PAŃSTW.
Z
miany społeczne oraz przemiany mentalnościo-we w kolejnych pokoleniach młodych ludzi po-wodują powstanie nowych wyzwań odnoszących się do kierowania kadrami oraz wpływają na kształt rynków gospodarczych. To automatycznie stwarza znakomite możliwości i pole rozwoju zarówno dla innowacyjnych koncepcji i systemów, jak również sposobów prowadzenia walki. Nowe rodzaje zagro-żeń skutkują nowymi formami konfliktu oraz sposo-bami pokonywania i eliminacji potencjału bojowego przeciwnika. Konflikt hybrydowy stanowi kompila-cję czterech form prowadzenia walki, któreprzebie-gają w formie tradycyjnej, nieregularnej, terrory-stycznej oraz cybernetycznej.
ISTOTA
Pojęcie wojny hybrydowej pojawiło się w Stanach Zjednoczonych z początkiem lat dziewięćdziesią-tych ubiegłego wieku w efekcie analizy działań wo-jennych w Indochinach (Laos) oraz operacji stabili-zacyjnych prowadzonych w Iraku i Afganistanie. Za-kłada ona sekwencyjną kompilację na zasadzie działań synergicznych różnych strategii współcze-snych wojen, tj. konwencjonalnej, ekonomicznej, in-dr Agnieszka Szczygielska
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 4 / 2019
154
W ostatnich kilku latach prężnie działają centra mające na celu promowanie nauczania i szkolenia pod kątem zagrożeń hybrydowych, jak np. Centrum Przeciwdziałania Zagrożeniom Hybrydowym w Helsinkach lub Centrum Doskonalenia Obrony NATO przed Cyberatakami w Tallinie, które postawiło sobie za zadanie poszerzanie świadomości o zagrożeniach płynących z cyberprzestrzeni.
FORSVARETS MEDIEARKIV
+
155
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 4 / 2019
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 4 / 2019
156
formacyjnej oraz psychologicznej. Zamiarem jej jest sparaliżowanie strony przeciwnej, następnie uzyska-nie przewagi geopolitycznej1 oraz w efekcie skłonie-nie jej do przyjęcia pokoju na warunkach korzyst-nych dla atakującego.
Za prekursora koncepcji wojny hybrydowej uzna-je się T.R. Mockaitsa, choć pojęcie to zaczęło być bardziej popularne po wydarzeniach zainicjowa-nych działaniami Federacji Rosyjskiej na Krymie oraz w Donbasie. C. Anuta w swojej publikacji Old and New in Hybrid Warfare podkreślił, że Rosja zaktualizowała jedynie znane podejście, poszerza-jąc je o nowe funkcje. Podważyła tym samym kon-wencjonalne podejście strategiczne i postawiła nie-wyraźną granicę między stanami wojny i pokoju oraz wskazała, w jaki sposób można wykorzystać nowoczesne rozwiązania technologiczne2.
Peter R. Mansoor, podkreślając rolę postępu technologicznego, zauważył, że hybrydowe działa-nia wojenne w wyniku rozprzestrzedziała-niadziała-nia się za-awansowanej broni stają się coraz bardziej niebez-pieczne, a nieregularne siły wyposażone w coraz nowocześniejszy sprzęt oraz posługujące się najno-wocześniejszymi technologiami – coraz bardziej skomplikowanym i nieprzewidywalnym przeciwni-kiem.
Wśród polskich specjalistów zajmujących się za-gadnieniem konfliktów hybrydowych różne aspekty wojny hybrydowej ukazał prof. Marek Wrzosek.
Podkreślił on, że wojna hybrydowa to odmiana konfliktu asymetrycznego prowadzonego w trzech wymiarach: bezpośrednim wymiarze działań zbroj-nych, psychologicznym – prowadzonym we własnym państwie – i propagandowym – realizowanym na arenie międzynarodowej3. Mimo iż w naszym kraju nie dostrzega się wyraźnych przejawów konfliktu hybrydowego, a duża część społeczeństwa jest zda-nia, że ten problem nas nie dotyczy lub nie ma na ten temat wiedzy, warto jednak spojrzeć na to za-gadnienie z większą uwagą, tym bardziej że odnosi się ono do krajów z nami sąsiadujących.
Na arenie międzynarodowej wraz z poczuciem i przeświadczeniem o roli współpracy i podnosze-nia poziomu bezpieczeństwa krajów Unii Europej-skiej coraz bardziej widoczne staje się powszechne kształcenie i doskonalenie kompetencji na wszyst-kich poziomach kierowania w strukturach admini-stracji państwowej. Podkreślane jest to także w licz-nych publikacjach NATO. Wskazuje się w nich, iż współpraca między Unią Europejską i Sojuszem powinna być intensyfikowana z naciskiem na liczne szkolenia i wielowymiarowe, kompleksowe
ćwi-czenia, które zweryfikują zdolność do reagowania na zagrożenia poniżej progu wojny. W związku z tym można zakładać, że ćwiczenia umożliwią określenie stanu przygotowania i uwydatnią niedo-ciągnięcia oraz niedoskonałości, nakreślą też za-równo sfery dalszej współpracy, jak również wy-miany doświadczeń. Poszerzanie i aktualizowanie wiedzy na temat nowych rodzajów zagrożeń i po-mysłów prowadzenia konfliktów powinno się stać codzienną zasadą i obowiązkiem w zakresie samo-kształcenia każdej grupy osób, która ma wkład w budowę bezpieczeństwa kraju.
Należy podkreślić, iż w ostatnich kilku latach prężnie działają centra mające na celu promowanie nauczania i szkolenia pod kątem zagrożeń hybry-dowych, jak np. Centrum Przeciwdziałania Zagro-żeniom Hybrydowym w Helsinkach lub Centrum Doskonalenia Obrony NATO przed Cyberatakami w Tallinie, które postawiło sobie za zadanie posze-rzanie świadomości o zagrożeniach płynących z cyberprzestrzeni. Warto wspomnieć także o Cen-trum Eksperckim NATO ds. Komunikacji Strate-gicznej4, którego misją jest zapewnienie strategicz-nych zdolności komunikacyjstrategicz-nych NATO, sojuszni-ków i jego partnerów przy użyciu nowoczesnych technologii, wirtualnych narzędzi do analiz, badań i podejmowania decyzji.
Powstające instytucje oraz publikowane przez nie dokumenty, artykuły, wywiady czy raporty monito-ruje jedynie niewielki odsetek osób. Zastanawiają-ce dla praktyków i naukowców, związanych z kształceniem i doskonaleniem kadr oraz zarzą-dzaniem instytucjami, są stosowane przez społe-czeństwo praktyki w dziedzinie uczenia się, zdoby-wania informacji czy poszerzania swojej wiedzy.
Często obserwuje się, niestety, ignorancję i obojęt-ność na wydarzenia społeczne i gospodarcze. Z za-słyszanych opinii i rozmów można odnieść wraże-nie, że sytuacja społeczna, a tym bardziej politycz-na kraju, nie jest tematem zainteresowania zpolitycz-nacznej części społeczeństwa, w szczególności młodych lu-dzi. Jeśli szukają na jakiś temat informacji, to czy-nią to w sposób najmniej zajmujący i obciążający, a w najwyższym – wygodny, szukając materiału przedstawionego w jak najbardziej skumulowanej i przystępnej formule. Czyli szukają w Internecie, czytają blogi prowadzone przez rówieśników lub
„chwilowych” guru mentalnych. Bardzo rzadko śledzą informacje publicystyczne w telewizjach i innych mediach, nie wspominając o czytaniu spe-cjalistycznej prasy. Takie wysiłki podejmuje jedy-nie jedy-nieliczna grupa społeczeństwa z naciskiem na
1 Charakter geopolityczny działań wojennych jest rozumiany w tym wypadku jako taki, który jest prowadzony w przestrzeni geograficznej, informa-cyjno-cybernetycznej, informacyjno-ideologicznej czy ekonomicznej.
2 C. Anuta, Old and New in Hybrid Warfare [w:] Countering hybrid threats: lessons learned from Ukraine, red. N. Lancu, A. Fortuna, C. Barna, M. Teodor, Amsterdam 2016, s. 44.
3 M. Wrzosek, Wojny przyszłości. Doktryna, technika, operacje militarne, Warszawa 2018.
4 NATO Strategic Communications Centre of Excellence, https://www.stratcomcoe.org/.02. 2019.