Zapis na sąd polubowny stanowi możliwość wyboru przez strony instytucji rozstrzygnięcia sporu przed sądem polubownym i jest niekwestionowanym przejawem autonomii woli w postępo-waniu cywilnym. Zapis ten występować może w formie odrębnej umowy, bądź też może zostać umieszczony w umowie głównej pod postacią klauzuli arbitrażowej1. Ze względu na to, że poddanie sporu pod rozstrzygnięcie sądu polubownego wkracza w zakres konstytu-cyjnej zasady prawa do sądu, wszelkie kwestie związane z tą insty-tucją, w tym forma zapisu na sąd polubowny, wymagają odpowied-niego uregulowania. Zarówno w prawie międzynarodowym, jak i w krajowych porządkach prawnych, pewnego rodzaju standardem stał się wymóg zachowania formy pisemnej dla skuteczności zapisu na sąd polubowny2.
W takim stanie rzeczy mogłoby się wydawać, że uprzednio obo-wiązujące w prawie polskim uregulowanie, przewidujące koniecz-ność sporządzenia na piśmie i podpisania przez strony umowy pod-dającej spór do rozstrzygnięcia przez sąd polubowny, nie odbiegało od powyższego standardu. W praktyce jednak, w związku z
poja-1 J. Jodłowski, Z. Resich, J. Lapierre, T. Misiuk -Jodłowska, K. Weitz: Postępo‑
wanie cywilne. Warszawa 2014, s. 476, nb. 1405.
2 R. Morek: Mediacja i arbitraż (art. 1831—18315, 1154—1217 k.p.c.). Komentarz.
Warszawa 2006, s. 139.
wieniem się nowych form komunikacji, zaczęto dostrzegać potrzebę liberalizacji obowiązujących przepisów prawa arbitrażowego, tym bardziej że polska regulacja prawna była wyjątkowo rygorystyczna w porównaniu do rozwiązań przyjętych w umowach międzyna-rodowych: Konwencja o uznawaniu i wykonywaniu zagranicz-nych orzeczeń arbitrażowych sporządzona w Nowym Jorku dnia 10 czerwca 1958 r. [dalej jako Konwencja Nowojorska] przewidywała zawarcie umowy o arbitraż w formie wymiany listów lub telegra-mów, natomiast Konwencja europejska o międzynarodowym arbi-trażu handlowym sporządzona w Genewie dnia 21 kwietnia 1961 r.
[dalej jako Konwencja Genewska] pozwalała nawet na zawarcie umowy o arbitraż w dowolnej formie przewidywanej przez ustawo-dawców państw, w stosunkach między państwami, w których nie wymagano formy pisemnej dla takiej umowy. Dodatkowo w prawie modelowym o międzynarodowym arbitrażu handlowym z 1985 r., które opracowane zostało przez Komisję Międzynarodowego Prawa Handlowego ONZ [dalej jako ustawa modelowa], oprócz rozwią-zań znanych już z Konwencji Nowojorskiej i Konwencji Genewskiej dozwolono na wykorzystanie „innych środków porozumiewania się na odległość, które pozwalają ustalić treść umowy”.
W celu liberalizacji obowiązującego w Polsce porządku praw-nego i wyjaśnienia pojawiających się wraz z rozwojem środków komunikacji wątpliwości interpretacyjnych, dokonano w 2005 r.
nowelizacji przepisów dotyczących sądownictwa polubownego.
W obecnym porządku prawnym nadal wymagana jest forma pisemna, lecz oprócz niej dopuszczono również inne, równoważne formie pisemnej sposoby oddania sporu pod rozstrzygnięcie sądu polubownego, a takie złagodzenie formalnych wymogów znacząco zwiększa wpływ stron na możliwość kształtowania przysługujących im uprawnień.
Unormowanie formy pisemnej zapisu na sąd polubowny w k.p.c.
Zgodnie z art. 1162 §1 k.p.c. zapis na sąd polubowny powinien być sporządzony na piśmie; jest umową, która nie może zostać
61 Forma zapisu na sąd polubowny w kontekście autonomii woli
zawarta w sposób konkludentny3. Art. 1162 k.p.c. nie przesądza pod jakim rygorem zastrzeżona została forma zapisu, dlatego też w dok-trynie pojawiają się różne poglądy na tę kwestię. Zdaniem niektó-rych przedstawicieli doktryny jest to forma ad solemnitatem, mimo że rygor nieważności nie został zastrzeżony bezpośrednio w prze-pisie4; można jednak spotkać się z przeciwnym poglądem, zgodnie z którym forma pisemna zastrzeżona miałaby być jedynie dla celów dowodowych5. Trzecią możliwością jest przyjęcie założenia, że przyj-mowane w prawie cywilnym rozróżnienie na formę ad solemnitatem i ad probationem nie nadaje się do wykorzystania w rozpatrywanym zakresie6. Uznać należy, że w przypadku gdy forma wymagana dla zapisu na sąd polubowny nie zostanie zachowana, będziemy mieli do czynienia z jego bezskutecznością7.
Mimo iż w doktrynie pojawia się stanowisko, że obecne brzmie-nie powołanego uprzednio przepisu łagodzi wymogi dotyczące formy zapisu zawarte w dawnym artykule 698 §1 k.p.c.8 (gdyż
3 M.P. Wójcik: Część Piąta sąd polubowny, tytuł II, Zapis na Sąd Polubowny.
W: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Red. A. Jakubecki. Warszawa 2012, art. 1162, s. 1458, nb. 4; Szerzej na temat możliwości zawarcia w sposób konkluden-tny umowy o oddanie sporu pod rozstrzygnięcie sądu polubownego w: A. Szu-mański: Konkludentne przystąpienie do zapisu na sąd polubowny. W: Problemy prawa prywatnego międzynarodowego. T. 11. Red. M. Pazdan. Katowice 2012, s. 29—51.
4 A. Zieliński: Część Piąta sąd polubowny, tytuł II, Zapis na sąd polubowny. W:
Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Red. K. Flaga -Gieruszyńska, A. Zieliń-ski. Warszawa 2014, nb. 2; zob. J. Łopuski: Glosa do postanowienia SN z 9.1.1969 r., I CZ 92/67, OSP 1970, Nr 5, poz. 95.
5 M.P. Wójcik: Część Piąta sąd…, s. 1458, nb 5.
6 M. Pazdan: Bezskuteczność lub nieważność zapisu na sąd polubowny w pra wie polskim. W: Międzynarodowy i krajowy arbitraż handlowy u progu XXI wieku. Księga pamiątkowa dedykowana Doktorowi habilitowanemu Tadeuszowi Szurskiemu. Red.
P. Nowaczyk, S. Pieckowski, J. Poczobut, A. Szumański, A. Tynel. Warszawa 2008, s. 118, 119; G. Żmij: Zapis na sąd polubowny. W: Diagnoza arbitrażu. Funkcjono‑
wanie prawa o arbitrażu i kierunki postulowanych zmian. Red. B. Gessel -Kalinowska vel Kalisz. Wrocław 2014, s. 87.
7 Szerzej na temat bezskuteczności lub nieważności zapisu na sąd polu-bowny w M. Pazdan: Bezskuteczność…
8 K. Weitz: Część Piąta sąd polubowny, tytuł II zapis na sąd polubowny. W:
Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Red. T. Ereciński. Cz. 4. Przepisy
w obecnym brzmieniu art. 1162 k.p.c. brak jest wzmianki o koniecz-ności podpisania zapisu przez obie strony), to jednak za słuszny należy uznać raczej inny pogląd9, zgodnie z którym należy przy-jąć, iż kwestia podpisów nie została wcale pozostawiona woli stron i skoro umowa procesowa zawarta powinna być w formie pisemnej, to w celu ustalenia konkretnych wymogów powinniśmy sięgnąć do przepisów prawa materialnego, a więc przede wszystkim do art. 78 k.c.. Zgodnie z taką interpretacją, do zachowania wymagań doty-czących formy zapisu niezbędne jest utrwalenie treści oświadczenia woli na piśmie, a w przypadku zwykłej formy pisemnej również zło-żenie własnoręcznego podpisu pod tym oświadczeniem. Oznacza to, iż ustawodawca zrezygnował w przypadku zapisu na sąd polu-bowny z wprowadzenia osobnego wymogu podpisu, gdyż byłoby to jedynie zbędnym powtórzeniem regulacji zawartej już w prawie materialnym10.
Z art. 1162 §1 k.p.c. w zestawieniu z art. 78 k.c. wynika więc, że forma pisemna jest podstawową formą zawarcia zapisu na sąd polu-bowny oraz że, aby ją zachować, konieczne jest złożenie podpisu przez obie strony na dokumencie zawierającym umowę o arbitraż.
Podpis musi umożliwiać identyfikację osoby, która go wykonała:
wystarczy podanie nazwiska; nie należy stosować formy skróconej podpisu w postaci parafy; ponadto podpis nie może być całkowicie nieczytelny11. Mimo, że sama treść oświadczenia woli stron, zawie-rająca zapis na sąd polubowny, nie musi być sporządzona osobiście przez strony i dokument może być spisany ręcznie lub mechanicz-z mechanicz-zakresu międmechanicz-zynarodowego postępowania cywilnego. Cmechanicz-z. 5. Sąd polubowny (arbi‑
trażowy), T. 5. Warszawa 2012, art. 1162, nb. 5; cyt. za: M. Tomaszewski: Umowa o arbitraż. Forma umowy o arbitraż W: System prawa handlowego. Arbitraż han‑
dlowy. Red. A. Szumański. T. 8, s. 302; oraz A.W. Wiśniewski: Umowa o Arbi‑
traż. W: Idem: Międzynarodowy arbitraż handlowy w Polsce: status prawny arbitrażu i arbitrów. Warszawa 2011.
9 R. Kulski: Umowy procesowe w postępowaniu cywilnym. Warszawa 2006, s. 205—208; A. Budniak: Forma zapisu na sąd polubowny w świetle polskiego i nie‑
mieckiego postępowania cywilnego — zagadnienia prawnoporównawcze. „ADR. Arbi-traż i Mediacja” 2009, nr 4, s. 17.
10 A. Budniak: Forma zapisu…, s. 17.
11 Ibidem, s. 18.
63 Forma zapisu na sąd polubowny w kontekście autonomii woli
nie12, to jednak sam podpis musi być własnoręczny, aby można było stwierdzić, że zachowane zostały wymogi formy pisemnej13. Godny uwagi jest fakt, że zwykła forma pisemna będzie formą wystarcza-jącą dla skuteczności zapisu na sąd polubowny, również jeśli spór wynikać miałby z umowy, która dla swej ważności wymaga zacho-wania formy szczególnej14.
Pomimo wymagań, których spełnienie konieczne jest dla sku-teczności umowy procesowej zawierającej klauzulę arbitrażową, nawet w przypadku samej tylko formy pisemnej występują kwestie, których rozwiązanie nie zostało narzucone odgórnie przez ustawo-dawcę i tym samym znaleźć możemy w nich elementy, w których autonomia woli stron ma znaczenie. Chociaż konieczne dla zacho-wania formy pisemnej jest złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie, to z art. 78 §1 k.c. wynika, że dla skuteczności zawar-cia umowy wystarczające będzie, jeżeli dojdzie do wymiany przez strony pism, z których każde zawierać będzie zapis na sąd polu-bowny wraz z własnoręcznym podpisem jednej ze stron15. Gdy dojdzie do takiej wymiany korespondencji, oba pisma traktować będziemy jako wzajemnie się uzupełniające i stanowiące jeden doku-ment; zachowana zostanie forma pisemna.
Kolejną kwestią zależną od woli stron jest możliwość sporzą-dzenia zapisu na sąd polubowny przez pełnomocnika. Upraw-nienie takie wynika z przepisów prawa materialnego i jedynie to, jaki rodzaj pełnomocnictwa jest wymagany dla skuteczności klau-zuli arbitrażowej, stanowi kontrowersyjne zagadnienie16. Zdaje się, że Sąd Najwyższy stoi na stanowisku, że pełnomocnictwo ogólne
12 Ibidem, s. 18.
13 Ibidem.
14 J. Ciszewski: Część Piąta sąd polubowny, tytuł II, Zapis na sąd polu‑
bowny. W: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Red. T. Ereciński. Cz. 4.
Przepisy z zakresu międzynarodowego postępowania cywilnego. Cz. 5. Sąd polu-bowny (arbitrażowy), T. 5. Warszawa 2006, s. 372; R. Kulski: Umowy procesowe…, s. 213.
15 Ibidem, s. 372.
16 Zob. G. Żmij: Część II Zapis na sąd polubowny. W: Diagnoza arbitrażu. Funk‑
cjonowanie…, s. 106—109.
nie jest wystarczające do sporządzenia zapisu na sąd polubowny, czemu dał wyraz w uchwale z dnia 8 marca 2002 r., o sygnaturze III CZP 8/02: Skoro zapis na sąd polubowny jest czynnością przekracza‑
jącą zakres zwykłego zarządu, do jego sporządzenia nie jest wystarczające pełnomocnictwo ogólne. Zawarcie przez pełnomocnika umowy poddającej spór rozstrzygnięciu sądu polubownego wymaga zatem tzw. pełnomocni‑
ctwa rodzajowego, a więc określającego rodzaj czynności objętej umocowa‑
niem, jak też może być dokonane przez pełnomocnika dysponującego upo‑
ważnieniem do tej konkretnej czynności i […] historycznie rzecz ujmując, niezależnie od zmian w stanie prawnym, konsekwentnie w piśmiennictwie prezentowane było stanowisko, że zapis na sąd polubowny — będący czyn‑
nością przekraczającą zakres zwykłego zarządu — nie może być poczy‑
niony przez osobę dysponującą jedynie pełnomocnictwem ogólnym. Brak takich zmian w prawie pozytywnym, a także zmian innego rodzaju, które stwarzałyby podstawę do radykalnej zmiany tego poglądu. Odosobnione opinie przeciwne nie zostały wsparte argumentacją takiej wagi, by mogła stanowić przesłankę weryfikowania dotychczasowego stanowiska. Wykład‑
nia historyczna, w ocenie Sądu Najwyższego rozstrzygającego omawiane zagadnienie prawne, dodatkowo przemawia więc na rzecz przyjętej tezy.
Jak zauważono we wskazanej uchwale, żaden przepis prawa nie wymaga, aby dla pełnomocnictwa do sporządzenia zapisu na sąd polubowny konieczne było pełnomocnictwo do poszczególnej czyn-ności i skoro można przyjąć, że zapis tenże stanowi czynność prze-kraczającą zwykły zarząd, to zgodnie z art. 98 k.c. należałoby uznać, że do jego zawarcia wystarczałoby pełnomocnictwo rodzajowe.
W braku jednak wyraźnego unormowania tej kwestii przez usta-wodawcę, pogląd taki nie znajduje poparcia niektórych przedsta-wicieli doktryny i nawet orzecznictwo Sądu Najwyższego nie jest w tej kwestii do końca jednolite17. Wskazać należy, że forma przewi-dziana w art. 1162 §1 k.p.c. dotyczy jedynie postanowień, które mają konstytutywne znaczenie dla bytu zapisu18, a więc wymóg zachowa-nia tej formy nie znajdzie zastosowazachowa-nia do porozumień dotyczących
17 Por. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 2005 r., sygn. V CK 532/04, LEX 1111037.
18 K. Weitz: Część Piąta sąd polubowny…, s. 705, nb. 2.
65 Forma zapisu na sąd polubowny w kontekście autonomii woli
postępowania przed sądem polubownym, które zostałyby zawarte w akcie obejmującym zapis19.
Forma zapisu na sąd polubowny równoważna z formą pisemnej W świetle art. 1162 §2 k.p.c. wymagania dotyczące formy zapisu zostaną również spełnione, gdy zapis zostanie dokonany za pomocą środków porozumiewania się na odległość. Wątpliwości mogą poja-wić się w odniesieniu do sformułowania „środki porozumiewania się na odległość”, których kodeks nie definiuje. Według A. Jakubec- kiego środkiem porozumiewania się na odległość jest każdy śro-dek komunikacji międzyludzkiej, jeśli umożliwia on utrwalenie oświadczeń woli stron20. Jednakże biorąc pod uwagę, że regulacja ta jest odstępstwem od klasycznej formy pisemnej, nie każdy sposób utrwalenia można uznać za zgodny z wymogami art. 1162 §2 k.p.c.
i tak np. nagranie foniczne lub wideofoniczne przekazane drugiej stronie będące oświadczeniem złożonym ustnie a nie pisemnie, nie spełni wymogów art. 1162 §221; do środków porozumiewania się na odległość w świetle art. 1162 §2 k.p.c. możemy zaliczyć wymianę telegramów, telefaksów bądź e -maili22. Zgodnie z wyżej wymie-nionym artykułem, nie jest konieczne, aby oświadczenia stron były opatrzone ich własnoręcznymi podpisami. Tak więc bez znaczenia pozostaje fakt, iż warunek ten nie byłby możliwy do spełnienia pod-czas wymiany telegramów, a w przypadku telefaksu strona może dysponować jedynie faksową postacią oświadczenia drugiej strony, zawierającą jedynie dokładne odwzorowanie jej podpisu23. Rów-nież w razie wymiany poczty elektronicznej nie jest konieczne, aby
19 Ibidem.
20 A. Jakubecki, A. Hycaj, P. Rylski: Kodeks Postępowania Cywilnego (art. 1096—
1217 k.p.c.). Komentarz. T. 5. Warszawa 2013, s. 441.
21 Ibidem. s. 441—442.
22 J. Ciszewski: Część Piąta sąd polubowny, tytuł II Zapis na sąd polubowny. W:
Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz…, s. 707.
23 T. Ereciński, K. Weitz: Sąd arbitrażowy. Warszawa 2008, s. 128—129;
R. Morek: Mediacja i arbitraż…, s. 142—143.
oświadczenia woli stron zostały zaopatrzone w bezpieczne podpisy elektroniczne weryfikowane za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu24. Nadto, biorąc pod uwagę wykładnię celowościową, dochodzimy do wniosku, że gdyby ustawodawca wybrał rozwiąza-nie, w którym dopuszczalność zawarcia umowy o arbitraż poprzez środki porozumiewania się na odległość uzależniona była również od równoczesnego złożenia podpisów przez obie strony, nie byłoby potrzeby wprowadzania do Kodeksu postępowania cywilnego art. 1162 §2 zd. 1, gdyż zapis można by zawrzeć na podstawie art. 1162
§1 k.p.c. w zw. z art. 78 § 2 k.c. ( przy użyciu bezpiecznego podpisu elektronicznego). Co więcej, stawianie wymogu jednoczesności podpisów obu stron, w przypadku zawarcia zapisu na sąd polu-bowny w formie wymiany pism lub oświadczeń, byłoby sprzeczne z ideą liberalizacji wymagań w zakresie formy umowy o arbitraż i niezgodne z przepisami Konwencji Nowojorskiej i Genewskiej, które są przecież dla Polski wiążące. Również, biorąc pod uwagę wykładnię językową, art. 1162 §2 k.p.c. nie wymaga expressis verbis złożenia podpisu przez strony. Dlatego też należy się przychylić do wniosku, iż pisma lub oświadczenia wymienione przez strony za pomocą środków porozumiewania się na odległość nie muszą być podpisane25.
Zapis na sąd polubowny poprzez odesłanie
Istotą zapisu na sąd polubowny przez odesłanie jest powołanie się przez strony za pomocą pisemnego dokumentu na inny doku-ment, zawierający postanowienie o poddaniu sporu pod rozstrzyg-nięcie sądu polubownego. Ten sposób zawarcia w umowie zapisu na sąd polubowny w trakcie obowiązywania poprzedniego stanu praw-nego nie był dozwolony, co SN potwierdził w orzeczeniu z dnia 13 czerwca 1975 r., II CZ 91/75, OSP 1977/5/202, lecz uregulowany został w art. 1162 §2 zd. 2 k.p.c., wprowadzonym w ramach nowelizacji
24 Ibidem, s. 141.
25 J. Ciszewski: Część Piąta sąd polubowny…, s. 372.
67 Forma zapisu na sąd polubowny w kontekście autonomii woli
liberalizującej warunki formalne zapisu na sąd polubowny z 17 paź-dziernika 2005 r.
Konstrukcja ta jest przejawem rozszerzenia zakresu autono-mii woli stron w prawie arbitrażowym, nie można przy tym jednak zapominać, że — aby skutecznie z niego skorzystać — należy speł-nić kilka warunków:
1. sporządzenie umowy, w której zawarte ma być odwołanie w formie pisemnej
2. zawarcie w treści umowy wyraźnego odwołania do doku-mentu, w którym umieszczono zapis na sąd polubowny
3. tak sformułowane powołanie, aby wynikało z niego, że zapis staje się częścią składową umowy26.
Te obostrzenia ograniczają swobodę decyzyjną stron, gdy cho-dzi o możliwość zastosowania formy zapisu poprzez odesłanie.
Należy jednak pamiętać, że wymienione ograniczenia mają na celu uniemożliwienie skutecznego zawarcia zapisu na sąd polubowny w przypadkach, gdy jedna ze stron umowy pozbawiona była moż-liwości realnego wpływu na sformułowanie treści umowy, bądź — po prostu — stanowią gwarancję możliwości zapoznania się z treś-cią umowy. Tym bardziej, że strony podpisem zatwierdzić muszą jedynie tekst podstawowy umowy, a podpisanie regulaminu, czy ogólnych warunków nie jest przesłanką konieczną dla skuteczności zapisu, o ile oczywiście zostanie w tekście podstawowym zawarte stosowne powołanie, z którego jednoznacznie będzie wynikało, że zapis stanowi integralną część umowy podstawowej.
Warto ponadto zwrócić uwagę na fakt, że kodeks cywilny w art. 3853 pkt 23 mając na względzie chęć ochrony praw konsu-mentów, uznaje zapis na sąd polubowny za niedozwoloną klauzulę w obrocie konsumenckim, w związku z czym zapis przez odesłanie znajdzie w praktyce zastosowanie przede wszystkim w stosunkach pomiędzy przedsiębiorcami. Ograniczenie to jest bezpośrednio zwią-zane z koniecznością posiadania przez stronę w momencie zawar-cia umowy podstawowej wiedzy o treści dokumentu do którego
26 K. Weitz: Część Piąta sąd polubowny…, s. 708, nb. 7.
następuje odwołanie27. W warunkach obrotu konsumenckiego nie-możliwe byłoby zagwarantowanie posiadania takiej wiedzy i tym samym ochrona konsumenta, dlatego też zdecydowano się na ogra-niczenie w tym zakresie autonomii woli stron i wyłączono zastoso-wanie klauzul arbitrażowych.
Zapis na sąd polubowny w statucie lub w umowie spółki Podejmując się rozważań na temat formy zapisu na sąd polu-bowny, nie sposób nie wspomnieć o art. 1163 k.p.c., który stanowi, iż zamieszczony w umowie(statucie) spółki handlowej zapis na sąd polubowny dotyczący sporów ze stosunku spółki wiąże spółkę oraz jej wspólników. W odniesieniu do spółki akcyjnej za wspomnia-nych „wspólników” uważa się jej akcjonariuszy28. Konstrukcja, która została przyjęta w art. 1163 §1 k.p.c. powoduje związanie zapisem na sąd polubowny zawartym w statucie spółki handlowej wspólników spółki, wynika z przyjętego założenia, iż zapis powinien być sporzą-dzony na piśmie ale warunek ten zostaje spełniony również wtedy gdy osoba związana zapisem nie złożyła pod nim własnoręcznego podpisu. W efekcie zapis na sąd polubowny zamieszczony przy-kładowo: w statucie spółki akcyjnej wiąże każdego akcjonariusza obejmującego w niej akcje, chociaż statut spółki obowiązuje akcjo-nariuszy obejmujących akcje tylko przez tzw. interpolację w aktach objęcia akcji spółki29. Również zapis umieszczony w spółce han-dlowej wiąże nie tylko wspólników, ale także tych którzy później do niej przystąpili30. Natomiast z treści art. 1163 §1 k.p.c. możemy wywieść, iż zawarty w umowie spółki zapis nie wiąże członków
27 R. Kulski: Umowy procesowe…, s. 212; A. Wach: Klauzula arbitrażowa przez odesłanie. „Przegląd Sądowy” 2005, nr 1, s. 62—63, 68.
28 M. Tomaszewski: Umowa o arbitraż. Forma umowy o arbitraż. W: System…, s. 322.
29 J. Ciszewski: Część Piąta sąd polubowny…, s. 713.
30 T. Ereciński, K. Weitz: Sąd…, s. 147.
69 Forma zapisu na sąd polubowny w kontekście autonomii woli
organów spółki31. Dlatego konieczne będzie w tym zakresie sporzą-dzenie odrębnego zapisu.
Przedstawione reguły znajdują zastosowanie względem, spół-dzielni i stowarzyszeń oraz ich członków. Dlatego też spółdziel-nia i jej członkowie będą związani zawartym w statucie spółdzielni zapisem na sąd polubowny dotyczącym sporów ze stosunku człon-kostwa w spółdzielni. Podobnie sytuacja kształtuje się w przypadku zapisu na sąd polubowny zamieszczonego w statucie stowarzysze-nia, który wiąże zarówno stowarzyszenie jak i jego członków.
Problematyka podmiotów związanych zapisem na sąd polu-bowny w statucie spółki jest bardzo obszerna, jednak pod kątem rozważań dotyczących formy zapisu, powyższa, krótka wzmianka wydaje się być wystarczająca.
Forma zapisu na sąd polubowny według Konwencji Nowojorskiej i Europejskiej
W 1958 r. podczas konferencji ONZ w Nowym Jorku projekt umowy międzynarodowej będący efektem pracy komisji ONZ do spraw Ekonomicznych i Socjalnych został przyjęty jako Konwencja o Uznawaniu i Wykonywaniu Zagranicznych Orzeczeń Arbitrażo-wych32. Polska związana jest tą konwencją od stycznia 1962 r. Istotne znaczenie dla funkcjonowania Konwencji Nowojorskiej miało przy-jęcie zasady, iż konwencja nie ingeruje w tryb postępowania sądów krajowych w kwestii uznania lub stwierdzenia wykonania orzecze-nia zagranicznego, pozostawiając jego regulację prawu krajowemu33. Interesującym przepisem owej Konwencji z punktu widzenia formy zapisu jest art. 2 ust. 2 stanowiący, iż użyte w nim pojęcie „umowa
31 G. Suliński: Rozstrzyganie sporów ze stosunku spółki kapitałowej przez sąd polubowny. Warszawa 2008, s. 110—112.
32 Dz.U. 1962, nr 9, poz. 41.
33 A.W. Wiśniewski: Współczesny, zunifikowany i zharmonizowany reżim prawny międzynarodowego arbitrażu handlowego. W: Międzynarodowy arbitraż…, s. 97.
pisemna” odnosi się zarówno do klauzuli arbitrażowej zamieszczo-nej w kontrakcie, jak i do kompromisu. Wyżej wskazane unormowa-nie wprost stanowi o tym, w jakiej formie ma zostać sporządzona umowa o arbitraż, wprowadzając standard „maksymalny”, a tym samym nie dopuszczając, aby w prawie krajowym umawiające się państwa ustanowiły dodatkowe lub dalej idące wymogi34. Warto
pisemna” odnosi się zarówno do klauzuli arbitrażowej zamieszczo-nej w kontrakcie, jak i do kompromisu. Wyżej wskazane unormowa-nie wprost stanowi o tym, w jakiej formie ma zostać sporządzona umowa o arbitraż, wprowadzając standard „maksymalny”, a tym samym nie dopuszczając, aby w prawie krajowym umawiające się państwa ustanowiły dodatkowe lub dalej idące wymogi34. Warto