Wyjątkowy budynek pośród budynków zwyczajnych.
Wyjątkowe budynki cechują się tym, że wyróżniają się z otoczenia. Mogą się różnić od zwyczajnych na wiele sposobów.
Zastanowić się wraz z uczniami nad tym, jakie budynki wyjątkowe znajdują się w okolicy i według jakich kryteriów odróżniacie te budynki od zwyczajnych. Użyj poniższych haseł, aby pokierować dyskusją:
• Wielkość – wyjątkowe budynki są zazwyczaj duże
• Szczególna jakość architektoniczna – harmonijność, dbałość o detal
• Kształt – mogą mieć wyjątkowe kształty
• Materiały – są czasami wykonane z droższych materiałów
• Miejsce – zazwyczaj wyeksponowane
• Liczba – zazwyczaj budynków wyjątkowych jest mniej niż zwyczajnych
• Wrażenie – są to budynki najszybciej zapadające w pamięć
Zapytaj uczniów, czy znajdują się w okolicy budynki wyjątkowe, posiadające powyższe lub inne cechy oraz, dlaczego uważamy, że jakiś budynek jest wyjątkowy:
• Odzwierciedla pozycję społeczną lub chęć wyróżnienia się właścicieli – pałace i rezydencje.
• Jest reprezentatywny dla społeczności – ratusz, budynek rady miejskiej.
• Symbolizuje ważne wartości – kościoły oraz inne miejsca kultu.
• Ma znaczenie dla kultury – muzea, teatry, filharmonie, galerie czy biblioteki.
• Symbolizuje władzę – budynki administracji państwowej,
• Wzbudza szacunek – miejsca pamięci, sąd, komenda policji,
• Dostarcza rozrywki – kina, sale koncertowe
DZIELNICA, WIEŚ, MIASTO, METROPOLIA
Ćwiczenie 3 – Dokończenie Arkusza pracy B1
Proszę wykonać wspólnie zadanie 3 na Arkuszu pracy B1. Poprosić uczniów o zaznaczenie na Arkuszu budynków, które zasługują na miano „wyjątkowych” i wyjaśnienie, dlaczego.
Ćwiczenie 4 – Rysowanie z pamięci
Zapytać, jak uczniowie rozróżniliby dom, sklep i kościół, gdyby nie było na nich napisów lub oznaczeń.
Niech narysują z pamięci zwyczajny oraz wyjątkowy budynek ze swojego sąsiedztwa i zastanowią się nad poniższymi Zagadnieniami Kluczowymi.
Kluczowe zagadnienia
Kształt i wielkość budynku. Kształt i wielkość takich elementów jak okna, drzwi, schody, ganki.
Dekoracje – symbole, malowane wzory, rzeźba, kamieniarka, elementy metalowe, oznaczenia funkcji, reklama.
Zadanie domowe
1. Jeśli nie udało się skończyć rysunków pamięciowych na lekcji, należy to zrobić w domu.
2. Poprosić, aby uczniowie przed kolejną lekcją przyjrzeli się swoim rysunkom (Ćwiczenie 4) i uzupełnili je o brakujące szczegóły. Niech wypiszą materiały budowlane wykorzystane na elewacjach, ich faktury oraz kolorystykę. (Można rozdać Arkusz pracy A4, który zawiera listę różnych materiałów budowlanych).
3. Rozdać i omówić Arkusz informacyjny 1 – Album. Poprosić uczniów o wykonanie pierwszego zadania do Albumu, które znajduje się na Arkuszu pracy B1.
4. Poprosić, aby część segregatora została poświęcona na Słowniczek, w którym należy zapisywać wszystkie nowe terminy.
Podejście interdyscyplinarne
1. Plastyka – poprosić uczniów, aby wybrali po jednym rodzaju budynku z każdej z pięciu kategorii opisanych na Arkuszu pracy B1. Następnie niech odwiedzą wybrane budynki i zrobią zdjęcia i wykonają szkice rzutu poziomego i elewacji.
Niech uczniowie stworzą serię glinianych tabliczek, linorytów lub wzór tkaniny bazujący na wzorach znajdujących się na fasadach budynków rysowanych z pamięci.
2. Historia – poprosić, aby uczniowie spróbowali dowiedzieć się, kiedy i przez kogo zaprojektowany został budynek narysowany z pamięci.
3. Historia/plastyka – niech uczniowie zbiorą kopie szkiców, obrazów oraz zdjęć dokumentujących wygląd okolicy w przeszłości.
4. Plastyka/technika – poproś klasę o zaprojektowanie elewacji (fasada) małego sklepu. Po wyborze rodzaju sklepu (apteka, butik, księgarnia, kiosk, itp.) uczniowie powinni naszkicować swoje pomysły a następnie narysować rzut poziomy w wybranej skali oraz wymienić materiały potrzebne do wykonania elewacji.
DZIELNICA, WIEŚ, MIASTO, METROPOLIA
Lekcja 2: Budynki i przestrzeń publiczna
Podczas lekcji uczniowie zanalizują swoją trasę do szkoły, zwracając uwagę na rodzaje budynków, układ ulic oraz miejsca publiczne, które mijają po drodze.
Materiały pomocnicze: Arkusz informacyjny 16 – „Ulice i place”, Arkusz pracy B2.
Problematyka
Moja trasa do szkoły.
Powtórka
Ocenić rysunki pamięciowe. Wybrać losowo kilka przykładów, które wraz z poniższymi pytaniami mają służyć za punkt wyjścia do dyskusji:
• Jakie budynki wybierano do rysunków pamięciowych?
• Które budynki są „zwyczajne”, a które „wyjątkowe”? Uzasadnij swoją odpowiedź.
• Czy były jakieś szczegóły, o których nie pamiętaliście rysując z pamięci?
Ćwiczenie 1 – Mapa pamięciowa
1. Przedstawić uczniom do dyskusji przygotowaną wcześniej mapę obrazującą różne trasy do szkoły. Poprosić dwóch ochotników o przedstawienie ich tras.
2. Niech każdy uczeń narysuje mapę własnej trasy do szkoły. Mapy nie muszą być w skali i nie muszą przedstawiać wszystkich napotkanych budynków, ale powinny zawierać mijane po drodze place i ulice. Zaproponuj, aby rysowali lekko ołówkiem, aż mapa stanie się maksymalnie szczegółowa.
Uwaga: Może zdarzyć się, że droga uczniów do szkoły będzie bardzo długa i wiodła przez gęsto zabudowane tereny. W takim przypadku nauczyciel powinien ograniczyć zasięg rysowanej przez uczniów mapy do okręgu o promieniu np. 2.5 km. Wówczas uczniowie rozpoczynaliby swoje mapy w miejscu, w którym wkraczają w ten obszar.
3. Mapy powinny pokazywać:
• Dom ucznia
• Zmiany kierunku i zakręty na trasie
• Ważne ulice/ścieżki/place (wraz z tymi, które krzyżują się z trasą)
• Wszystkie nazwy ulic i placów, które uczeń pamięta
• Teren oraz budynki szkoły
DZIELNICA, WIEŚ, MIASTO, METROPOLIA
Mapa pamięciowa terenów wiejskich.
Mapa pamięciowa terenów miejskich.
4. Mapy powinny pokazywać, jakie rodzaje budynków znajdują się na trasie. Budynki powinny być podpisane – domy, sklepy, kino, itd. Niech uczniowie pokolorują je według rodzaju:
mieszkalne na brązowo, usługowo-handlowe i instytucjonalne na czerwono, przemysłowe i transportu na fioletowo, rekreacyjne na zielono.
5. Niech uczniowie zastanowią się, czy mijają po drodze do szkoły jakieś wyjątkowe budynki.
DZIELNICA, WIEŚ, MIASTO, METROPOLIA
Dyskusja 1 – Przestrzeń publiczna Zagadnienia Kluczowe
Tereny publiczne i prywatne. Ulice, place, parki i inne tereny. Mała architektura i kształtowanie terenów zielonych.
Miasta i wioski składają się nie tylko z budynków, ale również z przestrzeni między nimi – ulic, placów, parków, stawów, parkingów, ogrodów, podwórek.
Czym jest przestrzeń publiczna? Proszę poprowadzić dyskusję tak, aby uzyskać definicję przestrzeni publicznej wykorzystując poniższe pytania:
• Czy przestrzeń publiczna jest zawsze na zewnątrz budynków?
• Czy jest własnością lokalnych władz samorządowych albo państwowych?
• Czy jest to miejsce, w którym każdy może przebywać?
• Czy każdy przechodzień może widzieć, co robisz w przestrzeni publicznej?
• Czy wstęp do przestrzeni publicznej jest płatny?
• Czy można zostać „wyproszonym” z przestrzeni publicznej?
Wypisz poniższą listę na tablicy i spytaj uczniów, które z wymienionych miejsc uważają za przestrzeń publiczną. Niech uzasadnią swoje wybory.
Ulica
Zastanówcie się czy istnieje coś pomiędzy całkowicie publiczną i całkowicie prywatną przestrzenią, jakaś przestrzeń pół-prywatna lub pół-publiczna? Co mogłoby to oznaczać?
Dyskusja 2 – Ulice i place
Rozdaj Arkusz informacyjny 16 – „Ulice i place”
Najbardziej publicznymi miejscami w mieście są zazwyczaj ulice i place. Place, będące czasem rynkami, nie muszą mieć kształtu kwadratu, mogą być prostokątne, okrągłe, trójkątne lub nieregularne. W Polsce z reguły mają regularne kształty (kwadratowe lub prostokątne) – tak zakładano je w średniowieczu, porządkując (lokując) wcześniejsze osady, lub zakładając nowe miasta.
Mają jasno wyznaczone granice, choć nie muszą być otoczone przez budynki ze wszystkich stron. Przy placach i rynkach może biec ulica lub znajdować się park, szpaler drzew, rzeka. W wieku historycznych miastach polskich zwykle na środku rynku znajduje się ratusz, a czasem także inne zabudowania, często handlowe – tzw. blok śródrynkowy. Pomyślcie tu o Sukiennicach w Krakowie!
Ulice również mają swój „kształt”, ponieważ bywają szerokie lub wąskie, proste lub kręte.
DZIELNICA, WIEŚ, MIASTO, METROPOLIA
Charakter placu (rynku) oraz wrażenie, które mamy przebywając na nim, zależą nie tylko od kształtu, ale również od innych czynników: wielkości i stopnia otwartości, wysokości obudowy, gęstości zabudowy, zastosowanych materiałów, zieleni, nawierzchni.
Ćwiczenie 2 – Omów. Napisz. Narysuj
1. Czy w okolicy są jakieś rynki, place, skwery? Poproś uczniów o opisanie ich słowami i rysunkiem. Przypomnij, aby pamiętali o wymienionych wyżej cechach.
2. Czy w Twoim mieście są ulice lub place, które sprawiają skrajnie różne wrażenie? Poprosić uczniów o wybranie dwóch i wypisanie różnic.