Badania polowe

5.3.2.1. Program badań

Badaniami objęto 2 typy rozpylaczy RSMM11003, XR11003VP ze względu na konstrukcję, materiał z którego są one wykonane oraz by ocenić, który produkt jest jakościowo lepszy, a środowiskowo mniej szkodliwy. Rozpylacze do badań zużycia wybrano losowo z otrzymanych od firm. Rozpylacze ponumerowano i przekazano rolnikom. Rolnicy otrzymali karty pomiarowa czasu i natężenia wypływu podczas pracy rozpylaczy w czasie rzeczywistym (w załączniku 5 tabela Z.5.1), na których mieli umieszczać informacje dotyczące trwania zabiegu rozpylania środków ochrony rośli. Jedna karta dotyczyła jednego zabiegu rozpylania. Liczba kart dotyczyła ilości wykonanych zabiegów. Rolnik A otrzymał 24 sztuki rozpylacza RSMM11003, rolnik B otrzymał 9 sztuk rozpylacza XR11003VP. Rolnik A i B, po czasie 15 godzin, 50 godzin i 100 godzin nieprzerwanej pracy zobowiązany był zwrócić rozpylacze w celu przeprowadzenia badań w laboratorium.

Badania w laboratorium wykonywano w seriach (przed procesem zużycia, po 15 h, po 50 h i po 100 h zużycia rozpylaczy) na wcześniej opisanych stanowiskach parametrów zużycia (natężenia wypływu cieczy, spektrum kropel, nierównomierności porzecznej oraz wykonano zdjęcia szczeliny rozpylaczy).

5.3.2.2. Wyposażenie badawcze

Do przeprowadzanych badań na polu rolnik A wykorzystał opryskiwacz o pojemności zbiornika 600 l, a rolnik B opryskiwacz o pojemności zbiornika 1300 l.

Do przeprowadzenia serii badań w laboratorium korzystano ze stanowisk:

1) stanowisko do wykonywania zdjęć szczelin rozpylaczy (rys. 5.5), 2) stanowisko do badania spektrum kropel (rys. 5.6),

3) stanowisko do badania nierównomierności (rys. 5.7),

wcześniej opisanych w podrozdziale 5.3.1.2. Badanie natężenia wypływu (wydatku jednostkowego) przeprowadzono na stanowisku nierównomierności poprzecznej.

5.3.2.3. Przebieg badań zużycia rozpylaczy Rozpylacz płaskostrumieniowy RSMM11003

Do badań pobrano rozpylacze fabrycznie nowe. Pierwsze opryski przeprowadzono w 2010 roku jesienią. Rolnik zamontował rozpylacze typu RSMM11003 na belce polowej o długości 12 metrów (łączna ilość sztuk 24). W tym czasie stosował rozpylacze jedynie do oprysku rzepaku na powierzchni 5 ha. Wykonał 3 zabiegi. W czasie pierwszego i drugiego zabiegu rozpylał środek chwastobójczy o nazwie Glean 75 WG, w czasie trzeciego zabiegu zastosował mieszaninę siarczanu magnezu z mocznikiem. Drugi etap oprysków przeprowadzono wiosną 2011 roku, kiedy wykonano dwukrotny oprysk na zboża środkiem chwastobójczym o nazwie Glean 75 WG na obszarze 50ha oraz jednokrotny oprysk odżywką — mieszaniną siarczanu magnezu z mocznikiem na obszarze 50ha oraz jednokrotny oprysk środkiem na kukurydzę na obszarze 50 ha. Trzeci etap oprysków przeprowadzono jesienią 2011 r. Opryskano rzepak na obszarze 3,5ha środkiem o nazwie Butian start oraz wykonano jednokrotny oprysk na zboża środkiem chwastobójczym o nazwie Glean 75 WG na obszarze 50ha oraz jednokrotny oprysk odżywką mieszaniną siarczanu magnezu z mocznikiem na obszarze 50ha. Pozostałe dane zużycia rzeczywistych mediów eksploatacyjnych przedstawiono w tabeli 5.4 (na następnej stronie).

Około 30 min opryskuje się 2 ha ze zbiornika 600 litrowego. W tym czasie ciągnik zużywa 5 litrów oleju napędowego. Do zabiegów użyto następujących dawek środków ochrony roślin:

1) Glean 75 WG – 20 – 25 g/ha, 2) Legato Plus 600 S.C. – 0,75 l /ha,

3) siarczan magnezu — zalecana dawka nawozu 7,5 kg/ha w każdym oprysku, zalecane stężenie roztworu 2,5%; 300 litrów roztoru na 1 ha,

4) Butian start – 2,5 l/ ha,

5) mocznik – dawka nie była zmierzona.

Tabela 5.4. Eksploatacja rozpylaczy RSMM11003 w warunkach rzeczywistych w czasie 102 godzin i 45 minut

Rok Sezon

Ilość opryskanych

ha łącznie

Ilość godzin pracy rozpylaczy RSMM11003

Ilość zużytych środków ochrony roślin Ilość zużytej wody

Ilość zużytej ropy [l]

Glean 75 WG [kg]

Legato Plus 600 SC

[l]

Siarczan magnezu

[kg]

Mo-cznik

Butian start 2,5l/ha

Do rozpylenia

[l]

Do czyszczenia

[l]

Oprysk Czysz-czenie

2010 jesienny 15 7h 15’ 1h 0,002 3,75 37,5 — — 4500 2x600l = 1200 37,5

2011 wiosna 200 50h 4h 0,02 37,5 375 — — 60000 8x600l = 4800 500

2011 jesienny 150 37h 30’ 3h 0,02 37,5 375 — 8,75²⁸ 45000 2400 395

SUMA 365 94h 45’ 8h 0,042 78,75 753,75 — 8,75 109500 8400 932,5

28 Ilość rzeczywista dla opryskanych ha czyli 3,5ha x 2,5l=8,75

Rolnik A nie stosował się do zaleceń procedury badań i nie zwracał rozpylaczy do pomiarów po przepracowaniu przez rozpylacze 15 i 50 godzin. Rozpylacze typu RSMM11003 zostały zwrócone po 100 godzinach pracy na polu, a następnie zważone²⁹ i przebadane w laboratorium PIMR na opisanych wcześniej stanowiskach. Wyniki przedstawiono w tabeli 5.5 i na rysunkach 5.5 – 5.6. Ponadto zwrócone rozpylacze nie zostały oczyszczone. Na rozpylaczach pozostał osad zużywanych środków ochrony roślin, który przyczynia się do wzrostu mas rozpylaczy (tabela 5.5). Ze względu na złą instalację rozpylaczy w kołpakach na belce polowej, rozpylacze numer 5, 6 uległy uszkodzeniu mechanicznemu, a rozpylacz numer 24 mimo, iż został uszkodzony mechanicznie, to jednocześnie został wypchnięty przez działanie ciśnienia roboczego z kołpaków i trafił na pole. Dlatego też, na rysunku 5.6. różnica mas jest największa. Rozpylacze numer 5 i 6 nie zostały poddane badaniu zmiany natężenia wypływu, ze względu na nie znany czas ich uszkodzenia mechanicznego. Rozpylacze numer 8, 9, 21 w czasie pracy zostały wymienione, ich różnica mas jest mniejsza, przyczyna nie została podana przez rolnika A.

Największy przyrost masy po 100 godzinach nieprzerwanej pracy uzyskał rozpylacz z numerem 12.

Tabela 5.5. Zmiany masy w gramach i pomiar natężenia wypływu (wydatku jednostkowego) w l/min rozpylacza typu RSMM11003

Nr rozpylacza Masa [g] przed pracą

29Pomiar przeprowadzono na wadze RADWAG PS1000/Y. Zakres pomiarowy max=1000g, min= 0,02g, T=-1000g, e=0,01g, d=0,001g.

wartości podanej przez producenta”. Skoro dla badanych rozpylaczy RSMM11003 wartość nominalna podana przez producenta to 1,2 l/min, a wartość natężenia wypływu osiągająca wartości graniczne od 1,08 do 1,32 l/min rozpylacze są zdolne do pracy.

W przypadku przebadanych rozpylaczy RSMM11003, rozpylacze z numerami 4, 7 nie spełniają wymagań normy. Rozpylacz z numerem 7 został zużyty, a wynik rozpylacza z numerem 4 jaki uzyskano jest spowodowany zatkaniem otworu przelotowego przez kamyk, co miało miejsce w tym badaniu, a uzyskana wartość natężenia wypływu jest wartością pokazową.

Rys. 5.5. Różnica mas rozpylaczy typu RSMM11003 po 100 godzinach pracy na polu bez uprzedniego umycia rozpylaczy do badań.

Z rezultatów zaprezentowanych na rysunku 5.6 wynika, iż na belce polowej wyniki dla rozpylacza z numerem 9 znacznie odbiegają od wyników wartości średnic kropel Dv50,

Dv₉₀,Dv₄₃. Wartość natężenia wypływu jest równa 1,2 l/min.

Rys. 5.6. Średnia ważona rozkładu widma kropel rozpylacza RSMM11003 po 100 godzinach pracy na polu

Rozpylacz płaskostrumieniowy XR11003VP

Badania eksploatacyjne rozpylacza typu XR11003VP zostały przeprowadzone u innego rolnika (rolnik B) na wiosnę 2012 r. Badanie zużycia zostało przeprowadzone do czasu 50 godzin w warunkach rzeczywistych. Rolnik dysponował opryskiwaczem o pojemności zbiornika 1300 l, którego belka polowa rozkładała się na 21 m (łącznie 42 sztuki rozpylaczy). Jeden zbiornik rozpyla środek ochrony roślin w czasie 10 godzin.

W 5 godzin rozpylona jest ciecz na powierzchnię 10 ha. Ciągnik w czasie oprysku zużywa 4 litrów oleju napędowego na 1 ha. Do badań rolnik użyczał 9 sztuki rozpylaczy typu XR11003VP fabrycznie nowych, a pozostałe rozpylacze tego samego typu pracowały już wcześniej. Przed rozpoczęciem zabiegów rozpylacze były przebadane. Po 15 godzinach i 50 godzinach rolnik B wyjmował 3 sztuki rozpylacza i przekazywał do badania.

W czasie badań wykonał 3 zabiegi. W kwietniu 2012 r. rolnik B rozpylał środek chwastobójczy trójskładnikowy w formie koncentratu do sporządzenia emulsji wodnej w dawce 1 l/ha o nazwie Betanal Elite 274 EC na buraka, na obszarze 20 ha. W maju tego samego roku zastosował dwie substancje o nazwie Zeagran 340 SE i Trophy 768 EC.

Pierwszy środek ochrony roślin posiada dwie substancje aktywne bromoksynil (90 g w jednym litrze środka) i terbutylazyne (250 g w 1 litrze środka) wzajemnie się uzupełniające mechanizmem działania. Środek występuje w formie zawiesino-emulsji w dawce 1,6 l/ha, stosuje się go dolistnie do jednorocznych chwastów dwuliściennych w uprawie kukurydzy. Drugi środek — Trophy 768 EC — jest mieszaniną substancji biologicznie czynnych: acetochlor (związek z grupy chloroacetoanilidów) 768 g oraz dichloromidu (seifner z grupy chloroamidów) 128 g w 1 l środka. Może być stosowany doglebowo również do jednorocznych chwastów jedno- i dwuliściennych w uprawie kukurydzy w formie koncentratu do sporządzania emulsji wodnej. Zalecane dawki 2-2,5 l/ha do badań zastosowano dawkę 2 l/ha [85]. Pozostałe dane zużycia rzeczywistych mediów eksploatacyjnych przedstawiono w tabeli 5.6.

Tabela 5.6. Eksploatacja rozpylaczy XR11003VP w warunkach rzeczywistych w czasie 50 godzin

Rok Sezon Ilość opryskanych ha łącznie

Ilość godzin pracy rozpylaczy

XR11003VP

Ilość zużytych środków

ochrony roślin Ilość zużytej wody

Ilość zużytej ropy [l]

Betanal Elite 274 EC [l] Zeagran 340 SE [l] Trophy 768 EC [l] Do rozpylenia [l] Do czyszczenia [l]

Oprysk Czyszczenie

2012 Wiosna 20 10h 1h 20 — — 1300 1300 100

2012 Wiosna 40 20h 1,5h — 64 — 2*1300

= 2600 1300 200

2012 Wiosna 40 20h 1,5h — — 80 2*1300

= 2600 1300 200

SUMA 100 50 4 20 64 80 6500 3900 500