Streszczenie: Według jednej z wielu definicji, aktywność społeczna rozumiana jest jako wszyst-kie unormowane społecznie działania jednostek, wykonywane w ramach określonych ról spo-łecznych . Jej cechą jest czynny stan podmiotu przejawiający się oddziaływaniem na otoczenie przyrodnicze i społeczne . Skierowana na zewnątrz ma doprowadzić do zmiany jakiejś sytuacji . Polega na działaniu bezinteresownym . Jej celem nie jest dostarczenie korzyści bezpośrednio so-bie, ani osobie bliskiej . Przykładem takiej aktywności może być fundacja, której poświęcam ten referat . Po wstępie dotyczącym aktywności społecznej przedstawione zostały próby definiowa-nia słowa „fundacja” zarówno przez orzecznictwo, jak i doktrynę . Przyjmuje się, że elementami konstytutywnymi pojęcia „fundacja” są: majątek (nie człowiek), cel publiczny, struktura orga-nizacyjna niemająca korporacyjnego charakteru, która jest wyposażona w osobowość prawną . Przedstawiony został spór dotyczący przyznania fundacji statusu organizacji społecznej . Następ-nie wskazano dwa sposoby ustanowienia fundacji: pierwszy, poprzez złożeNastęp-nie oświadczenia woli w formie aktu notarialnego, drugi, ustanowienie fundacji w testamencie . Sam akt fundacyjny nie tworzy fundacji, ale jest oświadczeniem zmierzającym do jej utworzenia . Dalsze rozważania do-tyczą statutu, organów fundacji, nadzoru nad fundacją, aż w końcu jej likwidacji . Jedną z najcie-kawszych kwestii związanych z fundacją jest prowadzenie przez nią działalności gospodarczej . Powinna ona mieć charakter akcesoryjny w stosunku do działalności celowej fundacji .
Słowa kluczowe: fundacja, aktywność społeczna, organizacja społeczna .
Pojęcie aktywności społecznej
Aktywność społeczna rozumiana jest jako wszystkie unormowane społecz-nie działania jednostek, wykonywane w ramach określonych ról społecznych1 . Jej cechą jest czynny stan podmiotu przejawiający się oddziaływaniem na otoczenie przyrodnicze i społeczne . Skierowana na zewnątrz ma doprowadzić do zmiany ja-kiejś sytuacji . Podstawowym celem aktywności jest czynienie dobra, pobudzanie jedności wśród ludzi, zmniejszanie dzielących ich różnic, przełamywanie barier . Definicje słowa „aktywność” mogą być różne, zawsze jednak są one powiązane z pewnym działaniem, energią . Jako postawa przeciwna pasywności i zastojowi ge-neralnie jest uznawana za wartość pożądaną . Pojęcie „aktywność” ma znaczenie obojętne, dopiero jej skutki pozwalają na dokonanie oceny . Wszystko zależy od
1 http://encyklopedia .pwn .pl/haslo/aktywnosc-spoleczna; 3867107 .html [dostęp: 05 .11 .2016] .
tego, w jakim kierunku ją zwrócimy . Ważne jest, aby założony cel był użyteczny i odpowiednio przemyślany, gdyż, przeciwnie, doprowadzi to tylko do wyczerpania sił nie przynosząc nikomu większego pożytku2 .
Słowo „społeczna” wskazuje, że aktywność ma objąć jak najszerszy krąg . Zało-żenie to jest pożądane, ale bardzo trudne . To dzięki temu czynnikowi dokonują się zmiany społeczne we wspólnotach samorządowych i państwie . Organy państwowe powinny przejąć inicjatywę tylko w ostateczności, gdy ze względów organizacyj-nych nie można uzyskać pozytyworganizacyj-nych wyników aktywności społecznej . Tam, gdzie jest to możliwe, należy opierać się na inicjatywie ludowej . Rozwiązanie takie urze-czywistnia zasadę demokratycznego państwa .
Aktywność społeczna polega na działaniu bezinteresownym . Jej celem nie jest uzyskanie bezpośrednio korzyści dla siebie, ani na rzecz osoby bliskiej . W tym miejscu warto także poruszyć kwestię motywów takiego działania . Wśród wielu wymienić należy m .in . chęć niesienia pomocy potrzebującym, przeciwstawianie się złu, samorealizację .
Już od najdawniejszych dziejów filozofowie próbowali uzasadniać przesłanki aktywności społecznej . Dopatrywali się ich głównie w naturze człowieka . Na przy-kład Arystoteles wymienia działanie jako jedną z dziesięciu kategorii bytu .
Dziś bardzo ważne jest, aby kształcić u siebie postawy aktywności społecznej i zachęcać do tego innych . Dzięki temu będziemy nie tylko starali się być lepszy-mi ludźlepszy-mi, ale także pobudzali mechanizmy rozwijające gospodarkę . Przykładem takiej działalności może być fundacja . Oto kilka ważnych cech tej prawnej formy działania, pozwalającej na podejmowanie pożytecznych inicjatyw .
Próby definiowania słowa „fundacja” oraz spory wokół przyznania jej statusu organizacji społecznej
Funkcjonowanie i działalność fundacji reguluje ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r . o fundacjach3 (dalej: u .f .) . Ustawodawca nie umieścił jednak w niej legalnej definicji pojęcia „fundacja” . Lukę tę wypełnia doktryna . Biorąc pod uwagę aspekt społeczny jest ona instytucją realizującą cele społecznie użyteczne . W ujęciu praw-nym fundacja to osoba prawna typu zakładowego, której substratem jest określony majątek . To odróżnia ją od osób prawnych typu korporacyjnego, gdzie substratem jest człowiek . Fundacja nie zrzesza członków . Osoby korzystające z jej świadczeń
2 M . Michalik, Aksjologiczne uwarunkowania aktywności społecznej, [w:] Aktywność społeczna.
Warunki prawne i formy aktywności w społeczności świeckiej i kościelnej, [red .] R . Sztychmiler, Olsztyn 1998, s . 17 – 21 .
3 Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r . o fundacjach, Dz .U . 2016 . 40 j .t .
określa się mianem użytkowników czy destynatariuszy4 . W tym miejscu warto po-ruszyć sporną kwestię zaliczenia fundacji do organizacji społecznych5 . W orzecz-nictwie sądowym przyjmowano, że fundacji nie może być przyznany taki status, gdyż dotyczy on tylko zrzeszenia obywateli, a więc osób typu korporacyjnego . Przy-kładem takiego stanowiska może być wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego6 (dalej: NSA) . Sąd stwierdził, że w ujęciu art . 5 § 2 pkt 5 Kodeksu postępowania ad-ministracyjnego7 (dalej: k .p .a .) „organizacjami społecznymi są te organizacje oby-watelskie, które mają charakter korporacyjny” . Mimo że ustawa o fundacjach wska-zuje jako cel fundacji realizację działań społecznie lub gospodarczo użytecznych, nie można jej uznać za organizację społeczną w rozumieniu art . 5 § 2 pkt 5 k .p .a .8 . Tę linię orzecznictwa przerwała dopiero uchwała NSA w składzie siedmiu sędziów z dnia 12 grudnia 2005 r9 . Sentencja tego orzeczenia brzmi następująco: „Funda-cja jako organiza„Funda-cja społeczna może na podstawie art . 33 § 2 w związku z art . 25
§ 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r . – Prawo o postępowaniu przed sądami ad-ministracyjnymi10 [dalej: p .p .s .a .] zgłosić udział w postępowaniu sądowym w cha-rakterze uczestnika postępowania w sprawie dotyczącej interesu prawnego innej osoby” . Oznacza to, że przyznaje się jej status organizacji społecznej . Sąd odniósł się do art . 12 Konstytucji Rzeczypospolitej (dalej: Konstytucja)11, zgodnie z któ-rym: „Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych rolników, stowarzyszeń, ruchów obywatelskich, innych dobrowolnych zrzeszeń oraz fundacji” . Pojęcie „fundacja”
występuje tu obok pojęcia „organizacja”, co do których nie ma wątpliwości, że są organizacjami społecznymi . Mimo że Konstytucja nie posługuje się tym terminem, NSA stwierdził, że wskazanie różnych organizacji oznacza możliwość przyjęcia dla nich wspólnego określenia oraz wyznaczenie dla nich wspólnych cech . Uchwała, o której mowa, zawiera katalog cech i uwarunkowań, podmiotów wymienionych w art . 12 Konstytucji, do których zalicza:
4 Zob . więcej: M . Wach, Fundacja – wyodrębniona masa majątkowa czy organizacja społeczna?,
„Przegląd Prawa Handlowego” 2007, nr 7, s . 27 i n .
5 G . Radecki, Fundacje zakładane przez osoby prawne Kościoła Katolickiego w Polsce, Katowice 2009, s . 18 – 19 .
6 Wyrok NSA z dnia 6 maja 1998 r ., IV SA 898/96, niepubl .
7 Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r . Kodeks postępowania administracyjnego, Dz .U . 2016 . 23 j .t .
8 Zob .: wyrok NSA z dnia 21 grudnia 2001 r . sygn . II SA 786/00, „Monitor Prawny” 2002, z . 6, s . 244 . Zob . też: uchwała NSA z dnia 10 lutego 1994 r ., SA/Po 3045/93, „Monitor Prawny”
1995, z . 5, s . 150 .
9 Uchwała NSA (7) z dnia 12 grudnia 2005 r ., II OPS 4/05, „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2006, nr 1, s . 103 .
10 Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r ., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Dz .U . 2016 . 718 j .t .
11 Ustawa z dnia 2 kwietnia 1997 r ., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Dz .U . 1997 . 78 . 483 .
1) organizacje obejmujące wyodrębniony zespół osób, oparte na dobrowolno-ści przynależnodobrowolno-ści do nich;
2) do organizacji tych odnosi się właściwy zespół przepisów określających strukturę, zakres praw i obowiązków, stanowiący o ich organizacyjnej od-rębności i samodzielności;
3) działalność i cele organizacji określone są przede wszystkim statutem i mu-szą pozostawać w zgodzie z celami państwa;
4) organy tych organizacji pochodzą z wyboru tych, którzy te organizacje two-rzą;
5) organizacje pozostają pod kontrolą lub nadzorem organów władzy publicz-nej .
W związku z powyższym należy stwierdzić, że fundacja również charakteryzu-je się tymi cechami . Jak już zostało zaznaczone, uchwała ta była przełomowa, zmie-niała bowiem dotychczasową linię orzecznictwa . Uchwała stała się również istotna z punktu widzenia procesowego . Do tej pory odmawiano fundacjom uczestnictwa w postępowaniach administracyjnych na prawach stron, gdyż uprawnienie to przy-znane jest na podstawie art . 31 k .p .a . organizacjom społecznym . Fundacje nie mo-gły też składać skarg do sądów administracyjnych w sprawach dotyczących innych osób . Przedstawiane uprawnienie jest również przypisane organizacjom społecz-nym w art . 50 ust . 1 p .p .s .a . Prezentowana uchwała wywołała ogromny odzew ze strony doktryny . Glosę krytyczną przedstawił Tomasz Bąkowski12, który dokonując wykładni tego samego przepisu doszedł do odmiennych wniosków . Zauważa on, że pierwsza część przepisu zakończona zwrotem „innych dobrowolnych zrzeszeń” za-wiera podmioty o charakterze korporacyjnym . Fundacja została dołączona do tego katalogu przez spójnik „oraz” w rozdziale 1 Konstytucji zatytułowanym „Rzeczpo-spolita” . Nie brakuje jednak głosów aprobujących tę uchwałę . Henryk Izdebski13 (krytycznie odnoszący się do poprzedniej linii orzecznictwa) zalicza fundacje do trzeciego sektora, bez którego nie mogłoby funkcjonować współczesne społeczeń-stwo . Jest to sektor organizacji pozarządowych, których podstawowymi formami są fundacje i stowarzyszenia .
Fundacja powstaje w wyniku oświadczenia woli fundatora, na podstawie któ-rego przekazano majątek trwały na realizację określonego przez fundatora celu społecznego . W orzecznictwie możemy spotkać się z próbami definiowania fun-dacji . W uzasadnieniu uchwały z 13 marca 2002 roku14 Sąd Najwyższy stwierdził, że fundacja jest to majątek wyposażony w osobowość prawną i przeznaczony do realizacji zgodnych z podstawowymi interesami Rzeczpospolitej Polskiej celów
12 T . Bąkowski, Glosa do uchwały NSA z dnia 12 grudnia 2005 r., II OPS 4/05, „Gdańskie Studia Prawnicze . Przegląd Orzecznictwa” 2007, nr 2, s . 53 .
13 H . Izdebski, Fundacje i stowarzyszenia, Krasnobród 2004, s . 11 – 13 .
14 Uchwała SN z dnia 13 marca 2002 r ., III ZP 21/01, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Pracy” 2002, z . 12, poz . 280 .
społecznych lub gospodarczo użytecznych . Natomiast w uzasadnieniu uchwały z 7 lipca 1993 roku15 Sąd Najwyższy definiuje fundację jako formalnie spersonifiko-wany majątek, o którego przeznaczeniu decyduje wola fundatora wyrażona w sta-tucie . Tak więc elementami konstytutywnymi fundacji są: majątek (nie człowiek), cel publiczny, struktura organizacyjna niemająca korporacyjnego charakteru, która jest wyposażona w osobowość prawną . Cele zakładanej fundacji są określane przez fundatora . Artykuł 1 u .f . wskazuje jednak, iż fundacja może być powołana do celów społecznych lub gospodarczo użytecznych, oraz że cele fundacji muszą być zgodne z podstawowymi interesami Rzeczypospolitej Polskiej . Są to ograniczenia, którym musi podporządkować się fundator . Sprecyzowanie celu nadaje fundacji indywi-dualność . Wspomniany art . 1 zawiera przykładowy katalog takich celów: ochrona zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, oświata i wychowanie, kultura i sztuka, opieka i pomoc społeczna, ochrona środowiska oraz opieka nad zabytkami16 . Wykres nr 1 ilustruje dziedziny działalności statutowej organizacji non-profit w roku 2016 . Wykres 1 . Główna dziedzina działalności statutowej organizacji non-profit w 2016 r .
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, Działalność stowarzyszeń i podob-nych organizacji społeczpodob-nych, fundacji, społeczpodob-nych podmiotów wyznaniowych oraz samorządu gospodarczego i zawodowego w 2016 r. – wyniki wstępne, Warszawa 2017, s . 4
15 Uchwała SN z dnia 7 lipca 1993 r ., III CZP 88/93, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna” 1994, z . 1, poz . 14 .
16 Zob .: A . Piotrowska, Fundacja jako organizacja pozarządowa realizująca zadanie publiczne działania na rzecz osób niepełnosprawnych, „Samorząd Terytorialny” 2010, nr 7 – 8, s . 151 i n .
Akt fundacyjny
Ustanowienie fundacji może nastąpić w dwojaki sposób: albo przez złożenie oświadczenia woli w formie aktu notarialnego, albo ustanowienie fundacji w testa-mencie . Wykładnia tego przepisu wskazuje, że akt fundacyjny może zostać doko-nany: w drodze czynności między żyjącymi (inter vivos) lub też w drodze czynności na wypadek śmierci (mortis causa) . Sam akt fundacyjny nie tworzy fundacji, ale jest oświadczeniem zmierzającym do jej utworzenia . Oznacza to, że fundator zobowią-zuje się do przekazania majątku na rzecz fundacji, pod warunkiem, że zostanie ona zarejestrowana17 . Akt fundacyjny musi spełniać określone wymogi: przejawiać wolę utworzenia fundacji, określać cele fundacji, a także określać majątek przeznaczony na realizację celów . O woli fundatora i celu fundacji była już wcześniej mowa, usta-wa natomiast wskazuje, że składnikami majątku mogą być pieniądze, papiery usta- war-tościowe, a także oddane fundacji na własność rzeczy ruchome i nieruchomości . Jest to wyliczenie przykładowe, co oznacza, że listę tę można poszerzyć chociażby przez ustanowienie ograniczonych praw rzeczowych . Ważne jest, aby móc określić wartość majątkową owych składników, oraz aby były one zbywalne . Wydzielenie majątku i wniesienie go do fundacji jest czynnością jednorazową i od momentu zarejestrowania nieodwracalną . Oznacza to, że nie ma możliwości wycofania go z fundacji . Dodatkowo musi istnieć proporcja między celem a majątkiem danym na jego realizację . Postanowieniem z 2002 roku18 Sąd Najwyższy stwierdził, że skoro ustawodawca nie określił minimalnego pułapu początkowego majątku fundacji, to Sąd rejestrowy nie może odmówić rejestracji fundacji z tego powodu, że w jego oce-nie suma ta oce-nie wystarczy do osiągnięcia zamierzonego celu . Podkreśla on rówoce-nież, że majątek pierwotny (założycielski) fundacji w trakcie jej trwania i działania może ulegać zmianom in plus i in minus .
Fundacje korzystają z różnych źródeł finansowania . Zalicza się do nich m .in . darowizny, odpisy 1% podatku od osób fizycznych, zbiórki publiczne, akcje chary-tatywne, inwestycje kapitałowe, dochody z działalności gospodarczej, spadki .
17 A . Kidyba, Prawo handlowe, Warszawa 2011, s . 774 .
18 Postanowienie SN z dnia 12 lutego 2002 r ., I CKN 1388/99, niepubl .
Wykres 2 . Przychody w organizacjach non-profit uzyskane w 2016 r .
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, Działalność stowarzyszeń i podob-nych organizacji społeczpodob-nych, fundacji, społeczpodob-nych podmiotów wyznaniowych oraz samorządu gospodarczego i zawodowego w 2016 r. – wyniki wstępne, Warszawa 2017, s . 8
Statut
Podstawą działalności fundacji oprócz przepisów prawa jest statut . Stanowi on jeden z konstruktywnych elementów tworzonej fundacji . Statut jest zbiorem przepisów prawa, które ustanawia fundator lub osoba przez niego upoważniona . Wskazują one na zadania i metody ich realizacji oraz strukturę organizacyjną i spo-sób reprezentacji fundacji19 . Artykuł 5 u .f . wymienia następujące obligatoryjne ele-menty statutu: nazwa, siedziba, majątek, cele, zasady, formy i zakres działalności fundacji, skład i organizację zarządu, jego sposób powołania, prawa i obowiązki członków zarządu . Poza tymi postanowieniami ustawa wskazuje również na te do-tyczące: prowadzenia działalności gospodarczej przez fundację, dopuszczalności i warunków połączenia z inną fundacją, dopuszczalności i warunków zmiany celu lub statutu fundacji, możliwości ustanowienia obok zarządu innych organów funda-cji, określenia przeznaczenia środków majątkowych po likwidacji fundacji . Ustawa o fundacjach będąca podstawą ich działania jest aktem o dużym stopniu ogólności, dlatego bardzo ważne jest, aby statut został sformułowany prawidłowo i kazuistycz-nie . Ułatwi to z pewnością w przyszłości funkcjonowakazuistycz-nie fundacji i zapobiegkazuistycz-nie niepotrzebnym sporom .
19 Zob .: D . Bugajna-Sporczyk, I . Janson, Zakładamy fundację, Warszawa 1996, s . 11 – 35 .
Wpis do KRS
Fundacja podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego . Wniosek o wpis powinien być złożony przez fundatora lub zarząd fundacji i zawierać akt fundacyj-ny, statut fundacji oraz oświadczenie fundatora w sprawie wskazania właściwego ze względu na cel fundacji ministra nadzorującego . Brak w statucie elementu, który jest obowiązkowy (art . 5 ust . 1 u .f .) nie skutkuje odmową wpisu do rejestru . Sąd rejestrowy wyznaczy termin na usunięcie braków20 . Jeśli fundacja chce prowadzić działalność gospodarczą, to musi uzyskać wpis w rejestrze przedsiębiorców . Z tą chwilą uzyskuje ona osobowość prawną (wpis ma charakter konstytutywny) .
Z roku na rok rośnie liczba istniejących fundacji . Wzrostowa tendencja utrzy-mująca się od roku 1998 świadczy o uwrażliwianiu się społeczeństw i odkrywaniu w nim własnej roli .
Wykres 3 . Liczba fundacji w latach 2006 – 2013 wg KRS
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Sprawozdanie z działania ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie za okres od dnia jej wejścia w życie do dnia 31 grudnia 2004 r., publikowanych przez MPiPS (Roczniki Statystyczne RP 2006 – 2013)
20 T . Palmirski, Rec .: P . Suski, Stowarzyszenia i fundacje, „Rejent” 2006, nr 10, s . 187;
Postanowienie SN z dnia 20 stycznia 1998 r ., I CKN 417/97 niepubl .
Organy fundacji
Fundacja działa przez swoje organy . Organem obligatoryjnym jest zarząd, zaś organami fakultatywnymi mogą być: rada fundacji, rada fundatorów, rada nadzor-cza . Gdy zarząd jest jedynym organem, wównadzor-czas ma pełnię kompetencji zarządza-jąco-reprezentacyjnych i uchwałodawczych, natomiast gdy jest jednym z organów, obowiązuje zasada domniemania kompetencji zarządu . Domniemanie kompetencji opiera się na zasadzie, że wszystko, co nie zostało zastrzeżone dla innych organów, należy do kompetencji zarządu21 .
Statut fundacji powinien liczbowo określać skład zarządu . Może on ustanowić częściowe odnawianie zarządu w ten sposób, że pewna liczba członków zarządu kolejno ustępuje . Określa on również, jak często się zbiera, kto zwołuje posiedzenia i jak są informowani o tym członkowie . W statucie może pojawić się zapis o tym, że zarząd obraduje na podstawie zatwierdzonego przez siebie regulaminu . Jeśli jest on wieloosobowy, wówczas decyzje są podejmowane w formie uchwały . Organy fakultatywne, które pojawiają się obok zarządu, mogą mieć funkcje kontrolno-nad-zorcze, albo tylko doradcze . Istnieją jednak pewne ograniczenia dotyczące łączenia funkcji członków różnych organów . Niedopuszczalne jest bycie członkiem zarządu i rady nadzorczej, gdyż mijałoby się to z celem przeprowadzenia rzetelnej kontroli . Członkiem zarządu może być natomiast fundator .
Działalność gospodarcza
Jedną z najbardziej spornych kwestii jest prowadzenie działalności gospodar-czej przez fundację . Istota problemu tkwi w tym, że działalność fundacji wiąże się przede wszystkim z realizacją celów niezarobkowych . Z drugiej jednak strony, usta-wodawca gwarantuje artykułami 20 i 22 Konstytucji każdemu wolność działalności gospodarczej . Zasada ta została w pełni potwierdzona przez ustawodawcę w treści art . 6 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (dalej: u .s .d .g .)22, który jedno-znacznie stanowi, iż podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa . Również na podstawie art . 5 u .f . możliwe jest prowadzenie dzia-łalności gospodarczej, ale pod pewnymi warunkami: zamiar prowadzenia działalno-ści gospodarczej musi być określony w statucie, działalność gospodarcza musi być realizowana wyłącznie w rozmiarach służących celom fundacji, a wartość środków majątkowych przeznaczonych na działalność gospodarczą nie może być mniejsza
21 H . Cioch, A . Kidyba, Ustawa o fundacjach. Komentarz, Warszawa 2007, s . 104 – 108, publ . LEX .
22 Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r . o swobodzie działalności gospodarczej, Dz .U . 2015 . 584 j .t .
niż 1000 zł . W statucie należy określić rodzaj i zakres prowadzonej działalności23 . Należy podkreślić, że działalność statutowa powinna być działalnością jedynie ak-cesoryjną w stosunku do działalności celowej24, jednak pozostawać z nią w ścisłym związku25 . Podjęcie działalności gospodarczej powoduje przymus wpisania fundacji do rejestru przedsiębiorców KRS . Sąd Najwyższy uchwałą z dnia 6 sierpnia 1996 roku26 stwierdził, że niedopuszczalne jest wydanie przez sąd rejestrowy postanowie-nia zarządzającego wpis fundacji do rejestru i równocześnie odmawiającego prze-widzianej w statucie tej fundacji działalności gospodarczej . Art . 5 ust . 5 u .f . stano-wi: „Fundacja może prowadzić działalność gospodarczą w rozmiarach służących realizacji jej celów” . Według Sądu Najwyższego, tak duży stopień ogólności celu statutowego sprawia, że dopiero w trakcie jego realizacji oraz po podjęciu przez nią faktycznej działalności gospodarczej możliwa będzie ocena tego, czy granice tej działalności są przestrzegane .
Nadzór nad fundacją
Nadzór państwowy nad fundacją ma za zadanie nie tylko ochroną interesów państwa, ale również woli fundatora . Wola ta jest zawarta w akcie fundacyjnym i statucie . Ponadto państwo dba, aby fundacja przestrzegała prawa i porządku pu-blicznego oraz prowadziła działalność w ramach przyznanej jej zdolności prawnej . Należy pamiętać, że nie wszystkie fundacje mają organy o funkcji kontrolno-nad-zorczej, więc nadzór państwowy chroni je przed dokonywaniem bezcelowych czyn-ności czy niegospodarczyn-nością . Kolejnym istotnym argumentem przemawiającym za potrzebą nadzoru są fiskalne interesy państwa .
Nadzorem objęte są fundacje i ich organy, nie są nim natomiast objęci funda-torzy i destynatariusze27 . Bezpośredni nadzór nad działalnością fundacji sprawuje sąd rejestrowy, zaś pośredni – organy administracji państwowej . Organami tymi są:
a) minister właściwy ze względu na zakres jego działania oraz cele fundacji, zwany „właściwym ministrem”,
b) starosta właściwy ze względu na siedzibę fundacji28 .
Kontrola jest w głównej mierze realizowana przez sąd rejestrowy . Jest on
Kontrola jest w głównej mierze realizowana przez sąd rejestrowy . Jest on