Cechy demograficzno-społeczne

W przeprowadzonym badaniu, jak już wspomniano, wzięło udział 217 cudzoziemców pracujących legalnie w województwie opolskim. Wśród nich 29 osób to pracownicy zatrudnieni na pierwotnym rynku pracy. Natomiast pozostali – 188 osób – to respondenci pracujący na wtórnym rynku pracy227.

Rozpoczęto od ogólnej charakterystyki badanych w zakresie najważniej-szych cech demograficznych, jakimi są płeć i wiek. Tabela 6.2 prezentuje liczby i udziały respondentów – kobiet i mężczyzn – biorących udział w badaniu. Wskazują one, że wśród cudzoziemskich pracowników dominowali mężczyź-ni. Ich udział w grupie ankietowanych wyniósł 76,5% (166 respondentów). Kobiety stanowiły 23,5% ankietowanych (51 respondentek). Dominacja męż-czyzn w badanej grupie może oznaczać, że w województwie opolskim łatwiej jest obcokrajowcom uzyskać zatrudnienie w zawodach tradycyjnie zmaskuli-nizowanych.

Tabela 6.2

Badani cudzoziemcy zatrudnienilegalnie w podziale na wiek i płeć

Wyszczególnienie _{18–5 lat 26–35 lat 36–45 lat 46–55 lat 55–64 lata ogółem}^{Badani według wieku} Mężczyźni ^liczba_{% 17,5}²⁹ _31,3⁵² _26,5⁴⁴ _23,5³⁹ _1,2² _100,0¹⁶⁶

Kobiety ^liczba_{% 15,7}⁸ _27,5¹⁴ _39,2²⁰ _17,6⁹ _0,0⁰ _100,0⁵¹

Razem ^liczba_{% 17,1}³⁷ _30,4⁶⁶ _29,5⁶⁴ _22,1⁴⁸ _0,9² _100,0²¹⁷

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań.

Tabela 6.2 prezentuje również liczbę i udział mężczyzn oraz kobiet we-dług grup wieku. Charakteryzują się one istotnym zróżnicowaniem. W grupie mężczyzn najliczniejszy był udział osób w wieku 26–35 lat (31,3% – 52 osoby). Nieco mniejszy odsetek respondentów zanotowano w przedziale wieku 36–45

227 Dla ułatwienia porównań pomiędzy wynikami badań uzyskanymi na pierwotnym i wtórnym rynku pracy zdecydowano się dokonać zestawień procentowych. Jednak ze względu na różnice pomiędzy liczbą respondentów posiadających określone cechy po-dawana jest także liczba badanych, która udzieliła odpowiedzi. Ze względu na stosun-kowo nieliczną grupę badanych, głównie na pierwotnym rynku pracy oraz obejmującą nielegalną sferę zatrudnienia w części tabel zrezygnowano z zestawienia procentowe-go, a podano jedynie liczbę wskazań.

lat (26,5% – 44 osoby) oraz 46–55 lat (23,5% – 39 osób). Udział badanych mężczyzn z najmłodszej grupy wiekowej 18–25 lat wyniósł 17,5% (29 osób). Najmniej respondentów liczyła najstarsza grupa wiekowa 55–64 lata – 1,2% (2 osoby).

Natomiast wśród badanych kobiet największy udział miała grupa wieko-wa 36–45 lat (39,2% – 20 osób). Drugą pod względem liczebności były respon-dentki mające 26–35 lat (27,5% – 14 osób). Kobiety w wieku 46–55 lat stano-wiły 17,6% (9 osób) ankietowanych, a najmłodsza grupa 18–25 lat to 15,7% (8 osób). Wśród badanych nie było żadnej respondentki w wieku 55–64 lata.

Blisko 60% respondentów to osoby w wieku 26–45 lat, a więc w okresie największej aktywności zawodowej. Ten przedział wiekowy ma także dominu-jący udział w grupie osób emigrudominu-jących z województwa opolskiego za grani-cę228.

Dokonano również podziału respondentów ze względu na płeć i wiek z uwzględnieniem pierwotnego i wtórnego rynku pracy, co prezentują tabele 6.3 i 6.4. Wśród badanych dominowali mężczyźni (pierwotny rynek pracy: 18 ankietowanych spośród 29 respondentów; wtórny rynek pracy: 148 ankieto-wanych na 188 respondentów).

Nieznaczne różnice w obu analizowanych segmentach rynku pracy wy-stąpiły w przypadku podziału ze względu na wiek. Na pierwotnym rynku pra-cy (tab. 6.3) dominujące były grupy z przedziału 26–35 lat (10 respondentów) oraz 18–25 lat i 36–45 lat (po 8 respondentów). Z kolei na wtórnym rynku pracy (patrz tab. 6.4) największy był udział respondentów z grup wiekowych: 26–35 lat i 36–45 lat (po 29,8% – 56 osób), a także 46–55 lat (24,5% – 46 osób). Mniej licznie reprezentowana była najmłodsza grupa wiekowa 18–25 lat (15,4% – 29 osób). Różnice te wynikać mogą m.in. z charakteru wykonywanej pracy. Na wtórnym rynku pracy poszukiwane są osoby z doświadczeniem w konkretnym zawodzie. Warunek ten spełniają zwykle osoby, które funkcjono-wały już na rynku pracy w swoich krajach pochodzenia, a więc ze starszych grup wiekowych.

Tabela 6.3

Badani cudzoziemcy z pierwotnego rynku pracy zatrudnieni legalnie w podziale na wiek i płeć

Wyszczególnienie _{18–25 lat 26–35 lat 36–45 lat 46–55 lat 55–64 lata ogółem}^{Badani wg wieku}

Mężczyźni 2 7 6 2 1 18

Kobiety 6 3 2 0 0 11

Razem 8 10 8 2 1 29

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań.

Ogólna charakterystyka badanej grupy...

95

Tabela 6.4

Badani cudzoziemcy z wtórnego rynku pracy zatrudnieni legalnie w podziale na wiek i płeć

Wyszczególnienie _{18–25 lat 26–35 lat 36–45 lat 46–55 lat 55–64 lata ogółem}^{Badani wg wieku} Mężczyźni ^liczba_{% 18,2}²⁷ _30,4⁴⁵ _25,7³⁸ _25,0³⁷ _0,7¹ _100,0¹⁴⁸

Kobiety ^liczba_{% 5,0}² _27,5¹¹ _45,0¹⁸ _22,5⁹ _0,0⁰ _100,0⁴⁰

Razem ^liczba% 15,4²⁹ 29,8⁵⁶ 29,8⁵⁶ 24,5⁴⁶ 0,5¹ 100,0¹⁸⁸

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań.

Przeprowadzono także analizę wykształcenia respondentów, uwzględnia-jąc podział na pierwotny i wtórny rynek pracy (tab. 6.5). Wśród badanych zatrudnionych na pierwotnym rynku pracy ponad 82% (24 osoby) posiadało wykształcenie wyższe, natomiast 17,2% (5 osób) – średnie. W ankietowanej grupie nie było osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym lub podsta-wowym.

Wśród zatrudnionych na wtórnym rynku pracy dominowały osoby z wy-kształceniem zasadniczym zawodowym – 43,6% (82 osoby). Na drugim miej-scu pod względem liczebności znaleźli się badani posiadający wykształcenie średnie – 37,8% (71 osób). Ponad 13% respondentów (26 osób) twierdziło, że ma wykształcenie wyższe, a tylko 4,8% (9 osób) – podstawowe.

Można więc wskazać dość jednoznacznie, że na pierwotnym rynku pra-cy wymagane jest posiadanie wyższych kwalifikacji (wyższego wykształcenia), natomiast na wtórnym rynku pracy konieczne jest posiadanie umiejętności zawodowych umożliwiających wykonywanie danej pracy.

Tabela 6.5

Wykształcenie cudzoziemców zatrudnionych legalnie w podziale na pierwotny i wtórny rynek pracy

Wykształcenie respondentów pierwotny rynek pracy^{Wskazania pracowników}wtórny rynek pracy

liczba % liczba % Podstawowe 0 0,0 9 4,8 Zasadnicze zawodowe 0 0,0 82 43,6 Średnie 5 17,2 71 37,8 Wyższe 24 82,8 26 13,8 Razem 29 100,0 188 100,0

W analizowanej grupie pracujących legalnie zarówno na pierwotnym, jak i na wtórnym rynku pracy nieco lepiej wykształcone były kobiety (tab. 6.6). Wykształcenie średnie i wyższe deklarowało ponad 60% pytanych (31 osób), podczas gdy w przypadku mężczyzn odsetek ten wyniósł nieco ponad 57% (95 osób). Blisko 40% (65 osób) badanych mężczyzn posiadało wykształce-nie zasadnicze zawodowe. Dla porównania, wśród kobiet wskazało je mwykształce-niej, bo nieco ponad 33% respondentek (17 osób). Wykształceniem podstawowym legitymowało się więcej (w stosunku do ogółu grupy) respondentek (5,9% – 3 osoby) niż respondentów (3,6% – 6 osób)

Tabela 6.6

Wykształcenie cudzoziemców zatrudnionych legalnie

w podziale na płeć Wykształcenie respondentów Wskazania pracowników mężczyzna kobieta liczba % liczba % Podstawowe 6 3,6 3 5,9 Zasadnicze zawodowe 65 39,2 17 33,3 Średnie 58 34,9 18 35,3 Wyższe 37 22,3 13 25,5 Razem 166 100 51 100

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań.

Charakterystyka wykształcenia respondentów z uwzględnieniem ich branż zatrudnienia (tab. 6.7) pozwala wskazać, że najlepiej wykształcone były osoby pracujące w edukacji, gdzie 92,3% badanych (12 osób) posiadało wykształcenie wyższe, a 7,7% (1 osoba) – średnie. Znacząca liczba badanych z wykształceniem wyższym pracowała w usługach – 72,7% (8 osób), średnie wykształcenie miało w tej branży 9,1% badanych (1 osoba). Dominujący udział najwyżej wykształ-conych zanotowano również wśród zatrudnionych w służbie zdrowia. W tym przypadku 60% badanych (3 osoby) deklarowało wykształcenie wyższe, a 40,0% (2 osoby) – średnie.

Wśród respondentów zatrudnionych w budownictwie najwięcej osób posiadało wykształcenie średnie – 43,1% (25 osób). Nieco ponad 36% (21 osób) wskazało wykształcenie zasadnicze zawodowe, 15,5% (9 osób) – wyż-sze, a tylko 5,2% (3 osoby) – podstawowe. W przemyśle największy udział miały osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym – 45,5% (55 osób), mniejszy z wykształceniem średnim – 37,2% (45 osób), wyższym – 14% (17 osób) oraz podstawowym – 3,3% (4 osoby). Również w sektorze rolnym do-minujący był udział osób posiadających wykształcenie zasadnicze zawodo-we – 44,4% (4 osoby). Wykształcenie podstawozawodo-we i średnie deklarowało po 22,2% pytanych (2 osoby), a wyższe 11,1% (1 osoba).

Ogólna charakterystyka badanej grupy...

97

Tabela 6.7

Wykształcenie cudzoziemców pracujących legalnie w podziale na branże zatrudnienia W ykształc eni e res po nd en tó w ^{Wskazania pracowników}

budownictwo przemysł rolnictwo usługi edukacja służba zdrowia ogółem

liczba % liczba % liczba % liczba % liczba % liczba % liczba %

Podstawowe 3 5,2 4 3,3 2 22,2 0 0,0 0 0,0 0 0,0 9 4,1 Zasadnicze zawodowe ^{21 36,2 55 45,5 4 44,4 2 18,2 0 0,0 0 0,0 82 37,8} Średnie 25 43,1 45 37,2 2 22,2 1 9,1 1 7,7 2 40,0 76 35,0 Wyższe 9 15,5 17 14,0 1 11,1 8 72,7 12 92,3 3 60,0 50 23,0 Razem 58 100,0 121 100,0 9 100,0 11 100,0 13 100,0 5 100,0 217 100,0

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań.