Charakterystyka ogólna gminy Trzebinia

Położenie administracyjne i geograficzne

Miejsko-wiejska gmina Trzebinia położona jest w północno-wschodniej części powiatu chrzanowskiego, w zachodniej części województwa małopolskiego. Gmina Trzebinia graniczy od strony północnej z gminami Bukowno i Olkusz, od strony wschodniej z gminą Krzeszowice, od południa z gminą Alwernia, od strony południowej i zachodniej z gminą Chrzanów oraz od strony północno-zachodniej z gminą Jaworzno (województwo śląskie).

Gmina Trzebinia zajmuje obszar o powierzchni 105,2 km², w tym 31,3 km² przypada na powierzchnię miasta. W skład gminy wchodzi miasto Trzebinia – siedziba gminy oraz następujące miejscowości: Bolęcin, Czyżówka, Dulowa, Karniowice, Lgota, Młoszowa, Myślachowice, Piła Kościelecka, Płoki i Psary.

Powierzchnia terenu gminy zakwalifikowana jako użytki rolne wynosi 4 301 ha, z czego 2 996 ha przypada na grunty orne, 221 ha na sady, 455 ha łąki i 586 ha na pastwiska. Ogólny udział użytków rolnych w stosunku do całej powierzchni gminy wynosi 40,8%. W ostatnich latach obserwuje się wyraźny wzrost ilości nieużytków. Tereny te w sposób naturalny ulegają zadrzewieniu. Prowadzi to coraz częściej do zaniku dotychczasowych form krajobrazu gdzie na obszarach wiejskich dominowały tereny otwarte z pojedynczymi skupiskami drzew lub krzewów

Gmina Trzebinia położona jest na granicy dwóch ważnych regionów kulturowych i gospodarczych: śląskiego i krakowskiego. Gmina posiada dogodne warunki komunikacyjne. Przez jej teren przebiega linia kolejowa Kraków - Katowice, z odgałęzieniem do Chrzanowa oraz z bocznicami do miejscowych zakładów przemysłowych. Dobrą komunikację samochodową zapewnia rozbudowany układ dróg. Droga krajowa nr 79 oraz autostrada A4 stanowiącą jedne z głównych arterii komunikacyjnych Polski południowej, łącząc Górny Śląsk z Małopolską. Ponadto miejscowości położone w gminie połączone są siecią dróg lokalnych (gminnych i powiatowych) o nawierzchni asfaltowej. Trzebinia jest położona w stosunkowo niewielkiej odległości od dużych ośrodków gospodarczych: Krakowa – 37 km oraz Katowic – 36 km. Trzebinia posiada również korzystne położenie w stosunku do portów lotniczych w Balicach – 30 km oraz w Pyrzowicach – 62 km, co istotnie wpływa na jej atrakcyjność gospodarczą.

Obszar gminy Trzebinia położony jest na Wyżynie Śląsko-Krakowskiej. Przez Trzebinię przechodzi granica Wyżyny Śląskiej i Krakowskiej. Śląska część jest mniejsza i obejmuje jedynie północno-zachodnią część miasta. W jej skład wchodzą dwa mniejsze subregiony. Południowa i wschodnia część gminy należą do Wyżyny Krakowskiej, która dzieli się na kilka mniejszych jednostek.

Warunki klimatyczne i hydrologiczne

Gmina Trzebinia położona jest na obszarze który wykazuje cechy klimatyczne charakterystyczne dla podregionu Wyżyny Śląskiej. Klimat na obszarze gminy jest umiarkowany ciepły i umiarkowany

wilgotny z charakterystycznym wpływem procesów zachodzących w obszarach miejsko–przemysłowych.

Na podstawie rocznej sumy opadów i średniej rocznej temperatury powietrza klimat omawianego obszaru sklasyfikowano w grupie klimatów wilgotnych o wyraźnej przewadze opadów nad parowaniem. Pogoda i klimat Trzebini kształtowany jest nie tylko przez czynniki lokalne, ale również przez napływające masy powietrza z regionów sąsiednich. Podstawowe średnie parametry klimatyczne na obszarze gminy są następujące:

− średnia roczna temperatura powietrza - 7,8^oC; najcieplejszym miesiącem jest lipiec o średniej temperaturze ok. 17,4^oC a najzimniejszym styczeń o średniej temperaturze ok. - 4,1^oC,

− średnia roczna wielkość opadu atmosferycznego wynosi 770-811 mm,

− średnia długość sezonu wegetacji waha się w granicach 205-215 dni (okres wegetacji jest zróżnicowany od 205 dni na wierzchowinach do 215 w dolinach),

− czas zalegania trwałej pokrywy śnieżnej wynosi 70 dni.

Na terenie gminy Trzebinia w ciągu roku występuje ok. 42 dni bezwietrznych. Przez pozostałe dni wieją wiatry z różnych kierunków z wyraźną przewagą wiatrów z sektora zachodniego i wschodniego. Prędkość wiatrów oraz częstotliwość ich występowania z poszczególnych kierunków są ważnymi czynnikami pozwalającymi określić tereny najbardziej zagrożone zanieczyszczeniami atmosferycznymi. Stopień zanieczyszczenia na danym terenie jest wprost proporcjonalny do częstotliwości występowania wiatrów i odwrotnie proporcjonalny do ich prędkości.

Gmina Trzebinia posiada niezbyt bogatą sieć hydrograficzną. Obszar gminy Trzebinia położony jest na terenie zlewni rzek: Biała Przemsza, Chechło i Rudawa. Tereny gminy znajdują się w obszarze Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej (RZGW) w Krakowie oraz RZGW w Gliwicach, który zarządza wodami przynależnymi do Regionu Wodnego Małej Wisły. Najważniejsze cieki powierzchniowe na terenie gminy to: Kozi Bród, Chechło, Dulówka, Jaworznik.

Potok Kozi Bród, o długości ok. 10 km na terenie gminy Trzebinia, jest najdłuższym potokiem gminy. Odwadnia północno-zachodnią część powiatu chrzanowskiego. Potok ten stanowi lewobrzeżny dopływ Białej Przemszy. Potok Chechło przepływa przez południową część gminy Trzebinia na odcinku około 7 km. Potok Chechło wypływa z Puszczy Dulowskiej (teren gminy Krzeszowice). Ważniejszym dopływem potoku Chechło jest potok Młoszówka. Potok Dulówka o długości na obszarze gminy ok. 6 km, bierze początek w obfitych źródłach na terenie Psar i stanowi najdalej na zachód wysunięty dopływ Rudawy. Potok Jaworznik jest prawobrzeżnym dopływem Koziego Brodu. Ma on sztuczne koryto zmienione w związku z eksploatacją złoża piasku w „Siersza-Misiury”.

Na obszarze gminy znajduje się kilka małych i cztery większe zbiorniki wodne (Balaton, Zalew Chechło, Kozi Bród, Gliniak), które są być wykorzystywane jako ośrodki rekreacyjne, wędkarskie i sportowe.

Warunki geologiczne i hydrogeologiczne, surowce mineralne

Obszar gminy Trzebinia wyróżnia się urozmaiconą budową geologiczną. Wynika to z jej położenia we wschodniej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, w pobliżu jego granicy z Monokliną Śląsko-Krakowską. Na niewielkim stosunkowo obszarze występują tu na powierzchni utwory od karbonu górnego aż po czwartorzęd. Współczesna rzeźba terenu gminy Trzebinia jest wynikiem wieloetapowych zmian sięgających górnej kredy. W rzeźbie tego obszaru wyraźnie zaznaczają się struktury młodej tektoniki uskokowej. Rozległe morfologicznie obniżenia rozwinięte są z reguły w miejscach zapadlisk, natomiast wzgórza w miejscach zrębów. W budowie geologicznej obszaru gminy wyróżnia się utwory karbonu, triasu, jury, trzeciorzędu i czwartorzędu, tworzące dwa piętra strukturalne.

Utwory karbonu na obszarze gminy Trzebinia znane są głównie z głębokich wierceń.

Najstarszymi osadami odsłaniającymi się na powierzchni są utwory węglonośne westfalu występujące w rejonie Sierszy. Pokłady węgla występujące wśród piaskowców, zlepieńców, mułowców i łupków, na terenie gminy Trzebinia eksploatowane były przez kopalnię „Siersza”.

Utwory permskie (m.in. zlepieńce myślachowickie i tufy filipowickie), występują na obszarze Myślachowic, Młoszowej, Karniowic i Dulowej, a zbudowane są z otoczaków dewońskich i karbońskich wapieni, oraz otoczaków porfirowych i iłowych.

Utwory triasu rozpoczynają się serią piaskowców z wkładkami mułowców. Nad nimi występują margle i margliste dolomity retu. Wapień muszlowy reprezentowany jest przez wapienie i dolomity z podrzędnymi wkładkami margli, a środkową część tej sekwencji tworzą dolomity kruszconośne, zawierające rudy cynku i ołowiu eksploatowane do niedawna w kopalni „Trzebionka”. Dolomity triasowe stanowią ważny poziom wodonośny, stanowiący do niedawna podstawę zaopatrzenia w wodę dla regionu chrzanowskiego.

Utwory jury można spotkać w Lgocie, Bolęcinie i Pile Kościeleckiej. Zbudowane są z piasków, piaskowców i zlepieńców jury środkowej. Górnojurajskie wapienie płytowe zalegają na obrzeżeniach Rowu Krzeszowickiego i Niecki Dulowskiej oraz spoczywają w jej dnie.

Utwory kredowe. Na terenie gminy brak jest utworów kredowych.

Utwory trzeciorzędowe reprezentowane są przez osady mioceńskie - iły margliste z iłowcami z przewarstwieniami piasków, zalegające głównie w Niecce Dulowskiej.

Utwory czwartorzędowe wykształcone są głównie w postaci piasków różnoziarnistych z przekładkami żwirów, glin i iłów, genezy lodowcowej (plejstocen) oraz rzecznej (holocen).

Plejstoceńskie piaski rzecznolodowcowe wypełniają doliny i obniżenia terenu. W rejonach wzniesień triasowych, miąższość utworów czwartorzędowych jest niewielka lub też brak jest tam pokrywy czwartorzędowej.

Wody podziemne na obszarze gminy Trzebinia występują w obrębie kilku pięter wodonośnych:

karbońskiego, permskiego, triasowego, jurajskiego i czwartorzędowego. W granicach omawianego obszaru występują we fragmentach cztery główne zbiorniki wód podziemnych (GZWP):

− GZWP Chrzanów (nr 452) związany z piętrem wodonośnym triasu,

− GZWP Tychy - Siersza (nr 457) związany z piętrem wodonośnym karbonu górnego - zbiornik aktualnie nie figuruje na mapie udokumentowanych zbiorników wód podziemnych PIG (stan na rok 2013),

− GZWP Biskupi Bór (nr 453) związany z piętrem wodonośnym czwartorzędu,

− GZWP Olkusz-Zawiercie (nr 454) związany z piętrem wodonośnym triasu.

Największe znaczenie posiada triasowe piętro wodonośne z występującymi w jego obrębie GZWP Chrzanów nr 452 oraz GZWP 454 Olkusz Zawiercie. W obrębie triasowego piętra wodonośnego wyróżnia się dwa poziomy wodonośne oddzielone od siebie słabo przepuszczalnym pakietem marglisto - wapiennym. Wspomniane poziomy są związane z wapieniami i dolomitami górnego retu, dolomitami diploporowymi i kruszconośnymi w obrębie wapienia muszlowego. Z uwagi na istnienie spękań, szczelin i kanałów krasowych łączących wspomniane poziomy wodonośne występujące w obrębie piętra triasowego, stwierdza się ścisłą więź hydrauliczną pomiędzy nimi.

Wody podziemne w czwartorzędzie występują w piaszczysto - żwirowych utworach holocenu i plejstocenu. Osady czwartorzędu mają zmienną miąższość a ich warstwa, w obrębie omawianego obszaru, nie jest ciągła. Występowanie przepuszczalnych utworów czwartorzędu ograniczone jest do morfologicznych obniżeń powierzchni terenu oraz dolin rzecznych. Zwierciadło wód podziemnych w obrębie piętra czwartorzędowego ma charakter swobodny i występuje na głębokościach od bliskich 0 do ok. 20 m ppt. Współczynnik filtracji utworów czwartorzędowych przyjmuje wartości z przedziału l,7x10^-5 - 5,0x10^-5 m/s . Strumień wód zasilających piętro czwartorzędowe pochodzi z infiltracji opadów atmosferycznych oraz z drenażu wód cieków powierzchniowych. Możliwe jest także zasilanie na kontaktach osadów czwartorzędowych z wodonośnymi utworami budującymi piętra jurajskie i triasowe.

Drenaż niewielkich zasobów piętra odbywa się przez nieliczne eksploatowane studnie gospodarskie oraz dodatkowo przez cieki powierzchniowe.

W celu ochrony zbiorników głównych i użytkowych wód podziemnych, wydzielono w roku 1995 (A.S. Kleczkowski, 1995) odpowiednio obszary: zwykłej - OZO, wysokiej – OWO i najwyższej – ONO, ochrony wód podziemnych. Obszary najwyższej ochrony (ONO) oraz wysokiej ochrony (OWO) zlokalizowane są w miejscach, powierzchniowego zasilania poziomu wodonośnego. Dotyczy to bezpośredniego zagrożenia wód zbiorników, np. na wychodniach triasowych, w wodonośnych utworach dolin rzecznych, piaszczysto-żwirowych utworach wodnolodowcowych, oraz wszędzie tam, gdzie brak jest skutecznej izolacji poziomów wodonośnych. Obszar OWO dla GZWP 452 obejmuje całą południową część obszaru gminy Trzebinia.

W granicach gminy Trzebinia występują liczne kopaliny: węgiel kamienny, rudy cynku i ołowiu, dolomity, wapienie, zlepieńce, iły ceramiki budowlanej oraz złoża piasków. Na terenie gminy do niedawna dominował przemysł wydobywczy węgla kamiennego oraz wydobywczo-przeróbczy rud cynkowo-ołowiowych. Eksploatowano także złoża wapieni i piasków podsadzkowych.

Obecnie możliwości wykorzystania kopalin są bardzo ograniczone, ze względu na: niekorzystną sytuację na rynkach surowcowych, wyczerpanie niektórych złóż (szczególnie rudnych), istniejące

zagospodarowanie terenu gminy, wymagania ochrony środowiska, warunki występowania umożliwiające prowadzenie tylko niewielkiej eksploatacji, jakość nieodpowiadającą wymaganiom surowcowym. Na terenie gminy znajduje się niewiele złóż rozpoznanych i udokumentowanych, stanowiących rezerwę surowcową, w tym tylko jedno eksploatowane (piasku podsadzkowego „Siersza-Misiury”).

Środowisko przyrodnicze gminy

Na obszarze gminy Trzebinia w związku z długotrwałą działalnością przemysłu wydobywczego, chemicznego i metalurgicznego obserwujemy dziś pozostałości dawnej działalności przemysłowej w postaci składowisk, terenów zdegradowanych oraz innych form krajobrazu poprzemysłowego. Pomimo tych niekorzystnych wieloletnich zmian, bogate środowisko przyrodnicze gminy dalej stanowi o atrakcyjności turystycznej tego obszaru. Aktualnie część szczególnie cennych obiektów przyrodniczych podlega na obszarze gminy różnym formom ochrony. Gmina charakteryzuje się dość dobrym stopniem lesistości. Łącznie ponad 40% powierzchni gminy pokryte jest różnego rodzaju lasami jak bory sosnowe, buczyny, łęgi. Do najważniejszych obszarów cennych przyrodniczo i prawnie chronionych lub wymagających ochrony na terenie gminy Trzebinia należy zaliczyć:

− Rezerwat przyrody „Ostra Góra”,

− Użytek ekologiczny w Sierszy,

− Puszczę Dulowską,

− Jurajskie Parki Krajobrazowe - Dolinki Krakowskie wraz z ich otulinami,

− fragment Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego,

− Wąwozy Karniowickie,

− Bialny Dół,

− Bożniowa Góra,

− Fragmenty starych buczyn w różnych miejscach gminy,

− Zachowane fragmenty naturalnych cieków: Kozi Bród i Dulówka,

− Zbiorniki wodne Chechło, Balaton, Gliniak,

− Unikalne stanowiska geologiczne na terenie gminy,

− Pojedyncze pomniki przyrody nieożywionej i ożywionej.

Sytuacja demograficzna i gospodarcza gminy

Gminę Trzebinia zamieszkuje aktualnie około 33,6 tys. mieszkańców, co stanowi ok. 26 % ludności powiatu i ok. 1,0 % ludności województwa (stan na 31.12.2013 – dane UM w Trzebini, 2014).

Średnia gęstość zaludnienia gminy wynosi ok. 320 osób/km². Około 60% mieszkańców gminy (tj. 19,6 tys.) zamieszkuje w mieście, a pozostała część, czyli 40% (tj. 14 tys. osób) w 10 sołectwach.

Trudności na lokalnym rynku pracy w ostatnich latach związane z redukcją działalności przemysłu w gminie, spowodowały wystąpienie wysokiego poziomu bezrobocia, co jest przyczyną znacznego odpływu migracyjnego ludności - saldo migracji jest tu od kilku lat ujemne i dotyczy głównie

miasta. W sołectwach najwięcej osób mieszka w Młoszowej (ok. 2 700), Myślachowicach (ok. 2200) oraz Bolęcinie (ok. 1850). Najmniej osób zamieszkuje w Czyżówce i Pile Kościeleckiej (ok. 650).

Gmina Trzebinia ma charakter przemysłowy z niewielkim udziałem rolnictwa. Do niedawna dominował tutaj przemysł wydobywczy, oparty na bogatej bazie kopalin przede wszystkim węglu kamiennym, rudach cynkowo-ołowiowych, wapieniach i piaskach. Likwidacje kopalni „Siersza” i

„Trzebionka” pociągnęły za sobą szereg istotnych zmian gospodarczych na terenie gminy Trzebinia.

Wzrost bezrobocia w gminie jest wynikiem ogólnego załamania miejscowego rynku pracy w którym znaczącą rolę odgrywał zawsze przemysł wydobywczy i hutniczy. Wg danych GUS (stan na 31 grudnia 2012 r.) stopa bezrobocia mierzona na poziomie powiatu chrzanowskiego wynosi 12,7%.

Z danych GUS wynika, że na terenie gminy Trzebinia największą liczbę podmiotów gospodarczych spośród zarejestrowanych ok. 3200, stanowią podmioty zarejestrowane w sekcji PKD obejmującej handel i naprawy samochodów (ok. 35%). Pozostałe podmioty zajmują się przemysłem i przetwórstwem przemysłowym (ok. 26%), budownictwem (ok. 13%), transportem i gospodarką magazynową (ok. 8%), obsługą rynku nieruchomości (ok. 4,5%). Rolnictwem jak wynika z danych GUS zajmuje się jedynie ok. 0,9% firm.

Na obszarze gminy Trzebinia główne ośrodki przemysłu reprezentuje sektory chemiczny i energetyczny. Z chwilą zamknięcia kopalni „Trzebionka”, przemysł wydobywczy przestał odgrywać istotną rolę w gospodarce gminy. Większość dużych zakładów produkcyjnych i przetwórczych zlokalizowana jest na terenie miasta Trzebini. Na terenach poprzemysłowych w Trzebini powstają obecnie Strefy Aktywności Gospodarczej skupiające na ograniczonym terenie do kilkunastu większych podmiotów gospodarczych głównie z branż produkcyjno-usługowych. Do największych przedsiębiorstw na terenie gminy należą firmy:

− PKE S.A. Elektrownia „Siersza” S.A. w Trzebini,

− Grupa Kapitałowa Rafinerii Trzebinia S.A.,

− „GÓRKA CEMENT” Sp. z o.o. w Trzebini,

− DB Schenker Rail Polska S.A. - Kopalnia Piasku Szczakowa,

− Strefa Aktywności Gospodarczej na terenie po ZM i Zakładach Tłuszczowych oraz Gumowni (pow.

ok. 42,4 ha).Do największych przedsiębiorstw na obszarze strefy należy zaliczyć:

- VARIANT S.A.,

- Besser Kras System, Modern-Bud Sp. z o.o., - EUROBAC Sp. z o.o.,

- FH Promet, - Eltemes Sp. z o.o., - Colas Polska Sp. z o.o.

− Strefa Aktywności Gospodarczej w Górce (pow. ok. 27 ha). Do największych przedsiębiorstw na obszarze strefy należy zaliczyć:

- TOR-BUD Sp. z o.o., - Nalmat Sp. z o.o.,

- "DARKOP" Corporation Sp. z o.o., - Libra sp. z o.o.,

- Cedrus S.C.,

- Aldeco Mosaico Sp. z o.o., - STEINBERG Sp. z o.o., - VTB Logistic,

- VARMSEN Polska Sp. z o.o., - Prosz-Met Sp. z o.o.,

- Metal Art,

- Orlen Asfalt -baza transportowa, - Touax Kontenery,

- Krisbud Sp. z o.o.

Największe zlikwidowane przedsiębiorstwa na terenie gminy, które pozostawiły po sobie istotne obciążenie dla środowiska w postaci hałd odpadów poprodukcyjnych to:

− Zakłady Metalurgiczne "Trzebinia" ,

− KWK „Siersza”,

− Zakład Surowców Ogniotrwałych "GÓRKA" w Trzebini,

− Zakłady Górnicze „Trzebionka” S.A. w Trzebini (składowisko odpadów poflotacyjnych - 14%

powierzchni składowiska na terenie gminy Trzebinia, pozostała część na terenie gminy Chrzanów).

Aktualnie na terenie przemysłowym w obiektach po ZG, działają przedsiębiorstwa produkcyjno-handlowe: Terra Trade Sp. z o.o., Terra Eneo Sp. J., VITRE Sp. z o.o., PPH Konsmech, PAPC Sp. z o.o., ON-Service Sp. z o.o., PUH Włodzimierz S.A.

Walory kulturowe i zabytki

Udokumentowane początki historii Trzebini w granicach państwa polskiego sięgają XIV wieku.

Od początku istnienia Trzebinia związana była z górnictwem kruszcowym a później z wydobyciem węgla kamiennego. Pozostałości po tak długiej historii nie są jednak obecnie tak bardzo widoczne. Na terenie gminy Trzebinia znajduje się jednak szereg interesujących zabytków, wśród których wymienić należy:

− Zespół Pałacowo - Parkowy w Młoszowej zajmujący pow. 29,5 ha, położony na zboczach dwóch naturalnych wąwozów. Najstarsze wzmianki o przedmiotowej budowli pochodzą z XIV wieku.

Obiekt wybudowany w stylu neogotyckim, składa się z części pałacowej oraz przyległej do niej kaplicy. Do chwili obecnej zachował się w kształcie nadanym mu podczas przebudowy na przełomie XVIII i XIX w. przez Kajetana Florkiewicza i jego syna Juliusza. Pałac położony na terenie 17-hektarowowego parku ze starym drzewostanem, otoczony jest murem z basztą i Bastionem Belwederskim.

− Dwór Zieleniewskich w Trzebini – zespół położony w Trzebini przy ul. Piłsudskiego. Zespół obejmujący dwór, park i mur ogrodzeniowy, rodowodem sięga XIII wieku. Ostatnimi właścicielami byli Paulina i Marian Zieleniewscy, których nazwisko do dnia dzisiejszego pozostało w nazwie dworu. Dwór posiada wiele charakterystycznych cech dla staropolskich dworów m.in.: łamany dach polski oraz czterokolumnowy portyk od strony zajazdu. Obecnie jest on siedzibą instytucji kultury

organizującej liczne koncerty, wystawy i spotkania. W otaczającym dwór parku zachowały się ciekawe drzewa, z których 6 zostało zakwalifikowanych jako pomniki przyrody.

− Do rejestru Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Krakowie wpisane są ponadto: dom na rogu ul. Św. Stanisława i Kościuszki w Trzebini, Kaplica przy ul. Chrzanowskiej obok ul.

Grunwaldzkiej w Trzebini, budynek dawnej huty żelaza w Płokach, Willa NOT przy ul.

Grunwaldzkiej 29.

Poza wymienionymi wyżej obiektami na terenie gminy Trzebinia na uwagę zasługują:

− Sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej w Trzebini – kościół p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa słynie z cudownej Figury Matki Bożej Fatimskiej umieszczonej w kaplicy. Kościół i klasztor są otoczone rozległym parkiem, w którym znajduje się w kamiennej grocie figura Matki Bożej. W parku rozmieszczone są również stacje Drogi Krzyżowej. Przy kościele znajduje się grobowiec Salwatorianów i pierwszy w Polsce Dom Rekolekcyjny dla osób świeckich. W klasztorze księży Salwatorianów organizowane są koncerty muzyki kameralnej.

− Sanktuarium Maryjne w Płokach. Kościół powstał w początkach XIV stulecia. Słynie z cudownego obrazu Matki Boskiej nieznanego autora z XV wieku. Obraz ten został ukoronowany koronami papieskimi. Sanktuarium w Płokach odwiedzane jest przez pielgrzymów.