Forma

Fot. 62. Kościół p.w. św. Krzyża w Szczecinie, wejście do kościoła Fot. autor.

Fot. 63. Kościół p.w. św. Krzyża w Szczecinie, elewacja wschodnia

Fot. autor.

Kościół zaprojektowano na rzucie wycinka koła, gdzie dwa jego promienie (ostrego 70-stopniowego kąta) połączono od strony południowego zachodu półkolistą ścianą, tworzącą zamknięcie prezbiterium. Ścianę zamykającą stanowią regularnie ustawione, co 1,5 m, na łuku żelbetowe słupy o wysokości 6 m,¹⁶⁶ pomiędzy którymi przestrzeń wypełniona jest wielobarwnym witrażem, tworzącym zarówno tło ołtarza, jak i doświetlenie wnętrza.

165 Projekt techniczny wykonał arch. Zbigniew Abrahamowicz we współpracy z konstruktorem mgr. inż.

Andrzejem Ziemnickim i dr. inż. Józefem Szkwarkiem z BPB „Miastoprojekt”- Szczecin Nekanda-Trepka, Kościół pw. Świętego Krzyża Szczecin-Pogodno. Zespół prowadził również nadzór autorski, nad wykonywanymi pracami. Początkowo prace prowadził ks. Kotuła, następnie w latach 1974-77 ks. Kałużny, w latach 1977-91 ks.

Moździeż. Kościół budowany był systemem gospodarczym, prace zlecano pojedynczym wykonawcom, ekipom rzemieślników, budowniczym. Nadzorującym proces pracy i organizacji był K. Basalak

166Ibidem.

Ewolucja myśli architektonicznej w obiektach sakralnych na terenie archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej

S t r o n a | 87

Ściana północno-wschodnia to również ciąg żelbetowych nieregularnie rozmieszczonych słupów o zmiennej wysokości. Przestrzeń pomiędzy nimi wypełniono szkłem w połowie stanowiącym barwną geometryczną układankę z pojedynczego różnokolorowego szkła.

Nieregularnie rozmieszczone słupy pną się do góry. Najniżej umieszczony słup znajduje się od strony północnej, kolejny ulokowano za nim z przesunięciem na łuku zgodnie ze wskazówkami zegara, zmierzający w kierunku północno-wschodnim. Każdy następny słup posiada inną wysokość. W jednej trzeciej długości łuku znajduje się jedno z wejść do świątyni, prowadzi do niego zaczynająca się jeszcze przed bryłą kościoła w poziomie terenu równolegle ukształtowana i odsunięta od promienia łuku rampa. Na zakończeniu łuku przy zetknięciu przęsła z prostą ścianą, tworzoną przez promień wycinka koła, znajdują się najwyższe słupy, a ostatni piętrzy się ku górze i od strony południowo-wschodniej tworzy wieżę kościoła, która w swej formie przypomina skrzydło samolotu, a u jego szczytu znajduje się wycięcie, w którym umieszczono dzwon pochodzący ze starego kościoła. W pionowej płaszczyźnie, tworzącej trzon wieży, wprowadzono poziomą płytę, która w ułożeniu z pionowo ukierunkowanym przęsłem tworzy znak krzyża. Czytelny w efekcie powstałych skojarzeń, jako skrzydła samolotu. Ściana wieży od strony południowej, w formie pionowej płaszczyzny trójkąta prostokątnego, opada, a u jego podstawy znajduje się jedno z wejść do głównej bryły kościoła.

Przed wejściem znajduje się duży podest, na który prowadzą schody i rampa z poziomu ulicy.

Pionowa ściana, oparta o wieżę i schodząca ku dołowi z arkadowym przejściem w kierunku starego kościoła, stanowi optyczne rozdzielenie dwóch świątyń. W kościele od strony wejścia, znajdującego się przy wieży dzwonniczej, umieszczona została empora, wsparta na fragmencie ściany wiodącej od bocznego wejścia, zakończona urwanym przęsłem – emporę podtrzymuje żebrowy strop. Empora opada w kierunku ołtarza, co powoduje, iż linia wzroku z balkonu przenika płaszczyznę stropu dachu i zasłania widok na ołtarz.

Cała bryła połączona jest ze starym kościołem przez dostawioną do jego północnej ściany nową ścianę, w której na poziomie prezbiterium obu kościołów wykonano przejście łączące te przestrzenie. Wspólnym elementem tych obu brył jest zakrystia. Pod kruchtą starego kościoła wykonano kolejne przejście – w otworze ściany przez otwieraną kratę schodami można przejść do głównej nawy kościoła. Obecnie stary kościół pełni rolę kaplicy i kościoła dziennego. Do bryły starego kościoła na linii zamykającej prezbiterium dobudowano dom sióstr felicjanek.

Powstała w ten sposób kompozycja została zespolona pod jednym namiotowym dachem.

Ryc. 16. Kościół p.w. św. Krzyża w Szczecinie, widok od strony prezbiterium, szkic Źródło: archiwum rodzinne Z. Abrahamowicza.

Ryc. 17. Kościół p.w. św. Krzyża w Szczecinie, widok elewacji głównej, szkic Źródło: archiwum rodzinne Z. Abrahamowicza.

Ściany nowego kościoła to falująca krzywizna wznosząca się i opadająca – pisze Nekanda-Trepka (ryc. 16, 17). „Ściana zachodnia i północna mają zmienną wysokość i wznoszą się od owalu prezbiterium w kierunku północnym i dalej wschodnim do wieży, do

Ewolucja myśli architektonicznej w obiektach sakralnych na terenie archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej

S t r o n a | 89

której dochodzi ściana wschodnia opadająca w kierunku południowym”¹⁶⁷. Oba kościoły przykryte są wspólnym łączącym się dachem, nad starą częścią kościoła rozpostarty jest namiotowy dach ukrywający jego więźbę. Natomiast nad główną bryłą rozpościera się żelbetowe, krzywoliniowe zadaszenie – płaszczyzna połaci o strukturze dachu wiszącego wspartego pomiędzy dwoma łukami ścian. Całość płaszczyzny dachu podzielona jest na dwie części – część prezbiterialna przykryta jest płaskim stropodachem, który łączy się z opadającym w jego kierunku dachem znad części nawy. Dominująca połać krzywizny dachu, przykrywająca nawę główną, wsparta jest na krzywiznach ścian o zmiennej wysokości. Wewnątrz widoczne są poziome przestrzenne przęsła łączące promieniście rozchodzące się główne żebra konstrukcji krzywizny dachu. Kościół jest częściowo podpiwniczony, jego założenie amfiteatralne tworzy pod nawą główną przestrzeń wykorzystywaną na funkcje pomocnicze i gospodarcze. Znajdują się tu obecnie salki społeczności parafialnej, biuro parafialne, toalety oraz Caritas.

Całość obiektu wykonano w konstrukcji żelbetowej, w technologii wówczas nowatorskiej. Dach obłożono blachą miedzianą, ściany od strony zewnętrznej otynkowano na biało.