w y c h p r a w lu d z k ic h , z w r ó ­ c e n ie u w a g i n a h o r y z o n ta liz m o b o k tr a d y c y jn e g o w e r ty k a liz m u , o d m ito lo g iz o w a n ie w e w ła ś c iw e j m ie r z e o b r a z u k s ię d z a , o d p o w ie ­ d n ie d y s ta n s o w a n ie się d u c h o w n e g o o d b ie ż ą c y c h p r o b le m ó w p o ­ lity c z n y c h , a b y w o b e c w s z y s tk ic h lu d z i b e z w y j ą t k u m ó g ł o n d a ­ w a ć w i a r y g o d n e ś w ia d e c tw o o C h r y s tu s ie itp .7 Z e w z g lę d u n a w a ż n o ś ć w ła ś c iw e g o s t a r t u w słu ż b ie k a p ł a ń s k i e j w in ie n b is k u p w e d łu g p o s ta n o w ie n i a s y n o d u z a t r u d n i a ć n e o p r e z b ite r ó w p r z y u d z ia le k o m is ji p e r s o n a ln e j w d ie c e z ji i p ro b o s z c z a w ła ś c iw e j p a ­ r a f ii. K a ż d e m u k s ię d z u d ie c e z ja ln e m u i z a k o n n e m u tr z e b a p r z y ­ z n a ć w t y g o d n iu je d e n p e ł n y d z ie ń c a łk ie m w o ln y o d z a ję ć a p r z e z n a c z o n y d la p o d n o s z e n ia ż y c ia d u c h o w n e g o , b r a t e r s k i e j w s p ó ln o ty o ra z d la o s o b is te j r e k r e a c ji . O p ie k ę n a d n e o p r e z b ite - r a m i n a le ż y p o w ie r z y ć s p e c ja ln e m u k s ię d z u m e n to r o w i. J a k o z a ­ le c e n ie p o d a n o , a b y s ta le d o k s z ta łc a ć k s ię ż y i d ia k o n ó w w słu ż b ie d u s z p a s te r s k ie j 8. P r a w d z iw ie „ g o r ą c y m ż e la z e m ” s y n o d u o k a z a ła s ię s p r a w a d o ­ p u s z c z a n ia d o ś w ię c e ń ż o n a ty c h „ v ir i p r o b a t i ” . A n k ie t a r e p r e z e n ­ t a t y w n a w y k a z a ła , że 6 3,5% o d p o w ie d z i b y ło z a z m ia n ą d o ty c h ­ c z a s o w e j k a r n o ś c i 9. D y s k u s ja s y n o d a ln a n ie d a ł a w y n ik ó w , g d y ż a r g u m e n t y n ie p r z e w a ż a ły a n i za je d n y m a n i z a d r u g im r o z s tr z y g ­ n ię c ie m 10. P o n ie w a ż p o s ta n o w ie n i a s y n o d u w W i ir z b u r g u m ia ły w o d r ó ż n ie n iu o d u c h w a ł s y n o d u b is k u p s tw H o la n d ii cz y A u s tr ii c h a r a k t e r w ią ż ą c y a n ie d o r a d c z y ty lk o , d la te g o e p i s k o p a t R F N s p r z e c iw ił się w o p a r c iu o a r t. 13,3 s t a t u t u s y n o d a ln e g o p o d e jm o ­ w a n i u u c h w a ły a r g u m e n tu ją c , że s p r a w a n ie d o jr z a ła do r o z ­ s tr z y g n i ę c ia i w n io s e k k o lid u j e z p r a w e m p o w s z e c h n y m K o ś c io ­ ła. N ie d o p u s z c z o n o r ó w n ie ż , a b y s y n o d s f o r m u ło w a ł w te j s p r a ­ w ie w o tu m d o p a p ie ż a . W y w o ła ło to p o d n ie c e n ie . N ie k tó r z y

ra ln o śo i „p.rocuratio a b o rtu s”. O gół u c z e stn ik ó w b y ł w tej sp raw ie za p rzew o d n iczą cy m . P od n oszon o zarzu ty fo r m a ln e p rzeciw u su n ięciu e k s ­ perta.

7 G em ein sa m e S yn o d e , s. 588— 590; 620; P l a t e , dz. cyt., s. 131.

8 G em ein sa m e S yn o d e , s. 635; S y n o d e 1976tnr 1 s. 23—24.

9 W ty m 42,4% często u częszcza ją cy ch do k o ścio ła , 59,7% — rzadko i 90,6% w c a le n ie b io rą cy ch u d ziału w n a b o żeń stw a ch , H erd er K o rre s­ p on d en z 25/1971/497.

10 P o d k reślo n o o d p o w ied n io ść celib a tu d u ch o w n y ch . P r z e c iw n ic y t łu ­ m a czy li, że le p sz y k siąd z żo n a ty niż żaden, H erd er K o rre sp o n d en t 28/1974/322, A rg u m en to w a n o , że k a p ła ń stw o i celib a t to dw a różne ch a ry zm a ty , ż e św ię c e n ie „viri p ro b a ti” w zb o g a ci d u szp a sterstw o , z n ie ­ sie d y sta n s w o b ec św ie c k ic h itp. O brońcy celib a tu ostrzeg a li, że w p r o ­ w a d z i się p od ział k leru na d w ie k la sy , ż e k a p ła ń stw o b ezżen n e z a ­ n ik n ie, że będą k o n se k w e n c je n ieo b licza ln e itd., S y n o d e 1974 nr 1

[5] S y nod B isk u p ó w w R FN 49

u c z e s tn ic y o d c z y ta li t e n a k t jaiko z a m a c h n a s a m o d z ie ln o ś ć s y n o ­ d u . J e d e n z b is k u p ó w p r o s ił z n ó w z e b r a n y c h o p r z e b a c z e n ie . O g ó ł u c z e s tn ik ó w s y n o d u w y k a z a ł j e d n a k z r o z u m ie n ie s y tu a c j i i s o li­ d a r n o ś ć z e s ta n o w is k ie m b is k u p ó w . Z d a je się, że o g ó ł w y c z u w a ł, iż o b e c n ie s p r a w a t a n i e m a s z a n s r e a liz a c j i i 1. P r o b le m p o z o s ta ł je d ­ n a k n a d a l 12. P r z y j ę t y t e k s t p o d k r e ś la z n a c z e n ie b e z ż e ń s tw a d la s łu ż b y p a s to r a ln e j. W z w ią z k u z z a g a d n ie n ie m ,,v ir i p r o b a t i ” p o ­ r u s z a n o n a k o m is ji p r o b le m u d z i e la n ia ś w ię c e ń k a p ł a ń s k i c h ty m , k tó r z y t y lk o u b o c z n ie b y lib y z a t r u d n i e n i w s łu ż b ie p a s to r a ln e j. P r o j e k t n ie z o s ta ł p r z y j ę t y 13. U c z e s tn ic y s y n o d u p o s tu lo w a li, a b y k a p ł a n i z r z e k li się s w y c h s ta n o w is k p o s k o ń c z o n y m 70 r o k u ż y c ia 14. J a k o w o tu m d o p a p ie ż a s k ie r o w a n o p r o ś b ę o p r z e b a d a n i e n o r m d o ty c z ą c y c h p rz e n o s z e n ia k a p ł a n ó w d o s t a n u ś w ie c k ie g o . I d z ie o to , a b y w o p a r c iu o z e b r a ­ n e d o ś w ia d c z e n ia d o k o n a ć t a k i e j z m ia n y p r z e p is ó w , ż e b y b is k u p d la d o b r a o g ó ln e g o p r z y u w z g lę d n ie n iu w a r u n k ó w o s o b is ty c h m ó g ł w p o je d y n c z y c h w y p a d k a c h d o p u s z c z a ć la ic y z o w a n y c h k a ­ p ła n ó w d o w y k o n y w a n ia f u n k c j i s p e łn ia n y c h w K o ś c ie le p rz e z o s o b y ś w ie c k ie . W f o r m i e p o s ta n o w ie n i a p o le c ił s y n o d , a b y b i s k u ­ p i w r a z z p r z e ło ż o n y m i z a k o n n y m i u s t a l i l i w y ty c z n e o d p o w ie d ­ n ie g o , b r a t n i e g o t r a k t o w a n i a k a p ła n ó w , d ia k o n ó w i z a k o n n ik ó w , k t ó r z y o d e s z li o d s łu ż b y w , K o ś c ie le , o ra z d o p o m a g a n ia im w k s z ta ł c e n i u się c e le m z d o b y c ia in n e g o z a w o d u 15. J a k o p r z y k ł a d d la in n y c h d ie c e z ji m o ż e p o s łu ż y ć n a j p i e r w p o s t a ­ n o w ie n ie , b y u ło ż y ć s t a t u t i r e g u la m in d la z w ią z k u d ie c e z ji R F N . P o d a n o w y ty c z n e d la te j o r g a n iz a c ji. Z a le c o n o , a b y p r z e p r a c o w a ć to z a g a d n i e n ie d o k o ń c a 1976 r. N a s tę p n ie , w y s u n ię to p o s t u l a t s t a ­ łe j k o n f e r e n c ji b is k u p ó w , z ło ż o n e j z 24 c z ło n k ó w : 12 b is k u p ó w i 12 z C e n tr a ln e g o K o m ite tu K a to lik ó w . S y n o d z a p r o p o n o w a ł te ż u tw o r z e n ie s ta ły c h p la c ó w e k , j a k .rz e c z n ik a e p is k o p a tu , u r z ę d u d la p u b lic y s ty k i , u r z ę d u d la s p r a w m is ji, r o z w o ju , p o k o ju m ię d z y n a ­ r o d a m i itd . S k ie r o w a n o ta k ż e w o tu m d o p a p ie ż a , a b y d ie c e z je R F N m o g ły co 10 l a t u r z ą d z a ć w s p ó ln y s y n o d . N a le ż y z a a p r o b o w a ć s t a t u t te g o ż s y n o d u i u p o w a ż n ić b is k u p ó w d o p o d ję c ia w s w o im c z a s ie p o tr z e b n y c h p r z y g o to w a ń

16-D u ż o u w a g i p o ś w ię c ił s y n o d p o s o b o r o w y m o r g a n o m d o r a d c z y m

u P o tw ie r d z ił to P a w e ł V I 26 III 1977 n a a u d ie n c ji d la b isk u p ó w F ra n cji cen tra ln ej, H erd er K orresp on d en z 31/1977/271.

12 G em ein sa m e S yn o d e , s. 628— 629; P l a t e , dz. cyt., 25. H. K ü n g

ośw ia d czy ł, że jest to p ro b lem do u r eg u lo w a n ia na III sob orze w a ty ­ k ań sk im , K ath. N a ch r ic h te n -A g e n tu r 8 IX 1976 n r 209 (cyt. K N A ).

13 S y n o d e 1971 nr 1 s. 1; H erd er K orresp on d en z 28/1974/322. 14 S y n o d e 1975 n r 1 s. 61.

15 G em ein sa m e S yn o d e , s. 634. S y n o d e 1976 n r 1 s. 24.

18 G em ein sa m e S yn o d e , s. 675— 677; H erd er K orrespondenz 28/1974/

323; S y n o d e 1976 n r 1 s. 64.

50 Bp W. W ójcik

n a p o z io m ie d ie c e z ji, r e g i o n u cz y d e k a n a t u i p a r a f ii . N a c z e le p o ­ s ta w io n o r a d ę k a p ł a ń s k ą w d ie c e z ji. S k ie r o w a n o p r o ś b ę d® p a p i e ­ ża, b y g r e m i u m to m o g ło d z ia ła ć r ó w n ie ż p o d c z a s wakamsu-. s t o l i ­ cy b is k u p ie j. N o w y b is k u p w in ie n m ie ć m o ż n o ś ć z a t w i e r d z e n i a d o ­ ty c h c z a s o w e g o s k ła d u r a d y lu b p o w o ła n ia n o w y c h c z ło n k ó w , ja k : to p r z e w i d u ją o b o w ią z u ją c e o b e c n ie p rz e p is y . J a k o p o s ta n o w ie n ie - w y d a n o , że r a d a k a p ł a ń s k a w in n a m ie ć w s p ó łu d z ia ł w o b sa d z ie - s to lic y b is k u p ie j i w p o w o ły w a n iu b is k u p ó w p o m o c n ic z y c h w r a ­ m a c h p r z e p is ó w o b o w ią z u ją c y c h a k t u a ln i e . W o b e c o p o z y c ji’ siln ej? m n ie js z o ś c i s y n o d n ie r o z s z e r z y ł u p r a w n i e ń r a d y k a p ł a ń s k i e j n a 1 ty m o d c in k u . P r z y j ę t o n a t o m ia s t, że g r e m i u m to winno.- m ie ć g ło s; d o r a d c z y p r z y tw o r z e n iu w a ż n y c h u r z ę d ó w d i e c e z j a k t y c Ł D o ­ sz ły a k t y u d z i e la n ia r a d y c z y w y r a ż a n ia z g o d y , w y k o n y w a n e d o ­ ty c h c z a s p r z e z k a p i tu łę k a t e d r a l n ą , p r a w o z g ła s z a n ia i n ic ja ty w ;, p o d s u w a n ia im p u ls ó w , z a jm o w a n ia s ta n o w is k w o b e c b ie ż ą c y c h , z a g a d n i e ń itd . U c h w a ły r a d y k a p ł a ń s k i e j m o g ą m ie ć z- d e c y z ji b i s ­ k u p a m o c p r a w a o b o w ią z u ją c e g o 17. G d y id z ie o in n e g r e m i a j a k r a d y p a s t o r a l n e n a r ó ż n y c h p o z io ­ m a c h i r a d y k a to lik ó w , n a u w a g ę z a s łu g u je p o s ta n o w ie n i e w s p r a w ie p r z e w o d n ic z e n ia d u s z p a s te r s k ie j r a d z ie p a r a f i a l n e j : c z y p ro b o s z c z z u r z ę d u a cz y c z ło n e k r a d y w y b r a n y w ię k s z o ś c ią g ło ­ só w . J a k o k r y t e r i u m p r z y ję to c h a r a k t e r r a d y — c z y s t a n o w i o n a in s t a n c ję o r g a n iz a c ji k o ś c ie ln e j a cz y te ż r e p r e z e n t u j e o g ó ł k a t o ­ lik ó w m ie s z k a ją c y c h n a t e r e n i e p a r a f ii . P r z y p r z y ję c iu p i e r w s z e j k o n c e p c ji ■— p rz e w o d n ic z y p ro b o sz c z , p r z y d r u g ie j — p r z e w o d n i ­ cz ą c e g o w y b ie r a s a m a r a d a . Z e w z g lę d u n a f a k t i s t n i e n i a p r o ­ b o sz c z ó w d o je ż d ż a ją c y c h d o s w y c h p a r a f i i i n a p ro p o z y c ję -, a b y p r z y o b s a d z ie p a r a f i i b is k u p w y s łu c h iw a ł z d a n ia d u s z p a s te r s k ie j ; r a d y p a r a f i a l n e j , u c z e s tn ic y s y n o d u p r z e c h y la li się z a k o n c e p c ją , r a d y ja k o r e p r e z e n t a c j i l a i k a t u i za w y b o r e m p rz e w o d n ic z ą c e g o * p r z e z g r e m iu m . Z a le ż n ie o d p o s ta n o w ie ń r e g u l a m i n u r a d a p a r a ­ f ia l n a m a głois d o r a d c z y lu b d e c y d u ją c y . M u si m ie ć o n a j e d n a k m o ż n o ś ć p o in f o r m o w a n ia b is k u p a o m ie js c o w e j s y t u a c j i i o s z c z e ­ g ó ln y c h p o tr z e b a c h p a r a f i i 18. U c h w a ła d o ty c z ą c a z a k o n ó w i z g r o m a d z e ń z a k o n n y c h n i e z a w i e ­ r a p o s ta n o w ie ń p r a w o d a w c z y c h a n i w o tó w ze w z g lę d u n a e g z e m p - c ję w ie lu o r g a n iz a c ji te g o r o d z a ju w s to s u n k u d o p a r t y k u l a r n e j ; w ła d z y k o ś c ie ln e j. T e k s t z a w ie r a t y lk o z a le c e n ia t a k p o d a d r e s e m , z a k o n ó w j a k i d ie c e z ji i p a r a f ii . P o d k r e ś la p r y m a t ż y c ia w e w n ę ­ tr z n e g o i je d n o c z e ś n ie z a le c a w y w a ż o n y r e a liz m w ro z w ią z y w a n r a p r o b le m ó w w p r a c y z a k o n ó w . W s c h e m a c ie „o s łu ż b a c h p a s t o r a ł — 17 G em ein sa m e Synode,, s. 666— 667; S y n o d e 1975“ n r I s. 26—27" P l a t e , dz. cyt., 150— 153. 18 G em einsam e S yn o d e , s.. 643; S y n o d e 1976 ns 1 s. 7 i

57-[

7

]

S y nod B isk u p ó w w R F N 51 n y c h w K o ś c ie le ” z o b o w ią z a n o p r z e ło ż o n y c h d o tr o s k i o lo s osób o p u s z c z a ją c y c h s p o łe c z n o ś ć z a k o n n ą 19.

W ię c e j u w a g i p o ś w ię c ił s y n o d p r o b le m o w i l a i k a t u w p r a w ie k a n o n ic z n y m . Ż ą d a ł, a b y ro izw in ą ć t r a d y c y j n ą n a u k ę o w s p ó łd z ia ­ ł a n i u ś w ie c k ic h w h i e r a r c h ic z n y m a p o s to ls tw ie K o ś c io ła i z a t r u d ­ n ia ć l a i k a t n ie t y l k o d o r y w c z o a le i n a s ta łe w d u s z p a s te r s tw ie , z w ła s z c z a s p o łe c z n y m i c h a r y ta ty w n y m . S y n o d d o m a g a ł s ię d o ­ p u s z c z e n ia ś w ie c k ic h w w ię k s z y m s to p n i u n iż d o ty c h c z a s d o c z y n ­ n e g o u d z i a łu w n a b o ż e ń s tw a c h . P o ło ż o n o n a c is k n a ż ą d a n ie , a b y n o w y k o d e k s u s u n ą ł n ie r ó w n o ś c i p r a w n e m ię d z y m ę ż c z y z n ą a k o - O ietą w K o ś c ie le i p o d n ió s ł g o d n o ś ć k o b ie ty . P r z y ta c z a n o k a n o n y ; 93 § 1, 98 § 4, 506 § 2, 4, 709 § 1, 2, 742 § 2, 813 § 2, 910 § 1, 2, 968 § 1, 1262 § 1, 2, 1521 § 1, 2004 § 1 ja k o p r z y k ł a d y w o ła ją c e o r e f o r m ę . P o istu lo w a n o p o w ie r z a n ie k o b ie to m f u n k c ji le k t o r a i a k o ­ l i t y 20. — D y s k u s je n a t e m a t „ K o ś c ió ł i ś w ia t r o b o tn ic z y ” , u c h w a ­ lo n e t e k s t y o r a z o d d ź w ię k i j a k i e p o w s ta ły n a s k u te k te g o w ś r ó d z n a w c ó w p r o b le m u , n a -su w a ją p y ta n ie , c z y w części De laicis n ie d a ło b y się u m ie ś c ić k a n o n ó w n a k a z u j ą c y c h o r g a n iz a c jo m k o ś c ie l­ n y m tr o s k ę o lu d z i, k tó r z y d o z n a ją k r z y w d y o r a z p o d k r e ś la ją c y c h o b o w ią z e k z a p o b ie g a n ia p o p a d n ię c iu w b ie d ę , ś w ia d c z e n ia c z y n ­ n e j m iło ś c i b liź n ie g o itd . B y ło b y 'to coś w r o d z a ju k o ś c ie ln e g o k o ­ d e k s u p r a c y 21- P o d o b n ie te ż z a s łu g u je n a u w a g ę u c h w a ła o usza" n o w a n i u p o d ję te j z m o ty w ó w s u m ie n ia d e c y z ji p r z e c iw s łu ż b ie z b r o n ią w r ę k u i o p o tr z e b ie d o p u s z c z e n ia w f o r m ie a l t e r n a t y w y s łu ż b y c y w iln e j d la o b r o n y k r a j u 22. II P ra w o rz ec zo w e A. N o r m y o sa k ra m e n ta c h św. O g ó ln ie c h a r a k t e r y z o w a l i k o m e n ta t o r z y u c h w a ły d o ty c z ą c e p r a ­ w a o s a k r a m e n t a c h św ., że b y ły w n ic h t e n d e n c je p r z e c iw „ u r z e - c z o w ia n iu ” a w ię c o b ie k ty w iz m o w i ty c h ś r o d k ó w ła s k i a za p o d ­ k r e ś la n ie m w n ic h w ię c e j s t r o n y s u b ie k ty w n e j , p e r s o n a lis ty c z n e j 19 G em ein sa m e S yn o d e , s. 554; S y n o d e 1976 nr 1 s. 24. 20 G em ein sa m e S yn o d e , s. 593; S y n o d e 1976 nr 1 s. 23. N ad n ie k tó ­

r y m i z p od an ych p rzy k ła d ó w m ożna b y d y sk u to w a ć. Np. kan. 968 § 1 o m ężczy źn ie jako w y łą c z n y m p o d m io cie w a żn eg o p rzy jęcia ś w ię c e ń w y ż sz y c h w y m a g a łb y przed reform ą ja k ie jś d ek la ra cji d ok tryn ałn ej- W ed łu g kan. 1521 § 1 m ożna b y pod w y ra z „viros p ro v id o s” p od ­ cią g n ą ć p rzy in te r p r e ta c ji rozszerzającej i k o b iety m ające w y m a g a n e k w a lifik a c je .

21 O. N e ll-B r e u n in g zarzu cał w sp ó łc z e sn e j te o lo g ii w p rost ślep o tę w o b ec za g a d n ień sp o łeczn y ch . O strzegał przed sam ym w erb a lizm em b ez jed n o czesn eg o d a w a n ia św ia d e c tw a , K N A 13 I 1976 nr 9.

52 Bp W. W ójcik _[8] p r z e z w b u d o w y w a n ie ic h w w i a r ę i w p r a k t y k ę ż y c io w ą osób p r z y jm u ją c y c h je 23. C h r z e s t U w a g i d o ty c z ą c e s a k r a m e n t u c h r z tu s z ły w k i e r u n k u d u s z p a s ­ t e r s t w a i e k u m e n iz m u . O s trz e g a n o , a b y n ie u le g a ć te n d e n c jo m d o p o z b a w ie n ia c h r z t u c h a r a k t e r u w y z n a n io w e g o . S y n o d z a le c ił, a b y p r z e d c h r z te m d z ie c k a p r z e p r o w a d z a ć r o z ­ m o w ę d u s z p a s te r s k ą z r o d z ic a m i; p r z y n a j m n i e j p r z e d c h r z te m p ie r w s z e g o ic h d z ie c k a . G d y o b o je r o d z ic e n ie t y lk o z a n ie d b a li p r a k t y k i r e l i g i j n e a le u c h o d z ą z a n ie w i e r z ą c y c h i n ie p r z e k a z u j ą n ik o m u t r o s k i o k a t o lic k ie w y c h o w a n ie d z ie c k a , n a le ż y w te d y c h r z e s t ic h d z ie c k a o d ło ż y ć. J e ś l i p ro b o s z c z n ie m o ż e d o jś ć w te j s p r a w ie do p o r o z u m ie n ia z ro d z ic a m i, w in ie n p o p o r o z u m ie n iu się z d z ie k a n e m t r w a ć p r z y d e c y z ji o d ło ż e n ia c h r z tu . R o d z ic e m o ­ g ą w ó w c z a s z w r ó c ić się d o b is k u p a . — C h r z t u n a l e ż y u d z ie la ć w n ie d z ie le , k i l k a r a z y w r o k u w r a m a c h , u r o c z y s te j M sz y św . p a ­ r a f i a l n e j . D la d o r o s ły c h w z n o w ić tr z e b a d a w n y w i e l k o p o s tn y k a ­ te c h u m e n a t i c h r z e s t w w ig ilię p a s c h a ln ą 24. S to lic a A p . u z n a ła te p o s ta n o w ie n i a 25.

S y n o d s tw ie r d z ił, że n ie w o ln o się zg o d z ić , a b y d z ie c k o z m a ł­ ż e ń s tw a w y z n a n io w o m ie s z a n e g o b y ło c h r z c z o n e w s p ó ln ie p rz e z d u c h o w n y c h d w u w y z n a ń . C h r z t u u d z ie la d u c h o w n y te g o w y z n a ­ n ia , d o k tó r e g o d z ie c k o w e d łu g d e c y z ji ro d z ic ó w m a n a le ż e ć . N a ż y c z e n ie r o d z ic ó w i z g o d n ie z u s ta le n ia m i w ła d z o b y d w u w y z n a ń m o ż e b y ć d u c h o w n y d r u g ie g o w y z n a n ia o b e c n y p o d c z a s c h r z tu d z ie c k a w c e lu o d m ó w ie n ia m o d li tw i u d z ie le n ia b ło g o s ła w ie ń ­ s tw a 26. — N ie w o ln o d o p u ś c ić d o f u n k c ji o jc a c z y m a t k i c h rz e s t" n e j o so b y in n e g o w y z n a n ia . M o że b y ć o n a z w y k ły m ś w ia d k ie m .

W c a ło ś c i m o ż n a o c e n ić , że p r z y j ę t e n o r m y są w ś w ie tle p r o j e k ­ to w a n y c h k a n o n ó w n o w e g o k o d e k s u 27 „ p r a e t e r ” lu b ,,iu x ta le - g e m c o m m u n e m ” . b) B i e r z m o w a n i e G d y id z ie o s a k r a m e n t b ie r z m o w a n ia , w y s u n ą ł się n a j p i e r w p r o b le m p o d n ie s ie n ia w ie k u b ie rz m o w a n y c h . Z g o d z o n o się, b y ze c h r z te m d o r o s ły c h łą c z y ć u d z i e la n ie s a k r a m e n t u b ie rz m o w a n ia . U d z ie c i z a c h o w a n o k o le jn o ś ć : c h r z e s t — K o m u n ia św . ■—■ b i e r z ­ m o w a n ie . C h o ć o d rz u c o n o w n io s e k , a b y p o d n ie ś ć to do r z ę d u n o r ­ m y p r a w n e j , s y n o d u z n a ł, że d z ie c k o n a le ż y w te d y b ie rz m o w a ć , 23 H erd er K orresp on d en z 29/1975/44.

24 Gemeinsame Synode, s. 249— 253; 270—271; P l a t e , dz. cyt., s.

115— 118.

25 D ek retem N u n cja tu ry A p. w R F N z 22 III 1975 nr 47, 273/V/4,

G emeinsame Synode, s. 275.

26 Gemeinsame Synode, s. 798; S y n o d e 1974 nr 1 s. 29.

27 Schem a docum enti pontificii, quo disciplina canonica de sacra- m entis recognoscitur, P oly g . V atican is 1975, s. 22— 27.

[9] S y n o d B isk u p ó w w R F N 53 g d y m o ż e o n o w z ią ć n a s ie b ie o d p o w ie d z ia ln o ś ć w s p o łe c z e ń s tw ie i w K o śc ie le . T r u d n o ś ć b y ła z o k r e ś le n ie m w ie k u m in im a ln e g o . U s ta ­ lo n o 102 g ło s a m i p r z e c iw 99 p r z y 10 w s tr z y m u j ą c y c h się ja k o g r a ­ n ic ę m i n i m a l n ą 12 la t. M ó w c y w y r a ż a li o b a w ę , ż e z p o d n ie s ie n ie m g r a n i c y w ie k u w ie le o só b n i e b ę d z ie k o r z y s ta ć z te g o s a k r a m e n t u . D la te g o w y s u w a n o p o s t u l a t sz e rsz e g o d o p u s z c z e n ia s z a f a r z y n a d ­ z w y c z a jn y c h . K o m is ja p r o p o n o w a ła , a b y d e le g o w a ć w s z y s tk ic h p r o b o s z c z ó w i p o le c ić im c o ro c z n e u d z i e la n ie b ie rz m o w a n ia . K o n ­ f e r e n c j a e p i s k o p a t u p r z e f o r s o w a ła j e d n a k n o r m ę , a b y k a ż d y b is ­ k u p r e z y d e n c j o n a ln y o tr z y m a ł u p o w a ż n ie n i e d o u d z i e la n ia w sw e j d ie c e z ji ju r y s d y k c j i k a p ł a n o m w e d łu g w ła s n e g o w y b o r u p r a w a d o b ie r z m o w a n ia w ie r n y c h . T a k ie w o tu m s k ie r o w a n o d o O jc a św .28 P o s ta n o w ie n ia te m o ż n a o c e n ić w ś w ie tle n o w e g o s c h e m a tu De c o n fir m a tio n e ja k o „ i u x t a le g e m ” . c) E u c h a r y s t i a D y s k u s je i d e c y z je p o d ję te n a s y n o d z ie w s p r a w ie E u c h a r y s tii o b r a c a ł y s ię n ie m a l w y łą c z n ie w o k ó ł p r o b le m u in te r k o m u n ii. N a j ­ p i e r w s tw ie r d z o n o , ż e n o r m y s to s o w a n e w o b e c o d łą c z o n y c h K o ś ­ c io łó w w s c h o d n ic h n a l e ż y s to s o w a ć ta k ż e w o b e c s ta r o k a to li k ó w , s k o r o t y lk o u k a ż e się a p r o b a t a ze s t r o n y S to lic y A p . G d y id z ie 0 p r o te s t a n tó w , s tw ie r d z o n o , że p o d s ta w o w ą p r z e s z k o d ę s ta n o w i r ó ż n ic a p o g lą d ó w n a s a k r a m e n t k a p ł a ń s t w a o r a z n a r z e c z y w is to ś ć 1 tr e ś ć e u c h a r y s ty c z n e g o m is te r iu m . S tą d t r u d n o z g o d z ić się n a u d z i a ł k a t o lik ó w w e w a n g e li c k ie j W ie c z e rz y P a ń s k ie j. N ie m o ż n a j e d n a k w y k lu c z y ć f a k tu , że k a t o l i k id ą c za o s o b is ty m g ło s e m s u ­ m ie n ia ze w z g lę d u n a sw ą s z c z e g ó ln ą s y tu a c j ę d o jd z ie d o w n io s k u , iż m a p o d s ta w y d o u d z i a łu w K o m u n ii p r o te s t a n c k ie j . M oże się to z d a r z y ć w n ie b e z p ie c z e ń s tw ie ś m ie r c i k a t o lik a , k t ó r y n ie m a o k a z ji p r z y ję c ia W i a ty k u . N a le ż y p o d k r e ś lić , ż e t a k i c z y n n ie o d ­ p o w ia d a w ię z i m ię d z y E u c h a r y s tią ą w s p ó ln o tą k o ś c ie ln ą . S y n o d s k ie r o w a ł p r z y ty m p r o ś b ę o w y r o z u m ia ło ś ć d o p r o t e s t a n t ó w o r a z o p o m o c w n o w y m o p r a c o w a n iu p r o b le m u k a p ł a ń s t w a i E u c h a ­ r y s t i i — d o k o n f e r e n c ji b is k u p ó w . W e to e p i s k o p a t u n ie p o z w o liło p o s u n ą ć się d a le j. O b ie k ty w n ie b io r ą c c a ło ś ć p o z o s ta ła w r a m a c h o b o w ią z u ją c e g o p r a w a . S a m o d o p u s z c z e n ie w y jś c ia p o z a n ie w o p a r c iu o r a c j e s u b ie k ty w n e j e s t k o m p r o m is e m i s ta n o w i, ch o ć m a c h a r a k t e r p o z a p r a w n y , p e w n e g o r o d z a ju „ s z c z e lin ę ” w d o ­ ty c h c z a s o w y m s y s te m ie . P o d o b n e s ta n o w is k o d o p u ś c ił s y n o d d ie ­ c e z ji s z w a jc a r s k ic h . G ło s y , a b y z e r w a ć z g e tte m , w y jś ć z E u c h a ­ r y s t i ą n a z e w n ą t r z i m ie ć K o m u n ię św . d o s tę p n ą d la w s z y s tk ic h , n ie z n a la z ły o d d ź w i ę k u 29. P r o j e k t , a b y d o u d z i e la n ia K o m u n ii św . 28 P l a t ę , dz. cyt., 112; S y n o d e 1973 nr 2 s. 40.

29 Gemeinsame Synode, s. 214— 216; P l a t e , dz. cyt., 42 i 97— 99;

L. B e r t s c h, Liturgische Fragen in den Synoden der deutschsprachi­ gen Länder, D iak on ia 7/1976/330. O becny na S yn o d zie jako gość b isk u p

54 Bp W. W ójcik _[10] d o p u ś c ić d o ś w ia d c z o n y c h ś w ie c k ic h , id z ie p o lin ii o p r a c o w y w a n e j r e f o r m y k o d e k s u p r a w a k a n o n ic z n e g o 30. d) P o k u t a N o r m y d o ty c z ą c e s a k r a m e n t u p o k u t y o d n o sz ą się d o p r o b le m u a b s o lu c ji g e n e r a ln e j i d o c z a s u u d z i e la n ia te g o ż s a k r a m e n t u m a ­ ły m d z ie c io m o r a z o g ó ło w i w ie r n y c h . S y n o d z w r ó c ił się z p r o ś b ą d o b is k u p ó w , a b y z b a d a li, c z y p o z a n ie b e z p ie c z e ń s tw e m ś m ie r c i p e n i t e n t a n i e m a a k t u a l n i e in n y c h o k o lic z n o ś c i, n p . z p o w o d u b r a ­ k u k a p ł a n ó w w d ia s p o rz e , d o z w a la ją c y c h d o p u ś c ić w s p ó ln ą sp o ­ w ie d ź i o g ó ln e r o z g r z e s z e n ie . D z ie c i p r z y jm u ją c e n a ż y c z e n ie ic h ro d z ic ó w tz w . w c z e s n ą K o m u n ię św . ju ż w 3 lu b 4 r o k u ż y c ia n a ­ le ż y s p o w ia d a ć p ó ź n ie j. J e ś l i n a t o m i a s t d o p u s z c z a się d z ie c i do I K o m u n ii św . d o p ie r o w 9 lu b 10 r o k u ż y c ia , tr z e b a j e p ie r w w y ­ s p o w ia d a ć . — W p a r a f i i p o z a ro z p o c z ę c ie m o k r e s u w ie lk ie g o p o ­ s t u n a le ż y z a a k c e n to w a ć a k c ja m i p o k u tn y m i p o c z ą te k a d w e n tu , w ie lk ie g o ty g o d n ia , d n i p r z e d Z ie lo n y m i Ś w i ą tk a m i o r a z o k r e s w s z c z ę c ia je s ie n n y c h c z y n n o ś c i d u s z p a s te r s k ic h . T o są c z a s y p o ­ k u ty . T a k i s a m c h a r a k t e r w in ie n m ie ć k a ż d y p i ą t e k . 31. Z a le c e n ia t e i i n s t r u k c j e d u s z p a s te r s k ie m o ż n a o k r e ś lić ja k o „ i u x t a le g e m ” . e) N a m a s z c z e n i e c h o r y c h Z a p r z e c iw n e p r a w u p o w s z e c h n e m u , k t ó r e o k r e ś la , że s z a f a r z e m n a m a s z c z e n ia c h o r y c h j e s t „ s o lu s s a c e rd o s ” , tr z e b a u z n a ć z a le c e ­ n ie , a b y z b a d a ć , cz y te o lo g ic z n ie j e s t d o p u s z c z a ln e , ż e b y w o k o li­ c a c h o d le g ły c h od s ie d z ib y k a p ł a n a d ia k o n m ó g ł u d z ie la ć te g o s a k r a m e n t u . E w e n tu a ln ie n a le ż a ło b y p r o s ić p a p ie ż a o te g o r o d z a ju u p r a w n ie n ie 32. f) K a p ł a ń s t w o W d e b a ta c h i w u c h w a ła c h n a t e m a t s a k r a m e n t u k a p ł a ń s t w a w y s u w a ły się n a czoło p r o j e k t y d o ty c z ą c e d ia k o n a tu . P r z e ła m a ­ n ie m z a s a d y , iż p o d m io te m ś w ię c e ń j e s t „-solus v i r ” b y ł p o s tu l a t d o p u s z c z e n ia k o b ie t do ś w ię c e ń d ia k o n a tu . S y n o d z w r ó c ił się z w o tu m do p a p ie ż a o z b a d a n ie , cz y m o ż liw e b y ło b y to ze w z g lę d u n a p o tr z e b y d u s z p a s te r s k ie w e d łu g s t a n u d z is ie js z e j w ie d z y t e ­ o lo g ic z n e j. A r g u m e n to w a n o ze ś w ia d e c tw b i b l i j n y c h i z p r a k t y ­ k i K o ś c io ła . N ie z w ró c o n o j e d n a k u w a g i n a p r o b le m s a fe ra m e n ta l- u o ś c i ś w ię c e ń s t a r o ż y tn y c h d ia k o n is . K ie r o w a n o się p r z y ty m p o ­ tr z e b a m i d z is ie js z e j s y tu a c j i p a s te r s k ie j. C h o ć w n io s k o d a w c y z a ­ s tr z e g a li się, że j e s t to c a łk ie m i n n y p r o b le m (n iż d o p u s z c z e n ie k o ­ b ie t d o k a p ł a ń s t w a , w y c z u w a n o j e d n a k n i e ty lk o b lislco ść a le i łą c z n o ś ć m ię d z y ty m i z a g a d n ie n ia m i. B is k u p i z o p o re m z g o d z ili

p r o testa n ck i H. H. H arm s tłu m a c z y ł, że p ro testa n ci w ierzą w o b ec­ n ość C iała i K rw i P a ń sk ie j w E u ch a ry stii, choć in a czej to rozu m ieją n iż k a to licy , H erd er K orresp on d en z 27/1973/95.

30 H erd er K o rresp o n d en z 26/1972/94. 31 G em ein sa m e S yn o d e , s. 264 i 266— 268.

P U

S y n o d B isk u p ó w w R F N 55 się n a w y s ła n ie te g o w o tu m 33. W y d a je się, że j a k k o lw ie k n i e d a w ­ n e o r z e c z e n ie K o n g r e g a c ji d la D o k tr y n y W ia r y d o ty c z y ty lk o k a p ­ ł a ń s t w a k o b i e t a w s p r a w ie d i a k o n a t u r e z e r w u j e so b ie K o śc ió ł .z a ję c ie s ta n o w is k a w p r z y s z ło ś c i, to j e d n a k ze w z g lę d u n a d o k ­ t r y n ę K o ś c io łó w w s c h o d n ic h i s ta r o k a to li c k ic h w o tu m s y n o d u n ie m a s z a n s n a p o m y ś ln e r o z s t r z y g n i ę c i e 34- N ie p r z e d s ta w ia n a t o - a n i a s t t r u d n o ś c i w o tu m , a b y p o s łu g i le k to r ó w i a k o litó w n ie b y ły .'r e z e r w o w a n e ty lk o d la m ę ż c z y z n 35. J a k o n a s t ę p n e w o tu m d o p a p ie ż a w y s u n ą ł s y n o d , a b y w ie k ś w i ę c e n i a s ta ł y c h żo n a-ty ch d ia k o n ó w p r z e s u n ą ć z l a t 35, j a k to ts ta n o w i m o tu p r a p r i o S a c r u m d ia co n a tu s, n a l a t 30. W d y s k u s j i a r g u m e n t o w a n o , że k a n d y d a c i m a j ą ju ż w ty m w ie k u d o ś w ia d ­ c z e n i e ż y c io w e i b ę d ą m o g li le p ie j p r z y g o to w a ć się do p r a c y k o ś ­ c i e l n e j . S to lic a A p . u d z i e li ła j e d n a k o d p o w ie d z i o d m o w n e j. P o ­ d o b n i e o d r z u c o n o w n io s e k , a b y d ia k o n i w d o w c y m o g li z a w ie r a ć p o n o w n e m a łż e ń s tw a 36. — N a u w a g ę z a s łu g u je z a r z ą d z e n ie , a b y 3cażd y k a n d y d a t d o k a p ł a ń s t w a w d ie c e z ji c z y n n y b y ł p r z e z d łu ż ­ s z y c z a s j a k o d ia k o n w d u s z p a s te r s tw ie p a r a f ia ln y m . O d t e j n o r ­ m y m o ż n a d y s p e n s o w a ć ty lk o w u z a s a d n io n y c h p r z y p a d k a c h . Ł ą ­ c z y s ię z t y m w o tu m d o p a p ie ż a , a b y ci d ia k o n i p r a k t y k u j ą c y w p a r a f i a c h ja k o k a n d y d a c i d o k a p ł a ń s t w a , k tó r z y z d e c y d o w a li się ■ zrezygnow ać z p r z y ję c ia ty c h ś w ię c e ń , m o g li p o o d p o w ie d n ie j p r ó b i e i e w e n tu a l n ie p o u z y s k a n iu d y s p e n s y p r a c o w a ć ja k o s ta li - d ia k o n i ż o n a c i. W o tu m to n a r u s z a ją c e k a n . 132 § 1 i 949 o ra z m o t u p r o p r i o A d p a sc e n d u m 37 n ie m a p r z y o b e c n y m s ta n ie p r a ­ w o d a w s t w a s z a n s p o w o d z e n ia . •g> M a ł ż e ń s t w o N a jw ię c e j s p r a w k o n t r o w e r s y jn y c h , k r y t y k i w n io s k ó w z g ło ­ s z o n o n a t e m a t p r a w a m a łż e ń s k ie g o i z a g a d n ie ń z n im z w ią z a n y c h . ■Biskupi, k tó r z y n i e r a z z n a le ź li się w k ło p o tl iw e j s y tu a c ji, z a p o w ie - fdsdeli, że n a t e m a t r e f o r m y p r a w a m a łż e ń s k ie g o w d y s k u to w a n y c h p u n k t a c h b ę d ą p r o w a d z ić r o z m o w y z e p is k o p a t a m i k r a j ó w ję z y k a ■ .niem ieckiego. S y n o d p r z y z n a ł te ż , ż e z e w z g lę d u n a o b o w ią z u ją c e a i o r m y p r a w a p o w s z e c h n e g o n ie m o ż n a z g ło sić d o p a p ie ż a s z e r e ­ g u w n io s k ó w , k t ó r e n a s u w a s y tu a c j a d u s z p a s te r s k a .

O d r z u c o n y z o s ta ł p r z e z e p i s k o p a t w n io s e k , a b y w y s ła ć w o tu m

33 G em einsam e Synode, s. 545, 616— 617 i 634; P l a t e , dz. cyt., 142;

S y n o d e 1976 nr 1 s. 23.

M U c h w a łę b isk u p ó w sta r o k a to lic k ic h podaiło L ’Ossexvaitoir.e R om ano 117 n r ii8 z 23 I 1977; K N A nr 23 I 1977. N atom iast szereg k o ścio łó w [p ro testa n ck ich dopuszcza k o b ie ty do ord y n a cji na p astorów , H erd er K o r r e sp o n d e n z 31/1977/152.

* G em einsam e Synode, s. 633.

* A A S 59/1967/699; Gemeinsame Synode, s. 633; S y n o d e 1973 nr 1

æ. 95.

56 Bp W. W ójcik [12]

d o p a p ie ż a o u z n a n ie z a p r a w d z i w e c h o ć n ie s a k r a m e n t a l n e m a ł ­ ż e ń s tw o z e z w ią z k u c y w iln e g o k a to lik ó w , k tó r z y m im o p o d e jm o ­ w a n y c h w y s iłk ó w d u s z p a s te r s k ic h n ie m o g ą lu b n ie c h c ą n a w i ą ­ z a ć k o n t a k t u z K o ś c i o ł e m 38. M ó w c y s y n o d a ln i z a k ła d a li je d n a k , że z w ią z k i c y w iln e k a t o lik ó w s ta n o w ią coś w ię c e j n iż t y lk o k o n ­ k u b in a ty , g d y ż o p a r t e są n a w o li z a w a r c ia m a łż e ń s tw a i t r w a n i a w n im 39. C h o ć s y n o d p o d k r e ś li ł je d n o ś ć u m o w y m a łż e ń s k ie j m ię ­ d z y o c h r z c z o n y m i i s a k r a m e n t a ln o ś ć ic h z w ią z k u , to je d n a k sa m o u ję c ie s a k r a m e n t a ln o ś c i n a ś w i e t l a l i te o lo g o w ie o d m ie n n ie . P r z y ­ ję c ie t a k i e j c z y i n n e j o p in ii s p o w o d o w a ło b y r ó ż n e k o n s e k w e n c je p r a w n e . R. P e s c h u j ą ł s a k r a m e n t a ln o ś ć m a łż e ń s tw a z p u n k t u w i­ d z e n ia e k le z jo c e n tr y c z n e g o . K o ś c ió ł ja k o „ U r s a k r a m e n t ” m a u d z ia ł w p o w s ta w a n iu s a k r a m e n t a ln e g o z w ią z k u m ię d z y o c h rz c z o n y m i n u p t u r i e n t a m i . S a k r a m e n t m a łż e ń s tw a m o ż liw y j e s t ty lk o m ię d z y a k t y w n y m i c z ło n k a m i w s p ó ln o ty w ie r n y c h . O so b y o c h rz c z o n e a le n ie m a ją c e ż a d n e j łą c z n o ś c i z e s p o łe c z n o ś c ią k o ś c ie ln ą n ie m a ją s a k r a m e n t u , c h o ć m o g ą z a w rz e ć p r a w d z i w e m a łż e ń s tw o . N a to ­ m i a s t k a r d . H . V o lk w id z i a ł is t o tę p o w s ta n ia s a k r a m e n t a ln o ś c i m a łż e ń s tw a w c h r y s to lo g ic z n e j t a j e m n i c y p o r z ą d k u s tw o r z e n ia . M a łż e ń s tw o p o w s ta je n a s k u te k w ie c z n e g o z w ią z k u C h r y s tu s a z K o ś c io łe m . S t ą d p o c h o d z i s a k r a m e n t a ln o ś ć i n ie r o z e r w a ln o ś ć z w ią z k u m a łż e ń s k ie g o . E p is k o p a t p r z y j ą ł i n t e r p r e t a c j ę k a r d . H . V o lk a . W o p a r c iu o t e k s t y V a ti c a n u m I I z ło ż y ł s y n o d d o p a p ie ż a w o ­ tu m s tw ie r d z a ją c e , ż e z a w a r c ie m a łż e ń s tw a s ta n o w i coś w ię c e j n iż u m o w ę o p r a w o d o p o ż y c ia s e k s u a ln e g o . J e s t on o r a c z e j r o z ­ p o c z ę c ie m p r z e z o s o b is ty w o ln y a k t p r z y ję c ia in n e j o s o b y d o w e w ­ n ę t r z n e j w s p ó ln o ty ż y c ia i m iło ś c i. T o p o d k r e ś le n ie o s o b is te j d e ­ c y z ji i z w ią z a n ia się p e łn e g o i n ie p o d z ie ln e g o n a z a w s z e w e w s p ó l­ n o tę ż y c io w ą w in n o m ie ć sw ó j w y d ź w ię k w r e f o r m i e k o ś c ie ln e ­ g o p r a w a m a łż e ń s k ie g o . T rz e b a z a z n a c z y ć , że z g o d n ie z ty m n o w y s c h e m a t p r a w a m a łż e ń s k ie g o o k r e ś la w z a je m n ą z g o d ę n a r z e c z o ­ n y c h i o k r e ś la m a łż e ń s tw o ja k o „ i n tim a to .tiu s v ita e c o n iu n c tio i n t e r v i r u m e t m u li e r e m , q u a e in d o le s u a - n a tu r a li a d p r o lis p r o - c r e a tio n e m e t e d u c a .tio n e m o r d i n a t u r ” 40.

J a k o p r o ś b ę s k ie r o w a n ą d o p a p ie ż a w c e lu u w z g lę d n ie n ia p r z y r e f o r m ie k o d e k s u s f o r m u ło w a ł s y n o d n o r m ę , a b y d o w a ż n e g o z a ­ w a r c i a m a łż e ń s tw a n a r z e c z e n i p o s ia d a l i t a k i s to p ie ń d o jr z a ło ś c i d u c h o w e j, ja k ie g o w y m a g a c ię ż a r d e c y z ji w ią ż ą c e j n a c a łe ży c ie . W y d a je się, że t r u d n e b ę d z ie w p ro w a d z e n ie te g o p o s t u l a t u ja k o

38 S y n o d e 1973 nr 3 s. 72; G em ein sa m e S yn o d e , s. 452, 412.

39 S fo r m u ło w a ł to H. F la tte n n a k o n g resie k a n o n istó w w R zym ie 16 II 1977, K N A nr 40 z 17 II 1977.

40 H erd er K orresp on d en z 28/1974/320— 321; G em ein sa m e S y n o d e, s. 453; S ch e m a d o c u m e n ti p o n tificii, s. 72.

i[13] S ynod B isk u p ó w w R FN 57 n o r m y „ u n i e w a ż n ia ją c e j” a śc iś le b io r ą c u n ie m o ż liw ia ją c e j z a ­ w a r c i e w a ż n e g o m a łż e ń s tw a , g d y ż p o ję c ie i w y m ie r n o ś ć „ d o j r z a ­ ło śc i d u c h o w e j” n ie d a j ą się s k o n k r e ty z o w a ć p r a w n ic z o . D la te g o n o w y s c h e m a t o g r a n ic z a się d o z a le c e ń , a b y d u s z p a s te r z e w s t r z y ­ m y w a l i n a r z e c z o n y c h o d z a w ie r a n i a m a łż e ń s tw n ie w a ż n ie cz y n ie g o d z iw ie i p o u c z a li ic h o ś w ię to ś c i z w ią z k u o r a z o o b o w ią z k a c h m a łż e ń s k ic h . N ie m a j e d n a k p r z y ty m k la u z u li u n ie w a ż n i a ją c e j 41. C h a r a k te r y s t y c z n e są ż ą d a n i a z o b o w ią z a ń o d n u p t u r i e n t ó w . S y ­ n o d p r o s i k o n f e r e n c ję e p is k o p a tu , a b y d o p r o to k ó łu p r z e d ś l u b n e ­ go w s ta w ić f o r m u ł ę o ś w ia d c z e n ia n u p t u r i e n t a , że j e s t g o tó w żyć j a k o c h r z e ś c ija n in k a t o lik , ś w ia d c z y ć o s w e j w ie r z e i w i a r ę p r z e ­ k a z a ć d z ie c io m . T ę f o r m u ł ę w in n o się p r z e d k ła d a ć r ó w n ie ż i w t e ­ d y , g d y o b o je n u p t u r i e n c i są k a t o l i k a m i 42. N a to m ia s t p r z e d z a ­ w a r c i e m m a łż e ń s tw a w y z n a n io w o m ie s z a n e g o s t r o n a k a t o lic k a z o ­ b o w ią z u je się u c z y n ić w s z y s tk o , co j e s t w j e j m o c y , a b y s w ą w i a ­ r ę p r z e k a z a ć w s z y s tk im d z i e c i o m 43. W p r o to k ó le b a d a n ia p r z e d ­ ś lu b n e g o w in n a b y ć te ż w z m ia n k a o r o z m o w ie z n u p t u r i e n t a m i n a t e m a t tr u d n o ś c i i m o ż liw o ś c i r e l i g i j n e j w s p ó ln o ty w m a łż e ń ­ s tw a c h m ie s z a n y c h . R o z m o w y te o r a z z o b o w ią z a n ie s t r o n y k a t o l i c ­ k ie j m a j ą z a s tą p ić p r z e p is a n e o b e c n ie s k ła d a n i e r ę k o jm i. N o w o ś c ią j e s t w o tu m : s y n o d p r o s i p a p ie ż a o z n ie s ie n ie p r z e ­ s z k o d y m a łż e ń s k ie j ró ż n o ś c i w y z n a n ia n a t e r e n a c h p o d le g ły c h k o n f e r e n c j i e p i s k o p a t u N ie m ie c . T a p r o ś b a o n o w e p r a w o p a r t y ­ k u l a r n e b y ła s z e r o k o d y s k u to w a n a i u z a s a d n ia n a w te k ś c ie u c h ­ w a ły . S tw ie r d z o n o , że m a łż e ń s tw o w y z n a n io w o m ie s z a n e j e s t s z a n s ą a le te ż s ta n o w i n ie b e z p ie c z e ń s tw o d la w ia r y , że o d p r z e s z ­ k o d y r ó ż n o ś c i w y z n a n ia n ie m a l z a w s z e u d z ie la s ię d y s p e n s y , że o p is a n e r o z m o w y z n u p t u r i e n t a m i o r a z p o r o z u m ie n ia p a s to r a ln e z R a d ą K o ś c io ła E w a n g e lic k ie g o R F N s p o w o d u ją z b ę d n o ś ć te j p r z e s z k o d y . B is k u p i b y li p r z e c iw n i w y s y ła n iu w o tu m o z m ia n ę p r a w a p o w s z e c h n e g o n a ic h te r e n ie . A r g u m e n to w a li, że z f a k t u u d z i e la n ia d y s p e n s n ie m o ż n a je sz c z e w n io s k o w a ć o. p o tr z e b ie z n ie s ie n ia p r z e s z k o d y , że ś w ia d o m o ś ć o b o w ią z u ją c e j p r z e s z k o d y z w r a c a n u p t u r i e n t o m u w a g ę n a t r u d n o ś c i m a łż e ń s tw m ie s z a n y c h w y z n a n io w o - i n a p o tr z e b ę p o m o c y d la n ic h . O b ie c y w a li, ż e p r z e d ­ ło ż ą S to lic y A p . z g ło s z o n e w n io s k i, a b y je u w z g lę d n ić p r z y r e ­ w iz ji k o d e k s u . P r o j e k t n o w y c h k a n o n ó w o m a łż e ń s tw a c h m ie s z a ­ n y c h , c h o ć ła g o d z i z a k a z z a w a r t y w k o d e k ś c ie , z a c h o w u je j e d n a k p r z e s z k o d ę w z b r a n i a j ą c ą i ż ą d a r ę k o jm i w d o ty c h c z a s o w y m z a ­ k r e s ie . U s ta n o w i e n ie sz c z e g ó ło w y c h n o r m i i n s t r u k c j i p a s t o r a l ­

41 G emeinsame Synode, s. 453; Schem a docum enti ponlificii, s. 73— 74,

can. 249, 257.

42 G emeinsame Synode, s. 803. J est to p raw d ziw a o b ietn ica zbliżona

do ręk o jm i p rzy m a łż e ń stw a c h m iesza n y ch .

58 B p W. W ójcik [14] n y c h p o z o s ta w ia u c h w a ła k o n f e r e n c ji b is k u p ie j i O r d y n a r iu s z o m 4t. Ś c iś le b io r ą c p r o j e k t u s t a w y p o w s z e c h n e j n ie w y k lu c z a m o ż liw o ś ­ ci ła g o d n ie js z e j u s t a w y p a r t y k u l a r n e j , w y d a n e j p r z e z p a p ie ż a . W y ­ d a j e się , ż e w p r a k t y c e n i k ł e s ą s z a n s e n a r e a liz a c j ę p r o j e k t u z n i e ­ s ie n ia p r z e s z k o d y r ó ż n o ś c i w y z n a n ia n a w e t d la o k re ś lo n e g o t e r y ­ to r iu m . W s p r a w ie k o n s e n s u m a łż e ń s k ie g o s k ie r o w a ł s y n o d w o tu m do p a p ie ż a , a b y u z n a ć z a n ie z d o ln e d o z a w a r c ia m a łż e ń s tw a o so b y , k t ó r e n a s k u t e k z a b u r z e ń c h o r o b o w y c h n a s ta łe n i e p o t r a f i ą p o d - .ją ć o b o w ią z k u w y t r w a n i a w d o z g o n n e j w ie r n o ś c i w o b e c p a r t n e r a . P r o b l e m te n u w z g lę d n io n y z o s ta ł w p r o je k c ie n o w e g o p r a w a m a ł ­ ż e ń s k ie g o : „ s u n t in c a p a c e s m a tr im o n ii c o n t r a h e n d i, q u i ob g r a - v e m a n o m a li a m p s y c h o s e x u a le m o b lig a tio n e s m a t r i m o n i i e s s e n ti a ­ l e s a s s u m e r e n e q u e u n t ” (ca n . 297) 4S. P r o j e k t u jm u j e p r z y c z y n ę w w ę ż s z y m z a k r e s ie : t y lk o c ię ż k a a n o m a lia p s y c h o s e k s u a ln a a n ie ja k ie k o l w i e k z a b u r z e n i a c h o ro b o w e . S z e r z e j n a t o m i a s t o k r e ś la p r z e d m io t n ie z d o ln o ś c i: n ie ty lk o w ie r n o ś ć m a łż e ń s k ą a le w s z e l­ k ie o b o w ią z k i is t o tn e d la w s p ó ln o ty m a łż e ń s k ie j. S f o r m u ło w a n ie p r o j e k t u k o d e k s u j e s t le p s z e n iż w o tu m s y n o d a ln e . J a k o d r u g ą w a d ę k o n s e n s u p o w o d u ją c ą n ie w a ż n o ś ć m a łż e ń s tw a p o d a ł s y n o d p o d s tę p n e o s z u s tw o co d o o k o lic z n o ś c i w a ż n e j d la w s p ó ln o ty m a ł­ ż e ń s k ie j. S c h e m a t z a c ie ś n ia n o r m ę d o b łę d u w s p r a w ie p r z y m i o tu d r u g ie j s tr o n y , k t ó r y z g o d n ie z e sw ą n a t u r ą b ę d z ie p o w o d o w a ł c ię ż k ie z a k łó c e n ie ż y c ia m a łż e ń s k ie g o . S f o r m u ło w a n ie s c h e m a tu n a l e ż y u z n a ć z a ś c i ś l e j s z e 46. — J a k o d a ls z ą w a d ę k o n s e n s u w y ­ m ie n ił s y n o d p r z y m u s w e w n ę t r z n y . W y r a z ił się o s tr o ż n ie , że n a ­ le ż a ło b y r o z w a ż y ć , w j a k i c h o k o lic z n o ś c ia c h m a łż e ń s tw o b y ło b y n ie w a ż n e , je ś li z a w a r to je p o d w p ły w e m w e w n ę tr z n e g o p s y c h ic z ­ n e g o p r z y m u s u 47. P r o j e k t p o m ij a t ę s p r a w ę . Z d a je się, że o b a w ia ­ n o się n ie b e z p ie c z e ń s tw a s u b ie k ty w iz m u . D o d a ć n a le ż y , że n o w e n o r m y m u s z ą b y ć b a r d z o p r e c y z y jn e , g d y ż d z ie d z in a k o n s e n s u d a ­ j e m o ż n o ś ć r ó ż n e j i n t e r p r e t a c j i . P r z y j m u j ą c o b o w ią z u ją c e p r z e p is y o f o rm ie p r a w n e j z a w ie r a ­ n i a m a łż e ń s tw p o d k r e ś li ł s y n o d z g o d n ie z o b o w ią z u ją c y m p r a w e m , że w r a z ie z n a c z n y c h tr u d n o ś c i w z a c h o w a n iu te jż e f o r m y m o ż e b is k u p d y s p e n s o w a ć i w t e d y n a r z e c z e n i m a ją m o ż n o ść w y b o r u : a lb o w y r a ż ą s w ą w o lę z a w a r c ia m a łż e ń s tw a t y l k o w u r z ę d z ie s t a ­ n u c y w iln e g o a lb o r ó w n i e ż i w f o rm ie r e l i g i j n e j . W je d n y m i w d r u g im w y p a d k u b ę d z ie m a łż e ń s tw o w a ż n e w o b e c p raiw a k a n o n ic z ­ 44 Gemeinsame Synode, s. 796, 803; S yn o d e 1974 nr 1 s. 29; 1974

n r 8 s. 45— 46. P odano k a ta lo g ra cji za i p rzeciw z n ie sie n iu te j p rz e sz ­ k od y. Schem a docum enti pontificii, s. 78— 79, can. 276—280.

45 Gemeinsame Synode, s. 454; Schem a docum enti pontificii, s. 82.

46 G em ein sa m e S y n o d e, s. 454; Schem a docum enti pontificii, s. 82,

•can. 300.

S ynod B isk u p ó w w RFN 59 n e g o i s a k r a m e n t a ln e . R e lig ijn e z a w a r c ie m a łż e ń s tw a w o b e c n i e ­ k a t o l i k a n a l e ż y w y ż e j s ta w ia ć n iż .p o p rz e s ta n ie t y lk o n a u m o w ie c y w iln e j. P o d k r e ś lo n o te ż o b o w ią z e k w y k o r z y s ta n ia w s z y s tk ic h m o ż liw o śc i, a b y u r e g u lo w a ć z g o d n ie z p r a w e m k a n o n ic z n y m z w ią ­ z k i z a w a r te b e z d y s p e n s y od f o r m y p r a w n e j i d la te g o k a n o n i c z ­ n ie n ie w a ż n e . S y n o d z a a p r o b o w a ł w s p ó ln e b ło g o s ła w ie n ie m a ł ­ ż e ń s tw m ie s z a n y c h p r z e z d u c h o w n y c h o b y d w u w y z n a ń a le ty lk o z g o d n ie z p o r o z u m ie n ie m m ię d z y E p is k o p a te m R F N a R a d ą K o ś ­

c io ła E w a n g e lic k ie g o w N ie m c z e c h . Id z ie o o b e c n o ść i m o d ły d u ­ c h o w n e g o in n e g o w y z n a n i a a le n ie o p o d w ó jn e b ło g o s ła w ie n ie m a łż e ń s tw a . Z a le c o n o , b y p o d o b n e p o r o z u m ie n ie z a w rz e ć z i n n y ­ m i w s p ó ln o ta m i r e li g ijn y m i. W d y s k u s j i i w p r z y ję ty c h te k s ta c h p o d k r e ś la n o j e d n a k k o n ie c z n o ś ć z a c h o w a n ia f o r m y p r a w n e j z a ­ w i e r a n i a m a łż e ń s tw w y z n a n io w o m ie s z a n y c h z e w z g lę d u n a o b a ­ w ę in d y f e r e n t y z m u . P r o j e k t , a b y f o r m a p r a w n a w y m a g a n a b y ła 'ty lk o d o g o d z iw o ś c i a n ie d o w a ż n o ś c i z w ią z k u , n ie z o s ta ł p r z y ­ j ę t y w p o d k o m is ji. B is k u p i z g o d z ili się o s ta te c z n ie n a d o p u s z c z e ­ n ie p e t y c ji w te j f o r m ie : S y n o d p r o s i p a p ie ż a , a b y z b a d a ć , cz y n ie m o ż n a b y u z n a ć za w a ż n e c h o ć n i e s a k r a m e n t a l n e m a łż e ń s tw c y w iln y c h z a w a r t y c h p r z e z k a to lik ó w , k t ó r z y n ie m a ją k o n t a k t u z K o ś c i o łe m 4S. W y d a je się, że p r o ś b a t a n ie m a sz d n s p o w o d z e ­ n i a . W c a ło śc i n o r m o f o r m ie p r a w n e j n ie p o s u n ię to się te ż po za

p r o j e k t o w a n ą r e f o r m ę k o d e k s u p r a w a k a n o n ic z n e g o . S y n o d p r o s ił p a p ie ż a , a b y w z r e f o r m o w a n y m k o d e k s ie p r a w a k a n o n ic z n e g o z r ó w n a ć p r a w n i e d z ie c i u r o d z o n e n ie le g a ln ie z l e ­ g a ln y m i. Z u b o le w a n ie m s tw ie rd z o n o p o s tp o n o w a n ie w s p o łe c z e ń ­ s tw ie m a t k i n ie le g a ln e g o d z ie c k a . P o d k r e ś lo n o te ż , że ro d z ic e m a ­ ją p ie r w s z e ń s tw o w w y c h o w y w a n iu s w y c h d z ie c i i że c a ło ść w y ­ c h o w a n ia w in n a o b ją ć ta k ż e w y c h o w a n ie r e l i g i j n e 49. Z a „ g o r ą c e ż e la z o ” S y n o d u 50 u z n a n o p r o b le m e t y k i p o ż y c ia m a ł ­ ż e ń s k ie g o o ra z r e g u la c ji p o c z ę ć i u r o d z in . C h o ć d o ty c z y to b e z ­ p o ś r e d n io te o lo g ii m o r a l n e j , łą c z y się je d n a k z o c h r o n ą ż y c ia a w ię c i z p r a w e m k a n o n ic z n y m (p o r. k a n . 2350 § !)• U c h w a lo n y te k s t s tw ie r d z a , że d e c y z ja ro d z ic ó w co d o ilo ś c i p o to m s tw a i co d o o d s tę p ó w p o m ię d z y p o s z c z e g ó ln y m i n a r o d z in a m i ic h d z ie c i n ie m o ż e b y ć p o d e j m o w a n a z m o ty w ó w e g o is ty c z n y c h . W y lic z o n o sz e ­ r e g g o d z iw y c h o k o lic z n o ś c i, k t ó r e m a łż o n k o w ie w in n i b r a ć p o d u w a g ę : o d p o w ie d z ia ln o ś ć z a ro d z in ę , s y tu a c j ę d z ie c i p o t r z e b u j ą ­ 48 Gemeinsame Synode, s. 453— 454; S y n o d e 1973 nr 8 s. 63.

48 Gemeinsame Synode, s. 796— 797; H erd er K orresp on d en z 29/1975/ 46; S y n o d e 1973 nr 8 s. 63.

49 Gemeinsame Synode, s. 426, 444, 514; Schem a docum enti pontificii, s . 89, can. 333— 336.

50 B y ły o b aw y, że S y n o d ro zch w ieje się z p ow od u różnic zdań m ię ­ d zy w ię k sz o śc ią o b ecn y ch a ep isk o p a tem . P od czas d y sk u sji na te n t e ­ m a t zja w ia ła się n a jw ięk sza ilo ść c zło n k ó w S yn od u .