Pojęcie działań informacyjnych wierzyciela w postepowaniu egzekucyjnym w administracji pojawiło się z dniem 1 stycznia 2016 r. wprowadzone art. 39 pkt 3 lit. a ustawy o administracji podatkowej142, nowelizującej u.p.e.a. Dzisiaj zapisy odnoszące się do działań informacyjnych wierzycieli zawiera art. 6 § 1b u.p.e.a. oraz § 4 r.p.w.n.p. Przepis ustawy
141 Wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 20.05.2016 r., sygn.. akt III SA/Wr 376/16, LEX nr 2085920;
142 Ustawa z dnia 10 lipca 2015 r. o administracji podatkowej (Dz. U. z 2015 r., poz. 1269 ze zmianami);
124
stanowi, że przed podjęciem czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych wierzyciel może podejmować działania informacyjne wobec zobowiązanego zmierzające do dobrowolnego wykonania przez niego obowiązku. Rozporządzenie zaś określa formy działań informacyjnych podejmowanych wobec zobowiązanego zmierzających do dobrowolnego wykonania przez niego obowiązku, przypadki, w których mogą być te działania podejmowane, oraz sposób ich ewidencjonowania.
Działaniami informacyjnymi są podejmowane przez wierzyciela działania informacyjne wobec zobowiązanego, zmierzające do dobrowolnego wykonania przez niego obowiązku.
Działania informacyjne są prawem a nie obowiązkiem wierzyciela. Wierzyciel może podejmować działania informacyjne jeżeli zachodzi uzasadnione okolicznościami przypuszczenie, że zobowiązany wykona dobrowolnie obowiązek bez konieczności wszczęcia egzekucji administracyjnej. Jeśli wierzyciel zdecyduje o podjęciu działań informacyjnych może to zrobić po upływie terminu zapłaty ale przed przesłaniem upomnienia albo przed przesłaniem tytułu wykonawczego, w przypadku gdy egzekucja administracyjna może być wszczęta bez uprzedniego doręczenia upomnienia. Działań informacyjnych nie stosuje się jeżeli: okres do upływu terminu przedawnienia należności pieniężnej jest krótszy niż 6 miesięcy lub gdy zostanie ujawniony majątek lub źródła dochodu zobowiązanego przewyższające kwotę wydatków egzekucyjnych po uprzednim odstąpieniu od czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych.
Działania informacyjne są podejmowane w formie pisemnej, dźwiękowej lub graficznej w szczególności przez: internetowy portal informacyjny, krótką wiadomość tekstową (sms), e-mail, telefon, fax.
Z przeprowadzonych na potrzeby niniejszej rozprawy badań, wynika, że 47,7%
ankietowanych jednostek podejmuje działania informacyjne, przy czym w gminach współczynnik ten wynosi 47,62%, a w związkach międzygminnych zajmujących się dochodzeniem opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi to równe 50%. Badaniem objęty został rok 2016, a więc pierwszy rok obowiązywania regulacji wprowadzającej możliwość podejmowania przez wierzyciela działań informacyjnych. Z ustaleń poczynionych w jednostkach, które z przysługującego uprawnienia skorzystały wynika, iż skutek podjętych działań wierzyciela był różny w różnych gminach. I nie jest to reguła odnosząca się do wielkości, rodzaju jednostki czy rodzaju podejmowanego działania informacyjnego przez wierzyciela. Wśród jednostek, które z działań informacyjnych skorzystały, są takie w których wskaźnik zaległości – po podjętych działaniach – zdecydowanie zmalał. Te gminy zapewne będą podejmować działania informacyjne w przyszłości. Słyszalne też były głosy gmin, które
125
działania informacyjne podjęły, ale spektakularnych wyników nie osiągnęły. One zapewne rozważą raz jeszcze, czy do działań informacyjnych wierzyciela powrócić.
Jednostki, które korzystały z prawa działań informacyjnych wierzyciela, najczęściej sięgały po telefon. Rozmowy telefoniczne z dłużnikami podjęło aż 92,98% wierzycieli. Jest to najbardziej powszechna forma kontaktu z dłużnikami w ramach działań informacyjnych wierzycieli. 37,72% wierzycieli, informację o zadłużeniu przesyła podatnikom na maila.
Niewiele mniej, bo 31,58% działań wierzycieli jest widocznych w krótkiej wiadomości tekstowej wysyłanej smsem. Zbiór działań wierzyciela przed wszczęciem egzekucji jest katalogiem otwartym. Ustawodawca jako przykład takich działań wskazał internetowy portal informacyjny, krótką wiadomość tekstową (sms), e-mail, telefon, fax. Nie ograniczając działań wierzycieli tylko do tych czynności. Dlatego 23,68% ankietowanych jednostek, które podejmują działania informacyjne, zdecydowało się na inne niż wymienione w rozporządzeniu działania. Najczęściej wśród tych innych, niezdefiniowanych działań spotyka się pisma kierowane do dłużników, czy spotkania, rozmowy wierzyciela z dłużnikiem. Tylko 7,27% gmin korzysta z przekazywania informacji swoim dłużnikom o ich zaległościach za pośrednictwem internetowego portalu podatkowego. Najmniej tych działań, podejmują wierzyciele przy użyciu faxu, tylko 2,73% wierzycieli. W tym miejscu należy zwrócić uwagę, że numery telefonów czy adresy mailowe, z których korzystają wierzyciele, powinny pochodzić ze sprawdzonych źródeł, najlepiej jeśli podał je sam podatnik. Numery telefonów (wykorzystywane w rozmowie telefonicznej czy smsie) jak również adres e-mail, podatnicy podają w deklaracjach czy składanych wnioskach na różnym etapie postępowania. Najlepiej jeśli wiedza wierzyciela dotycząca numeru telefony, czy adresu e-mail, pochodzi właśnie z dokumentów składanych przez podatnika. Wierzyciel uniknie wówczas wielu nieporozumień, a zwłaszcza ewentualnego uchybienia tajemnicy skarbowej, którą objęte są zaległości podatkowe.
Działania informacyjne są rejestrowane w postaci papierowej lub elektronicznej przez wskazanie, w szczególności: formy działania informacyjnego i daty podjęcia tego działania.
Ustawodawca pozostawia wierzycielowi decyzję co w rejestrze działań informacyjnych ma się znaleźć. Konieczne jest tylko prowadzenie przez wierzyciela tego rejestru i zapisanie w nim formy i daty podjętego działania informacyjnego. Te elementy konieczne istnienia rejestru działań informacyjnych wierzyciela, a szczególnie podana data podjęcia działania informacyjnego, determinuje czas wysłania upomnienia do zobowiązanego, który dobrowolnie nie wykonał obowiązku mimo podjętych działań informacyjnych. Zgodnie z § 7 ust. 1 pkt 2 r.p.w.n.p., wierzyciel przesyła zobowiązanemu upomnienie nie później niż po upływie 21 dni od dnia, w którym po raz pierwszy podjęto działania informacyjne, jeżeli z tych działań wynika,
126
że obowiązek zostanie dobrowolnie wykonany. Jeżeli zaś z podjętych działań informacyjnych w sprawie wynika, że obowiązek nie zostanie dobrowolnie wykonany, wierzyciel przesyła upomnienie niezwłocznie.