Szanowna Pani Marszałek! W odpowiedzi na interpelację pana posła Johna Godsona (pismo z dnia 1 czerwca 2012 r., znak: SPS-023-5331/12) w sprawie uznawalności wykształcenia uzyskanego za granicą pragnę przed-stawić następujące wyjaśnienia.
Zasady uznawania w Polsce zagranicznych świadectw, dyplomów oraz innych dokumentów potwierdzających wykształcenie określają umowy mię-dzynarodowe, a w przypadku braku stosownych umów – przepisy krajowe.
Umowy międzynarodowe
Obecnie Polska ma podpisane umowy międzynarodowe z Austrią, Biało-rusią, Czechami, Francją, Libią, Litwą, Niemcami, Słowacją i Ukrainą. Wszyst-kie te umowy gwarantują osobom, które uzyskały wykształcenie w jednym z państw stron tych umów, możliwość kontynuacji kształcenia w placówkach drugiego państwa, a umowy z Czechami i ze Słowacją zapewniają dodatkowo stwierdzenie pełnej równoważności wykształcenia.
Wygasłe umowy międzynarodowe, podpisane z Czechosłowacją, Jugo-sławią (SFRJ), NRD i ZSRR, umożliwiają stwierdzenie równoważności doku-mentów wydanych w okresie obowiązywania tych umów przez instytucje dzia-łające w systemach szkolnictwa następujących państw: Armenia, Białoruś, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Chorwacja, Estonia, Kazachstan, Kirgistan, Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna, Kuba, Litwa, Łotwa, Macedo-nia, Mołdowa, Mongolia, Niemcy, Rosja, RumuMacedo-nia, Serbia i Czarnogóra, Sło-wenia, Syria, Tadżykistan, Ukraina, Uzbekistan, Węgry, Wietnam.
Przepisy krajowe
Obecnie obowiązujące przepisy krajowe w zakresie uznawalności wy-kształcenia:
– ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. Nr 95, poz. 425, z późn. zm.),
– rozporządzenie ministra edukacji i nauki z dnia 6 kwietnia 2006 r.
w sprawie nostryfikacji świadectw szkolnych i świadectw maturalnych uzyskanych za granicą (Dz.U. Nr 63, poz. 443),
7 http://www.sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=30882EDC (dostęp: 23.02.2018).
– ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. Nr 164, poz. 1365, z późn. zm.),
– rozporządzenie ministra nauki i szkolnictwa wyższego z dnia 1 wrze-śnia 2011 r. w sprawie nostryfikacji dyplomów ukończenia studiów wyższych uzyskanych za granicą (Dz.U. Nr 196, poz. 1168),
– ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule nauko-wym oraz stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz.U. Nr 65, poz. 595, z późn. zm.),
– rozporządzenie ministra nauki i szkolnictwa wyższego z dnia 8 sierp-nia 2011 r. w sprawie nostryfikacji stopni naukowych i stopni w zakre-sie sztuki uzyskanych za granicą (Dz.U. Nr 179, poz. 1067).
Ustawa o systemie oświaty – czyli zasady uznawania zagranicznych świa-dectw szkolnych i świaświa-dectw maturalnych
Zgodnie z art. 93 tej ustawy świadectwa nieobjęte zapisami umów mię-dzynarodowych mogą zostać w Polsce uznane na podstawie przepisów o nostryfikacji. Wyjątek stanowią świadectwa IB (świadectwa matury mię-dzynarodowej) i EB (świadectwa matury europejskiej), które są uznawane za równoważne z polskimi świadectwami maturalnymi bez konieczności prze-prowadzania ich nostryfikacji.
Organami właściwymi do przeprowadzania nostryfikacji świadectw są woje-wódzkie kuratoria oświaty właściwe ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o nostryfikację, a w przypadku jego braku, właściwe ze względu na siedzibę instytucji, w której dana osoba zamierza przedłożyć świadectwo.
Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym – czyli zasady uznawania zagranicz-nych dyplomów ukończenia studiów wyższych.
1. Art. 191a ust. 1 i 2 ustawy – stwierdzenie równorzędności poziomu studiów.
Dyplom wydany przez uprawnioną uczelnię działającą w systemie szkol-nictwa wyższego państwa członkowskiego UE, państwa członkowskiego OECD lub państwa członkowskiego EFTA – strony umowy o Europejskim Ob-szarze Gospodarczym lub dyplom wydany po ukończeniu studiów prowadzo-nych wspólnie przez uczelnie działające w systemach szkolnictwa wyższego ww. państw, potwierdzający ukończenie:
– 3-letnich studiów lub studiów pierwszego stopnia trwających co naj-mniej trzy lata – potwierdza w Polsce posiadanie wyższego wykształ-cenia na poziomie studiów pierwszego stopnia,
– studiów drugiego stopnia lub co najmniej 4-letnich studiów jednolitych – potwierdza w Polsce posiadanie wykształcenia wyższego na pozio-mie studiów drugiego stopnia.
2. Art. 191a ust. 3 i 4 – kontynuacja kształcenia.
Dyplom potwierdzający ukończenie studiów wyższych za granicą, uprawnia-jący do kontynuacji kształcenia na studiach wyższego stopnia lub otwarcia prze-wodu doktorskiego w państwie, w którego systemie szkolnictwa wyższego działa uczelnia, która ten dyplom wydała, uprawnia również do kontynuacji kształcenia odpowiednio na studiach drugiego stopnia, studiach podyplomowych, studiach trzeciego stopnia lub do otwarcia przewodu doktorskiego w Polsce.
Powyższe uprawnienia nadaje również dyplom potwierdzający ukończe-nie studiów wyższych prowadzonych wspólukończe-nie przez uczelukończe-nie zagraniczne, który daje prawo do kontynuacji kształcenia lub otwarcia przewodu doktor-skiego w przynajmniej jednym państwie, w którego systemie szkolnictwa wyż-szego było prowadzone kształcenie.
W przypadku, gdy dyplom nie spełnia kryteriów stwierdzenia równorzęd-ności poziomu studiów określonych w art. 191a ust. 1 i 2 albo nie nadaje uprawnień określonych w art. 191a ust. 3 i 4 powyższej ustawy, jego uznanie w Polsce może nastąpić w oparciu o przepisy o nostryfikacji.
Organem właściwym do przeprowadzania nostryfikacji dyplomów ukoń-czenia studiów wyższych jest rada jednostki organizacyjnej uczelni uprawnio-nej do nadawania stopnia doktora określouprawnio-nej dziedziny nauki lub sztuki, pro-wadząca kształcenie w obszarze obejmującym kierunek studiów wyższych, którego ukończenie potwierdza dyplom uzyskany za granicą.
Ustawa o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz stopniach i tytule w zakresie sztuki – czyli zasady uznawania zagranicznych stopni naukowych
Zgodnie z art. 24 tej ustawy stopień naukowy lub stopień w zakresie sztuki nadany przez uznaną instytucję posiadającą uprawnienie do jego nadawania, działającą w państwie członkowskim Unii Europejskiej, państwie członkow-skim OECD lub państwie członkowczłonkow-skim EFTA – strony umowy o Europejczłonkow-skim Obszarze Gospodarczym, jest równoważny z odpowiednim polskim stopniem naukowym lub stopniem w zakresie sztuki. Dodatkowo, zgodnie z Konwencją powołującą Europejski Instytut Uniwersytecki sporządzoną we Florencji dnia 19 kwietnia 1972 r. (Dz.U. z 2005 r. Nr 150, poz. 1236), za równoważny z od-powiednim polskim stopniem doktora uznaje się stopień doktora przyznany przez Europejski Instytut Uniwersytecki.
Stopień naukowy lub stopień w zakresie sztuki przyznany przez instytucję inną niż wyżej wspomniane może zostać uznany za równoważny z odpowied-nim polskim stopniem naukowym lub stopniem w zakresie sztuki na podstawie umowy międzynarodowej, a w przypadku jej braku – w drodze nostryfikacji.
Organem właściwym do przeprowadzania nostryfikacji stopni naukowych i stopni w zakresie sztuki jest rada jednostki organizacyjnej uczelni upraw-niona do nadawania stopnia doktora habilitowanego danej dziedziny nauki
lub sztuki, w zakresie dyscypliny naukowej lub artystycznej, której dotyczy stopień naukowy.
Nie ma możliwości nostryfikacji uzyskanego za granicą tytułu naukowego profesora.
Zaliczanie okresu studiów
Możliwość przenoszenia osiągnięć studenta oraz zaliczania okresu studiów zostały zagwarantowane w art. 165 ust. 1 oraz art. 171 ust. 3 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, głoszących odpowiednio, iż:
– organizacja i tok studiów uwzględniają przenoszenie i uznawanie wyni-ków osiąganych przez studenta w jednostce organizacyjnej uczelni ma-cierzystej lub w innej uczelni, w tym zagranicznej, zgodnie z zasadami systemu przenoszenia osiągnięć,
– student może przenieść się z innej uczelni, w tym także zagranicznej, za zgodą kierownika podstawowej jednostki organizacyjnej uczelni przyj-mującej wyrażoną w drodze decyzji, jeżeli wypełnił wszystkie obowiązki wynikające z przepisów obowiązujących w uczelni, którą opuszcza.
Dokumenty, które nie podlegają uznaniu w Polsce
Dokumenty z zakresu szkolnictwa wyższego nie podlegają uznaniu, jeżeli:
1) instytucje, które je wydały, lub instytucje, w których prowadzone było kształcenie:
a) w rozumieniu prawa wewnętrznego państw, w których systemach szkol-nictwa wyższego działają te instytucje, nie były akredytowanymi szko-łami wyższymi w dniu wydania dokumentu lub realizowały program stu-diów nieposiadający akredytacji w dniu wydania dokumentu, lub b) (w przypadku stopni naukowych) nie posiadały w dniu wydania
dyplo-mu uprawnień do nadawania stopni naukowych w rozumieniu przepi-sów prawa wewnętrznego kraju, w którego systemie szkolnictwa wyż-szego te instytucje działają, lub
c) nie działają w systemie szkolnictwa wyższego żadnego państwa, lub 2) program studiów wyższych albo jego część były realizowane niezgodnie z przepisami państwa, na terenie którego prowadzone było kształcenie.
Dokonane zmiany przepisów z zakresu uznawalności wykształcenia wprowa-dziły ułatwienia dla cudzoziemców w podejmowaniu oraz kontynuowaniu kształce-nia na studiach wyższych w Polsce. Zagraniczne dokumenty uprawkształce-niające do kon-tynuacji kształcenia na danym poziomie dają takie uprawnienia również w Polsce.
Ponadto uprzejmie informuję, że trwają prace nad treścią rozporządze-nia mającego zastąpić obecnie obowiązujące rozporządzenie ministra nauki i szkolnictwa wyższego z dnia 12 października 2006 r. w sprawie podejmowania
i odbywania przez cudzoziemców studiów i szkoleń oraz ich uczestniczenia w ba-daniach naukowych i pracach rozwojowych (Dz.U. Nr 190, poz. 1406, z późn.
zm.). Celem nowego aktu prawnego jest ponowne uregulowanie sytuacji praw-nej cudzoziemców pragnących podejmować kształcenie na studiach wyższych w Polsce, w związku ze zmianami wprowadzonymi ustawą z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach na-ukowych i tytule naukowym oraz stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 84, poz. 455), w tym z treścią przepisu art. 191 a ust. 3 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym.
Łączę wyrazy szacunku Minister Barbara Kudrycka
Warszawa, dnia 21 czerwca 2012 r.