Charakterystyka podmiotów otoczenia systemu edukacji

Szkoły i przedszkola, realizując stawiane im cele dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, mogą współpracować z szeregiem zewnętrznych podmiotów, takich jak placówki oświatowe, organi-zacje pozarządowe, uczelnie wyższe, instytucje kulturalne, media, przedsiębiorstwa, partnerzy zagraniczni, kluby sportowe czy też organy porządku publicznego11, czyli ogólnie ujmując – z in-stytucjami otoczenia edukacyjnego. Poniżej przedstawiono najważniejsze podmioty otoczenia działające w Świnoujściu w podziale na obszary ich działalności.

Podmioty niepubliczne prowadzące placówki oświatowe

W 2012 r. w Świnoujściu funkcjonował szereg podmiotów niepublicznych różnego typu (np. Towarzystwo Oświatowo-Promocyjne „Business-Pro”, Centrum Nauki i Biznesu „Żak” Sp. z o.o., Parafia p.w. Chrystusa Króla w Świnoujściu), będących organami prowadzącymi dla placówek oświatowych i wychowawczych. Niektóre z nich w istotny sposób uzupełniały publiczną ofer-tę edukacyjną, przyczyniając się do lepszego zaspokojenia potrzeb edukacyjnych mieszkańców powiatu.

Placówki opiekuńczo-wychowawcze

W Świnoujściu działała jedna poradnia psychologiczno-pedagogiczna prowadząca działalność diagnostyczną oraz orzeczniczą i udzielająca pomocy nauczycielom i uczniom. Ponadto, w ra-mach Centrum Edukacji Zawodowej i Turystyki, prowadzone było Szkolne Schronisko Młodzie-żowe. Miasto dofinansowywało również Ośrodek Rehabilitacyjno-Edukacyjno-Wychowawczy prowadzony przez Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Świnoujściu. Do 2012 roku istniał także Młodzieżowy Dom Kultury, zlikwidowany ze względu na konieczność obniżania kosztów generowanych przez placówki oświatowe.

Instytucje kultury

Do 2012 roku mieszkańcy Świnoujścia nie mieli dostępu do szerokiej oferty kulturalnej. W mieście nie było kina ani teatru, zaś – ze względu na niezbyt wysoką jakość infrastruktury transportowej – dostęp do istniejących w mieście placówek (np. bibliotek) był ograniczony. W mieście działało pięć placówek posiadających status instytucji kultury: Miejska Biblioteka Publiczna, Miejski Dom Kultury, Muzeum Rybołówstwa Morskiego, Muzeum Historii Twierdzy – Fort Zachodni, Muzeum Obrony Wybrzeża – Fort Gerharda.

Miejska Biblioteka Publiczna miała pięć filii, co przekładało się na lepszy niż przeciętnie w mia-stach na prawach powiatu dostęp do usług oferowanych przez tego typu placówki. Zgodnie z danymi BLD GUS w 2012 roku na jedną bibliotekę/filię przypadało w Świnoujściu 6 918 miesz-kańców, podczas gdy średnia dla miast na prawach powiatu wynosiła 8 953 mieszkańców. Poza swoimi tradycyjnymi zadaniami biblioteka realizowała także szereg dodatkowych działań na rzecz społeczności lokalnej.

Miejski Dom Kultury i jego trzy filie prowadziły 46 sekcji tematycznych dla dzieci, młodzieży i do-rosłych, a także 18 kół zainteresowań w ramach Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Placówka była organizatorem większości odbywających się w mieście imprez cyklicznych.

Instytucje pozarządowe

W 2012 roku w Świnoujściu działało 111 organizacji pozarządowych: 6 fundacji, 63 stowarzysze-nia, 24 oddziały stowarzyszeń oraz 18 stowarzyszeń i klubów o charakterze sportowym. W latach 2006–2012 liczba organizacji na 10 tys. mieszkańców zwiększyła się z 22 do 25. W latach 2010– 2012 miasto przeznaczało największe kwoty na zlecanie realizacji zadań w dwóch obszarach: po-mocy społecznej i wyrównywania szans (1,3 mln zł w 2012 r.) oraz wspierania i upowszechniania kultury fizycznej (1,2 mln zł w 2012 r.).

Stowarzyszenia i kluby sportowe

W 2012 roku w mieście funkcjonowało 18 stowarzyszeń i klubów sportowych. Dostęp do obiek-tów sportowych na terenie powiatu był relatywnie dobry, choć ich oferta nie była zbyt urozma-icona (większość klubów organizowała treningi sztuk walki). Ośrodek Sportu i Rekreacji „Wyspiarz” zarządzał zróżnicowanymi pod względem funkcjonalnym sportowymi obiektami – pływalnią kry-tą, halą sportową, stadionem miejskim, boiskiem syntetycznym, kortami tenisowymi oraz mariną, ale wiele z nich było w złym stanie technicznym lub dysponowało przestarzałym wyposażeniem. Turystyczny charakter miasta pozwala na organizację w nim stosunkowo dużej liczby sezono-wych imprez sportosezono-wych.

5.4 Podsumowanie

Świnoujście to miasto na prawach powiatu położone na północno-zachodnim krańcu wojewódz-twa zachodniopomorskiego, tuż przy granicy polsko-niemieckiej. Ze względu na swe nadmorskie położenie i warunki przyrodnicze, jest znanym ośrodkiem turystycznym o walorach uzdrowiska. Miasto położone jest na trzech dużych i 41 małych wyspach, co wpływa negatywnie na kształt in-frastruktury drogowej oraz dostęp jego mieszkańców do kultury i edukacji, ale także determinuje decyzje dotyczące likwidacji szkół czy łączenia placówek w zespoły.

Mieszkańcy Świnoujścia, mimo niższego niż średnio w kraju odsetka osób z wykształceniem wyż-szym, mają stosunkowo wysokie poczucie odpowiedzialności i sprawczości, stosunkowo krótko pozostają bez pracy, częściej rejestrują własną działalność gospodarczą, uczą się języków obcych i podejmują pracę za granicą. Widoczna jest też tendencja spadkowa odsetka osób korzystają-cych ze świadczeń opieki społecznej.

Głównym problemem powiatu jest starzenie się populacji, spowodowane ujemnym przyrostem naturalnym oraz migracją ludzi młodych, wynikającą z braku atrakcyjnych ofert pracy. Innym pro-blemem jest utrzymanie i rozwój infrastruktury – jej wskaźniki były w 2012 r. wielokrotnie niższe niż przeciętne dla miast na prawach powiatu. Szczególnie uciążliwe dla mieszkańców są prze-prawy promowe. Palącym problem staje się również konieczność zaspokojenia potrzeb rosnącej liczby osób starszych.

Brak zdecydowanych działań dotyczących racjonalizacji sieci szkół i zatrudnienia w sektorze oświaty, spowodowany częściowo wyspiarskim charakterem powiatu, skutkuje znacznym wzro-stem kosztów w przeliczeniu na jednego ucznia, a w konsekwencji wysokimi wydatkami bieżą-cymi na ten cel. Pogłębia to trudną sytuację miasta, które mimo iż postrzegane jest jako bogate, w ostatnich latach generowało dość znaczny deficyt.

Atutem powiatu są jego walory przyrodnicze oraz przygraniczne i nadmorskie położenie. Dzięki nim, choćby sezonowo, sytuacja na lokalnym rynku pracy jest stosunkowo korzystna, a przeciętne wynagrodzenie nie odbiega od średniej krajowej.