Swoje ¿ycie zawodowe Anna Aleksiewicz zwi¹za³a z wroc³awskim Instytutem Bibliotekoznawstwa. W 2007 r. obchodzi³a czterdziestole-cie swojej pracy zawodowej w tej placówce. Jak pisze sama o sobie w Autoreferacie przedstawiaj¹cym osi¹gniêcia naukowe, dydaktyczne i organizacyjne7: „[…] to Karol G³ombiowski zobaczy³ we mnie ma-teria³ na pracownika naukowego, zatrudniaj¹c mnie w prowadzonej przez siebie Katedrze Bibliotekoznawstwa…” Zapewne jej predyspo-zycje Karol G³ombiowski zauwa¿y³ ju¿ podczas pisania pracy magi-sterskiej, której by³ promotorem i to on ukierunkowa³ zainteresowa-nia swej podopiecznej, w stronê zagadnieñ wydawniczych i ksiêgar-skich. PóŸniejsza dzia³alnoœæ naukowa Anny Aleksiewicz rozwija³a siê ju¿ pod kierunkiem Bronis³awa Kocowskiego, który zachêci³ j¹ do zapoznawania siê z dziejami XIX-wiecznych oficyn drukarskich. Na podstawie tych badañ powsta³a jej praca doktorska, któr¹ oceniono niezwykle wysoko. Ju¿ podczas obrony recenzenci zgodnie domaga-li siê opubdomaga-likowania tej pracy motywuj¹c, i¿: „jej wyniki na pewno wejd¹ na trwa³e do literatury poœwiêconej dziejom Krakowa i Galicji Zachodniej […]”8. Profesor Antoni Knot w swej recenzji wydawni-czej napisa³: „[…] Praca w swej znakomitej wiêkszoœci posiada cha-rakter nowatorski. Wype³nia bowiem, istniej¹c¹ dot¹d lukê w zakre-sie historii drukarstwa galicyjskiego […]”9. O merytorycznym pozio-mie tej pracy œwiadczy równie¿ fakt, i¿ po obronie rozprawa zosta³a zaprezentowana na posiedzeniu Komisji Bibliografii i Biblioteko-znawstwa Wroc³awskiego Towarzystwa Naukowego, gdzie tak¿e przy-jêto j¹ bardzo przychylnie.
Po doktoracie Anna Aleksiewicz kontynuowa³a swoje badania w zakresie drukarstwa galicyjskiego. Za podstawê pos³u¿y³y Ÿród³a Anna Aleksiewicz – bibliotekoznawca, pedagog, dzia³acz spo³eczny 53
____________
7Dokument udostêpniony przez Annê Aleksiewicz.
8Ocena pracy wyg³oszona przez jednego z recenzentów pracy – prof. Janinê Bie-niarzównê, cyt. za: Wniosek o przyznanie nagrody Ministra Nauk, dokument udostêp-niony przez Annê Aleksiewicz.
zebrane do napisania rozprawy doktorskiej, które jednak systematycz-nie pog³êbia³a, uzupe³niaj¹c o nowe fakty. Powsta³o wówczas wiele artyku³ów opisuj¹cych repertuar wydawniczy zak³adów typograficz-nych w Galicji. W pracach tych unaoczni³a problemy, z jakimi bory-kali siê XIX-wieczni typografowie. Przede wszystkim interesowa³y j¹ zagadnienia dotycz¹ce cenzury, zarówno prewencyjnej jak i represyj-nej w Galicji Zachodniej, a tak¿e w samym Krakowie. W swych pra-cach Anna Aleksiewicz wykorzystywa³a w tym samym stopniu do-stêpn¹ literaturê przedmiotu, listy, pamiêtniki jak i bardzo cenne ma-teria³y archiwalne, odnalezione przez ni¹ m.in. w Archiwum Pañstwo-wym Miasta Krakowa i Województwa Krakowskiego, w Archiwum Uniwersytetu Jagielloñskiego oraz w rozlicznych innych aktach daw-nych znajduj¹cych siê w wielu bibliotekach naukowych. Jak napisa³a Hanna Tadeusiewicz w Ocenie dorobku naukowego dr Anny Majkow-skiej Aleksiewicz: „[…] szerok¹ podstawê bibliograficzn¹ i dokumen-tacyjn¹, Ÿród³ow¹ charakteryzuje praca Pani Aleksiewicz”, stwierdzi-³a tak¿e, i¿: „[…] wieloletnie studia zaowocowa³y wa¿kimi naukowo publikacjami, czyni¹c z niej specjalistkê w tym zakresie o niekwestio-nowanej wiedzy”10. Na podstawie tych badañ poszukiwawczych po-wsta³y artyku³y poœwiêcone dzia³alnoœci niektórych postaci XIX w. m.in. Antoniego Zygmunta Helcla – XIX-wiecznego prawnika, histo-ryka, publicysty a prywatnie przyjaciela Samuela Bandtkiego. Przed-stawi³a tak¿e bardzo szczegó³owo dzia³alnoœæ jednego z najwybitniej-szych drukarzy lwowskich – Edwarda Winiarza11. Ponadto wysz³y spod pióra Anny Aleksiewicz szczegó³owe studia na temat niezna-nych pocz¹tków i póŸniejszego rozwoju drukarstwa w Sanoku i Prze-myœlu, opisuj¹ce dorobek wydawniczy pomniejszych oficyn drukar-skich w tych oœrodkach12. W 1991 r., opieraj¹c siê na archiwalnych periodykach drukarzy „Czcionka” i „Praca” oraz na licznych rêkopi-sach, listach i notatkach wspó³czesnych odnalezionych w Bibliotece ____________
10Dokument udostêpniony przez Annê Aleksiewicz, s. 2.
11Zob. poz. 16 i 32 w Bibliografii.
Zak³adu Narodowego im. Ossoliñskich, og³osi³a w „Rocznikach Bi-bliotecznych” artyku³ z okazji jubileuszowych uroczystoœci drukarzy galicyjskich13.
Inny charakter mia³a, wydana w „Studiach o Ksi¹¿ce”, obszerna rozprawka dotycz¹ca repertuaru wydawniczego ksi¹¿ki naukowej w zaborze austriackim. By³a to syntetyczna analiza tych wydawnictw w oparciu o sporz¹dzon¹ przez Annê Aleksiewicz kartotekê, której podstawê stanowi³a m.in. Bibliografia Polska Estreicherów i uzupe³-nienia do niej14. Dodatkiem i uzupe³nieniem tej pracy by³y uwagi sporz¹dzone na marginesie dziejów drukarstwa w „Rocznikach Bi-bliotecznych” w roku 1988. By³y to uwagi komentuj¹ce m.in. zarz¹-dzenia w³adz w odniesieniu do w³aœcicieli oficyn drukarskich, ich dzia³alnoœci, zatrudniania tam uczniów, cenzury, zrzeszania siê druka-rzy w zwi¹zki zawodowe oraz strajki15.
Jak napisa³a Hanna Tadeusiewicz w cytowanej powy¿ej Ocenie do-robku naukowego, Anna Aleksiewicz w swych pracach „[…] wskaza-³a na istotne problemy nurtuj¹ce ówczesne drukarstwo […]. Dorobek charakteryzuje solidna podbudowa Ÿród³owa, jasny jêzyk wypowiedzi, trafne wnioski wysnute z przeanalizowanego materia³u. […] Przedsta-wia on pe³n¹ wartoœæ naukow¹ i sta³ siê dobrym przygotowaniem do podjêcia rozprawy habilitacyjnej”16. Tematem tej pracy by³a historia drukarstwa, tym razem w Galicji Wschodniej, w analogicznym okre-sie jak opisywany w pracy doktorskiej, czyli lata 1815–1860. Pracê sw¹ pisa³a opieraj¹c siê o opracowan¹ wczeœniej kartotekê licz¹c¹ po-nad 3500 pozycji bibliograficznych. I tym razem recenzenci jednomy-œlnie ocenili tê rozprawê niezwykle wysoko. Cytuj¹c kolejny raz Han-nê Tadeusiewicz nale¿y podkreœliæ, i¿ „[…] du¿e doœwiadczenie w studiach nad drukarstwem zaboru austriackiego i znajomoœæ tej problematyki, wyekscerpowanie materia³ów dotycz¹cych typografii Anna Aleksiewicz – bibliotekoznawca, pedagog, dzia³acz spo³eczny 55
____________
13Ibidem, poz. 33.
14Ibidem, poz. 23.
15Ibidem, poz. 30.
z wykorzystanych Ÿróde³ i literatury przedmiotu da³y ksi¹¿kê warto-œciow¹ naukowo […], która uzupe³nia znikomy stan wiedzy o badanym fragmencie historii polskiego drukarstwa […]”. Kazimiera Maleczyñ-ska okreœli³a pracê jako „[…] powa¿ny wk³ad w naukê”, natomiast Wies³aw Bieñkowski pisa³, ¿e „Pani dr Anna Majkowska-Aleksiewicz jest badaczk¹ […] rokuj¹c¹ najlepsze nadzieje na przysz³oœæ w obranej dyscyplinie wiedzy […]. Udowodni³a to wynikami dotychczasowych osi¹gniêæ naukowych, które znacznie wzbogaci³y nie tylko wiedzê o ksi¹¿ce, ale szerzej: tak¿e historiê kultury polskiej w XIX wieku”17.
Oprócz badañ zwi¹zanych z dziejami oficyn drukarskich, Anna Aleksiewicz zajmowa³a siê tak¿e wspó³czesnymi problemami biblio-tekarstwa. Tu¿ po obronie pracy doktorskiej w 1976 r. wyda³a wspól-nie z Zofi¹ Gac¹-D¹browsk¹, przewodnik z zakresu bibliotekarstwa18
przeznaczony dla studentów studiów zaocznych bibliotekoznawstwa. Recenzowa³a równie¿, od 1970 r. kolejne tomy periodyku Archiwa, Biblioteki i Muzea Koœcielne, cztery tomy wydawnictwa zbiorowego W krêgu prasy, dla Wydzia³u Nauk Humanistycznych UMK w Toru-niu oraz wiele publikacji na zamówienie ró¿nych instytucji (m.in. Wydawnictwa Akademii Pedagogicznej w Krakowie, Uniwersytetu Œl¹skiego w Katowicach i innych). Ponadto uczestniczy³a w pracach nad problemem wêz³owym Polska kultura narodowa – jej tendencje rozwojowe i percepcja.
W 1977 r. opracowa³a dla Encyklopedii Ksi¹¿ki Polskiej has³o Bi-blioteki oœwiatowe, a w 1996 r. zosta³a poproszona o opracowanie 26 hase³ do nowego wydania Encyklopedii Wiedzy o Ksi¹¿ce. Nale¿y tak-¿e wspomnieæ, i¿ Anna Aleksiewicz aktywnie uczestniczy³a w licz-nych konferencjach naukowych, przedstawiaj¹c na nich swe referaty i komunikaty (m.in. w Krakowie, Poznaniu, Karpaczu, Cedynie k/Kielc, Wroc³awiu, a tak¿e na wyk³adach otwartych w Henrykowie, Boles³awcu, Polanicy-Zdroju, Bojanowie i innych). Na zlecenie ró¿-____________
17W. Bieñkowski, Ocena dorobku naukowego, dok. udostêpniony przez Annê Aleksiewicz.
nych instytucji naukowych recenzowa³a dorobek naukowy i rozprawy habilitacyjne (np. Gra¿yny Gzelli, Marii Konopki, Romana Jasku³y, Jadwigi Koniecznej, Ewy Andrysiak), doktorskie (np. Magdaleny Ma-dejskiej, O. Jaros³awa £uniewskiego, ks. Rajmunda Pietkiewicza, Agaty Walczak-Niewiadomskiej).
Za osi¹gniêcia naukowe Anna Aleksiewicz otrzyma³a w 1977 r. na-grodê ministerialn¹ III stopnia (za pracê doktorsk¹), w 1987 r. indy-widualn¹ nagrodê rektora III stopnia, w 1988 r. Z³oty Krzy¿ Zas³ugi. 9 grudnia 2006 r. na zjeŸdzie z okazji piêædziesiêciolecia istnienia In-stytutu Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa przyznano jej Me-dal Pami¹tkowy Uniwersytetu Wroc³awskiego i jako jedyn¹ wyró¿-niono Medalem Komisji Edukacji Narodowej. Otrzyma³a tak¿e Me-dal Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich oraz nagrodê rektorsk¹.