§
i-Narodzenie Zbawiciela.
Łukasz ewanielista zaświadcza, że kiedy August, cesarz
rzymski, nakazał spis powszechny ludności w królestwie Judz-
kiem ’); Marya Panna wraz z Józefem udała się do miasteczka
Betleem, w celu zapisania swego imienia, do tablic na ten cel
urządzonych. Tam z powodu mnogości ludu, do Betleem przyby łego nie znalazłszy miejsca w żadnej gospodzie, boska dziewica
w stajence, albo raczej w .jaskini za miastem, wydała na świat to boskie dziecię, które prorok mianował Ojcem przyszłego
wie-') Ewan. S. Łuk. roz. II. wier. 1. Stało się w oue dni, wyszedł dekret
ku, Księciem pokoju, Bogiem mocnym *), a uwinąwszy je w pie luszki, położyła w żłobie.
Tym sposobem wypełniły się słowa proroka Micheasza, mó wiącego: „I ty Betleem ziemio Judzka, z żadnej miary nie je steś najpodlejsze między książęty Judzkimi, albowiem z ciebie wymjdzie wódz, któryby rządził lud mój izraelski 2).‘f
Skoro się ukazał na ziemi Zbawiciel w ciele ludzkiem. na tychmiast aniołowie zstąpili z niebios i objawili wielką radość ja ką im sprawiło odkupienie całego rodu ludzkiego; wyśpiewując; Chwała na wysokości Bogu, a na ziemi pokój ludziom dobrej
woli 3). Za temi głosami radosnemi z wysokości, pasterze
żydowscy pilnujący trzody, pośpieszyli również do nowona
rodzonego Zbawiciela <). Wkrótce z odległego wschodu
przybyli mędrcy 5), a tak cała ludzkość, którą miał
od-) Proioctwo Izajasza, roz. IX, wier. 6. Albowiem maluczki narodził
się nam, i syn jest nam dany i stało się panowanie na ramieniu jego, i zwać będą, inne jego: Przedziwny, Radny, Bóg mocny, Ojciec przyszłego widnk Książę pokoju.
2) Proroc. Micheasza roz. V, wier. 2. ) Ewau. Św. Łukasza roz. II, wier. 14.
ł) Ewan. Św. Łukasza roz. II wier. 15. Pasterze mówili jeden do dru
giego, pójdźmy aż do Betleem a oglądajmy to słowo, które się stało, które
nam Pan pokazał. I przyszli kwapiąc się i naleźli Maryą i Józefa i niemo-
wlątko położone w żłobie.
5) Ewan. Św. Mateusza roz. II, wier. 11. „I wszedłszy w dom znaleźli
dziecię z Maryą matką jego i upadłszy pokłonili się jemu, a otworzywszy skarby swe ofiarowali mu dary: złoto, kadzidło i mirę. „Ktoby byli owi mędr
cy czyli magowie? z której części wschodu przybyli? niewiadomo. Zdaje się jednak, że to byli uczeni z kraju perskiego, oddający się naukom, a szcze gólniej astronomii. Imiona tych mędrców, mówi Sandius w swem dzie le: Historia familiae sacrae, nieznane były aż do dwónastego wieku, do czasów Fryderyka Barbarossy. W kollektaneach przypisywanych Bedzie, znajdują się wyszczególnione ich imiona: Melchior, Gaspar i Baltazar. Mel chior przedstawiony jako mąż stary, siwizną okryty z brodą. Gaspar jako
mło-ić Syn Boży, przedstawiała się przy jego żłobie. Dzieciątko obrzezane zostało podług prawa dnia ósmego po urodzeniu i na dano mu imię Jezus, jak to był przepowiedział anioł pański ’).
Jednak nie mała zachodzi trudność w oznaczeniu z pe wnością roku narodzenia Zbawiciela. Ireneusz i Tertulijan wskazują rok czterdziesty pierwszy Augusta, czyli 751 od zało żenia Rzymu, w którym się Chrystus narodził. Klemens Aleksan dryjski, Euzebijusz, Epifanijusz i Orozyusz, przyjmują rok czterdziesty drugi panowania tegoż cesarza. Dyomzy Mały (Exi- guus) swą gruntowną i pracowitą rachubą wskazuje rok 754 po założeniu Rzymu; późniejsze jednak poszukiwania ogolme przy
jęły rok 747 2). . . . .
Również nie ma pewności co do miesiąca i dnia.
Jedni utrzymują, że narodzenie Zbawiciela przypadło dnia szóstego Stycznia, ale to twierdzenie nie ma żadnśj podstawy. Inni naznaczają dzień dwudziesty piąty Grudnia i to zdanie jest powszechniejsze, bo się wspiera na ciągłem podaniu kosciołow, tak greckiego jako i łacińskiego, o którem świadczą Chryzostom, Ambroży, Augustyn, Hieronim i inni ojcowie 3). Inni nakoniec
dzionicc bez brody koloru miedzianego, Baltazar również z brodą. Stąd za pewne malarze brali wzory, przedstawiając jednego z tych magów koloru czai- niawego, drugich dwóch białych.
’) Jezus, dosłownie znaczy: Pomoc boska, Zbawienie, Zba wicieł. -) Podług powszechnie przyjętej rachuby, narodzenie Zbaw icielaprzy- padlo w r. 747 od założenia Rzymu, roku 39 panowania Augusta, 35 od ogłoszenia Heroda królem żydowskim. Konsulami byli na on czas:. C. An- tistius Veter i Decimus Laelius Balbus. Co do roku od stworzenia świata także wielka zachodzi różnica pomiędzy pisarzami. Ci co najmniej rachują, liczą 3740, ci zaś co najwięcej, podają 6984; najpowszechniejsza jest licz ba 4000.
3) Sandius historia familiae sacrae pag. 8. Jan Albert Fabrycyusz mówi, bibliographia antiąu: że nie ma żadnego miesiąca w loku, wy jąwszy Lipiec, w którymby niektórzy chrześcijanie, Bożego Narodzenia nie
naznaczali.
naznaczają miesiąc Wrzesień lub Październik, ale twierdzenia swego dowodami nie popierają. Co do życia publicznego Jezusa Chrystusa, zgodnie z ewanielistami przyjąć z pewnością możemy że ono trwało lat trzy, a śmierć Zbawiciela przypadła w trzydzie stym trzecim roku jego żywota J).
§ 2.
Lata młodości Jezusa Chrystusa.
Według świadectwa ewanielistów, oraz podania starożyt nych pisarzów żydowskich, Józef i Marya pragnąc uniknąć prze śladowań Heroda, schronili się ucieczką do Egiptu 2), i tam czas niejaki przebywali. Po śmierci dopiero tego króla, powrócili do ojczyzny, aby się wypełniły słowa proroka: z Egiptu wezwałem syna mojego 3). Że zaś następca Heroda, syn jego Archelausz etnarcha, również był okrutny, przeto Józef i Marya pominąw szy ziemię judzką, przybyli do miasta Nazaret w Galilei, pod rzą dy łagodniejszego Heroda Antypy. Od miasta Nazaret, Zbawi ciel Nazarejskim nazwany został 4).
Już promienie niebieskiej mądrości pokazały się w boskiem dziecięciu, w dwunastym roku jego życia; kiedy bowiem rodzice wzięli go z sobą do Jeruzalem, na obchód świąt wielkanocnych,
) Sam tylko Ireneusz utrzymuje, że Zbawiciel żył na ziemi lat 40. Irenaeus advers. haereses libr. 2 cap. 39. A guadragesimo aut quinquage- snno anno declinat jam (homo) in aetatem seniorem, quam habens dominus no ster docebat, sicut evangelium et omnes seniores testantur, qui in Asia apud Joannem discipulum domini convenerunt, id ipsum tradidisse eis Joan- nem: permansit autem cum eis usque ad Trajani tempora.
.a) Ewan. Ś. Mateusza roz. II wier. 19. Który wstawszy (Józef) wziął dziecię i matkę Jego w nocy i uszedł do Egiptu.
3) Proroctwo Ozeasza roz. XI wier. 1. 4) Ewan. Ś. Mateusza roz, II wier. 23.
i no skończeniu tychże do domu wracali, nie widząc go oko ło siebie, przybyli znowu do Jeruzalem i po trzech dniach, znale źli go w kościele siedzącego w pośrodku doktorów, i rozprawiają cego o rzeczach niebieskich ’). Od tego czasu mówi święta Ewa- nieliia że żył prywatnie będąc posłusznym swoim rodzicom, po mnażając się w mądrości i łasce u Boga i u ludzi 2). Starożytne podanie twierdzi, że pomagał Józefowi w trudach około jego pra cowitego rzemiosła 3). Historya jednak nic nie wspomina o czy nach Zbawiciela, aż do chwili Jego wystąpienia w życiu pu- blicznem 4).
§ 3.
Jan Chrzciciel poprzednik Zbawiciela.
Kiedy już zbliżał się czas przyjścia Messyasza, anioł pań ski oznajmił pobożnemu kapłanowi Zacharyaszowi, że jego żo na Elżbieta, podeszła już w latach, krewna Najświętszej Maryi Panny, porodzi syna, któremu nada imię Jan. Stanie się on wiel
kim przed Bogiem, bo napełniony Duchem świętym jeszcze z ży wota matki swej, nawróci wielu synów izraelskich i będzie po stępował przed Panem w duchu i mocy Elijasza, aby mu zgoto wał lud doskonały 5). Elżbieta w czasie odwiedzin, powitała Maryę, jako matkę Zbawiciela, a Marya odpowiedziała jej
pro-’) Evan. Ś. Łukasza roz. II wier. 42—50. 2) Ewan. Ś. Łukasza roz. II wier. 52.
3) Ewan. Ś. Marka roz. VI wier. 3. Jżali ten nie jest rzemieślnik, syn Maryi?
*) Niektórzy chcąc dopełnić historyę wieku młodzieńczego Zbawicie la, o którym ewanieliści nie wzmiankują, wydali różne dzieła apokryfne, ja ko to: Ewanieliję młodości; Proto-evangelion Ś. Jakóba młodszego i t. d. Te ewanielije apokryfne zebrał Fabrycyusz, in codice Apocryphorum Novi Foederis.
roczym duchem: że odtąd błogosławioną Ją zwać będą wszystkie narody, albowiem uczynił Jej wielkie rzeczy Ten, który mocny jest i święte imię Jego. Piętnastego roku panowania Tyberyusza ce sarza, za rządów w Judei Poncyusza Piłata, za Heroda tetrarchy galilejskiego, za Filipa tetrarchy iturejskiego, Jan mając lat trzy dzieści, począł jako nauczyciel w Izraelu, opowiadać naukę boską na pustyni blisko Jordanu. Prowadząc życie surowe i pustelnicze, mając suknie z sierci wielbłądów i pas skórzany około biodr swoich, wzywał wszystkich do pokuty, wołając: że przybliżyło się kró lestwo boże. Już siekiera przyłożona do korzenia, i wszelkie drzewo, które nie wydaje owocu dobrego, będzie wycięte i w o- gień wrzucone *). Bogatych zachęcał do miłosierdzia, urzędni ków do sprawiedliwości, młodych do skromności, starych do cierpliwości. Ta powaga i gorliwość z jaką karcił złe obyczaje i przyzywał do pokuty, była powodem, że go niektórzy uważali za proroka Elijasza, a inni nawet mienili go być samym Messy- aszem 2). Jan oświadczył z pokorą, że nie jest ani Chrystusem, ani Elijaszem, ale tylko poprzednikiem Messyasza, któremu go tuje drogę; że Messyasz już jest pomiędzy nimi. Ja was chrzczę wodą, mówił im, ale w pośrodku was stanął, którego wy nie znacie. Ten jest, który za mną przyjdzie, który przedemną był, któregom ja niegodzien, żebym rozwiązał rzemyk u trzewika je go. Jan głosił królestwo Messyasza nie według pojęcia ludu, który spodziewał się królestwa ziemskiego, lecz wedle pojęć du chownych, niebieskich. Nie mówcie tego, odzywał się do żydów, ojca mamy Abrahama, albowiem wam powiadam, iż mocen jest Bóg z kamienia tego wzbudzić syny Abrahamowe 3). Tych którzy
!) Ewan. Ś. Mateusza roz. III wier. 2 — 12.
) Ewan. ś. Jana roz. I wier. 19. Posłali żydowie z Jeruzalem Ka- płany i Lewity do niego, aby go spytali: ktoś ty jest? I wyznał, a nie za- przał, żem ja nie jest Chrystus.