Trzeci etap programu ma na celu zawodowe przygotowanie uczestników wy-prawy. Na tym etapie uczestnicy programu uzyskuj¹ wsparcie ze strony:
– kuratorów s¹dowych, którzy opracowuj¹ diagnozê œrodowiskow¹ oraz opra-cowuj¹ plan pracy resocjalizacyjnej;
– pracowników socjalnych, przeprowadzaj¹cych wywiady œrodowiskowe oraz przyznaj¹cych œwiadczenia pieniê¿ne i rzeczowe;
– pracowników PUP, wspó³pracuj¹cych na poziomie poszukiwania pracy i do-szkalania zawodowego.
Po ich powrocie z wêdrówki, kontaktuj¹ siê z pracownikami CIS, celem po-znania proponowanych form i rodzajów wsparcia. Oferta przygotowywana jest w oparciu o przeprowadzon¹ w ZK diagnozê kompetencji zawodowych. Zawie-rany jest na pó³ roku Indywidualny Program Zatrudnienia Socjalnego (IPZS), na podstawie którego ka¿dy uczestnik programu otrzymuje œwiadczenie integracyj-Program „Nowa Droga”, jako propozycja oddzia³ywañ kulturotechnicznych wobec osób skazanych 79
ne oraz zostaje skierowany na 3 miesiêczny kurs zawodowy. Po jego zakoñczeniu uczestnik odbêdzie 5-miesiêczn¹ bezp³atn¹ praktykê zawodow¹ u przedsiêbior-cy, podczas której przygotuje siê do podjêcia co najmniej rocznej pracy etatowej [Puzewicz, Bojko-Kulpa 2012, s. 96 i n.].
Zwieñczeniem Programu Nowa Droga jest podjêcie przez uczestników pracy u przedsiêbiorcy, który wspó³pracuje ju¿ na etapie przebywania przez nich w ZK. Przedsiêbiorcy zachêcani s¹ do korzystania z zatrudniania wspieranego, regulo-wanego przepisami Ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (Dz.U. z 2011 r. Nr 43, poz. 225 z póŸn. zm.) oraz Ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postêpowaniu w sprawach dotycz¹cych pomocy publicznej (Dz.U. Nr 59 z 2007 r., poz. 404 z póŸn. zm.). W tym przypadku maj¹ tak¿e zastosowanie przepisy okre-œlaj¹ce zasady pomocy de minimis (Dz. Urz. UE I 379 z dnia 28 grudnia 2006 r., s. 5). Zawieraj¹c umowê zobowi¹zani s¹ do zatrudnienia by³ych skazanych na okres nie krótszy ni¿ 12 miesiêcy.
Podsumowanie
Od lat w œrodowisku penitencjarnym toczy siê dyskusja odnoœnie efektywno-œci oddzia³ywañ penitencjarnych. WskaŸniki recydywy równie¿ nie napawaj¹ optymizmem. Widoczne jest rozczarowanie brakiem oczekiwanych rezultatów resocjalizacyjnych, krytyka jakoœci prowadzonych oddzia³ywañ. Idea resocjali-zacyjnej terapii w zak³adach karnych coraz czêœciej zmierza w kierunku „spra-wiedliwego karania” i oddzia³ywañ prowadzonych w warunkach wolnoœcio-wych [Machel 2008, s. 157, za: Marek 1990, s. 227].
„«Seuil» wyznacza sobie za cel w³¹czenie do spo³eczeñstwa m³odocianych przestêpców, którzy zeszli na margines” [Ollivier 2011]. Z uwagi na fakt, i¿ g³ówny nacisk po³o¿ony jest w³aœnie na w³¹czenie w nurt ¿ycia spo³ecznego osób nieprzystosowanych spo³ecznie, program „Nowa Droga” wpisuje siê w za³o¿enia resocjalizacji inkluzyjnej [Fidelus 2011]. Pojedyncze osoby w³¹czane s¹ do wiêk-szej spo³ecznoœci, przy jednoczesnym kszta³towaniu kompetencji spo³ecznych: wiary we w³asne mo¿liwoœci, adekwatnego poziomu samooceny, samokontroli, umiejêtnoœci rozwi¹zywania problemów, cierpliwoœci, wytrwa³oœci itd. M³odo-ciani przestêpcy, jako znajduj¹cy siê w ostatniej fazie dojrzewania psychospo³ecz-nego, maj¹ siln¹ potrzebê wykazania siê si³¹ i sprawnoœci¹ fizyczn¹, dlatego za-proponowanie im programu zachêcaj¹cego do aktywnoœci fizycznej wpisywaæ siê bêdzie w ich zainteresowania.
Uwzglêdniaj¹c wyniki badañ wskazuj¹ce na negatywny wp³yw izolacji na rozwój cz³owieka, niezwykle cenne wydaj¹ siê byæ inicjatywy proponuj¹ce inny
rodzaj oddzia³ywañ. Pozytywne efekty resocjalizacyjne wskazuj¹ wyniki niektó-rych eksperymentów penitencjarnych [Machel 2008, s. 160–161], co uzasadnia potrzebê dalszych eksploracji i uwa¿nego przygl¹dania siê pojawiaj¹cym propo-zycjom. Z doœwiadczeñ i analiz M. Marczak wynika, ¿e nie wszystkie programy realizowane przez polskie zak³ady karne i areszty œledcze s¹ dostatecznie zako-rzenione w teorii, w nieznacznym stopniu uwzglêdniaj¹ wyniki badañ empirycz-nych, a ich efektywnoœæ rzadko kiedy podlega procesowi ewaluacji [Marczak 2009, s. 335].
Istotnym jest monitorowanie efektów rozpoczynaj¹cego siê w³aœnie kolejne-go etapu programu „Nowa Droga”, gdy¿ zaproponowana inicjatywa znalaz³a uz-nanie za granic¹ i zastanawiaj¹cym jest jak zostanie przyjêta na gruncie doœwiad-czeñ polskiej praktyki penitencjarne. Analiza uzyskanych efektów i dokonanie procesu ewaluacji programu pozwoliæ mo¿e na wykorzystanie doœwiadczeñ z lu-belskich jednostek w innych programach realizowanych wobec m³odocianych, a byæ mo¿e równie¿ innych grup skazanych.
Bibliografia
Czapów Cz., Jedlewski S. (1971), Pedagogika resocjalizacyjna, Pañstwowe Wydawnictwo Na-ukowe, Warszawa
Drabik J. (1995), Aktywnoœæ fizyczna w edukacji zdrowotnej spo³eczeñstwa, cz. I, AWF, Gdañsk, s. 76
Fidelus A. (2011), W stronê resocjalizacji inkluzyjnej, „Probacja” nr 2, s. 72–79
Gordon M. (2001), Poczucie winy i samoocena w³asnego zachowania u sprawców przestêpstw
prze-ciwko osobom bliskim, [w:] Wina – Kara – Nadzieja – Przemiana, red. J. Sza³añski,
Wydawni-ctwo U£, CZSW, COSSW, £ódŸ–Warszawa–Kalisz
Grabowski H. (1997), Teoria fizycznej edukacji, Wydawnictwo WSiP, Warszawa, s. 16–17 Jarzêbowski K. (1961), Kuratorzy organizatorami wypoczynku dla nieletnich, „Biuletyn
Inspek-torów Spo³ecznych, KuraInspek-torów S¹dowych i Pracowników Zak³adów dla Nieletnich”, nr 4/8
Jarzêbowski K. (1963), Wczasy wychowawcze w lecie 1963, „Biuletyn S¹downictwa dla Nielet-nich”, nr 4
Jaworska A. (2012), Rola kultury fizycznej w resocjalizacji, [w:] Leksykon resocjalizacji, A. Jawor-ska, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków
Kodeks karny wykonawczy, Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r., Dz.U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557 z póŸn. zm., art. 67
Konopczyñski M. (2006), Twórcza resocjalizacja, Wydawnictwo Naukowe PWN „Pedago-gium”, Warszawa
Krawczyk Z., Kosiewicz J. (1990), Filozofia kultury fizycznej. Koncepcje i problemy, t. I, Wydaw-nictwo AWF, Warszawa, s. 114
Machel H. (2008), Sens i bezsens resocjalizacji penitencjarnej- casus polski (Studium
penitencjarno-pedagogiczne), Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków
Marczak M. (red.) (2009), Resocjalizacyjne programy penitencjarne realizowane przez S³u¿bê
Wiê-zienn¹ w Polsce, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków
Marek A. (1990), Rola kary pozbawienia wolnoœci na tle tendencji w polityce kryminalnej, [w:]
Ksiê-ga jubileuszowa wiêziennictwa polskiego 1918–1988, red. A. Marek, Wydawnictwo
Prawni-cze, Warszawa
Ollivier B. (2011), ¯ycie zaczyna siê po szeœædziesi¹tce, Wydawnictwo Literackie, Kraków Poklek R. (2008), Aktywnoœæ fizyczna a syndrom agresji osób pozbawionych wolnoœci, COSSW,
Kalisz, s. 160
Puzewicz M., Bojko-Kulpa B. (2012), Uratowaæ wielu m³odych ludzi, „Probacja”, nr 4, s. 85–101 Pytka L. (2005), Pedagogika resocjalizacyjna. Wybrane zagadnienia teoretyczne, diagnostyczne
i metodyczne, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii
Grzegorzew-skiej, Warszawa
Tatarkiewicz W. (1978), Paregra, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 114 Winiarski R., Zdebski J. (2008), Psychologia turystyki, Wydawnictwa Akademickie i
Profesjo-nalne, Warszawa
Zalewska-Meler A. (2009), Kultura fizyczna jako œrodek oddzia³ywania penitencjarnego –
za³o¿e-nia systemowe a mo¿liwoœci ich realizacji, [w:] Resocjalizacja. Zagadnieza³o¿e-nia prawne, spo³eczne i metodyczne, A. Jaworska, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków
Niepe³nosprawnoœæ. Dyskursy pedagogiki specjalnej Nr 12/2013
Disability. Discourses of special education No. 12/2013
_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________