Pierwszy rok pracy na Ziemiach Odzyskanych!
Trudności piętrzą się od początku stale – brak lokali szkolnych (lokale własne zajęte są przez wojska sowieckie). Szkoła nasza mieści się w 2 budynkach - w byłym sierocińcu niem. i byłym banku. Oba budynki nieprzystosowane są do celów szkolnych, nieremontowane, pozbawione w dużej części szyb, drzwi, klamek i zamków. Daje się odczuć brak sprzętów szkolnych – ściągnięte ławy szkolne nie pokrywają zapotrzebowania, brak tablic, umywalek, szaf, stołów i krzeseł, nie ma żadnych pomocy naukowych, map, książek, brak nawet ustępów. Szkoła pełna śmiecia, przed szkołą walają się tysiące różnych odpadków, kamieni, cegieł, szmat, blaszanek i t.d.
Tak rozpoczęliśmy pracę.
Od 15/9 1945 r. obejmuje stanowisko kierownika p. Hanus Wilhelm były kier.
szkoły 7 kl. z pow. Włoszczowskiego woj. Kieleckiego. W pierwszym rzędzie po
uruchomieniu całej maszyny wewnętrznej szkoły, przystępuje kierownik po porozumieniu się z rodzicami dziatwy i po podjęciu szeregu uchwał do spraw natury gospodarczej. W miesiącu wrześniu zostaje oczyszczone boisko szkolne i zostaje wprawionych w obu budynkach 68 szyb oraz montowana zostaje szatnia. Miesiąc październik przynosi budowę ustępów, reperację 6 ścioro drzwi i okien – w tym miesiącu zaopatrzono wszystkie drzwi w zamki i klamki, zrobiono 2 szyldy, zaopatrzono obie szkoły w kosze, umywalki, spluwaczki, tablice; ściągnięto 25 ław od sowietów i zebrano 32 wraki blaszane ław szkolnych ze śmietników – dalej w tymże miesiącu ściągnięto 14 stołów, 18 krzeseł, 6 szaf, 2 szafki apteczne, zremonotowano 6 tablic, stojak pod mapy, urządzono kompletnie kancelarię szkolną, pokój naucz., zaopatrzono wszystkie klasy w godła. W miesiącu listopadzie przystąpiono do zorganizowania zabawy na cele szkolne – przyniosła ona w dochodzie 17.000 zł – składki rodziców dały za m. IX-X i XI około 12 000 zł. Te fundusze pozwoliły na zapoczątkowanie biblioteki szkolnej, która do świąt B. Nar. Urasta do 212 tomów. W tym czasie zakupiono radioodbiornik, 2 mikroskopy, ściągnięto 2 zegary, pianino, kilkanaście okazów wypchanych zwierząt, 8 map (niem.), 3 globusy, około 8 obrazów przyrodniczych. W zakresie gospodarczym przeprowadzono remonty pieców kaflowych i pieca do centralnego ogrzewania, doprowadzano do stanu używalności salę gimnastyczną i pracownię do zajęć prakt. – sporządzono szereg tablic do wykorzystania dla czytelnictwa, urządzono świetlicę dla harcerstwa, szkoln. koła Ligi Morskiej i P.C.K. Miesiąc grudzień przynosi szkole maszynę do szycia, 2 mapy Ameryki, mapę Europy i mapę Australii w wydaniu polskim, 2 sztandary, szereg obrazów do j. Polskiego, przyrody, geografii i religii, 3 akwaria i 15 par nart. Od 17/12 rozpoczyna szkoła dożywianie 120 biednych dzieci (akcję prowadzono do końca roku szk. Przy końcu z dużymi trudnościami). W dniach 5,6 i 7/XII przeprowadzono badanie dzieci szkolnych przez Ośrodek Zdrowia.
Ferie świąt Boż. Nar. zaczynają się od 22/XII i trwają do 8.I. W dn. 10/I.1946 organizuje szkoła „choinkę” dla b. dziatwy, w czasie której zostają obdarzone dzieci ubogie odzieżą przekazaną szkolę przez Milicję Powiat. W dn. 27.I. zostają odegrane staraniem dzieci „Jasełka”, które przyniosły około 10.000 zł dochodu, dalej zostaje urządzony „Kwiatek” z dochodem 6 565 zł. W miesiącu tym zyskuje szkoła staraniem kierownika 2 gabloty duże i szereg mniejszych motyli krajowych, komplet narzędzi do zajęć prakt., modele maszyny parowej, dynamo, barometr, termometry pokojowe i lekarskie, peryskop, 4 kompasy, przyrządy do nauki geometrii, blok, poziomice, pryzmat, soczewki, magnesy, ogniwa, dzwonki elektryczne.
W okresie od 1.I do 30.V zakupiono kilkaset książek, tak że w dniu 30.V.
biblioteka osiągnęła 516 tomów (w tej liczbie 23 książki stanowią już początek pedag.
biblioteki naucz.), dalej zakupiono 7 obrazów historycznych, 9 obrazów Stryjeńskiej i 28 obrazów do przyrody, j. Pol. I geogr. – nadto doszło 6 szt. Akwariów, 1 piłka do gier – siatkow., 2 konie do skoków. Dalej zakupiono 2 mapy Śląska, 1 m. Palestyny, 2 mapki Polski, mapę Europy, Półwysep Bałkański i Wybrzeże Polski. W okresie zimowym zostaje całkowicie wyremontowano sala gimnast. W dniu zakończenia roku szkolnego zamknięto bibliotekę uczn. i naucz. sumą 546 książek (560 tomów).
Oto dorobek szkoły w ciągu pierwszego tak pracowitego okresu.
Szkoła nasza od samego początku czyni na wszystkie strony starania, by nieść pomoc biednym dzieciom i tak w m. XI uzyskuje od Pow. Milicji 2 kosze
wybrakowanej bielizny, która po naprawieniu na godzinach zajęć prakt. zostaje rozdana dziatwie w czasie „Choinki”. Dziatwa zostaje kilkakrotnie obdarzona darami U.N.R.A. Ogółem obdarowano przeszło 200 dzieci odzieżą i żywnością. Od 17/12 prowadzi szkoła dożywianie 120 najbiedniejszych, które otrzymują posiłek w postaci szklanki kawy mlecznej z cukrem i chleba z masłem, słonina lub serem. Nasza szkoła dokłada starań o zdrowie dziatwy wymizerowanej wojną. Przeprowadzone są w dn. 5-6 i 7/12 badania lekarskie całej szkoły – w dn. 13-14 i 15/V. Przeprowadzone są ochronne szczepienia przeciwtyfusowe – w dniach 16-17/V. Zostaje prześwietlonych bezpłatnie 60 dzieci. Od ¼ do20/4 zostaje przeprowadzona akcja tranowa obejmująca wszystkie dzieci.
W roku organizacyjnym zostają uruchomione i przeprowadzone w miesiącach zimowych kursy dokształcające, w wyniku których uzyskuje 21 uczniów świadectwa 7 klas szkoły powsz. – od 1.III do 30.IV prowadzony jest przy szkole kurs dla rzemieślników pragnących uzyskać wykształcenie w zakr. 7 klas do egzaminów czeladniczych.
W ciągu roku organizacyjnego staraniem szkoły i Komitetu Rodzicielskiego zostają urządzone następujące imprezy: 17.XI. zabawa taneczna,10.I. choinka, 27.I. – jasełka, 23.II. [?] poranek Sz. Koła L.M., 19.IV. przedstawienie uczniowskie, 27.IV.
Święto Lasu – 1-2-3/V Święto oświaty, 28.VI. poranek w związku z zakończeniem roku szkolnego. Imprezy dochodowe wniosły do kasy szkolnej sumę 39.518 zł.
Główna podstawą finansów szkoły były 20 złotowe składki miesięczne rodzicielskie – składki te wniosły sumę 73.186 zł, nadto uzyskano z imprez, darów sumę 39 518 zł. Ogólnie przychód roczny zamknął się sumą 134.233 zł, rozchód 120.803 zł, saldo na r. 1946/47 – 13.430 zł.
W ciągu organ. Roku szkolnego były prowadzone następujące organizacje szkolne: a) Szkolne Koło Ligi Morskiej b) Szkolne Koło P.C.K. c) Harcerstwo d) Spółdzielnia uczniowska. Organizacje skupiały w sobie spora ilość dzieci i wykazywały żywotność urządzając imprezy i poranki.
Na czele Ministerstwa Oświaty stoi początkowo Dr Skrzeszewski, następnie do końca Czesław Wycech, były prezes Zarządu Gł. Z.N.P. Na czele Kur. Okr. Szk.
Powsz. Jest p. Mittek [?] Franciszek, Wizytatorem naszego rejonu jest p. Piotr Rychlik. Na czele inspektoratu szkolnego stoi p. Krechowicz Walerian.
W r. szk. 1945/46 była nasza szkoła wizytowana przez p. Insp. Szkolnego w dn.
28 i 29/I., przez Wizytatora p. P. Rychlika w dn. 25 i 26/V.
Zespół ulegał w ciągu roku zmianom i wahaniom – na początku roku pracowali – kier. Hanus, Hanusowa Zofia, Krechowiczowa Zofia, Jarocka Ludwika, Kuczyńska Maria, Jankowska Wanda, Kapusta Janina, Pruszyński Leopold, ks. Białowąś K. I ks.
Walków Kaz. Z dn. 1.X. opuszcza szkołę p. Kapustówna J. Odchodząc jako naucz. do Państw. Gimnazjum, przychodzi natomiast pp. Tarkowska Olga, Gajczakowa Antonina i Baczun Franciszek, który po kilkunastu dniach przydzielony zostaje jako referent wych. fiz. do Inspektoratu zatrzymując jedynie dla siebie 6 godzin gimnastyki.
W m. XII Grono powiększa się o p. Pławińską Feliksę – odchodzą ks. Białowąs i ks.
Walków – przybywa natomiast ks. Leśniowski jako etatowy prefekt. W miesiącu III obejmuje obowiązki nauczyciela p. Gajczak Rudolf. W dniu zakończenia roku szkolnego Grono liczyło łącznie z kier. szkoły 13 osób. Pożycie wewnętrzne Grona było żywe i serdeczne.
Komitet Rodz. składał się z 7 osób: prezesem Komitetu był p. Sromek Ant., członkami pp: Kaczorowska Antonina, Rołwicka Maria, Bukowa Apolonia, Mieczkowski Konstanty, Tajchman Stanisław i Pawłowski Jan. Komisję Rewizyjną tworzyli: Tajchman St. i Mieczkowski Konstanty. Komitet Rodz. Odbył w ciągu 6 zebrań, Komisja Rew. – 3 zebr.
Zebrań rodz. odbyło się w ciągu roku 6 – na zebraniach byli rodzice informowani o pracach szkoły, zakupach i postępach uczniów. Praca Kom. Rodz. i zebr. rodz. była żywotna, starania o szkołę widoczna.
Na czele powiatu stoi od samego początku p. Herbst August, wicestarosta początkowo p. Lutek Tad. bardzo życzliwie ustosunkowany dla spraw szkolnych, następnie p. Adam Góral, inspektorem samorządowym p. W. Kosałko. Na czele magistratu m. Góry stoi p. Klemens Gołębski. Stosunek władz. adm. Do szkolnictwa jest na ogół pozytywny. Szkoła w Górze zawdzięcza poparciu p. Starosty Herbstowi generalny remont sali gimn. (22.000 zł). Stosunek magistratu był życzliwy, ale bierny – samorząd sam walcząc z trudnościami finansowymi, będąc stale deficytowy, nie mógł śpieszyć szkole z pomocą. Ogólnie powiedziawszy szkoła nasza pozostawiona była tylko swoim właściwie siłom i borykając się przez cały rok dobić się potrafiła majątku.
W początkach roku organizacyjnego brak jest nauczycieli, zwolna jednak zapełniają się szeregi pionierskie – stopa życiowa naucz. Jest mała – przeważnie nauczycielstwo boryka się z trudnościami natury gospod. I finansowej. Miesiąc grudzień przynosi już zrzeszenie się nauczycielstwa w Związek [Nauczycielstwa Polskiego]. W dn. 15/12 1945 r. zostaje utworzony w Górze Z.N.P. z prezesem Hanusem, kier. Szkoły w Górze na czele Zarządu Powiatowego. Powiat zostaje podzielony na 3 Ogniska (Góra, Wąsosz, Luboszyn [Witoszyce]).
W początkach roku szkol. 1945/46 a właściwie aż do półrocza liczba uczniów wciąż się waha – przybywające stale transporty repatriacyjne mnożyły liczbę uczących się dzieci. Miało to swoje ujemne strony, chociażby takie, że przybywali uczniowie najczęściej bez dokumentów i o niskim poziomie posiadanych wiadomości – większość zaś z nich stanowiły dzieci przerostowe. Klasyfikacja końcową (28/6) zamknięto ogólną liczbą dzieci 558. Skutkiem przybywających stale transportów i zwiększaniu się liczby uczniów, zmieniały się i klasy, pociągając za sobą konieczność przydzielania nowych etatów naucz. W r. szk. 1945/46 istniały w końcu nast. klasy: Ia, Ib, Ic, Id, IIa, IIb, IIIa, IIIb, IIIc, IV, Va, Vb i VI. Zaznaczyć należy, że dziatwa aczkolwiek w sporym procencie słabo przygotowana w ciągu roku prowadzona odpowiednią ręką doszła przy końcu roku szkolnego do poziomu dając na 558 ucz.
10% nieprom.
Zamykając kronikę pierwszego na Ziemiach Odzyskanych roku szkolnego podkreślić i stwierdzić należy, że tak nasza szkoła jak i powiat żyły tylko podnietą, zachętą i pomocą niestrudzonego w organizowaniu powiatu swego Inspektora Szkolnego p. Krechowicza Waleriana, który umiał pogodzić pracę i twardy obowiązek z przyjaznym i serdecznym stosunkiem do nauczycielstwa. Dziś zamykając bilans rocznej pracy z tytułu swojego stanowiska, chcę wyrazić w tej kronice po wieczne czasy słowa najwdzięczniejszej podzięki naszym władzom kuratoryjnym oraz pp.
Insp. Krechowiczowi pierwszemu Inspektorowi i p. Staroście A. Herbstowi pierwszemu staroście na Ziemiach Odzyskanych w wolnej niepodległej Polsce.
Góra Śląska Dnia 5 lipca 1946 r.
Hanus Wilhelm kierownik szkoły
oprac. Mirosław Żłobiński
Święto Oświaty. Czoło pochodu stanowią dzieci szkolne prowadzone przez Feliksę Pławińską.
Grono nauczycielskie. Stoją od lewej w pierwszym szeregu: ks. Marcin Leśniow-ski, Zofia Hanusowa z córeczką, Walerian Krecho wicz, Zofia Krecho wieżowa, Feliksa Pławińska, Wilhelm Hanuś; w drugim szeregu: Maria Kuczyń-ska, Olga Tarkowska (w białej sukience), Wanda Jankowska, Antonina Gaj-czakowa, Rudolf Gajczak i Franciszek Baczun; w trzecim
szeregu. August Herbst, Ludwika Jarocka i Piotr Rychlik.
Stoją od lewej: Piotr Rychlik - okręgowy wizytator szkół, August Herbst - starosta pow.
górowskiego, Walerian Krechowicz - inspektor szkolny; z tyłu: Wilhelm Hanuś - kierownik szkoły.
Małgorzata Król Gimnazjum nr 1 Góra