Charakterystyka działalności gospodarczej jednostek zagranicznych firm

W 2011 r. jednostki zagraniczne uzyskały 136995 mln zł przychodów ze sprzedaży. W 2011 r. w porównaniu z rokiem wyjściowym analizy (2008 r.) nastąpił wzrost wielkości przychodów ze sprzedaży o ponad 12% (tab. 3). W latach 2008-2011 przychody ze sprzedaży jednostek zagranicznych wzrastała średnio z roku na rok o prawie 4% (3,91%).

171 W analizowanym okresie nie wszystkie podmioty gospodarcze odnotowały wzrost wielkości sprzedaży. W przypadku firm zlokalizowanych w województwach lubuskim i lubelskim, które miały jednostki zagraniczne, mieliśmy do czynienia z ponad 50% zmniejszeniem się wielkości sprzedaży w 2011 r. w porównaniu z 2008 r. W latach 2008-2011 największe średnioroczne tempo spadku wielkości sprzedaży, przekraczające 20% z roku na rok, odnotowały udziały, oddziały oraz zakłady zagraniczne firm zlokalizowanych w województwach lubuskim i śląskim (tab. 3). Na przeciwnym biegunie znalazły się podmioty mające jednostki zagraniczne, w przypadku których w 2011 r. w porównaniu z 2008 przychody ze sprzedaży wzrosły o ponad 100%. Były to jednostki zagraniczne podmiotów gospodarczych z województw: zachodniopomorskiego (wzrost o ponad 135%), łódzkiego (analogiczny wzrost wynosił 120%) i świętokrzyskim (około 107%).

Tablica 3. Dynamika wielkości przychodów ze sprzedaży jednostek zagranicznych firm zlokalizowanych w Polsce według województw w latach 2008-201127

Województwa Rok 2008 = 100 Wartość średniej

geometrycznej za lata 2008-2011 2008 2009 2010 2011 Dolnośląskie 100,0 88,2 103,1 121,4 106,7 Kujawsko-pomorskie 100,0 . 160,0 202,1 . Lubelskie 100,0 . 52,3 46,4 . Lubuskie 100,0 135,7 38,7 44,1 76,1 Łódzkie 100,0 119,6 150,4 220,2 130,1 Małopolskie 100,0 89,5 95,6 113,6 104,3 Mazowieckie 100,0 70,9 86,5 114,4 104,5981 Opolskie 100,0 102,3 72,1 98,9 99,61863 Podkarpackie 100,0 111,9 131,4 144,5 113,0592 Podlaskie 100,0 77,2 114,6 136,9 111,0284 Pomorskie 100,0 77,4 94,3 129,3 108,9407 Śląskie 100,0 74,7 83,2 52,1 80,48922 Świętokrzyskie 100,0 110,2 143,0 206,5 127,3468 Warmińsko-mazurskie 100,0 134,3 97,7 146,7 113,6178 Wielkopolskie 100,0 91,9 47,7 62,3 85,38998 Zachodniopomorskie 100,0 157,1 229,9 235,4 133,0226 Ogółem 100,0 87,7 89,9 112,2 103,9116

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: [GUS, Departament Informacji]

Z roku na rok największe tempo wzrostu przychodów ze sprzedaży charakteryzowało podmioty gospodarcze posiadające udziały, oddziały i zakłady za granicą, które

27 Dane statystyczne dotyczące wielkości przychodów ze sprzedaży jednostek zagranicznych firm zlokalizowanych w Polsce w poszczególnych województwach nie są publikowane przez GUS w sprawozdaniu „Działalność podmiotów posiadających udziały w podmiotach z siedzibą za granicą w 2012 r”. Na chwilę obecną nie można ich pozyskać z GUS.

172 zlokalizowane były w województwach: zachodniopomorskim (średnio roczny wzrost wynosił 33%), łódzkim (30%) i świętokrzyskim (27%). W 2011 r. jednostki zagraniczne firm z siedzibą w Polsce zatrudniały łącznie ponad 146 tys. osób, co stanowiło wzrost w porównaniu do 2008 r. o ponad 21%. W latach 2008-2011 z roku na rok zwiększała się liczba osób pracujących w jednostkach zagranicznych średnio o około 7% (tab. 4). Rozpatrując dynamikę zatrudnienia w jednostkach zagranicznych firm polskich w układzie wojewódzkim widać jej duże zróżnicowanie, podobnie jak omówionych wcześniej przychodów ze sprzedaży.

Tablica 4. Dynamika liczby pracujących w jednostkach zagranicznych firm zlokalizowanych w Polsce według województw w latach 2008-201128

Województwa rok 2008 = 100 Wartość średniej

geometrycznej za lata 2008-2011 2008 2009 2010 2011 Dolnośląskie 100,0 87,8 98,5 97,6 99,2 Kujawsko-pomorskie 100,0 . 184,4 221,9 . Lubelskie 100,0 . 133,1 111,8 . Lubuskie 100,0 102,8 46,0 62,7 85,6 Łódzkie 100,0 98,8 90,6 113,8 104,4 Małopolskie 100,0 84,5 87,3 94,3 98,1 Mazowieckie 100,0 169,5 171,1 174,3 120,3 Opolskie 100,0 93,3 84,4 111,5 103,7 Podkarpackie 100,0 105,8 177,6 189,0 123,6 Podlaskie 100,0 88,1 87,1 90,8 96,8 Pomorskie 100,0 90,7 93,3 132,3 109,8 Śląskie 100,0 58,4 97,3 43,4 75,7 Świętokrzyskie 100,0 81,6 99,3 83,1 94,0 Warmińsko-mazurskie 100,0 566,7 551,7 698,3 191,1 Wielkopolskie 100,0 93,4 125,8 119,4 106,1 Zachodnio-pomorskie 100,0 36,9 66,3 77,3 91,8 Ogółem 100,0 107,9 123,1 121,2 106,6

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: [GUS, Departament Informacji]

W 2011 r. w porównaniu z rokiem 2008 nastąpił rekordowy wzrost zatrudnienia w jednostkach zagranicznych firm z województwa warmińsko-mazurskiego, który wyniósł ponad 598%. Należy jednak podkreślić, iż w tym krótkim okresie mieliśmy do czynienia z dużymi wahaniami liczby pracujących w tych jednostkach zagranicznych (ogromny wzrost liczby pracujących w 2009 r. w porównaniu z 2008 r., jak również zmniejszenie się

28 Dane statystyczne dotyczące liczby pracujących w jednostkach zagranicznych firm zlokalizowanych w Polsce w poszczególnych województwach nie są publikowane przez GUS w sprawozdaniu „Działalność podmiotów posiadających udziały w podmiotach z siedzibą za granicą w 2012 r”. Na chwilę obecną nie można ich pozyskać z GUS.

173 zatrudnienia w 2010 r. w porównaniu z 2009 rokiem) trudno więc w tak krótkim okresie wnioskować o wyraźnych tendencjach wzrostu lub spadku zatrudnienia. Natomiast w przypadku udziałów, oddziałów i zakładów zagranicznych podmiotów zlokalizowanych w województwie kujawsko-pomorskim, w analizowanym okresie z roku na rok obserwowaliśmy wzrost liczby pracujących jednostkach zagranicznych (w 2011 r. w porównaniu z 2008 r. wzrost ten wyniósł około 122% - dane tab. 4). W latach 2008-2011, największe tempo wzrostu zatrudnienia charakteryzowało jednostki zagraniczne firm, które mały siedziby w województwach: mazowieckim (średnio z roku na rok zatrudnienie wzrastało o ponad 20%), podkarpackie (26%) i warmińsko-mazurskim (91%). W badanym okresie, z roku na rok, spadek zatrudnienia odnotowywały jednostki zagraniczne firm zlokalizowanych w 6 województwach (patrz wartości średniej geometrycznej tab.4), a maksimum przypadło na jednostki zagraniczne podmiotów zlokalizowanych w województwie lubuskim (średnio z roku na rok zatrudnienie zmniejszało się o ponad 14%). W 2011 r. eksport jednostek zagranicznych wyniósł ponad 39599 mln zł, co stanowiło wzrost w porównaniu z 2008 r. o około 7%, natomiast przeciągu czterech lat (2008-2011), przeciętnie z roku na rok eksport wzrastał o ponad 2%. Dynamiczny wzrost liczby jednostek zagraniczny przez podmioty mające siedzibę w województwie warmińsko-mazurskim, przełożył się nie tylko na dynamiczny wzrost przychodów i zatrudnienia w tych jednostkach zagranicznych, ale również na olbrzymi wzrost eksportu. W latach 2008-2011 w przypadku jednostek zagranicznych podmiotów gospodarczych z województwa warmińsko-mazurskiego wielkość eksportu wzrastała średnio z roku na rok o 129%.

Tablica 5. Dynamika eksportu w jednostkach zagranicznych firm zlokalizowanych w Polsce według województw w latach 2008-201129

Województwa

Rok 2008 = 100 Wartość średniej geometrycznej za

lata 2008-2011 2008 2009 2010 2011 Dolnośląskie 100,0 40,8 57,1 33,4 69,4 Kujawsko-pomorskie 100,0 - 126,6 146,1 - Lubelskie 100,0 - 114,4 80,4 - Lubuskie 100,0 141,1 12,7 18,5 57,0 Łódzkie 100,0 44,6 165,2 251,5 136,0 Małopolskie 100,0 96,0 108,4 146,8 113,6 Mazowieckie 100,0 56,1 83,0 123,8 107,4 Opolskie 100,0 86,9 229,8 516,4 172,8

29 Dane statystyczne dotyczące wielkości eksportu dokonanego w jednostkach zagranicznych firm zlokalizowanych w Polsce w poszczególnych województwach nie są publikowane przez GUS w sprawozdaniu „Działalność podmiotów posiadających udziały w podmiotach z siedzibą za granicą w 2012 r”. Na chwilę obecną nie można ich pozyskać z GUS.

174 Podkarpackie 100,0 87,4 120,6 135,1 110,5 Podlaskie 100,0 62,3 173,7 132,0 109,7 Pomorskie 100,0 135,5 184,8 182,8 122,3 Śląskie 100,0 50,1 35,0 77,5 91,9 Świętokrzyskie 100,0 102,2 182,9 190,3 123,9 Warmińsko-mazurskie 100,0 59,5 897,8 1201,7 229,0 Wielkopolskie 100,0 87,4 8,7 13,2 50,9 Zachodniopomorskie 100,0 313,2 594,0 468,2 167,3 Ogółem 100,0 68,4 78,4 106,9 102,3

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: [GUS, Departament Informacji]

W badanym okresie wzrost eksportu z roku na rok przeciętnie o ponad 60% charakteryzował jednostki zagraniczne firm mających siedziby w województwach: opolskim i zachodniopomorskim (tab. 5). W analizowanym okresie czterech lat w największym stopniu malały z roku na rok wielkości eksportu jednostek zagranicznych firm z województw wielkopolskiego (średnio o 49%) i lubuskiego (43%). Wartość importu zrealizowanego przez jednostki zagraniczne w 2011 r. wynosiła ponad 62155 mln zł, co stanowiło wzrost w porównaniu z 2008 r. o niespełna 32% (tab. 6). Porównując dynamikę eksportu i importu, w badanym okresie, można zauważyć, że z roku na rok wartość importu wzrastała szybciej niż eksport. W latach 2008-2011 import jednostek zagranicznych wzrastał z roku na rok przeciętnie o około 10%. Przyjrzyjmy się wielkości importu jednostek zagranicznych w układzie przestrzennym 16 województw. W 2011 r. w porównaniu z 2008 r. największy wzrost wielkości importu, przekraczający 100%, charakteryzował jednostki zagraniczne podmiotów z siedzibami w województwach: warmińsko-mazurskim, opolskim, małopolskim, kujawsko-pomorskim i łódzkim (tab. 6).

Tablica 6. Dynamika importu w jednostkach zagranicznych firm zlokalizowanych w Polsce według województw w latach 2008-201130

Województwa Rok 2008 = 100 Wartość średniej

geometrycznej za lata 2008-2011 2008 2009 2010 2011 Dolnośląskie 100,0 89,5 113,2 95,6 98,5 Kujawsko-pomorskie 100,0 188,7 241,7 Lubelskie 100,0 57,6 66,1 Lubuskie 100,0 107,7 79,5 100,1 100,0 Łódzkie 100,0 68,2 119,7 218,0 129,7 Małopolskie 100,0 177,4 268,2 299,5 144,1

30 Dane statystyczne dotyczące wielkości importu dokonanego w jednostkach zagranicznych firm zlokalizowanych w Polsce w poszczególnych województwach nie są publikowane przez GUS w sprawozdaniu „Działalność podmiotów posiadających udziały w podmiotach z siedzibą za granicą w 2012 r”. Na chwilę obecną nie można ich pozyskać z GUS.

175 Mazowieckie 100,0 64,8 82,4 124,6 107,6 Opolskie 100,0 164,2 231,1 381,5 156,3 Podkarpackie 100,0 110,6 137,7 165,6 118,3 Podlaskie 100,0 30,7 45,1 54,1 81,5 Pomorskie 100,0 87,4 96,6 115,3 104,8 Śląskie 100,0 67,6 67,2 84,9 94,7 Świętokrzyskie 100,0 99,4 104,9 97,6 99,2 Warmińsko-mazurskie 100,0 318,7 323,8 481,1 168,8 Wielkopolskie 100,0 98,1 115,0 173,9 120,2 Zachodniopomorskie 100,0 43,3 236,5 318,8 147,2 Ogółem 100,0 72,9 94,5 131,6 109,6

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: [GUS, Departament Informacji]

Spadek wielkości importu w 2011 r. w porównaniu z rokiem wyjściowym 2008 r. odnotowały jednostki zagraniczne podmiotów gospodarczych zlokalizowanych w województwach: śląskim, świętokrzyskim, dolnośląskim, lubelskim i podlaskim (maksymalny spadek importu w 2011 roku w porównaniu z 2008 r. o 46%). Obliczone wartości średniej geometrycznej wskazują, iż w najszybciej w latach 2008-2011, średnio z roku na rok wzrastała wielkość importu jednostek zagranicznych firm z siedzibami w województwach: warmińsko-mazurskim (w badanym okresie średnio z roku na rok o 68%), opolskim (56%), zachodniopomorskim (47%). Największą dynamiką spadku wielkości importu charakteryzowały się udziały, oddziały i zakłady podmiotów gospodarczych z województwa podlaskiego (w latach 2008-2011średnio z roku na rok wartość importu malała o 18,5%).

Kolejną charakterystyką gospodarczą jednostek zagranicznych są wydatki na aktywa trwałe. W 2011 r. wielkość poniesionych nakładów na aktywa trwałe jednostek zagranicznych wyniosła ponad 3554 mln zł, co stanowiło spadek o ponad 75% w porównaniu z rokiem 2008. W 2011 r. w porównaniu z 2008 r., największy spadek wydatków na aktywa trwałe, wynoszący ponad 90%, charakteryzował jednostki zagraniczne firm zlokalizowanych w województwach: podlaskim, lubuskim i zachodniopomorskim (tab. 7).

176 Tablica 7. Dynamika wydatków na aktywa trwałe w jednostkach zagranicznych firm zlokalizowanych w Polsce według województw w latach 2008-201131

Województwa

rok 2008 = 100 Wartość średniej

geometrycznej za lata 2008-2011 2008 2009 2010 2011 Dolnośląskie 100,0 30,6 25,6 57,8 83,3 Kujawsko-pomorskie 100,0 102,0 93,6 Lubelskie 100,0 44,6 28,6 Lubuskie 100,0 143,3 9,1 6,0 39,2 Łódzkie 100,0 37,0 74,9 70,6 89,0 Małopolskie 100,0 191,8 110,3 102,3 100,8 Mazowieckie 100,0 24,1 19,1 17,3 55,7 Opolskie 100,0 20,6 38,8 50,6 79,7 Podkarpackie 100,0 122,8 101,3 172,2 119,9 Podlaskie 100,0 213,1 14,9 6,9 41,1 Pomorskie 100,0 43,7 56,4 44,9 76,6 Śląskie 100,0 78,3 98,3 50,8 79,8 Świętokrzyskie 100,0 42,2 10,1 9,4 45,5 Warmińsko-mazurskie 100,0 9,6 6,8 21,4 59,8 Wielkopolskie 100,0 24,9 55,4 105,3 101,7 Zachodniopomorskie 100,0 19,1 28,6 4,0 34,1 Ogółem 100,0 32,5 25,4 24,4 62,5

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: [GUS, Departament Informacji]

Jednostki zagraniczne w ostatnich czterech latach (2008-2011) systematycznie ograniczały wydatki na aktywa trwałe. W latach 2008-2011, nakłady na aktywa trwałe dokonywane przez jednostki zagraniczne z roku na rok zmniejszały się przeciętnie o 37,5%. Przyglądając się podmiotom gospodarczym posiadającym udziały, oddziały i zakłady za granicą w układzie wojewódzkim, widać, że w latach 2008-2011 systematyczny wzrost wydatków na aktywa trwałe był widoczny w przypadku firm mających jednostki zagraniczne, które były zlokalizowane w województwie podkarpackim (średni wzrost o niespełna 20%). Natomiast w przypadku jednostek zagranicznych podmiotów gospodarczych z województw małopolskiego i wielkopolskiego, w latach 2008-2011 mieliśmy do czynienia z niewielkim wzrostem wydatków na aktywa trwałe (tab. 7).