C. Komunikacja publiczna (w tym poprawa warunków ruchu, poprawa bezpieczeństwa,
1.4. Charakterystyka jednostki samorządu terytorialnego
Położenie gminy
• od wschodu z gminą Kleszczewo i Środa Wlkp.,
• od północy z miastem Poznań,
• od zachodu z gminą Mosina,
• od południa z gminą Śrem, Zaniemyśl i Brodnica.
13
Rysunek 1. Położenie Gminy Kórnik Źródło: opracowanie własne
Gmina stanowi część kolejowego szlaku komunikacyjnego łączący Poznań i Górny Śląsk. Przez gminę przebiegają drogi krajowe: nr 431 w kierunku Mosiny, nr 434 Kostrzyn-Rawicz-Wrocław, nr 11 tzw. "trasa katowicka" wiodąca z Poznania do Katowic, a także drogi wojewódzkie. W północnej części, w okolicy wsi Żerniki gminę przecina nitka autostrady A2.
Gmina Kórnik znajduje się na obszarze dwóch mezoregionów – Równina Wrzesińska, w której znajduje się zdecydowana większość obszaru gminy i Kotlina Śremska w południowo-wschodniej części gminy. Odległości drogowe do ważniejszych dużych miast wynoszą: Poznań – 24 km, Wrocław - 149 km, Zielona Góra – 169 km, Warszawa – 307 km.
14
Struktura funkcjonalno-przestrzenna miastaNa strukturę funkcjonalno-przestrzenną Miasta i Gminy Kórnik wpływa głównie aspekt naturalny. Miasto od wschodu ograniczone jest Jeziorem Kórnickim, które w sposób naturalny ogranicza rozrost miasta w kierunku wschodnim. W Gminie Kórnik występują liczne zbiorniki wodne i lasy, które mają wpływ na możliwości rozbudowy w gminie. Przez tereny północno-zachodnie gminy przebiega linia kolejowa, na której zlokalizowana jest stacja kolejowa Kórnik oddalona od centrum Miasta Kórnik o 4,5 km, co stanowi pewne utrudnienie dla mieszkańców miasta w dostępie do kolei.
Pod względem użytkowania terenów, w części północnej gminy, wzdłuż trasy S11 rozwija się
przemysł, usługi logistyczne i magazyny, w części zachodniej dominują tereny leśne i stale rozwija się zabudowa mieszkaniowa, a w części wschodniej dominują tereny rolnicze. Środek gminy stanowi rynna polodowcowa z niemal centralnie umieszczonym Miastem Kórnikiem. Południe gminy stanowią m.in. tereny rolnicze.
Demografia
Liczba ludności zamieszkującej Gminę Kórnik wynosi 29 787 mieszkańców (stan na 31.12.2019 r.). Liczba ludności miasta systematyczne rośnie. Takie zjawisko wynika ze zlokalizowania gminy w pobliżu dużego miasta, jakim jest Poznań – stolica województwa wielkopolskiego, którego ludność od wielu lat osiedla się poza miastem, na obszarach przyległych gmin, w tym również Gminy Kórnik. Zestawienie liczby ludności gminy na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego przedstawiono poniżej.
Rysunek 2 Liczba ludności Gminy Kórnik w latach 1995-2019 Źródło: Dane GUS
15
Na przestrzeni ostatnich 25 lat liczba ludności Miasta i Gminy Kórnik podwoiła się. Przyrost liczby ludności gminy w tym okresie był systematyczny, brak jest spadków liczby ludności. Szczególna dynamika wzrostu rozpoczęła się po 2000 roku i utrzymywała się również w ostatnich latach.
Bezrobocie
Bezrobocie w Mieście i Gminie Kórnik od roku 2013 spadło poniżej 2% i od tamtej pory ulega systematycznemu spadkowi. Trendy wzrostowe i spadkowe w gminie odpowiadają trendom dla województwa i całego kraju. Problem bezrobocia w Mieście i Gminie Kórnik jest znacznie mniejszy, aniżeli w skali całej Wielkopolski czy całej Polski. Na dzień 31.12.2019r. w Mieście i Gminie Kórnik wskaźnik bezrobocia rejestrowanego wynosi 1,2%. Bezrobotnych było 126 osoby w tym 47 mężczyzn i 79 kobiet. W tym samym okresie bezrobocie rejestrowane w Polsce osiągało 5,2%, a w województwie wielkopolskim 2,8%.
Rysunek 3. Bezrobocie rejestrowane w latach 2011-2019 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS
System transportowy
Przez teren Gminy Kórnik przebiegają dwa szlaki drogowe o znaczeniu krajowym. Pierwszym z nich jest droga krajowa nr 11 relacji Kołobrzeg – Koszalin – Piła – Poznań – Kluczbork - Bytom.
Drugi to przecinająca północną część gminy autostrada A2 relacji Warszawa – Łódź – Konin – Poznań – zachodnia granica Państwa. Obie drogi łączą się w pobliżu północnej granicy gminy. Droga krajowa nr 11, której odcinek przebiega przez teren Gminy Kórnik, posiada rangę drogi ekspresowej i stanowi obwodnicę Miasta Kórnik. Budowa obwodnicy przyczyniła się do wydatnego odciążenia wewnętrznego układu komunikacyjnego miasta.
W granicach miasta zlokalizowane są fragmenty dwóch dróg wojewódzkich. Jedną z nich jest droga wojewódzka nr 431 relacji Kórnik – Rogalin – Mosina – Granowo. Druga to droga wojewódzka nr 434 relacji Miejska Górka – Gostyń – Dolsk – Śrem – Kórnik – Kleszczewo.
2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
Polska
województwo wielkopolskie gmina Kórnik
16
Przez Gminę Kórnik przebiega obecnie trzynaście dróg kategorii powiatowej, o łącznej długości 63,67 km. Część tych dróg wymaga modernizacji (ze względu na zły stan) lub będzie jej wymagać w niedalekiej przyszłości (z uwagi na stan ostrzegawczy) – jest to 15% dróg powiatowych na terenie Miasta Kórnik oraz 41% tych dróg na terenie pozamiejskim. Prace remontowe są prowadzone i planowane na bieżąco.
Środowisko przyrodnicze
Nieco ponad jedną czwartą powierzchni Gminy Kórnik zajmują lasy i jeziora. Powierzchnia lasów wynosi tu 4927 ha, co daje lesistość gminy na poziomie 26,5%, natomiast grunty pod największymi wodami zajmują tu obszar 444,9 ha czyli 2,38% powierzchni gminy.
Obszary prawnie chronione zajmują ogółem 8 224 ha, przy czym 7 868,9 ha zajmują obszary chronionego krajobrazu, 354,4 ha to park krajobrazowy, a użytki ekologiczne zajmują 0,7 ha. Obszary te stanowią około 44% powierzchni gminy.
W granicach Gminy Kórnik znajdują się następujące formy ochrony przyrody:
- Rogaliński Park Krajobrazowy;
- Obszar Chronionego Krajobrazu w Gminie Kórnik;
- Użytek ekologiczny Szuwary Gądeckie;
- Obszar Natura 2000 Rogalińska Dolina Warty PLH300012;
- Obszar Natura 2000 Ostoja Rogalińska PLB300017;
- Obszar Natura 2000 Dolina Średzkiej Strugi PLH300057.
Rzeźba terenu
Według podziału Wielkopolski na jednostki morfologiczne B. Krygowskiego obszar Gminy Kórnik leży w obrębie regionu Wysoczyzny Gnieźnieńskiej i w jego podregionie - Równinie Środkowej.
Równina jest dość płaska lub o łagodnie pofalowanej powierzchni wysoczyzny polodowcowej, rozcięta rynną jezior Kórnickich. Przylega ona równolegle do doliny Średzkiej Strugi. Południowo-zachodnie krańce gminy w okolicy wsi Czmoniec leżą w dolinie rzeki Warty i obejmują fragmenty terasy zalewowej, terasy nadzalewowej oraz teras wyższych. Krawędź wysoczyzny pocięta jest licznymi, często również płytkimi dolinkami erozyjnymi i znajduje się na wysokości około 76 - 80 m n.p.m. czyli od 11 - 15 m nad zwierciadłem wody w jeziorach. Zbocza rynny są łagodnie nachylone, w granicach 2 - 6 %. Tylko lokalnie notuje się spadki rzędu 10%, a czasem ponad 10%.
Najniższe elementy dna rynny to podmokłe równiny akumulacji organogenicznej ciągnące się wzdłuż jezior. Z form szczelinowych polodowcowych na uwagę zasługują kemy wznoszące się nad dno doliny jeziornej przeciętnie 4 – 5 m. Zbudowane są one z piasków, żwirów i przewarstwień mułków.
17
w centralnej części gminy, a ich łączna powierzchnia to 444,9 ha.System wód powierzchniowych na obszarze gminy stanowią również cieki wodne. Cały obszar Gminy Kórnik położony jest w zlewni rzeki Warty, która stanowi granicę gminy w południowo-zachodniej części. Do rzek odwadniających obszar gminy należą m.in.: Warta, Kopel Głuszynka (Kamionka), Średzka Struga, Rów Dębiecki, Rów Koszutski. Rzeka Kopla jest prawostronnym dopływem Warty, uchodząc do niej poza granicami gminy. Rzeka Głuszynka (Kamionka) przepływa przez ciąg jezior rynny kórnickiej, a następnie dopływa do Kopla.
Na obszarze Gminy Kórnik znajduje się siedem jednolitych części wód powierzchniowych rzek i trzy jednolite części wód powierzchniowych jezior. W ostatnich latach zbadano stan jednolitej części wód powierzchniowych Jezioro Bnińskie o kodzie europejskim PLLW10148. Stan tej JCWP oceniany jest jako zły.
Głębokość zalegania wód gruntowych związana jest z rzeźbą terenu i budową geologiczną.
Pierwszy poziom wód zalega przeważnie na głębokości 2 - 10 m p.p.t., natomiast na terasie zalewowej oraz w dolinach cieków, dnach rynien od 0,0 - 2,0 m p.p.t.. Poziom wód gruntowych nie ma większego znaczenia eksploatacyjnego. Wody wgłębne w gminie występują w poziomie Wielkopolskiej Doliny Kopalnej – GZWP Nr 144, zalegając w północnej i zachodniej części gminy.
Strop warstwy wodonośnej zalega na głębokości ok. 20 - 40 m. Warstwa wodonośna zbudowana jest z utworów żwirowych i piaszczystych a jej miąższość dochodzi do ok. 20 m. Woda nie wymaga skomplikowanego uzdatniania. Trzeciorzędowe piętro wodonośne występują na obszarze całej gminy.
Eksploatowane jest głównie poza obszarem występowania GZWP nr 144, czyli głównie w południowej i wschodniej części gminy.
Gmina Kórnik znajduje się w granicach jednolitych części wód podziemnych nr 60 i 61, o kodach europejskich odpowiednio: PLGW600060 i PLGW600061. Stan tych JCWPd oceniony jest jako dobry z brakiem ryzyka niespełnienia celów środowiskowych.
Klimat
Gmina Kórnik znajduje się na obszarze XV regionu klimatycznego – w regionie środkowowielkopolskim. Według podziału Polski R. Gumińskiego na regiony rolniczo-klimatyczne gmina jest usytuowana w VII dzielnicy rolniczo-klimatycznej – środkowej. Charakteryzuje się ona bardzo małą zmiennością częstości występowania poszczególnych typów pogody. W regionie tym występują najniższe w Polsce opady roczne (poniżej 550 mm). Liczba dni słonecznych w roku jest tu
18
najwyższa – jest to ponad 50 dni, z kolei dni pochmurnych jest najmniej - poniżej 130. Na klimat w największym stopniu oddziałują wilgotne masy powietrza polarnomorskiego napływające znad Oceanu Atlantyckiego, których częstotliwość występowania przekracza 75%. Częstotliwość występowania zimnych mas powietrza arktycznego wynosi 16%, zaś polarno-kontynentalnego znad Rosji - 6,5%. Najmniejszy wpływ na klimat tego regionu mają ciepłe masy powietrza zwrotnikowego – jest to 2% czasu. Dominującymi wiatrami są tu wiatry zachodnie, przeważnie o prędkościach od 0,5 do 5 m/sek., które stanowią 18,3% wszystkich wiatrów, z kierunku południowo-zachodniego 16,5%, zaś z kierunku północnopołudniowo-zachodniego 11,3%. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi 8°C. Średnia styczniowa temperatura powietrza wynosi 1,5°C, zaś średnia temperatura powietrza w lipcu 18,5°C. Średnie amplitudy roczne temperatury powietrza przekraczają nieznacznie 20°C. Okres wegetacyjny trwa tu ok. 220 dni. Średnie sumy roczne usłonecznienia wynoszą ponad 1500 h - jest to wartość przekraczająca średnią krajową. Pod względem opadów rejon ten należy do najbardziej suchych w Polsce. Przeciętne roczne sumy opadów wynoszą ok. 550 mm.
W latach wilgotnych opady mogą osiągać 770-800 mm, z kolei w latach suchych wynoszą 280-340 mm.