Wnioski podsumowujące badania

W wyniku przeprowadzonych analiz ekobilansowych (podrozdziały 6.2, 6.3 i załącznik 9) określono poziom oddziaływań środowiskowych zidentyfikowanych w całym życiu rozpylaczy płaskostrumieniowych oraz w etapach cyklu życia:

produkcyjnym, eksploatacyjnym i likwidacji. W ramach procesu likwidacji uwzględniono i opisano proces zagospodarowania odpadów. Analizy zrealizowano według algorytmu realizacji celów rozprawy (rys.5.1.). Wszystkie opisane wyniki odnoszą się do:

1) przyjętej jednostki funkcjonalnej — praca rozpylaczy płaskostrumieniowych przez sto godzin,

2) oddziaływań osiągniętych przez rozpylacze, które osiągnęły graniczne parametry zużycia,

3) oddziaływań osiąganych przez rozpylacze, które mogą pracować dłużej niż sto godzin (szczegółową analizę i wyniki umieszczono w załączniku 9),

Wyniki te zostały wyrażone w punktach środowiskowych, które jednoznacznie określają poziom oddziaływań analizowanych rozpylaczy płaskostrumieniowych na środowisko, umożliwiając tym samym dokonanie porównań, celem wskazania procesów mniej lub bardziej przyjaznych środowisku.

Na podstawie przeprowadzonej analizy ekobilansowej rozpylaczy w odniesieniu do jednostki funkcjonalnej stwierdzono, że:

1) W czasie całego życia rozpylaczy płaskostrumieniowych rozpylacz AZMM11003 generuje największy poziom szkód środowiskowych (1234,927 Pkt). W odniesieniu do rozpylacza AZMM11003 ponad 96% mniejszy poziom oddziaływań generują rozpylacze wykonane z POM (RSMM11003, XR11003VP) oraz POM i stali AI11003VS, ponad 71% mniejszy poziom oddziaływań generuje rozpylacz wykonany z POM i ceramiki XR11003VK oraz wykonane tylko z POM zużyte na polu XR11003VP, RSMM11003, o 65,59% mniejszy poziom generuje rozpylacz wykonany z POM rozpylacz EZMM11003, o 43,72% mniejszy poziom generuje rozpylacz zbudowany z UHMWPE rozpylacz AIXR11003, o 59,70% mniejszy poziom oddziaływań wywołuje w całym swoim życiu rozpylacz XR11003VS, o dziesięć procent mniejszy poziom generuje rozpylacz DG11003VS oraz ponad 41% mniejszy poziom generują rozpylacze 11003, XR11003VB.

2) W czasie całego życia rozpylaczy płaskostrumieniowych poziom sumarycznych szkód środowiskowych osiąga średnio 42,59% w kategorii zdrowie ludzkie, 18,60%

w kategorii stan ekosystemu, a 38,80% w kategorii wyczerpywanie się zasobów (rysunek 6.4).

3) W cyklu życia rozpylaczy płaskostrumieniowych w ujęciu kategorii szkód zdrowie ludzkie, średnio aż 78,94% oddziaływań wywołanych jest przez emisją substancji nieorganicznych wywołujących choroby układu oddechowego, średnio 11,02%

oddziaływań generowanych jest czynnikami związanymi ze zmianą klimatu, a średnio 9,71% oddziaływań generują emisje substancji rakotwórczych. Źródłem tych oddziaływań są głównie pobierane i przetwarzane surowce na cele produkcji energii elektrycznej, a także rozpylanie środków ochrony roślin przez urządzenia.

4) W cyklu życia rozpylaczy płaskostrumieniowych w ujęciu kategorii szkód stan ekosystemu średnio 64,58% oddziaływań generowanych jest przez kategorię wpływu skażenie środowiska substancjami toksycznymi, średnio 18,95% oddziaływań generowane jest w kategorii wpływu zakwaszenie i eutrofizacja, a średnio 16,47%

w kategorii wpływu wykorzystanie terenu. Przyczyną skażenia środowiska jest

niepożądany efekt działania substancji chemicznych, głównie pestycydów, fungicydów⁴¹, insektycydów⁴², herbicydów⁴³ w czasie pracy urządzeń (rozpylaczy płaskostrumieniowych) w czasie ich eksploatacji. Ponadto upatruje się przyczynę szkodliwych oddziaływań w działaniu owych środków ochrony roślin na samo urządzenie poprzez zachodzący w czasie eksploatacji proces absorpcji frakcji cieczy przez dane urządzenia w czasie przepływu cieczy.

5) Sumaryczny poziom oddziaływań środowiskowych w życiu rozpylaczy płaskostrumieniowych w ujęciu kategorii szkód wyczerpywanie się zasobów w ujęciu kategorii wpływu dominuje kategoria wydobycie paliw kopalnych, w ramach której, aż jest generowanych 87,83% generowanych jest oddziaływań, a tylko 12,17%

oddziaływań jest związanych z wydobyciem minerałów.

6) Dominującym etapem pod względem szkodliwości dla środowiska w życiu rozpylaczy jest etap eksploatacji, który generuje średnio 99,90% wszystkich szkód środowiskowych. Etapy produkcji i likwidacji powodują łącznie średnio 0,10% szkód środowiskowych. Przyczyną są wysokie wartości obciążeń środowiskowych związanych z realizacją procesu rozpylania środków ochrony roślin.

7) Nieuwzględnianie zabiegu aplikacji środków ochrony roślin w czasie procesu eksploatacji powoduje, iż etap produkcji jest najbardziej szkodliwym dla rozpylaczy wykonanych z POM i stali, natomiast dla pozostałych typów rozpylaczy nadal proces eksploatacji jest szczególnie szkodliwym (rysunek 6.50).

0,747 0,107 0,010-0,002 0,300 0,1280,030-0,005 4,546 0,2170,119-0,030 3,213 1,199 1,1020,003 0,109 0,143 0,046-0,026 0,015 0,105 0,0080,00009 0,054 0,243 0,0280,00034 0,009 0,011 0,002-0,0004 0,006 0,099 0,0010,00002 0,010 0,105 0,0070,00004 0,0002 0,010 0,00003 0,000003 0,002 0,098 0,0003 0,000 0,0005 0,0100,0003 0,000003 0,005 0,1000,003 0,000 -0,250 Produkcja Eksploatacja Likwidacja Zagospodarowanie odpoadów

Rys. 6.50. Poziom oddziaływań środowiskowych generowanych przez rozpylacze płaskostrumieniowe w etapach cyklu ich życia (nie brano pod uwagę zabiegu aplikacji środka ochrony roślin w czasie eksploatacji) wraz z modelowym procesem zagospodarowania odpadów dla analizy rozpylaczy w odniesieniu do jednostki funkcjonalnej

8) W etapie produkcji dominującą kategorią oddziaływań środowiskowych w ujęciu kategorii szkód jest kategoria wyczerpywanie się zasobów generująca średnio 57,40 %

41 Fungicydy z j. łac. fungus znaczy grzyb + credo, „w pochodnych (co)cido = zabijam”. W chemii rozumiane jako „ środki chemiczne stosowane do zwalczania grzybów pasożytniczych powodujących choroby roślin, niszczenie drewna, tkanin, itd.”[73]

42 Insektycydy z j. łac. insectum znaczy owad w pochodnych (co)cido = zabijam”, W chemii środek owadobójczy.[73]

43 Herbicydy „j. łac. herba znaczy trawa, ziele + caedo w pochodnych (co)cido = zabijam; substancje chemiczne do niszczenia chwastów”.[73]

szkód środowiskowych przez jeden rozpylacz. Jednakże rozpylacze wykonane z elementu POM i stalowego średnio 49,36 % oddziałują w kategorii szkód zdrowie ludzkie, a średnio 46,81 % w kategorii wyczerpywanie się zasobów przez jeden rozpylacz. Najmniejsze szkody u wszystkich rozpylaczy odnotowano w ujęciu kategorii szkód stan ekosystemu średnio 3,23 %. Przyczyną widocznych różnic między kategoriami szkód i rozpylaczami jest ilość wraz z rodzajem stosowanych zabiegów technologicznych (rysunek 5.3.) oraz maszyn w czasie produkcji.

9) W ramach kategorii szkód zdrowie ludzkie w etapie produkcji największy sumaryczny poziom oddziaływań dotyczy kategorii wpływu emisja nieorganicznych substancji wywołujących choroby układu oddechowego (średnio 68,45%).

10) W ramach kategorii szkód stan ekosystemu w etapie produkcji dominujący sumaryczny poziom oddziaływań generuje kategoria wpływu zakwaszenie i eutrofizacja (średnio 58,84%). Jest to ponad dwukrotnie większy poziom od pozostałych kategorii wpływu (skażenie substancjami toksycznymi — średnio 19,93%, wykorzystanie terenu — średnio 21,24%).

11) W etapie produkcji główne szkody środowiskowe dotyczą poboru energii elektrycznej (produkowanej w Polsce) niezbędnej do przeprowadzenia procesów produkcyjnych na jedną sztukę (wyrobu) rozpylacza (rysunek 6.8). Ponad 97% oddziaływań z tym związanych występuje w przypadku rozpylacza XR11003VS, ponad 89% rozpylacza DG11003VS, ponad 81% — AI11003VS, ponad 79% — XR11003VP, 74% — XR11003VK, 65% — XR11003VB, 55% — AIXR11003, 44% — EZMM11003, 43%

— AZMM11003, 40% — RSMM11003, 26% — DG11003VP.

12) W etapie produkcji sumaryczny poziom szkód środowiskowych jaki wywołuje rozpylacz 11003 jest wywołany przez pobór i przetwarzanie w zakładach przemysłowych węgla kamiennego oraz brunatnego, traktowanego jako nośnik energii, ponadto przetwarzanie ropy naftowej, a także zagospodarowanie popiołu powstałego z węgla kamiennego i brunatnego. Poziom szkód jaki rozpylacz 11003 generuje pobierając energię elektryczną (produkowaną w Polsce) to tylko 0,014%

w odniesieniu do oddziaływania całego sumarycznego poziomu szkód środowiskowych rozpylacza w etapie produkcji (natomiast biorąc pod uwagę sumę energii produkowaną na całym świecie na potrzeby produkcji tego konkretnego rozpylacza powoduje wzrost poziomu szkodliwego oddziaływań do 0,099%). Ponadto poziom szkód generowany jest przez transport poszczególnych surowców z miejsc wydobycia do przedsiębiorstw produkcyjnych. Ponadto sam materiał GX12CR14(CA15), z którego jest wykonany w całości omawiany rozpylacz płaskostrumieniowy wpływa na środowisko w wymiarze 0,58% (0,004 Pkt środowiskowego), w odniesieniu do oddziaływania całego rozpylacza płaskostrumieniowego w etapie produkcji.

13) W etapie produkcji rozpylaczy płaskostrumieniowych w zależności od liczby i rodzaju zabiegów technologicznych przetwarzany materiał w różnym stopniu oddziałuje na środowisko (tabela 6.4). Największe oddziaływanie generują rozpylacze wykonane z jednego materiału, najmniejsze oddziaływanie generowane są przez rozpylacze wykonane ze stali oraz POM.

Tabela 6.4. Procentowy udział oddziaływań środowiskowych generowanych w czasie przetwarzania materiału w etapie produkcji

Nazwa

14) W etapie eksploatacji nie uwzględniając oddziaływania zabiegu aplikacji środków ochrony roślin, najwyższe oddziaływania generuje rozpylacz XR11003VB — 1,199 Pkt (rysunek 6.11), biorąc pod uwagę zabieg aplikacji środków ochrony roślin — rozpylacz AZMM11003 — 1234,845 Pkt (rysunek 6.13).

15) W etapie eksploatacji największe szkody środowiskowe generują rozpylacze płaskostrumieniowe w kategorii szkód zdrowie ludzkie — średnio 42%, mniejsze szkody zaobserwowano w kategorii szkód wyczerpywanie się zasobów — średnio 38%, a najmniejsze w kategorii stan ekosystemu — średnio 18%.

16) Zabieg aplikacji środków ochrony roślin w etapie eksploatacji generuje 99.99%

wszystkich oddziaływań tego etapu.

17) Porównując poziom oddziaływań środowiskowych rozpylaczy płaskostrumieniowych w ujęciu kategorii szkód, bez uwzględnienia zabiegu aplikacji środków ochrony roślin (rysunek 6.12) z poziomem oddziaływań środowiskowych zabiegu aplikacji środków ochrony roślin (rysunek 6.13) w etapie eksploatacji dostrzeżono, iż dominującą kategorią szkód w obu przypadkach jest stan ekosystemu (bez uwzględnienia zabiegu aplikacji oddziaływanie jest na średnim poziomie 5,98%, a z jego uwzględnieniem 18,62%). W przypadku pozostałych kategorii szkód zmieniają one pozycje w hierarchii szkodliwości. Gdy uwzględniony zostanie zabieg aplikacji środków ochrony roślin największe oddziaływania środowiskowe generowane są w ujęciu kategorii szkód zdrowie ludzkie (średnio 42,57%), a najmniejsze oddziaływanie w ujęciu kategorii szkód wyczerpywanie się zasobów (średnio 38,77%). Gdy nie uwzględnia się zabiegu aplikacji środków ochrony roślin wówczas w ujęciu kategorii szkód wyczerpywanie się zasobów generuje średnio 57,07% szkodliwych oddziaływań, w ujęciu kategorii zdrowie ludzkie — średnio 36,41%.

18) W ramach kategorii zdrowie ludzkie w etapie eksploatacji (rysunek 6.16) dominują kategorie wpływu: emisja substancji nieorganicznych wywołujące choroby układu oddechowego — średnio 79% (średnio 153,644 Pkt), emisje związane ze zmianą klimatu — średnio 11% (średnio 21,426 Pkt) oraz emisja substancji rakotwórczych — średnio 10% (średnio 18,881 Pkt).

19) W ramach kategorii szkód stan ekosystemu w etapie eksploatacji (rysunek 6.16) dominującą kategorią wpływu jest skażenie środowiska substancjami toksycznymi — średnio 65% całkowitego oddziaływania w ujęciu kategorii szkody stan ekosystemu (średnio 148,563 Pkt). Mniejsze szkody środowiskowe generują pozostałe kategorie (średnio 81,413 Pkt kategoria wpływu zakwaszenie i eutrofizacja — 19%, a średnio 16,79 Pkt kategoria wpływu wykorzystanie terenu — 16%). Przyczyną tych oddziaływań jest działanie rozpylanych środków ochrony roślin.

20) W etapie eksploatacji na drugim miejscu po zabiegu aplikacji środków ochrony roślin generowane są szkody przez proces przekształcania oleju napędowego w energię elektryczną (średnio 0,040% w odniesieniu do szkód generowanych w całym etapie eksploatacji, rysunek 6.14). Ponadto proces ten szczególnie szkodzi w ujęciu kategorii szkód wyczerpywanie się zasobów — średnio 0,047 Pkt, mniejszy poziom szkód generowany jest w ramach kategorii szkód zdrowie ludzkie — średnio 0,034 Pkt.

Najmniejsze szkody w ujęciu kategorii szkód odnotowano w kategorii stan ekosystemu

— średnio 0,007 Pkt (rysunek 6.51.)

0,107 0,098 0,128 0,098 0,217 0,098 1,199 0,098 0,143 0,098 0,105 0,098 0,243 0,216 0,011 0,010 0,099 0,098 0,105 0,098 0,010 0,010 0,098 0,098 0,010 0,010 0,100 0,098

0,000 Całkowite oddziaływanie rozpylacza bez uwzględnienia zabiegu aplikacji środków ochrony roślin Oddziaływanie energii elektrycznej pochodząca z przetworzonego oleju napędowego

Rys. 6.51. Oddziaływanie energii elektrycznej pochodzącej z przetworzonego oleju napędowego w czasie pracy ciągnika w etapie eksploatacji

21) Porównując życie rozpylaczy płaskostrumieniowych XR11003VP, RSMM11003 (rysunki 6.11 - 6.16, 6.51), które pracowały na polu z rozpylaczami XR11003VP, RSMM11003 zużytymi w laboratorium, to różnice w wywołanych szkodach środowiskowych jest dziesięciokrotne. Różnica oddziaływania między rozpylaczami zużytymi w laboratorium XR11003VP z RSMM11003 równa się 0,56% (1,89 Pkt).

Różnica oddziaływań między tymi samymi rozpylaczami zużytymi na polu równa się 0,81% (2,75 Pkt). Różnica oddziaływań między rozpylaczami płaskostrumieniowymi typu XR11003VP zużyte na polu i w laboratorium równa się 89,70% (303,66 Pkt), a w przypadku rozpylacza typu RSMM11003 91,07 % (308,32 Pkt).

22) Proces likwidacji jednej sztuki rozpylacza realizowany zgodnie z przyjętymi założeniami szkodzą środowisku na poziomie od 0,000029 do 1,10185 Pkt.

23) W etapie likwidacji średnio 2,55% sumarycznego poziomu szkód środowiskowych generują badane rozpylacze w kategorii szkód stan ekosystemu, średnio 15,20%

w kategorii szkód zdrowie ludzkie, aż 82,25% w kategorii szkód wyczerpywanie zasobów.

24) W procesie likwidacji rozpylaczy płaskostrumieniowych w odniesieniu do sumarycznego poziomu szkód środowiskowych generowanych w ramach kategorii szkód (rysunek 6.18) szczególnie szkodliwa jest kategoria wyczerpywanie się zasobów (średnio 0,068 Pkt) w ujęciu kategorii wpływu wydobycie minerałów (średnio 0,043 Pkt) ze względu na odzyskiwanie miedzi, a oddziaływania w ramach kategorii pływu wydobycie paliw kopalnych wykazują poziom o połowę mniejszy (średnio 0,0244 Pkt).

Ponadto w ujęciu kategorii szkód zdrowie ludzkie (średnio 0,039 Pkt) największy poziom sumarycznych oddziaływań występuje w ujęciu kategorii wpływu emisji substancji nieorganicznych wywołujących choroby układu oddechowego (średnio 0,0372 Pkt).

25) W odniesieniu do realizowanych procesów w etapie likwidacji, źródłem szkód środowiskowych są przetwarzane materiały (POM, UHMWPE, stal, ceramika, miedź) generując poziom w granicach od 0,000026 do 1,0106 Pkt, co odzwierciedla granice (od 44,07% do 99,45% oddziaływań całego rozpylacza w tym etapie).

26) W etapie likwidacji główne szkody środowiskowe powodowane są w procesie przetwarzania materiałów (rysunek 6.19 i 6.52) i w czasie pobierania energii elektrycznej do przeprowadzenia poszczególnych zabiegów technologicznych w procesie likwidacji, zwłaszcza rozpylaczy wykonanych z miedzi i stali (rysunek 6.20).

0,010 0,004 0,0300,022 0,119 0,073 1,102 1,011 0,046 0,045 0,008 0,008 0,028 0,028 0,002 0,001 0,001 0,001 0,007 0,007 0,00003 0,00003 0,00027 0,00026

0,000 Całkowite oddziaływanie wszystkich procesów Suma materiałów: POM,UHMWPE, GX12Cr14(CA15) I, miedzi, ceramiki

Rys. 6.52. Poziom oddziaływań środowiskowych generowanych przez materiał w całym rozpylaczu w etapie likwidacji

27) W procesie likwidacji rozpylaczy płaskostrumieniowych w odniesieniu do sumarycznego poziomu szkód środowiskowych generowanych w ramach kategorii szkód szczególnie szkodliwa jest kategoria szkód wyczerpywanie się zasobów (w granicach od 0,000027 do 0,6189 Pkt), zwłaszcza kategoria wpływu wyczerpywanie paliw kopalnych (w granicach od 0,000027 do 0,1089 Pkt) dla rozpylaczy wykonanych ze stali, POM, UHMWPE, wyjątkiem jest dominacja kategorii wpływu wyczerpywanie minerałów dla rozpylacza wykonanego częściowo z miedzi XR11003VB (0,510 Pkt).

28) W procesie zagospodarowania rozpylaczy wycofanych z eksploatacji największe korzyści środowiskowe generowane są przez rozpylacze wykonane ze stali i POM oraz UHMWPE (w granicach od - 0,030 do - 0,003 Pkt; rysunek 6.22).

29) W odniesieniu do realizowanych procesów zagospodarowania rozpylaczy płaskostrumieniowych źródłem największych korzyści jest proces tworzenia arkuszy ze stali z przetworzonego materiału, a źródłem szkód jest proces związany z poborem energii elektrycznej wykorzystanej do przeprowadzenia procesów recyklingu (rysunek 6.24).

Na podstawie przeprowadzonej analizy ekobilansowej rozpylaczy osiągających graniczne parametry zużycia stwierdzono, że:

1) W czasie całego życia rozpylaczy płaskostrumieniowych rozpylacze standardowe XR11003VS (22,39 Pkt) i XR11003VB (27,33 Pkt) generują najmniejszy poziom szkód środowiskowych w całym życiu. Ponad dwukrotnie większy poziom szkód środowiskowych generuje rozpylacz AIXR11003 wykonany z UHMWPE (60,47 Pkt), ponad trzykrotnie większy poziom generuje rozpylacz zbudowany ze stali 11003 (81,80 Pkt). Największy szkodliwy poziom oddziaływań środowiskowych wywołuje rozpylacz eżektorowy EZMM11003 (289,48 Pkt).

2) W czasie całego życia rozpylaczy płaskostrumieniowych, w ramach sumarycznych szkód środowiskowych największy poziom oddziaływań — średnio 43% w kategorii zdrowie ludzkie, 19% — występuje w kategorii stan ekosystemu, a 39% — występuje w kategorii wyczerpywanie zasobów (rysunek 6.27).

3) W całym cyklu życia rozpylaczy płaskostrumieniowych w ujęciu kategorii szkód zdrowie ludzkie, aż 79% oddziaływań generowanych jest przez emisję substancji nieorganicznych wywołujących choroby układu oddechowego, 11% generuje kategoria wpływu emisja substancji rakotwórczych, a 10% generuje kategoria wpływu zmiana klimatu (rys. 6.28). Źródłem tych oddziaływań są głównie pobierane i przetwarzane surowce na cele produkcji energii elektrycznej, a także rozpylanie środków ochrony roślin w czasie eksploatacji urządzeń.

4) Sumaryczny poziom szkód środowiskowych generowanych w kategorii wpływu skażenie substancjami toksycznymi jest ponad trzykrotnie większy od wpływów generowanych w kategoriach wpływu wykorzystanie terenu, a także w kategorii wpływu zakwaszenie i eutrofizacja. Przyczyną tego faktu jest absorpcja frakcji środków ochrony roślin w czasie pracy urządzeń.

5) Dominującym etapem pod względem szkodliwości na środowisko w całym cyklu życia jest etap eksploatacji, który generuje średnio 99,9% wszystkich szkód środowiskowych w cyklu życia. Etapy produkcji i likwidacji powodują łącznie średnio 0,1% szkód środowiskowych. Przyczyną jest działanie zabiegu aplikacji środków ochrony roślin w czasie pracy urządzenia.

6) Nie uwzględnienie zabiegu aplikacji środków ochrony roślin w czasie procesu eksploatacji, czyni najbardziej szkodliwym etap produkcji (rysunek 6.53; dla rozpylaczy zawierających element metalowy). Mimo nieuwzględniania zabiegu aplikacji środka ochrony roślin dla rozpylaczy wykonanych z POM oraz UHMWPE etap eksploatacji jest najbardziej szkodliwy.

0,084 0,012 0,001 0,078 0,033 0,008 0,205 0,010 0,005 0,123 0,046 0,042 0,009 0,012 0,004 0,010 0,072 0,005 0,006 0,027 0,003

0,000 0,050 0,100 0,150 0,200 0,250

Punkt środowiskowy [Pkt]

11003 DG11003VS XR1103VS XR11003VB AIXR11003 EZMM11003 AZMM11003

Produkcja Eksploatacja Likwidacja

Rys. 6.53. Poziom oddziaływań środowiskowych w etapach cyklu życia bez uwzględnienia zabiegu aplikacji środków ochrony roślin

7) W etapie produkcji dominującą kategorią oddziaływań środowiskowych dla rozpylaczy płaskostrumieniowych wykonanych z elementów: stalowego i POM jest kategoria szkód zdrowie ludzkie, generująca średnio 50% szkód środowiskowych przez jeden rozpylacz. Dla rozpylaczy płaskostrumieniowych wykonanych z jednego materiału dominującą kategorią szkód jest wyczerpywanie się zasobów, generująca średnio 65%

szkód środowiskowych przez jeden rozpylacz. Najmniejsze szkody dla środowiska generowane są w ramach kategorii szkody stan ekosystemu średnio 3,39%. Widoczne różnice między kategoriami szkód i rozpylaczami są wynikiem zastosowania różnej ilości zabiegów technologicznych (rysunek 5.3) oraz maszyn w czasie produkcji. Prace związane z obróbką skrawaniem, tzn. obsługa maszyn, w których działają elementy ruchome narażają ludzkie życie na niebezpieczeństwo znacznie częściej, niż prace przy obsłudze wtryskarki, o czym już wcześniej wspominano.

8) W ramach kategorii szkód zdrowie ludzkie w etapie produkcji największy poziom oddziaływań związany jest z kategorią wpływu emisją nieorganicznych substancji wywołujących choroby układu oddechowego (średnio 69%).

9) W ramach kategorii szkód stan ekosystemu w etapie produkcji dominujący sumaryczny poziom oddziaływań generuje kategoria zakwaszenie i eutrofizacja (średnio 59%). Jest on ponad dwukrotnie większy od poziomu pozostałych kategorii wpływu (skażenie substancjami toksycznymi — średnio 19,99%, wykorzystanie terenu — 20,64%) 10) W etapie produkcji główne szkody środowiskowe związane są z poborem energii

elektrycznej niezbędnej do przeprowadzenia procesu produkcji. Rozpylacze DG11003VS, XR11003VS generują średnio ponad 93% całkowitego sumarycznego poziomu oddziaływań w procesie produkcji, rozpylacz XR11003VB — 65%, rozpylacz AIXR11003 — 55%, a rozpylacze wykonane z POM: EZMM11003, AZMM11003 generują średnio 44%

11) W etapie produkcji sumaryczny poziom szkód środowiskowych jaki wywołuje rozpylacz 11003 jest wywołany przez pobór i przetworzenie w zakładach przemysłowych węgla kamiennego oraz brunatnego, a także zagospodarowanie popiołu powstałego z węgla kamiennego oraz brunatnego traktowanego jako nośnik energii. Poziom szkód jaki rozpylacz 11003 generuje pobierając energię elektryczną to tylko 0,01% w stosunku do całkowitego sumarycznego poziomu szkód

środowiskowych w procesie jego produkcji. Ponadto sam materiał GX12CR14, z którego jest całkowicie wyprodukowany rozpylacz 11003 wpływa na środowisko tylko na poziomie 0,58 % (0,000488 Pkt środowiskowego) w stosunku do całkowitego poziomu oddziaływań w opisywanym procesie.

12) W procesie eksploatacyjnym największe szkody środowiskowe generują rozpylacze płaskostrumieniowe w kategorii szkód zdrowie ludzkie — średnio 42,58%, mniejsze szkody odnotowuje się w kategorii szkód wyczerpywanie się zasobów — 38,79%, a najmniejsze w kategorii szkód stan ekosystemu — 18,62% (rysunek 6.37).

13) W ramach kategorii zdrowie ludzkie w etapie eksploatacji (rysunek 6.38) dominującą kategorią pod względem ilości generowanych oddziaływań jest kategoria wpływu emisja substancji nieorganicznych wywołujących choroby układu oddechowego średnio 78,95% (tj. średnio 37,44 Pkt). Kolejną szkodliwą kategorią wpływu jest zmiana klimatu generująca średnio 11,01% (tj. średnio 5,22 Pkt) oddziaływań oraz kategoria wpływu emisja substancji rakotwórczych generująca średnio 9,70 % (tj.

średnio 4,60 Pkt).

14) W ramach kategorii szkód stan ekosystemu w etapie eksploatacji (rysunek 6.38) dominującą kategorią wpływu jest skażenie substancjami toksycznymi generuje ona średnio 64,59% całkowitego oddziaływania w kategorii szkody stan ekosystemu, a przyczyną skażenia jest działanie chemicznych środków ochrony roślin, które przepływają przez rozpylacz w czasie jego pracy. Oddziaływanie tej kategorii wpływu jest trzykrotnie większe od porównywanych kategorii wpływu (zakwaszenie i eutrofizacja — średnio 18,94%, wykorzystanie terenu — średnio 16,46%).

15) W etapie eksploatacji, nie biorąc pod uwagę zabiegu aplikacji środków ochrony roślin kolejnym dominującym procesem oddziałującym na środowisko jest proces przekształcania oleju napędowego na energię elektryczną w każdej z analizowanych kategorii szkód (rysunki 6.39, 6.40, 6.41). Suma oddziaływań w poszczególnych kategoriach szkód tego procesu osiąga poziom 90,92% dla rozpylacza 11003, 76,58%

dla rozpylacza DG11003VS, 45,23% — XR11003VS, 68,21% — AIXR11003, 92,75% — EZMM11003, 88,61% — AZMM11003. Rozpylacz XR11003VB najmniej oddziałuje na środowisko pobierając energię elektryczną (8,18%).

16) Proces likwidacji jednej sztuki rozpylacza realizowany zgodnie z przyjętymi założeniami szkodzi środowisku osiągając poziom w granicach od 0,001 do 0,042 Pkt.

17) W odniesieniu do realizowanych procesów w etapie likwidacji źródłem szkód środowiskowych są przetwarzane materiały (POM, stal, miedź, UHMWPE, ceramika), które generują oddziaływania na poziomie od 0,0005 do 0,0388 Pkt, (od 44,07% do 99,45% oddziaływań całego rozpylacza w tym etapie).

18) W procesie likwidacji rozpylaczy płaskostrumieniowych w odniesieniu do sumarycznego poziomu szkód środowiskowych generowanych w ramach kategorii szkód szczególnie szkodliwa jest kategoria wyczerpywanie się zasobów, zwłaszcza w kategorii wpływu wydobycie paliw kopalnych (od 0,000448 do 0,006 Pkt) dla rozpylaczy wykonanych ze stali, POM, UHMWPE. Wyjątkiem jest rozpylacz XR11003VB, który posiadając element z miedzi szczególnie oddziałuje w kategorii wydobycie minerałów (0,019 Pkt), co czyni poziom oddziaływań w tej kategorii o ponad sześciokrotnie większy w porównaniu do kategorii wpływu wydobycie paliw kopalnych dla tego samego rozpylacza i pozostałych analizowanych rozpylaczy również.

19) W etapie likwidacji główne szkody środowiskowe powodowane są przetwarzaniem materiałów (rysunek 6.44) i poborem energii elektrycznej do przeprowadzenia poszczególnych zabiegów technologicznych w procesie likwidacji zwłaszcza rozpylaczy wykonanych z miedzi i stali (rysunki 6.45, 6.46)

20) W odniesieniu do realizowanych procesów zagospodarowania rozpylaczy źródłem największych korzyści jest proces tworzenia arkuszy ze stali z przetworzonego materiału, a źródłem szkód jest proces związany z poborem energii elektrycznej wykorzystywanej do przeprowadzenia procesów recyklingu (rysunki 6.47 i 6.49).

Na podstawie przeprowadzonej analizy ekobilansowej rozpylaczy mogących pracować ponad sto godzin stwierdzono (analiza i prezentacja wyników w załączniku 9), że:

1) W czasie cyklu życia rozpylaczy płaskostrumieniowych mogących pracować ponad sto godzin dominujący szkodliwy poziom oddziaływań środowiskowych wywołuje rozpylacz eżektorowy AI11003VS (441,34 Pkt). Mniejszy poziom szkód generują rozpylacze standardowe RSMM11003 (329,82 Pkt) i XR11003VP (338,53 Pkt).

2) W całym cyklu życia badanych rozpylaczy płaskostrumieniowych w kategorii szkód zdrowie ludzkie, aż 78,95% oddziaływań generowanych jest przez kategorię wpływu emisje substancji nieorganicznych wywołujących choroby układu oddechowego, 11%

generowanych oddziaływań dotyczy kategorii wpływu zmiana klimatu, a 9,70%

generują oddziaływania w kategorii wpływu emisja substancji rakotwórczych (rysunek Z9.3. w załączniku 9). Konsekwencją tych oddziaływań są głównie pobierane i przetwarzane surowce na cele produkcji energii elektrycznej, a także rozpylanie środków ochrony roślin w czasie eksploatacji urządzeń.

3) Sumaryczny poziom szkód środowiskowych generowanych w kategorii wpływu

3) Sumaryczny poziom szkód środowiskowych generowanych w kategorii wpływu