Środowiskowa ocena etapów cyklu życia

Poziom oddziaływań środowiskowych generowany przez poszczególne etapy cyklu życia rozpylaczy płaskostrumieniowych zaprezentowano na rysunku 6.5. Wyróżniono etap produkcji, eksploatacji oraz likwidacji urządzeń.

0,747 726,3560,010 0,300 621,2980,030 4,546 492,990 0,119 3,213 707,432 1,102 0,109 694,9210,046 0,015 424,875 0,008 0,054 1234,845 0,0280,009 44,124 0,002 0,006 345,7940,001 0,010 357,4190,007 0,0002 34,8700,00003 0,002 338,5300,0003 0,0005 32,9820,00027 0,005 341,2920,003

0,0

Rys. 6.5. Poziom oddziaływań środowiskowych w etapach cyklu życia w odniesieniu do jednostki funkcjonalnej

Wśród wyszczególnionych etapów, dominującym jest etap eksploatacji, który generuje od 32,982 do 1234,845 Pkt środowiskowych. Pozostałe etapy nieznacznie oddziałują na stan środowiska, etap produkcji osiąga poziom od 0,00025 do 4,546 Pkt, a etap likwidacji od 0,000029 do 1,102 Pkt.

6.2.2.1. Ocena rozpylaczy płaskostrumieniowych w etapie produkcji

Z uwagi na różne zabiegi technologiczne wykonywane w czasie procesu produkcji (rysunek 5.3) poszczególnych rozpylaczy płaskostrumieniowych należy zwrócić uwagę, na różny sumaryczny poziom generowanych oddziaływań w poszczególnych kategoriach szkód i wpływów na środowisko (rysunki 6.6 - 6.7).

Z rysunku 6.6 wynika, iż dominującą kategorią szkód w etapie produkcji jest kategoria zdrowie ludzkie dla rozpylaczy płaskostrumieniowych wykonanych ze stali (rozpylacz 11003), z elementów: stalowego i POM (rozpylacze: DG11003VS, XR11003VS) oraz z miedzianego i POM (rozpylacz XR11003VB), generująca średnio 1,119 Pkt szkód środowiskowych przez jeden rozpylacz. Dla rozpylaczy płaskostrumieniowych wykonanych z POM (rozpylacze: DG11003VP, XR11003VP, RSMM11003, AZMM11003, EZMM11003), UHMWPE (rozpylacz AIXR11003) oraz połączonych materiałów POM i ceramiki (rozpylacz XR11003VK), POM i stali (AI11003VS) dominującą kategorią szkód w etapie produkcji jest kategoria wyczerpywanie się zasobów, generująca średnio 0,0030 Pkt środowiskowego szkód.

W kategorii szkód stan ekosystemu w etapie produkcji stwierdzono najmniejszy udział generowanych szkód przez jeden rozpylacz, średnio 0,0262 Pkt środowiskowego.

0,3980,0260,322 0,1480,0120,140 2,381 0,180

1,985 1,549 0,1431,521 0,0470,0030,059 0,0040,00040,010 0,0150,0010,037 0,0040,00030,005 0,0030,00020,003 0,0020,00020,008 0,00010,0000090,0001 0,0010,000090,001 0,000130,0000110,00034 0,0010,000110,003

0,000 Zdrowie ludzkie Stan ekosystemu Wyczerpywanie się zasobów

Rys. 6.6. Poziom oddziaływań środowiskowych w ujęciu kategorii szkód: zdrowie ludzkie, stan ekosystemu, wyczerpywanie się zasobów w etapie produkcji

W ramach kategorii szkód zdrowie ludzkie, największy sumaryczny poziom oddziaływań środowiskowych związany jest z kategorią wpływu emisja substancji nieorganicznych wywołujących choroby układu oddechowego (wpływy w kategorii osiągają wartości na poziomie w granicach od 0,00008 do 1,585 Pkt środowiskowego).

Wynika to z rezultatów zaprezentowanych na rysunku 6.7. Ponadto zauważono, iż dwie kategorie około czterokrotnie mniej wpływają na stan zdrowia ludzkiego w porównaniu z kategorią emisji substancji nieorganicznych wywołujących choroby układu oddechowego. Pierwszą kategorią wpływu jest emisja substancji rakotwórczych (osiągająca poziom od 0,00002 do 0,376 Pkt środowiskowego) oraz zmiana klimatu (osiągająca średnio 0,053 Pkt środowiskowego).

Sumaryczny poziom oddziaływań środowiskowych w ujęciu kategorii szkód stan ekosystemu zaprezentowano na rysunku 6.7. Na podstawie rysunku 6.7 stwierdzono, iż wyróżnia się kategoria wpływu zakwaszenie i eutrofizacja (generująca średnio 0,015 Pkt środowiskowych) pod względem oddziaływania na środowisko. Ponadto ta kategoria wpływu trzykrotnie bardziej oddziałuje na stan środowiska, niż kategoria wpływu skażenie substancjami toksycznymi, oraz ponad pięciokrotnie mniej dla rozpylacza 11003 dla kategorii wpływu wykorzystywanie terenu, ponad dwukrotnie mniej dla rozpylaczy DG11003VS, XR11003VS dla kategorii wypływu wykorzystywanie terenu.

0,063 0,265 0,0700,0070,0170,0030,002

0,321 0,0230,0990,0260,0030,0060,0020,0020,138 0,3761,5850,419 0,0410,1020,0370,0121,973 0,179 1,156 0,2140,0220,0740,047

0,5121,009 0,0050,0340,0080,0010,0020,00050,00020,059 0,0010,0030,0010,00010,000210,00010,000010,010 0,0020,0100,0030,00020,0010,00030,000020,037 0,0010,0030,0010,00010,00020,00010,000040,004 0,00040,0020,00050,000040,00010,000040,0000040,003 0,00020,0010,00040,000030,00010,000050,0000030,008 0,000020,00010,000020,0000020,000010,0000020,00000020,0001 0,000170,0010,000210,000020,00010,000020,0000020,001 0,000020,00010,000020,0000020,000010,0000030,00000020,0003 0,000170,0010,000240,000020,00010,000030,0000020,003

0,000

Emisja nieorganicznych substanncji wywołujących choroby układu oddechowego Emisja organicznych substanncji wywołujących choroby układu oddechowego Emisja substancji rakotwórczych

Rys. 6.7. Poziom oddziaływań środowiskowych w etapie produkcji w ujęciu kategorii wpływów W ramach kategorii szkód wyczerpywanie się zasobów szczególnie dominującą kategorią wpływu jest kategoria wydobycie paliw kopalnych (rysunek 6.7). Paliwa kopalne (nafta, węgiel kamienny i inne) ze względu na swoje właściwości fizyko-chemiczne są niezbędne do produkcji materiałów (stali oraz POM, UHMWPE), a także do produkcji mediów (np. energii elektrycznej, paliw, rysunek 6.8) zasilających maszyny i urządzenia, tworzące owe materiały i wyroby gotowe (rozpylacze płaskostrumieniowe). Porównując wyniki generowanego poziomu oddziaływań w procesie produkcji w kategorii wpływu wydobycie paliw kopalnych poszczególnych rozpylaczy, dominuje rozpylacz XR11003VS, który uzyskuje ponad sto sześćdziesiąt cztery razy większy poziom szkód w porównaniu z kategorią wpływu wydobycie minerałów, ponadto generuje ponad czternastokrotnie większy poziom szkód od rozpylacza DG11003VS, ponad sześciokrotnie większy poziom szkód od rozpylacza 11003 oraz aż ponad czterystukrotnie większy poziom szkód od rozpylacza AI11003VS. Przyczyną tego faktu jest pobór paliw kopalnych do produkcji energii elektrycznej (rysunek 6.8).

Wpływ poszczególnych mediów, procesów i zabiegów technologicznych, a także materiałów, z których są wykonane analizowane rozpylacze płaskostrumieniowe przedstawiono na rysunkach 6.8 - 6.10.

Z uzyskanych rezultatów (rysunek 6.8) wynika, iż sumaryczny poziom szkód środowiskowych w procesie produkcji, w głównej mierze powodowany jest poborem energii elektrycznej w celu realizacji zabiegów technologicznych (średnio 0,575 Pkt).

Ponadto pobierane paliwo (olej napędowy) stosowane do transportu generuje znacznie mniejszy poziom szkód w tym czasie (średnio 0,0003 Pkt).

0,000100,00018 0,2690,00016 0,001 4,422 0,000940,003 2,104 0,002330,0002 0,060 0,0000000010,0001 0,007 0,00000000010,000 0,024 0,0000000005 0,000 0,007 0,00000370,000092 0,005 0,000000000020,000 0,003 0,0000000001 0,000 0,00020 0,000000000005 0,000 0,00020 0,000000000005 0,000

0,000000 Energia elektryczna produkowana w Polskich elektrowniach Olej napędowy Naturaly gas

Rys. 6.8. Poziom oddziaływań środowiskowych użytych mediów w etapie produkcji

Na podstawie rezultatów przedstawionych na rysunku 6.9 można wnioskować, iż sumaryczny poziom oddziaływań środowiskowych generowany przez zabieg wtryskiwania mniej szkodzi środowisku, niż przekształcanie (uplastycznianie) POM lub UHMWPE w czasie jego trwania. Rozpylacze o większej masie uplastycznianego materiału (rozpylacze eżektorowe: AI11003VS, EZMM11003) generują ponad dwukrotnie mniejszy poziom szkód środowiskowych, niż rozpylacze o mniejszej masie uplastycznianego materiału (rozpylacze antyznoszeniowy: DG11003VS, DG11003VP, AZMM11003).

0,001 0,018 0,005 0,051 0,005 0,006 0,045 0,003 0,001 0,008 0,003 0,028 0,000090,0009 0,000120,0013 0,00028 0,007 0,00002 0,00003 0,00002 0,00026

0,000

Rys. 6.9. Poziom oddziaływań środowiskowych użytych materiałów i zabiegu wtryskiwania w etapie produkcji

Natomiast, z rezultatów widocznych na rysunku 6.9 i 6.10 stwierdza się, iż wśród materiałów, z których są wykonane rozpylacze, szczególnie szkodliwy sumaryczny

poziom oddziaływań generuje miedź w rozpylaczu XR11003VB, aż 1,005 Pkt. Wśród porównywanych materiałów POM generuje średnio 0,012 Pkt szkód środowiskowych, a stal średnio 0,008 Pkt. Ponadto zabieg toczenia generuje mniejszy poziom sumarycznych oddziaływań (średnio 0,00023 Pkt), niż zabieg wtryskiwania generujący szkodliwe oddziaływania na poziomie średnio 0,0016 Pkt.

0,004 0,0007 0,004 0,0001 0,0220,0004 1,005 0,000087 0,0000013 0,000162

0,000 0,200 0,400 0,600 0,800 1,000 1,200

Punkt środowiskowy [Pkt]

11003 DG11003VS

XR11003VS XR11003VB

AIXR11003 EZMM11003

AZMM11003 AI11003VS

XR11003VK DG11003VP

XR11003VP XR11003VP pole

RSMM11003 RSMM11003 pole

Miedź Ceramika GX12Cr14(CA15) Toczenie

Rys. 6.10. Poziom oddziaływań środowiskowych użytych materiałów i zabiegu toczenia w etapie produkcji

6.2.2.2. Ocena rozpylaczy płaskostrumieniowych w etapie eksploatacji

Wyniki sumarycznego poziomu generowanych oddziaływań w etapie eksploatacji przedstawiono na rysunku 6.5, a bez uwzględnienia zabiegu aplikacji środków ochrony roślin na rysunku 6.11. Z rysunku 6.11. wywnioskowano, iż rozpylacze płaskostrumieniowe generują tylko 1% szkody środowiskowych na etapie eksploatacji.

Wśród porównywanych rozpylaczy największy sumaryczny poziom oddziaływań generuje rozpylacz XR11003VB wykonany z POM i miedzi (1,199 Pkt), który osiąga poziom ponad sześciokrotnie większy od innych rozpylaczy. Przyczyną tych oddziaływań jest oddziaływanie miedzi, co potwierdzają wyniki zaprezentowane na rysunku 6.15 (na str.

98).

0,107 0,128 0,217 1,199 0,143 0,105 0,243 0,011 0,099 0,105 0,010 0,098 0,010 0,100

0,000

Rys. 6.11. Poziom oddziaływań środowiskowych etapu eksploatacji bez uwzględnienia zabiegu aplikacji środków ochrony roślin

Ponadto rozpylacze AZMM11003 (0,243 Pkt) i XR11003VS (0,214 Pkt) generują ponad dwukrotnie większy poziom oddziaływań w stosunku do pozostałych rozpylaczy.

Przyczyną tego, jest zjawisko przetwarzania oleju napędowego w energię elektryczną³⁷ w czasie eksploatacji urządzeń w opryskiwaczu (rysunek 6.14, na tym rysunku uwzględniono zabieg aplikacji środków ochrony roślin).

Wyniki sumarycznego poziomu oddziaływań w ujęciu kategorii szkód na etapie eksploatacji bez uwzględnienia zabiegu aplikacji środków ochrony roślin przedstawiono na rysunku 6.12. Z rezultatów tych wynika, iż dominującą kategorią szkód w etapie eksploatacji jest wyczerpywanie się zasobów (generujące średnio 0,105 Pkt), o około jedną trzecią mniejszy poziom szkód generują oddziaływania w kategorii zdrowie ludzkie (średnio 0,067 Pkt), a ponad dziesięciokrotnie mniejszy poziom generują oddziaływania w kategorii szkód stan ekosystemu (średnio 0,011 pkt).

37 Energia elektryczna niezbędna jest do zasilania pompy w opryskiwaczu. Pompa pompuje wodę ze środkiem czynnym i wężami doprowadza ją do rozpylaczy na belce polowej przy zadanym ciśnieniu.

0,0410,0080,058 0,0420,0080,077 0,0610,0120,143 0,464 0,064

0,671 0,0500,0080,084 0,0380,0080,060 0,0840,0170,142 0,0040,0010,007 0,0380,0080,054 0,0380,0080,059 0,0040,0010,005 0,0380,0080,053 0,0040,0010,005 0,0380,0080,055

0,000 Zdrowie ludzkie Stan ekosytemu Wyczerpywanie się zaobów

Rys. 6.12. Poziom oddziaływań środowiskowych etapu eksploatacji bez uwzględnienia zabiegu aplikacji środków ochrony roślin w ujęciu kategorii szkód

Porównując generowane poziomy oddziaływań w etapie eksploatacji rozpylaczy płaskostrumieniowych z uwzględnieniem zabiegu aplikacji środków ochrony roślin (rysunek 6.13) z poziomem oddziaływań nie uwzględniającym tego zabiegu (rysunek 6.12) stwierdzono, iż kategorie szkód zdrowie ludzkie i wyczerpywanie się zasobów zmieniają swoje miejsce w hierarchii szkodliwych oddziaływań. Otóż wyższy poziom szkód generują oddziaływania w kategorii zdrowie ludzkie (średnio 194,604 Pkt), a kategoria szkód wyczerpywanie się zasobów uzyskuje mniejszy poziom oddziaływań średnio 177,282 Pkt.

Średnio, mniej niż połowę szkód środowiskowych generują oddziaływania w kategorii stan ekosystemu tj. 85,095 Pkt.

309,29 135,27281,69 264,54 115,70240,93 209,8691,78191,13 300,76131,54273,93 295,89 129,41269,48 180,9079,12164,75 525,78229,96478,86 18,798,2217,11 147,2264,39134,08 152,1766,55138,59 14,856,4913,52 144,1363,04131,27 14,046,1412,79 145,3063,55132,34

0,0 Zdrowie ludzkie Stan ekosytemu Wyczerpywanie się zaobów

Rys. 6.13. Poziom oddziaływań środowiskowych zabiegu aplikacji środków ochrony roślin w ujęciu kategorii szkód

Wyniki generowanego poziomu obciążenia środowiskowego w ujęciu kategorii szkód przedstawiono na rysunkach 6.14 dla energii elektrycznej pochodzącej

z przetworzonego oleju napędowego oraz na rysunku 6.15.dla materiałów. Wyniki te uwzględniają działanie zabiegu aplikacji środków ochrony roślin.

0,038 0,0080,052 0,038 0,0080,053 0,038 0,0080,053 0,0380,0080,053 0,0380,0080,052 0,0380,0080,052 0,083 0,017

0,116 0,0040,0010,005 0,0380,0080,052 0,0380,0080,052 0,0040,0010,005 0,0380,0080,052 0,0040,0010,005 0,0380,0080,052

0,000 Zdrowie ludzkie Stan ekosytemu Wyczerpywanie się zaobów

Rys. 6.14. Poziom oddziaływań środowiskowych generowanych przez energię elektryczną pochodzącą z przetworzonego oleju napędowego w ujęciu kategorii szkód

Na podstawie rezultatów zaprezentowanych na rysunku 6.14 stwierdza się, iż szczególnie w kategorii szkód wyczerpywanie się zasobów oddziaływania są na najwyższym poziomie (średnio 0,047 Pkt). Ponad sześciokrotnie mniejszy poziom oddziaływań generowany jest w ramach kategorii stan ekosystemu (średnio 0,007 Pkt), o 27% mniejszy poziom oddziaływań generuje powstała energia elektryczna w kategorii szkód zdrowie ludzkie (średnio 0,034 Pkt).

Jak wcześniej wspomniano w ramach poszczególnych kategorii szkód szczególnie szkodliwym materiałem jest miedź (rysunek 6.15) występująca w rozpylaczu XR11003VB. Drugim materiałem powodującym większy poziom oddziaływań środowiskowych jest UHMWPE, który w kategorii szkód zdrowie ludzkie generuje oddziaływanie na poziomie 0,0125 Pkt, a w kategorii stan ekosystemu — 0,0009 Pkt.

Z tego materiału wykonany jest rozpylacz AIXR11003. Trzecim materiałem generującym szkodliwe oddziaływania jest POM, który dominująco wpływa na stan środowiska w kategorii szkód wyczerpywanie się zasobów. Uzyskiwany poziom szkód osiąga granice od 0,000025 do 0,048207 Pkt. Materiałem czwartym jest stal GX12Cr14(CA15)I, która podobnie jak POM dominuje oddziaływaniem w ujęciu kategorii szkody wyczerpywanie się zasobów (generowany poziom osiąga wartości w granicach od 0,000034 do 0,008611 Pkt), o ponad trzykrotnie mniejszym poziomie szkód generowanych przez stal jest kategoria zdrowie ludzkie (od 0,000012 do 0,002963 Pkt) i ponad ośmiokrotnie mniejszy poziom szkód generuje stal w ujęciu kategorii stan ekosystemu (od 0,0000046 do 0,0011695 Pkt). Piątym materiałem najmniej szkodliwym jest ceramika wchodząca w skład rozpylacza XR11003VK. Porównując materiały stwierdzono, iż ceramika tak jak POM i stal generuje najwięcej szkodliwych oddziaływań w kategorii szkód wyczerpywanie się zasobów — 0,000104 Pkt, o dwie trzecie mniejsze oddziaływanie dostrzeżono w kategorii zdrowie ludzkie 0,000037 Pkt, a najmniejsze szkody dostrzeżono w kategorii stan ekosystemu — 0,0000056 Pkt.

0,0005800,00168 0,0004960,00014610,017300,00144 0,0029630,00040720,048210,00861 0,418 0,0000470

0,045 0,00557

0,542 0,012560,00091 0,00006110,00724 0,00022200,02628 0,0000120,00000720,000850,00003 0,00001050,00124 0,00005520,00654 0,00000020,00002 0,00000210,00025 0,00000210,00025 0,00002100,00249

0,000000 0,200000 0,400000 0,600000 0,800000 1,000000 1,200000

Punkt środowiskowy [Pkt]

11003 DG11003VS

XR11003VS XR11003VB

AIXR11003 EZMM11003

AZMM11003 AI11003VS

XR11003VK DG11003VP

XR11003VP XR11003VP pole

RSMM11003 RSMM11003 pole

POM - zl Ceramika - zl Miedź- zl GX12Cr14 (CA15) - zl UHMWPE - zl

POM - se Ceramika - se Miedź - se GX12Cr14 (CA15) - se UHMWPE -se

POM - wz Ceramika - wz Miedź - wz GX12Cr14 (CA15) - wz UHMWPE - wz

Rys.6.15. Poziom oddziaływań środowiskowych generowanych przez materiał w ujęciu kategorii szkód: zl — zdrowie ludzkie, se — stan ekosystemu, wz — wyczerpywanie się zasobów

Uwzględniając wszystkie procesy oraz materiał w czasie trwania etapu eksploatacji przeprowadzono analizę rozpylaczy w ujęciu kategorii wpływów. Wyniki tych analiz zaprezentowano na rysunku 6.16.

Wyniki analizy rozpylaczy płaskostrumieniowych z uwzględnieniem jednostki funkcjonalnej oraz kategorii szkód zdrowie ludzkie (rysunek 6.16) dostrzeżono, iż szczególnie dominujące są trzy kategorie wpływu. Pierwsze to kategoria wpływu emisja substancji nieorganicznych wywołujących choroby układu oddechowego (generująca średnio 153,644 Pkt środowiskowych), drugą kategorią wpływu jest kategoria zmiana klimatu (generująca średnio 21,426 Pkt środowiskowych), trzecią kategorią wpływu jest emisja substancji rakotwórczych (generująca średnio 18,881 Pkt środowiskowe).

Przyczyną szkód jakie notowane są w ramach wymienionych kategorii jest oddziaływanie rozpylanych środków ochrony roślin w czasie eksploatacji urządzeń.

Wyniki analizy rozpylaczy płaskostrumieniowych w kategorii szkód stan ekosystemu (rysunek 6.16) dostrzeżono, iż kategoria wpływu skażenie substancjami

toksycznymi jest szczególnie dominująca w etapie eksploatacji (poziom oddziaływań szkodliwych osiąga wartości graniczne od 3,968 do 148,563 Pkt). Przyczyną jest oddziaływanie zabiegu aplikacji środków ochrony roślin w czasie pracy rozpylaczy płaskostrumieniowych. Ponadto dostrzeżono, iż kategorie wpływu zakwaszenie i eutrofizacja trzykrotnie mniej wpływa na stan środowiska (poziom w granicach od 1,163 do 43,555 Pkt). Wpływ ten związany jest ze znoszeniem rozpylanej cieczy, która opada na sąsiadujące grunty i zbiorniki wodne. Najmniejsze szkody środowiskowe występują w odniesieniu do kategorii wpływu wykorzystanie terenu (poziom w granicach od 1,011

420,823 1,8214,832,075,311,561,3532,07915,038 14,29

116,26 16,2241,6012,2010,60016,291

Rys. 6.16. Poziom oddziaływań środowiskowych w ujęciu kategorii wpływu w etapie eksploatacji

Kategoria wpływu wydobycie paliw kopalnych w ramach kategorii szkód wyczerpywanie się zasobów generuje najwięcej szkód (w granicach od 11,240 do 420,823 Pkt). Przyczyną jest zapotrzebowanie na olej napędowy, który to, umożliwia pracę ciągnika w czasie eksploatacji rozpylaczy płaskostrumieniowych. Około ośmiokrotnie mniejszy poziom szkód generuje kategoria wpływu wydobycie minerałów.

6.2.2.3. Ocena rozpylaczy płaskostrumieniowych na etapie likwidacji

Sumaryczny poziom oddziaływań środowiskowych w etapie likwidacji zaprezentowano na rysunku 6.5, a uwzględniając kategorie szkód: zdrowie ludzkie, stan ekosystemu i wyczerpywanie się zasobów, wyniki zaprezentowano na rysunkach 6.17 - 6.18.

Dostrzeżono, iż w ramach etapu likwidacji dominujące oddziaływania generowane są w kategorii szkód wyczerpywanie się zasobów (rysunek 6.17 i 6.18). Przyczyną tego faktu jest pobór mediów niezbędnych do uruchomienia maszyn i urządzeń w linii recyklingu (lub do likwidacji) rozpylaczy. Ponadto stwierdza się, iż równie szkodliwą kategorią jest zdrowie ludzkie, a najmniej szkodliwy poziom oddziaływań generuje kategoria szkód stan ekosystemu.

0,0030,0010,006 0,0040,0010,025 0,0240,0050,091 0,426 0,057

0,619 0,0130,0010,032 0,00040,000070,007 0,0010,000250,027 0,00020,000040,0014 0,00010,000020,0014 0,00030,000060,007 0,0000020,00000050,000027 0,0000120,00000230,00025

0,000 Zdrowie ludzkie Stan ekosystemu Wyczerpywanie się zasobów

Rys. 6.17. Poziom oddziaływań środowiskowych w kategorii szkód w etapie likwidacji: zdrowie ludzkie, stan ekosystemu, wyczerpywanie się zasobów

Podobnie jak w opisanych wcześniej etapach tak i w tym, w ramach kategorii szkód zdrowie ludzkie, kategoria wpływu emisja substancji nieorganicznych wywołujących choroby układu oddechowego szczególnie działa na stan środowiska, a zwłaszcza dotyczy to rozpylacza XR11003VB zawierającego element z miedzi (aż 0,409 Pkt). Dostrzeżono również, iż dla rozpylaczy zawierających element stalowy (11003, DG11003VS, XR11003VS, AI11003VS) i wykonany całkowicie z UHMWPE rozpylacz AIXR11003 w kategorii wpływu zmiana klimatu osiąga widoczny poziom szkód środowiskowych.

0,000070,0030,0010,000270,000320,0020,004 0,00010,0030,0010,000370,000380,0010,023 0,0010,0190,0040,0020,0020,0080,082 0,00005 0,409 0,0170,0270,030

0,5100,109 0,000110,0110,0020,0010,000030,000110,032 0,000010,000220,000120,000030,000030,0000010,007 0,000030,0010,000450,000100,000120,0000050,026 0,000010,000170,000040,000020,000010,0000330,001 0,0000020,000060,000030,000010,000010,00000040,001 0,000010,000190,000110,000020,000030,0000010,007 0,0000001 0,0000010,0000010,00000020,00000020,000000010,00003 0,00000025 0,0000080,0000040,0000010,0000010,000000050,00025

0,000

Emisja nieorganicznych substanncji wywołujących choroby układu oddechowego Emisja organicznych substanncji wywołujących choroby układu oddechowego Emisja substancji rakotwórczych

Rys. 6.18. Poziom oddziaływań środowiskowych w etapie likwidacji w ujęciu 11 kategorii wpływu W etapie likwidacji najmniejsze szkody środowiskowe generowane występują w związku ze skażeniem substancjami toksycznymi (rysunek 6.18). Dla rozpylaczy zawierających elementy metalowe dominującą kategorią wpływu jest wykorzystanie terenu (zwłaszcza dla rozpylaczy XR11003VB — 0,030 Pkt), a także w kategorii wpływu zakwaszenie i eutrofizacja (XR11003VB — 0,027 Pkt). Jedynie dla rozpylacza AIXR11003 dominującą kategorią wpływu jest zakwaszenie i eutrofizacja (0,001 Pkt).

Ponadto z rezultatów zaprezentowanych na rysunku 6.18 wynika, iż rozpylacz XR11003VB również w kategorii wpływu wydobycie minerałów (0,510 Pkt) i kategorii wydobycie paliw kopalnych (0,109 Pkt) oddziałuje na stan środowiska na najwyższym poziomie. Rozpylacze wykonane z elementów POM i stali, w ujęciu kategorii wpływu wydobycie paliw kopalnych ponad sześciokrotnie mniej oddziałują na środowisko, średnio na poziomie osiągającym 0,036 Pkt w odniesieniu do kategorii wpływu wydobycie minerałów.

Porównując sumaryczny poziom oddziaływań środowiskowych jaki generują poszczególne materiały w etapie likwidacji (rysunek 6.19) z sumarycznym poziomem oddziaływań w etapie eksploatacji (suma oddziaływań kategorii szkód: zdrowie ludzkie, stan ekosystemu, wyczerpywanie się zasobów) dostrzeżono, iż generowane oddziaływania są na wyższym poziomie w etapie likwidacji (dotyczy to: miedzi, POM, UHWPE, stali) lub tym samym (dotyczy to oddziaływań ceramiki) niż w etapie eksploatacji. Ten sam poziom oddziaływań generują materiały w rozpylaczach: XR11003VP, XR11003VK.

Ponad dwukrotnie większy poziom generuje stal w rozpylaczach: 11003, DG11003VS, XR11003VS, AI11003VS.

0,0043 0,0040,018 0,022 0,051 0,00591,0047 0,045 0,0076 0,028 0,00009 0,0009 0,0013 0,00015 0,007 0,00003 0,00026

GX12Cr14 (CA15) POM UHMWPE Ceramika Miedź

Rys. 6.19. Poziom oddziaływań środowiskowych materiałów w etapie likwidacji

Sumaryczny poziom oddziaływań mediów wykorzystywanych w procesach likwidacji przedstawiono na rysunku 6.20. Z rezultatów przedstawionych poniżej wynika, iż rozpylacze zawierające metale znacznie bardziej oddziałują na środowisko, niż rozpylacze wykonane z POM. Przyczyną tego stanu jest fakt, iż w tym czasie pobierane są w większym stopniu węgiel kamienny, ropa naftowa, gaz ziemny, które to służą do produkcji energii elektrycznej oraz do transportu.

0,0030,0010,00046 0,0020,0010,000060,000390,001 0,014 0,007 0,0003 0,002 0,0030,001 0,020 0,000024 0,003 0,000230,00040,000010,00001 0,00014 0,00010,000003 0,0003 0,00001 0,00010,000030,000010 0,0000090,00009 0,00002 0,000001 0,00004 0,000001 0,000003 0,0000001 0,000003 0,0000001

0,000 Suma energii Suma transportu Węgiel kamienny Ropa naftowa Gaz naturalny

Rys. 6.20. Poziom oddziaływań środowiskowych mediów niezbędnych do realizacji procesów w etapie likwidacji

Ponadto poziom oddziaływań związany jest z powstałym złomem oraz substancjami, które kierowane są na wysypiska komunalne, a dotyczy rozpylaczy wykonanych ze stali, POM i stali, POM i miedzi (rysunek 6.21).

0,0010,000008 0,000077 0,0010,000007 0,000007 0,0050,000042 0,000039 0,0650,000048 0,000020,00000016 0,00000014 Złom nierdzewny Złom żelazny Złom miedziany Zbiór odpadów komunalnych na kg

Rys. 6.21. Poziom oddziaływanie środowiskowych pozostałego złomu oraz przekazywanego odpadu na wysypiska komunalne

Jednocześnie w ramach etapu likwidacji przeprowadzono analizę ekobilansową procesu zagospodarowania rozpylaczy wycofanych z eksploatacji, z uwzględnieniem jednostki funkcjonalnej. Wyniki ekobilansowej analizy przedstawiającej poziom wpływu założonego modelowego procesu zagospodarowania rozpylaczy wycofanych z eksploatacji przedstawiono na rysunkach 6.22 - 6.25.

-0,002 -0,005 -0,030 0,003 -0,026 0,00009 0,0003 -0,0004 0,000016 0,000038 0,000003 0,000003

-0,035

Rys. 6.22. Poziom oddziaływań środowiskowych generowanych w procesie recyklingu w czasie zagospodarowania odpadów w etapie likwidacji

Z rezultatów zaprezentowanych na rysunku 6.22 wynika, iż pięć rozpylaczy z dwunastu analizowanych korzystnie wpływa na stan środowiska. Do tych rozpylaczy należą te zbudowane ze stali, stali i POM oraz UHMWPE. Wśród tych rozpylaczy największe korzyści dostrzeżono w kategorii wyczerpywanie się zasobów (rysunek 6.23.), osiągają one poziom wartości oddziaływań w granicach od - 0,0243 do - 0,0008 Pkt, mniejszy poziom korzyści uwzględnia kategoria zdrowie ludzkie (od – 0,0066 do 0,0015 Pkt). Najmniej korzyści dla środowiska w kategorii stan ekosystemu generowane jest przez rozpylacze: DG11003VS (- 0,000005 Pkt), XR11003VS (- 0,000046 Pkt).

-0,0000760,00006-0,002 -0,001098-0,000005-0,004 -0,0067 -0,00005

-0,024 0,00160,000160,001 -0,001390

0,00005-0,024 0,0000270,000010,00006 0,0000970,000030,0002 -0,0000330,000001-0,00035 0,0000050,000010 0,0000110,0000030,00002 0,0000010,00000020,000002 0,0000010,00000020,0000021

-0,045 Zdrowie ludzkie Stan ekosystemu Wyczerpywanie się zasobów

Rys. 6.23. Poziom oddziaływań środowiskowych generowanych w kategoriach szkód w czasie zagospodarowania odpadów

Przyczyną wskazanych korzyści jest działanie procesów po pierwsze granulacji, po drugie produkcji arkuszy z uzyskanej stali (rysunek 6.24). Szczególnie szkodliwym procesem jaki został zidentyfikowany jest recykling stali.

0,004-0,008 0,003 -0,007 0,000000045 -0,003 0,018-0,040 0,00000024 -0,019 0,000000017 -0,001 0,000000010 -0,042 0,000072 -0,00016 0,0000000069 -0,001

-0,050

średnia uzyskanego granulatu z POM i PE

Rys. 6.24. Sumaryczny poziom identyfikowanych oddziaływań środowiskowych w poszczególnych procesach w czasie zagospodarowania odpadów

Jednocześnie wykazano, iż w czasie procesów zagospodarowania odpadów (rysunek 6.25) największe szkody w środowisku wywołuje produkcja energii elektrycznej (na rysunku 6.25 elektryczność) wykorzystywanej do zasilania maszyn i urządzeń w linii do recyklingu.

0,003 0,002 0,000000330,00003 0,010 0,00000170,00016 0,004 0,00000200,000012 0,015 0,00000120,000363 0,00009 0,00000026 0,00033 0,00000094 0,00022 0,0000000310,0000046 0,00002 0,000000044 0,00004 0,000000104 0,0000031 0,000000009 0,0000031 0,000000009

0,000 0,002 0,004 0,006 0,008 0,010 0,012 0,014 0,016

Punkt środowiskowy [Pkt]

11003 DG11003VS

XR11003VS XR11003VB

AIXR11003 EZM

M11003 AZM

M11003 AI11003VS

XR11003VK DG11003VP

XR11003VP XR11003VP pole

RSMM11003 RSMM11003 pole Elektryczość Diesel Wsad diesla B250

3

Rys. 6.25. Sumaryczny poziom identyfikowanych oddziaływań środowiskowych w ujęciu mediów niezbędnych do przeprowadzenia procesów zagospodarowania odpadów

6.3. Analiza oddziaływań środowiskowych rozpylaczy