– BIBLIOTEKOZNAWCA, PEDAGOG,
DZIA£ACZ SPO£ECZNY
Anna Aleksiewicz z domu Maj-kowska urodzi³a siê 17 czerwca 1936 r. w Boguszewie na Pomorzu, jako jedno z czworga dzieci Stani-s³awa i Leonardy Majkowskich. Ro-dzice Anny Aleksiewicz byli osie-dleñcami, którzy przybyli w te oko-lice po I wojnie œwiatowej – matka z lubelskiego, ojciec z okolic War-szawy. Ojciec Stanis³aw Majkowski do wybuchu II wojny œwiatowej pracowa³ jako listonosz oraz prowa-dzi³ ma³e gospodarstwo rolne,
mat-ka opiekowa³a siê dzieæmi. W czasie wojny rodzina Majkowskich zmuszona by³a uciekaæ przed okupantem na wschód. Rodzice wybra-li Niezabitów, ma³¹ miejscowoœæ w powiecie pu³awskim, gdzie mie-szka³a rodzina matki. Anna Aleksiewicz do dziœ ma w swojej pamiê-ci wielodniow¹ podró¿, któr¹ odby³a jako trzyletnie dziecko, ch³op-skim wozem przystosowanym do tak dalekiej drogi jedynie brezento-wym zadaszeniem jego po³owy. Na takim wozie Anna Aleksiewicz
siedzia³a, z przera¿eniem tul¹c do siebie ukochan¹ lalkê. Niewygoda podró¿y, czêste naloty w czasie tej ucieczki, a tak¿e atmosfera pani-ki otaczaj¹cych j¹ ludzi odcisnê³y siê piêtnem na psychice ma³ego dziecka, pozostaj¹c w pamiêci na ca³e ¿ycie. W Niezabitowie up³ynê-³o wczesne dzieciñstwo Anny Aleksiewicz. Tam te¿, prawdopodobnie na skutek wczeœniejszych prze¿yæ, znacznie pog³êbi³a siê miêdzy ni¹ i jej starszym bratem Romanem niezwykle silna przyjaŸñ. Brata wspomina jako cz³owieka bardzo ciep³ego, opiekuñczego i odpowie-dzialnego. WiêŸ emocjonalna pomiêdzy rodzeñstwem by³a tak silna, ¿e gdy Roman rozpocz¹³ naukê w pobliskiej szkole podstawowej, ona towarzyszy³a mu na lekcjach, mimo ¿e mia³a dopiero 5 lat. To przy-wi¹zanie przetrwa³o do koñca ¿ycia brata.
Anna Aleksiewicz rozpoczê³a naukê w szkole podstawowej w Nie-zabitowie a ukoñczy³a j¹ ju¿ w Boguszewie, gdzie z rodzin¹ powróci-³a po zakoñczeniu wojny. Jej rodzice przenieœli siê do wsi Linowa, obok Boguszewa, gdzie „z nadania” otrzymali ziemiê i tam pracowa-li jako rolnicy. Po kilku latach, na skutek odmowy wst¹pienia do spó³-dzielni produkcyjnej, któr¹ za³o¿ono w Linowej, po licznych szyka-nach odebrano im zarówno ziemiê jak i dom. Wrócili zatem w 1952 r. do Boguszewa. Po ukoñczeniu szko³y podstawowej Anna Aleksiewicz podjê³a naukê w Liceum Ogólnokszta³c¹cym w Grudzi¹dzu. W 1954 r. uzyska³a œwiadectwo dojrza³oœci. Poniewa¿ od zawsze kocha³a ksi¹¿-ki, kolejnych piêæ lat poœwiêci³a na pracê w bibliotece, gdzie pozna-wa³a zawód bibliotekarza i z ka¿dym rokiem utwierdza³a siê w prze-konaniu o s³usznoœci swego wyboru.
W 1960 r. Anna Aleksiewicz postanowi³a pog³êbiæ sw¹ wiedzê i podnieœæ swoje kwalifikacje na studiach bibliotekoznawczych. Jej wybór pad³ na Wroc³aw. Jednym z powodów takiej w³aœnie decyzji by³ fakt, i¿ tutaj studiowa³y ju¿ dwie osoby z Grudzi¹dza1, co w du-¿ym stopniu u³atwi³o m³odej dziewczynie zaaklimatyzowanie siê w obcym mieœcie. Pracê magistersk¹ Odbicie œwiadomoœci zbiorowej w repertuarze wydawniczym polskich oœrodków drukarskich w zakre-____________
sie piœmiennictwa kontrreformacyjnego w okresie od po³owy XVII do po³owy XVIII wieku napisa³a pod kierunkiem Karola G³ombiowskie-go. Na jej podstawie, w 1965 r. uzyska³a tytu³ magistra biblioteko-znawstwa. Tu¿ po skoñczeniu studiów powróci³a do zawodu bibliote-karza, zatrudniaj¹c siê w Bibliotece Uniwersyteckiej. Niestety na krótko. Po niespe³na dwóch latach ze wzglêdów zdrowotnych musia-³a zmieniæ miejsce pracy.
Rok 1967 zapocz¹tkowa³ nowy etap w jej ¿yciu, bowiem zosta³a wówczas zatrudniona na stanowisku asystenta w Katedrze Biblioteko-znawstwa Uniwersytetu Wroc³awskiego2. Tutaj odnalaz³a wreszcie swoje miejsce, podejmuj¹c coraz to nowe wyzwania, które realizowa-³a w pracy naukowej. W 1969 r. awansowarealizowa-³a na starszego asystenta, prowadz¹c zajêcia dydaktyczne na studiach zaocznych i stacjonarnych w zakresie bibliotekarstwa oraz specjalizacji: biblioteki publiczne3.
Pocz¹tkowo tematyka prac naukowych Anny Aleksiewicz oscylo-wa³a wokó³ wspó³czesnej problematyki wydawniczej i ksiêgarskiej, z czasem jednak jej zainteresowania objê³y równie¿ zagadnienia zwi¹zane z ksi¹¿k¹ XIX-wieczn¹. Zainteresowania te mia³y zwi¹zek z podjêtym tematem pracy doktorskiej, której przewód otworzony zo-sta³ 12 stycznia 1971 r. na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Wroc³awskiego pod kierunkiem Bronis³awa Kocowskiego. Tematem pracy by³a Typografia i jej produkcja w Rzeczypospolitej Krakowskiej i Galicji Zachodniej przed wprowadzeniem autonomii4. W poszukiwa-niu materia³ów Ÿród³owych do swojej pracy Anna Aleksiewicz prze-prowadza³a szczegó³owe kwerendy w wielu bibliotekach naukowych, a tak¿e w bibliotekach powiatowych i wojewódzkich oraz w archi-wach ró¿nych oœrodków, szczególnie na terenie Polski po³udniowo-Anna Aleksiewicz – bibliotekoznawca, pedagog, dzia³acz spo³eczny 51
____________
2Od 1969 r. Katedrê Bibliotekoznawstwa przekszta³cono na Instytut Biblioteko-znawstwa, który od 2004 r. dzia³a pod nazw¹ Instytut Informacji Naukowej i Biblio-tekoznawstwa.
3Ju¿ wówczas, po niespe³na 2 latach dzia³alnoœci dydaktycznej, zosta³a docenio-na jako pedagog i docenio-naukowiec, bowiem w 1969 r. otrzyma³a rektorska docenio-nagrodê docenio- nau-kow¹.
wschodniej. W tym trudnym okresie musia³a sama radziæ sobie z pro-blemami ¿ycia codziennego oraz k³opotami finansowymi, jakie siê po-jawi³y. Mimo przeciwnoœci losu, pracowicie kompletowa³a Ÿród³a do swej pracy, któr¹ pisa³a wed³ug œciœle ustalonego przez siebie harmo-nogramu. Ten œcis³y re¿im, jaki sama sobie narzuci³a, umo¿liwi³ napi-sanie rozprawy w ci¹gu czterech lat. Tu¿ po obronie pracy i otrzyma-niu stopnia doktora w Instytucie Bibliotekoznawstwa, Annê Aleksie-wicz awansowano na stanowisko adiunkta. Wielu ludzi osi¹gn¹wszy taki poziom wiedzy poprzesta³oby na tym, korzystaj¹c z przywilejów swego stanowiska, ona jednak postanowi³a pracowaæ naukowo dalej. W 1977 r. uczestniczy³a w dwumiesiêcznym kursie statystyki biblio-tecznej oraz zaliczy³a dwuletni kurs jêzyka angielskiego (1977–1978), nie zaniedbuj¹c jednoczeœnie swej dzia³alnoœci naukowej i dydaktycz-nej. Za osi¹gniêcia na tym polu w latach 1979–1983 niemal co roku otrzymywa³a rektorsk¹ nagrodê naukow¹. Podjê³a równie¿ pracê nad sw¹ rozpraw¹ habilitacyjn¹ na temat Historia drukarstwa Galicji Wschodniej w latach 1815–1960, przedstawiaj¹c¹ szczegó³owo rozwój oficyn drukarskich na tym terenie5. 16 lutego 1993 r. odby³o siê jej ko-lokwium habilitacyjne, a w 1996 r. na wniosek dziekana Wydzia³u Fi-lologicznego, popartego akceptacj¹ Rady Wydzia³u, mianowana zosta-³a profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu Wroczosta-³awskiego.
Pracowitoœæ i sumiennoœæ, to cechy, które charakteryzuj¹ Annê Aleksiewicz. Aktywnoœæ naukowa przek³ada siê na liczne publikacje, których, jak wykazuje Bibliografia6, w okresie 35 lat pracy powsta³a znaczna liczba. Prócz wielkiego zaanga¿owania w pracê naukow¹, bardzo wiele serca oddaje m³odzie¿y, z któr¹ pracuje na co dzieñ. Dzia³a tak¿e aktywnie w organizacjach spo³ecznych, w zadziwiaj¹cy sposób godz¹c ze sob¹ mnóstwo obowi¹zków, jakie ta dzia³alnoœæ na-k³ada na ni¹.
____________
5Praca habilitacyjna Anny Aleksiewicz zosta³a z³o¿ona do druku w 1991 roku i opublikowano w listopadzie 1992 r . – zob. Bibliografia, poz. 35, recenzentami jej pracy byli: Hanna Tadeusiewicz, W³adys³aw Bieñkowski i Kazimiera Maleczyñska.