Efektywność ekonom iczna przedsięwzięć informatycznych

Przedsiębiorstwo przymierzając się do implementacji systemu informatycz­

nego powinno przeprowadzić rachunek efektywności ekonomicznej pozwalający ocenić daną inwestycję, którą również jest przedsięwzięcie informatyczne. Inwe­

stowanie w każdą działalność przedsiębiorstwa - w tym również technologie in­

formacyjne - pociąga za sobą konieczność dysponowania znacznym kapitałem potrzebnym do finansowania nakładów, gdzie ewentualne efekty zawsze następują z opóźnieniem. Skutki decyzji inwestycyjnych firma odczuwa przez wiele lat' . Jednym z podstawowych zagadnień w planowaniu przedsięwzięcia inwestycyjnego jest określenie jego efektywności25. Przed kierownictwem przedsiębiorstwa stają następujące pytania: Czy warto realizować dane przedsięwzięcie informatyczne?

Jaki wariant realizacyjny wybrać? Który z nich jest bardziej opłacalny? Jaki będzie jego wpływ na kondycję przedsiębiorstwa dziś i w przyszłości? Tylko właściwe zaplanowanie przedsięwzięcia informatycznego, określenie nakładów (kosztów) i oszacowanie spodziewanych efektów, pozwoli podjąć właściwą decyzję o jego realizacji. Problem negatywnej oceny przedsięwzięć informatycznych wynika — zdaniem autorów — również z braku prób skwantyfikowania ilościowego spodzie­

wanych efektów, ponieważ w praktyce oczekiwania przedsiębiorstw wobec syste­

mów informatycznych nie tylko m ają charakter jakościowy, ale także ilościowy (np. wzrost zysku). Dlatego uważamy, że zastosowanie rachunku efektywności ekonomicznej pozwoli nie tylko skonkretyzować nakłady, ale również oszacować efekty. W tym celu w dalszej części tego punktu przedstawimy te elementy ra­

chunku efektywności ekonomicznej, które naszym zdaniem powinny być zastoso­

wane w momencie podejm owania decyzji o realizacji przedsięwzięcia informa­

tycznego.

^ Zobacz (N ow ak, 1998, ^s. 16).

Badanie efektywności decyzji inwestycyjnych jest powszechnie uważane za jedno z trudniejszych zadań, przed jakim stają osoby zarządzające przedsiębiorstwami. Złożoność tuj problematyki jest dodatkowo wzmacniana brakiem rzetelnej wiedzy, która jest zastępo­

wana obiegowymi sądami, często bezkrytycznie przyjmowanymi (Pluta, 2000, s. 198).

Podjęcie decyzji powinno być poprzedzone badaniem jego ekonomicznej efektywności, polegające na analizie ilościowej czynników wyznaczających tę efektywność. N ależą do nich efekty, czas oraz ryzyko. Odpowiednie oszacowanie lub wyznaczenie tych parametrów oraz ich standaryzacja pozw olą porównywać różne warianty przedsięwzięć inwestycyjnych i podjąć w łaściw ą decyzję.

Podstawę podejm owania decyzji inwestycyjnych związanych z przedsię­

wzięciami informatycznymi powinien stanowić rachunek ekonomicznej efektyw­

ności oraz analiza ekonomiczno-finansowa. S ą to dwa elementy, które wzajemnie się uzupełniają i pozw alają przeprowadzić analizę i ocenę efektywności przedsię­

wzięć. T reścią rachunku jest porównanie skwantyfikowanych efektów przedsię­

wzięcia z nakładami niezbędnymi do jego realizacji26. W przypadku przedsięwzię­

cia informatycznego, o ile stosunkowo łatwo jest określić nakłady, o tyle napoty­

kamy trudności z oszacowaniem oczekiwanych korzyści, z których tylko część może być wyrażona wartościowo (bywa również i tak, że cały efekt inwestycji nie poddaje się kwantyfikacji) oraz wiele z nich nie ma charakteru bezpośrednio zwią­

zanego z wdrożeniem technologii informatycznej27. Należy jednak dążyć do prze­

prowadzenia mimo wszystko - obok (lub zamiast) sformalizowanego rachunku efektywności - analizy wszystkich niemierzalnych efektów przedsięwzięcia.

Przystępując do określenia efektów przedsięwzięcia informatycznego, można oprzeć się na ocenie znanych celów strategicznych przedsiębiorstwa. Jednym z nich jest maksymalizacja zysku w długim okresie czasu. Jest to kategoria dobrze zdefiniowana, ale jak podaje wielu autorów28 w planowaniu i podejm owaniu decy­

zji inwestycyjnych bardziej przydatne jest rozpatrzenie nadwyżki strumieni finan­

sowych (cash flow - przepływy pieniężne), ponieważ o wiele lepiej niż zysk bilan­

sowy odzwierciedla efekty gospodarowania, gdyż zawiera nie tylko różnicę miedzy ujawnionymi przychodami i poniesionymi w określonym czasie kosztami, ale rów­

nież stanowi podstawę obliczania przyszłych możliwości utrzym ania osiąganych wyników29. Prawidłowe zaplanowanie przyszłych nadwyżek pieniężnych może być podstaw ą oceny przedsięwzięć inwestycyjnych z punktu widzenia efektów, które będą dzięki nim osiągnięte.

Próbując oszacować zwrot z inwestycji w przedsięw zięcia informatyczne można zastosować następujące miary30:

- tradycyjne analizy kosztów i korzyści - korzyści wynikające z zastosowania technologii informacyjnej porównywane są z kosztami (z ich przesunięciem i uniknięciem),

26 Zobacz (Borowiecki, 1996, s. 14).

27 Część udogodnień wynika z usprawnienia komunikacji wewnętrznej w przedsiębior­

stwie, która może nie przynieść konkretnych korzyści materialnych, jednak usprawniając wykonywanie niektórych funkcji i przyspieszając podjecie decyzji, wpływa na pozycję konkurencyjną przedsiębiorstwa i jego wyniki finansowe (Marcinkowska, 2000, s. 167).

2S Zobacz m.in. (Nowak, 1998, s. 17).

29 Zobacz (Nowak, 1998, s. 17).

30 Zobacz (Marcinkowska, 2000, s. 165).

łączenie wartości - uwzględnienie korzyści w obszarach innych, niż w tych, w których pojawiły się koszty,

- wykorzystanie technologii informacyjnej do umożliwiania pracownikom wy­

konywania funkcji o większej wartości.

Kolejnym etapem oceny przedsięwzięcia informatycznego, po oszacowaniu nakładów i efektów, jest ocena efektywności planowanej inwestycji. Można tutaj zastosować metody statyczne (proste) i dynamiczne (dyskontowe).

Do oceny przedsięwzięcia informatycznego można zastosować następujące metody statyczne'1.

1. Okres zwrotu nakładów inwestycyjnych 32 (payback period - PB) określa prze­

dział czasu, w ciągu którego przychody netto z inwestycji pokryją koszt inwe­

stycji, czyli jest to oczekiwana liczba lat konieczna do odzyskania nakładów inwestycyjnych. Im ten okres jest krótszy, tym lepiej. Aby było możliwe pod­

jęcie decyzji o realizacji (bądź odrzuceniu) przedsięwzięcia na podstawie tego kryterium, potrzebne jest wcześniejsze ustalenie krytycznego (najdłuższego, dopuszczalnego) okresu zwrotu (PBk). Do realizacji (lub dalszej analizy) na­

leży przyjąć to rozwiązanie, gdzie okres zwrotu jest krótszy od PBk33. Metoda ta jest łatwa w użyciu, ale ma jednak wady34:

- nie bierze się w niej pod uwagę wpływu czasu na wartość pieniądza, - nie są uwzględnione przepływy pieniężne następujące po okresie zwrotu, - trudne jest ustalenie krytycznego okresu zwrotu na inwestycje.

Okres zwrotu nakładów inwestycyjnych można obliczyć na podstawie następu­

jącego wzoru35:

Gdzie: PB N Zn A

- okres zwrotu nakładów inwestycyjnych, - nakłady inwestycyjne,

- zysk netto, - amortyzacja.

2- Stopa rentowności (Accounting Rate of Return - ARR)36 jest relacją przecięt­

nych rocznych nadwyżek netto osiąganych w danym okresie do nominalnego nakładu inwestycyjnego. Celem takiego sposobu liczenia efektywności jest

^Zobacz m.in. (Borowiecki, 1996, s. 44), (Jajuga, 1997, s. 98), (Pluta, 2000, s. 60).

3jZwana również statycznym rachunkiem amortyzacji (Nowak, 1998, s. 21).

M Zobacz (Pluta, 2000, s. 60).

J5 Zobacz (Jajuga, 1997, s. 100).

36 Porównaj (Nowak, 1998, s. 21).

O kreślana ró w n ie ż ja k o p rz e c ię tn a s to p a zy sk u z in w esty cji lu b p ro sta sto p a zw ro tu (zy ­ sku) całego n a k ła d u .

121

określenie wpływu, jaki wywiera inwestycja na bilans przedsiębiorstwa i jego rachunek wyników, a nie wielkość przepływu pieniężnego. Zaletą tej miary jest prostota obliczeń i łatwość interpretacji uzyskanych wyników. Natomiast wadą - pomijanie wpływu czasu na wartość efektów i nakładów oraz subiektywny sposób ustalania wielkości granicznej stopy rentowności, która decyduje o bezwzględnej ocenie efektywności analizowanego przedsięwzięcia. Stopę ren­

towności można obliczyć na podstawie następującego wzoru37:

Z + 0 A R R = —

---N

Gdzie: ARR - kalkulacyjna stopa rentowności, Zn - zysk netto (po opodatkowaniu), O - odsetki od kredytów bankowych, N - nominalny nakład inwestycyjny.

M etody statyczne są proste w zastosowaniu i wskazane, gdy występuje ko­

nieczność szybkiej oceny przedsięwzięcia i podjęcia decyzji. Te metody nie po­

winny stanowić podstawowego kryterium w przypadku przedsięwzięć długotermi­

nowych oraz w gospodarkach, gdzie występuje znaczna inflacja, ponieważ nie uw zględniają wpływu czynnika czasu na wartość pieniądza, który jest miernikiem zarówno nakładów, jak i efektów.

W ady występujące w metodach statycznych (czynnik czasu i inflacja) elimi­

nują metody dynamiczne oceny efektywności przedsięwzięć, które korzystając z procentu składanego i dyskonta, pozw alają uaktualnić (przeliczyć) wartość doko­

nywanych (planowanych) rocznych dochodów na wybrany moment czasowy. Me­

tody te wym agają trzech podstawowych informacji dotyczących: wielkości stopy dyskontowej, wartości strumieni nadwyżki pieniężnej generowanej przez inwesty­

cję oraz długości okresu przyjętego do obliczeń.

W śród metod dynamicznych najszersze zastosowanie w praktyce do oceny inwestycji znalazły następujące38, które - zdaniem autorów - m ożna za stosow ać do oceny przedsięwzięć informatycznych.

1. M etoda wartości zaktualizowanej (zdyskontowanej) netto (net present value- NPV) pozwala określić rzeczywistą (aktualną) wartość nakładów oraz efektów związanych z danym przedsięwzięciem. Definiuje się j ą jako sumę zdyskonto­

37 Zobacz (Borowiecki, 1996, s. 43).

38 W praktyce, jak i w literaturze również można spotkać następujące metody: wskaźnii zauktualizowanej wartości netto (net present value ratio - NPVR), wskaźnik obecnego nakładu inwestycyjnego koniecznego do realizacji projektu (present value of the investment - PVI), wskaźnik zyskowności (profitability index - PI), zmodyfikowana wewnętrzna stopo zwrotu (modified internal rate of return - MIRR). Porównaj m.in.(Borowiecki, 199® j (Jajuga, 1997), (Nowak, 1998), (Pluta, 2000).

122

wanych oddzielnie dla każdego roku przepływów pieniężnych netto, zrealizo­

wanych w całym okresie objętym rachunkiem, przy stałym poziomie stopy dyskontowej39. Należy przyjąć taki wariant realizacji przedsięwzięcia infor­

matycznego, dla którego NPV ma wartość większą od zera lub równą zero. W przypadku, gdy NPV=0, co oznacza, że przedsięwzięcie nie ma wpływu na wzrost wartości przedsiębiorstwa, decyzję o ewentualnej realizacji należy podjąć na podstawie innych informacji.

Wartość zaktualizowaną netto można obliczyć na podstawie następującego wzoru40:

N P V = ^ N C F t x ( l + r)-'

t=o

Gdzie: NPV - wartość zaktualizowana netto,

NCFt - przepływy pieniężne netto w kolejnych latach okresu obliczeniowego,

r - stopa dyskonta,

N - kolejny rok okresu obliczeniowego.

2. Metoda wewnętrznej stopy zwrotu (intemal rate of return - IRR) rozumiana jako stopa procentowa, przy której obecna (zaktualizowana) wartość strumieni wydatków pieniężnych jest równa obecnej (aktualnej) wartości strumieni wpływów pieniężnych, czyli jest to stopa, dla której NPV=041. Jest to więc stopa dyskontowa równoważąca wartość bieżącą spodziewanych strumieni pieniężnych z przedsięwzięcia z wartością bieżącą nakładów związanych z jego realizacją42. Inwestycja jest opłacalna, gdy IRR jest wyższe od stopy gra­

nicznej (stopy dyskontowej), czyli gdy IRR przewyższa koszt kapitału. Proce­

dura obliczania IRR jest pracochłonna i umożliwia tylko przybliżone określe­

nie jej wartości (z wyjątkiem sytuacji, gdy długość cyklu życia przedsięwzięcia wynosi rok lub dwa lata). Oblicza się ten miernik za pomocą komputera (ko­

rzystając np. z arkuszy kalkulacyjnych) lub kalkulatora finansowego43. Wartość IRR można też ustalić stosując metodę „prób i błędów”44. Metoda ta ma nastę­

pujące wady:

^ Zobacz (Now ak, 1998, s. 24).

4] Z obacz (Nowak, 1998, s. 25).

42 Zobacz (Nowak, 1998, s. 27).

4‘ Zobacz (Pluta, 2 000, s. 75).

u Zobacz (Nowak, 1998, s. 27), (Pluta, 2000, s. ^75).

Następuje szukanie wartości IRR w określonym przedziale przy stopie dyskontowej, dla tórej NPV>0 oraz przy stopie - dla której NPV<0. Szerzej jest to omówione w (Bednarski,

>"6, s. 377-379).

123

- może istnieć (z matematycznego punktu widzenia) więcej wartości we­

wnętrznych stóp zwrotu (taka sytuacja wystąpi w razie ponoszenia nakła­

dów na likwidację inwestycji w końcowym okresie jej działalności), - uzyskany wynik przy metodzie IRR może być inny niż przy zastosowaniu

NPV,

- nie można stosować w przypadku niekonwencjonalnych strumieni pienięż­

nych45.

Z metody IRR warto korzystać jako z dodatkowego i uzupełniającego kryterium wyboru w sytuacji, gdy NPV>0 dla wielu wariantów realizacji przedsięwzięcia informatycznego.

Jednak w większości przypadków należy stosować metodę NPV, bo jest to lepszy miernik do oceny planowanych inwestycji niż IRR, gdyż46:

- bezpośrednio informuje o przyroście wartości przedsiębiorstwa na skutek re­

alizacji przedsięwzięcia,

- można łatwo obliczyć także dla przedsięwzięć o niekonw encjonalnych stru­

mieniach pieniężnych,

- opiera się na realnym założeniu o poziomie kosztu kapitału, - uwzględnia cały okres życia przedsięwzięcia,

- wskazuje projekt powodujący większy przyrost wartości firmy w przypadku projektów wzajemnie się wykluczających.

Zastosowanie metody NPV jako kryterium wyboru wariantu realizacyjnego przedsięwzięcia wymaga krótkiego komentarza. Rozpatrując decyzję o podjęciu implementacji systemu informatycznego, stanowiącego integralną całość z rozwią­

zaniami organizacyjnymi, nie powinno się szacować oddzielnie efektywności dla inwestycji informatycznej i podjętych działań organizacyjnych. O cena powinna dotyczyć rentowności całej inwestycji47. M ogą wystąpić dwie sytuacje. Pierwsza, gdy podjęcie realizacji przedsięwzięcia informatycznego pociąga za sobą obniżenie kosztów (lub podniesienie dochodów) związanych z realizacją innej inwestycji.

Oba zamierzenia rozważane oddzielnie mogą mieć wartość ujem ną NPV jednak, gdy przyjmie się ich równoczesną realizację, rozważone w spólnie m ogą mieć do­

datnie NPV. Druga, gdy realizacja przedsięwzięcia informatycznego umożliwia podjęcie kolejnych inwestycji w przedsiębiorstwie. W tedy ujem ne NPV dla przed­

sięw zięcia informatycznego należy skorygować o wartość NPV następnych inwe­

stycji.

45 Zobacz (Nowak, 1998, s. 27-29), (Pluta, 2000, s. 81).

46 Zobacz (Jajuga, 1997, s. 126).

47 Na przykład rozdzielenie inwestycji związanej z podjętym przedsięwzięciem organiza­

cyjnym i powiązanym z nim przedsięwzięciem informatycznych, ze względu na efekt)' przedsiębiorstwa, praktycznie jest niemożliwe i niewskazane, ponieważ bez systemu infor­

matycznego całe przedsięwzięcie może być skazane na niepowodzenie” (Maciejec, 2000, s.

13).

Przedstawione metody oceny przedsięwzięć informatycznych są pomocne przy podejm owaniu decyzji inwestycyjnych, przy założeniu, że prawidłowo zapla­

nowano:

- przepływy środków pieniężnych (obrazujących efekty przedsięwzięcia), - harmonogram prac wdrażania i eksploatacji przedsięwzięcia informatycznego, - poziom ryzyka.

Jak zaznaczyliśmy wcześniej, elementem, który należy rozważyć przy badaniu ekonomicznej efektywności planowanego przedsięwzięcia jest ryzyko wynikające z jego realizacji48. Ryzyko przedsięwzięcia informatycznego można rozpatrywać jako49:

- ryzyko ogóle pojedynczego projektu (nazywane czasem ryzykiem wyłącznym - stand-alone risk) polega na analizie ryzyka planowanego przedsięwzięcia rozpatrywanego w izolacji (w oderwaniu od dotychczasowej działalności i in­

nych decyzji inwestycyjnych), może być mierzone odchyleniem standardowym odpowiedniego wskaźnika (np. NPV, IRR, MIRR),

- wpływ ryzyka projektu na ryzyko działalności firmy (corporate risk, within- firm risk) polega na analizie ryzyka planowanego przedsięwzięcia rozpatrywa­

nego z dotychczasow ą działalnością firmy50, może być mierzone odchyleniem standardowym wskaźników: rentowność inwestycji, rentowność kapitału wła­

snego, wartość rynkowa firmy, cena akcji firmy na giełdzie.

W literaturze, jak i w praktyce mamy do czynienia z wieloma metodami po­

zwalającymi podjąć decyzje inwestycyjne w warunkach niepewności związanej z analizą ryzyka pojedynczego przedsięwzięcia. Metody te można podzielić na dwie grupy51:

48 Obecnie w finansach ryzyko określa się jako możliwość uzyskania efektu innego niż oczekiwany. Tak zdefiniowane ryzyko można mierzyć jako odchylenie standardowe warto­

ści NPV lub IRR (a także innych mierników). Jednak w przypadku inwestycji rzeczowych, na ogół, możemy skorzystać wyłącznie z opinii ekspertów i subiektywnych rozkładów prawdopodobieństwa realizacji możliwych wartości. Znacznie trudniejsza - ze względu na specyfikę i niepowtarzalność przedsięwzięć informatycznych - jest estymacja wartości oczekiwanych NPV lub IRR (a także innych mierników) na podstawie danych historycz­

nych. Nie możliwe jest bowiem zdobycie w pełni wiarygodnych informacji dotyczących realizacji podobnych przedsięwzięć przez podobne przedsiębiorstwa w przeszłości (Pluta, 2000, s. 150).

W literaturze podaje się jeszcze wpływ ryzyka projektu na ryzyko ponoszone przez ak­

cjonariuszy (i na ich decyzje dotyczące akcji przedsiębiorstwa) m.in. (Pluta, 2000, 151- 152).

50Między planowaną inwestycją a działalnością przedsiębiorstwa mogą wystąpić zależno­

ści zarówno ekonomiczne, jak i statystyczne. Wysokie ryzyko pojedynczego przedsięwzię­

cia może spowodować wzrost ryzyka działalności firmy, jeżeli efekty związane z nowym projektem są dodatnio skorelowane z dotychczasową działalnością ale również może wpływać stabilizująco na sytuację finansową firmy, jeżeli efekty związane z nowym pro­

jektem są słabo (lub ujemnie) skorelowane z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa (Pluta, 2000, s. 151).

Porównaj (Pluta, 2000, s. 152-176).

125

- metody pośrednio uwzględniające ryzyko (nazywane też metodami szacowania ryzyka), do których należą: analiza scenariuszy (scenario analysis), analiza wrażliwości (sensitivity analysis, „what i f ’ analysis), analiza drzew decyzyj­

nych (decision tree), analiza symulacyjna,

- metody bezpośrednio uwzględniające ryzyko, do których należą: m etoda rów­

noważnika pewności (certainty equivalent - CE) i metoda stopy dyskonta uwzględniającej ryzyko (risk-adjusted discount rate - RADR).

Na uwagę w aspekcie przedsięwzięć informatycznych zasługują metody po­

średnio uwzględniające ryzyko, które choć ani nie służą wyelim inowaniu ryzyka, ani nie stanow ią kryterium w procesie podejmowania decyzji, pozw alają dokład­

niej poznać przedsięwzięcie i efekty, jakie m ogą być uzyskane w przypadku róż­

nych możliwych sytuacji w przyszłości, a także lepiej oszacować czynniki wpły­

wające na wartość NPV, jak i w konsekwencji sam ą wartość NPV.

Kom plem entarną częścią oceny inwestycji związanej z przedsięwzięciem in­

formatycznym, obok rachunku ekonomicznej efektywności, powinna być analiza finansowa, która - najogólniej ujmując - ma wykazać, czy będzie istnieć dosta­

teczny zasób środków finansowych zarówno na realizację zamierzenia, ja k i póź­

niej - na finansowanie jego działalności eksploatacyjnej52, a także jak kształtować się będzie opłacalność przyszłej działalności eksploatacyjnej.

Analiza finansowa posługuje się całym szeregiem szczegółowych mierników, pozwalających ocenić przedsięwzięcie z różnych punktów widzenia. Jednym z nich jest przeprowadzenie analizy wskaźnikowej, która polega na obliczaniu odpowied­

nich wskaźników i podaniu ich ocenie porównawczej zarówno w czasie, jak i w przestrzeni. Rozpatrując efektywność przedsięwzięcia informatycznego można skorzystać - zdaniem autorów - z następujących, najczęściej stosowanych w prak­

tyce, podstawowych wskaźników53.

1. Rentowność inwestycji (zwrot z nakładów inwestycyjnych) (return on invest­

ments - ROI), która wyraża efektywność pojm ow aną jako efektywność nakła­

dów poniesionych na realizację danego przedsięwzięcia. W artość ROI można obliczyć na podstawie następującego wzoru:

ROI = — TC

Gdzie: ROI - wskaźnik rentowności inwestycji, NI - zysk netto,

TC - kapitał całkowity.

52 W celu poprawienia efektywności przedsięwzięć informatycznych, zwłaszcza kończą­

cych się zaniechaniem lub przerwaniem implementacji systemu z powodu braku środków na sfinansowanie jego realizacji i eksploatacji.

53 Szerokie spektrum wskaźników rentowności przedstawiono w (Borowiecki, 1996, s. 62-68).

2. Rentowność kapitału własnego (zwrot z aktywów netto, stopa zwrotu z kapi­

tału własnego) (return on equity - ROE), który jest relacją wyniku finansowego (przede wszystkim zysku netto) do przeciętnego stanu kapitału własnego54.

Wartość ROE można obliczyć na podstawie następującego wzoru:

E

Gdzie: ROE - wskaźnik rentowności kapitału własnego, NI - zysk netto,

E - kapitał własny.

Przedstawione wskaźniki uważa się za najbardziej syntetyczne. Budowane są one w kształcie piramidy, na szczycie której znajduje się ROI (lub ROE). Na niż­

szych poziomach przedstawiane są parametry w postaci wskaźników lub wielkości ekonomicznych wpływających na wyżej położony wskaźnik. W ten sposób zostaje zarysowana siatka zależności między elementarnymi czynnikami a końcowym wskaźnikiem. Taka dekompozycja wskaźnika przez wyrażenie go jako kombinacji innych wskaźników daje możliwość analizy przyczyn występowania różnic w jego poziomie. Pozwala to przeprowadzić porównanie realizacji przedsięwzięcia infor­

matycznego zarówno w czasie, jak i w przestrzeni.

W sposób syntetyczny przedstawiliśmy podstawowe elementy rachunku eko­

nomicznej efektywności i analizy ekonomiczno-finansowej, które - zdaniem auto­

rów - powinno się przeprowadzić poddając ocenie dane przedsięwzięcie informa­

tyczne. Pozwoli to:

- określić ilościowo nakłady i spodziewane efekty przedsięwzięcia informatycz­

nego,

podjąć decyzję o realizacji danego przedsięwzięcia, wybrać optymalny wariant realizacyjny,

kontrolować realizację przedsięwzięcia zarówno w czasie, jak i poszczegól­

nych obiektów ZGSI.

S. Rachunek kosztów docelowych jako narzędzie poprawy efektywności

W dokumencie Efektywność zastosowań systemów informatycznych. T. 1 (Stron 125-133)