Twórcom obowiązującej koncepcji Biblioteki Głównej od początku towa-rzyszyła chęć stworzenia modelowego przykładu biblioteki otwartej, której za-mysł pokrywa się z teorią trzeciego miejsca3, co z kolei bezpośrednio wiąże się z procesem więziotwórczym.
Struktura funkcjonalna nowej biblioteki jest oparta na wolnym dostępie do zbiorów: około połowę z nich rozlokowano w Strefie Wolnego Dostępu, stanowiącej dominantę w przestrzeni użytkowej budynku4. Zastosowano szczegółową klasyfikację tematyczną księgozbioru z podziałem na działy i poddziały.
3 Stworzona przez amerykańskiego socjologa Raya Oldenburga koncepcja zakłada, że obok lokalizacji zamieszkania i pracy jest jeszcze jedno miejsce, w którym koncentruje się życie statystycznego człowieka. W trzecim miejscu, po zrealizowaniu potrzeby poczucia intymności i bezpieczeństwa (dom) oraz zaspokojeniu ambicji zawodowych (praca), poja-wiamy się w celach towarzysko-relaksacyjnych. To tam rozwijają się i są podtrzymywane więzi społeczne. Za przykład przestrzeni tego rodzaju Oldenburgowi posłużyły kawiar-nie i puby, ale atmosferę przyjazności i wzajemnego zainteresowania można przecież stworzyć także w bibliotece, której możliwym do wykorzystania atutem jest jej niekomercyjny cha-rakter (za: J. Jasiewicz, Biblioteka – trzecie miejsce (w: [Grabowska, Zybert (red.) 2012] oraz [Matysiak 2014]).
4 Pozostałe, rzadko wykorzystywane zbiory zgromadzono w zamkniętym magazy-nie kompaktowym, skąd można je zamówić za pośrednictwem katalogu komputerowego. Udziału bibliotekarzy wymaga również dostęp do skryptów, dla których stworzono od-dzielną przestrzeń magazynową.
Kształtowanie więzi czytelnik – biblioteka 33
Fot. 1. Strefa Wolnego Dostępu Źródło: archiwum Biblioteki.
Na trzech piętrach strefy korzystanie z zasobów biblioteki odbywa się w całości samoobsługowo. Posługując się wskazówkami katalogu bibliotecz-nego, czytelnik odnajduje interesującą go pozycję i wypożycza ją samodziel-nie za pośrednictwem self-checków. Zwroty książek są możliwe całodobowo dzięki dostępnej od zewnątrz automatycznej wrzutni. Powielanie zbiorów również leży w gestii czytelnika: służą do tego urządzenia skanujące. Tak więc obowiązkowe formy kontaktu z pracownikami biblioteki zostały ogra-niczone do minimum5, co zdejmuje z niej odium autorytarnej instytucji. Czas realizacji zamówień magazynowych nie wzbudza zastrzeżeń czytelników.
Strefa Wolnego Dostępu została zaprojektowana tak, aby zapewniać jak największy komfort przy korzystaniu ze zbiorów na miejscu. Miejsca pracy są liczne, różnorodne6 i dobrze doświetlone; w budynku funkcjonuje bezprze-wodowy Internet, poza tym do dyspozycji użytkowników pozostaje około 60 stanowisk komputerowych z oprogramowaniem niezbędnym przy pracy naukowej.
5 Przy możliwości skorzystania z pomocy bibliotekarza dyżurnego. Możliwość samo-obsługi to jednoznaczny sygnał zaufania ze strony Biblioteki; ma także wpływ na efekty pracy: rezultatem jest większe wykorzystywanie zasobów.
6 Począwszy od standardowych biurek, przez stanowiska komputerowe i wygodne piankowe pufy, aż po udostępniane czytelnikom kabiny pracy indywidualnej. Odrębną, nieomawianą tu kwestią są udogodnienia sprzętowe kierowane do osób niepełnospraw-nych – zwłaszcza niewidomych i niedowidzących.
Aby bibliotekę i czytelników łączyło coś więcej niż podstawowy zakres interakcji, zadbano, by obsługa czytelników przebiegała szybko i sprawnie, w sposób uprzejmy, nienachalny, ale w sposób wyczerpujący zaspokajają-cy potrzeby klienta. Z tymi aksjomatami wiąże się zarówno automatyzacja procesów bibliotecznych, jak i merytoryczne kwalifikacje pracowników7 i ich otwarcie na odbiorców zewnętrznych, często początkowo niepewnych, czy są w bibliotece mile widziani. Oprócz bezpośrednich kontaktów, z obsługą biblioteki można porozumieć się za pośrednictwem telefonu, poczty elek-tronicznej czy komunikatora internetowego, także w celu przekazania uwag dotyczących funkcjonowania jednostki lub sugestii zakupu konkretnych ty-tułów książkowych.
Ze względu na wzmiankowany powyżej różnorodny charakter grup od-biorców uelastyczniono także godziny otwarcia biblioteki. Pracownicy Strefy Wolnego Dostępu są zatrudniani w systemie dwuzmianowym: przez więk-szość tygodnia jest ona otwarta do późnych godzin wieczornych, tak aby oso-by pracujące miały szansę na skorzystanie z jej zbiorów.
W procesie kreowania wizerunku instytucji naukowej i zarządzania nim ważne jest projektowanie komunikatów marketingowych i wysyłanie ich róż-norodnymi kanałami komunikacyjnymi, aby ich adresaci uświadomili sobie nie tylko sam fakt istnienia jednostki, ale także wyrobili sobie o niej jak najlep-szą opinię. Do najczęściej stosowanych kanałów komunikacyjnych zaliczyć można kontakty bezpośrednie[Wrona 2012]. Dlatego tak ważne dla budowa-nia wizerunku jest aranżowanie różnorodnych spotkań, które mogą zaintere-sować wszystkie grupy użytkowników. Wśród organizowanych imprez nie może zabraknąć takich, które dotyczą współczesnych wydarzeń międzyna-rodowych. Formą aktywnego uczestnictwa w omawianiu aktualnych zagad-nień politycznych, gospodarczych i obyczajowych są debaty.
Debaty
Cykl „Świat jest tym, co opowiedziane” organizowany w 2013 r. przy-ciągnął dużą liczbę widzów ze względu na ciekawą formułę. Animatorami spotkań były osoby szczególnie związane z przedstawianymi krajami oraz eksperci-komentatorzy z Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
Gośćmi pierwszego spotkania „Świat jest tym, co opowiedziane – Ro-sja” były Barbara Włodarczyk, dziennikarka, specjalistka w tematyce kra-7 Pomijając ogólną orientację w zawartości treściowej zbiorów, należy podkreślić, że każdy pracownik Strefy Wolnego Dostępu ma podstawowy zakres wiedzy na temat do-stępnych źródeł elektronicznych.
Kształtowanie więzi czytelnik – biblioteka 35
jów byłego ZSRR, autorka telewizyjnego cyklu reportaży „Szerokie tory” poświęconego codzienności w krajach byłego ZSRR oraz książki Nie ma
jednej Rosji (2013), i dr Joanna Koczar , ekonomistka, koordynator do spraw
kontaktów Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu z krajami Europy Wschodniej.
Fot. 2. „Świat jest tym, co opowiedziane – Rosja” Źródło: archiwum Biblioteki.
Na spotkaniu „Świat jest tym, co opowiedziane – Czechy” swoje spostrze-żenie prezentował Aleksander Kaczorowski, dziennikarz, eseista i tłumacz literatury czeskiej, redaktor naczelny kwartalnika „Aspen Review Central Europe””, wydawanego przez Aspen Institute Prague, wielbiciel i ceniony znawca Czech, autor m.in. Praskiego elementarza (2012) i biografii Bohumila Hrabala Gra w życie (2004), oraz dr hab. Ewa Pancer-Cybulska – kierownik Katedry Polityki Ekonomicznej i Europejskich Studiów Europejskich.
Na trzecim spotkaniu o Ukrainie opowiadali Jurij Andruchowycz, poeta, pisarz i dziennikarz, dr Julija Melnyk z Tarnopolskiego Narodowego Uni-wersytetu Ekonomicznego oraz dr hab. Anetta Zielińska pełniąca obowiązki kierownika międzynarodowego projektu o współpracy Uniwersytetu Ekono-micznego we Wrocławiu z Tarnopolskim Narodowym Uniwersytetem Eko-nomicznym.
Inicjatywa organizowania debat to domena Czytelni Europejskiej – Cen-trum Dokumentacji Europejskiej Biblioteki Głównej UEW. Przed wyborami prezydenckimi na Ukrainie odbyła się debata „Młoda Ukraina. Jaka teraźniej-szość? Jaka przyszłość?” (2014). Tematyce wyborów do Parlamentu Europej-skiego poświęcona była debata „Po co nam te wybory? Eurowybory z per-spektywy Dolnego Śląska”.
W 2015 roku studenci wrocławskich uczelni – w ramach trzeciej deba-ty oksfordzkiej cyklu „Team Europe goes Oxford” organizowanego przez Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce – dyskutowali na temat negocjowanej obecnie umowy o wolnym handlu pomiędzy Stanami Zjedno-czonymi a Unią Europejską: TTIP. Debatom towarzyszą także wystawy.
Obecny kryzys migracyjny zainteresowanych tematyką uchodźctwa zgromadził na ostatniej w roku 2015 debacie nt. „Imigranci – szansa czy za-grożenie?”, w której wzięli udział przedstawiciele świata nauki, ekspert Ko-misji Europejskiej oraz reprezentanci mniejszości etnicznych i narodowych zamieszkujących w Polsce.
Fot. 3. Debata kandydatów na urząd prezydenta Wrocławia Źródło: Biuro Promocji UEW.
Prestiżowym dla Biblioteki wydarzeniem była debata polityczna kandy-datów na urząd prezydenta miasta zorganizowana przed II turą wyborów.
Kształtowanie więzi czytelnik – biblioteka 37 Spotkanie sprawującego urząd prezydenta Rafała Dutkiewicza i Mirosławy Stachowiak-Różeckiej, kandydatki Prawa i Sprawiedliwości – transmitowa-ne przez Telewizję Wrocławską – odbyło się 25 listopada 2014 roku w holu Biblioteki Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. W debacie uczest-niczyli wrocławscy dziennikarze: Albert Bystroński, Sylwia Jurgiel, Marcin Rybak i Jacek Harłukowicz.
Wystawy
Rozważania na temat „Euro w Polsce – jak i kiedy?” poprzedziła wysta-wa przygotowana przez Komisję Europejską we współpracy z Narodowym Bankiem Polskim. Fot. 4. Wystawa „Euro, waluta europejska” Źródło: archiwum Biblioteki. Oddziaływanie wizualne, poza walorami informacyjnymi i edukacyjny-mi, pełni również funkcję estetyczną. W holu wystawowym eksponowane są obrazy, plakaty i zdjęcia, a także publikacje Wydawnictwa Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu oraz innych wydawnictw. Czytelnicy moglioglądać obrazy pracowników naszego Uniwersytetu – prof. Jerzego Korcza-Fot. 5. „Ekonomia i sztuka”, wystawa malarstwa prof. Jerzego Korczaka Źródło: archiwum Biblioteki.
Fot. 6. III Ogólnopolska Konferencja Plakatowa 2015 Źródło: archiwum Biblioteki.
Kształtowanie więzi czytelnik – biblioteka 39
ka i prof. Antoniego Smoluka w cyklu wystaw „Ekonomia i sztuka”. Swoje prace plastyczne prezentowali także słuchacze Uniwersytetu Trzeciego Wie-ku. Dużym zainteresowaniem cieszyły się również wystawy plakatów: „Ko-rean Culture trough LG Cluster” oraz prac nagrodzonych w konkursie „Ja, Ty, My… Europa”, zorganizowanym z okazji obchodów Europejskiego Roku Obywateli 2013. W holu Biblioteki tradycyjnie eksponowane są prace studen-tów katedr marketingu – uczestników kolejnych edycji Międzynarodowej Konferencji Plakatowej „Marketing i Zarządzanie”.
W ramach integracji wrocławskiego środowiska akademickiego ka Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii UW we współpracy z Bibliote-ką Główną UEW zorganizowały wystawę poświęconą profesorowi Wincen-temu Stysiowi – ekonomiście, wykładowcy obu Uniwersytetów, rektorowi Wyższej Szkoły Ekonomicznej w latach 1956-1959 i założycielowi Oddziału Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego we Wrocławiu.
Stałą ekspozycją dokumentującą aktywność instytucji jest coroczna wy-stawa fotografii w cyklu „Biblioteka miejscem spotkań”. Wywy-stawa jest zmie-niana wraz z rozpoczęciem roku akademickiego.
Fot. 7. Targi pracy w holu Biblioteki Źródło: archiwum Biblioteki.
Budowanie pozytywnego wizerunku Biblioteki przejawia się również w inicjatywach integrujących środowisko akademickie Uniwersytetu
Ekono-micznego. Biblioteka od 2011 roku jest wizytówką Uczelni. Nowy budynek Biblioteki stwarza możliwości organizowania dużych imprez, jak targi pracy, konferencje i wspólne kolędowanie.
Wycieczki
Nowa siedziba Biblioteki Głównej to nowoczesny gmach wzniesiony we-dług założeń sformułowanych na konferencji Grupy Architektonicznej LIBER w 2006 r. w Utrechcie przez Andrew McDonalda (11 zasad projektowania bibliotek) [Żmigrodzka 2011 , s. 138-139].
Budynek biblioteczny spełniający światowe standardy jest atrakcyjnym obiektem zwiedzania. Od dnia otwarcia podczas inauguracji roku akade-mickiego 2011/2012 jedną z propozycji usług Biblioteki jest oprowadzanie po budynku. Indywidualne podejście do grup zwiedzających, które wynika z specyfiki danej grupy, spowodowało, iż wycieczki cieszą się niesłabnącym zainteresowaniem. Wśród zwiedzających znalazły się grupy najmłodszych odbiorców kultury czytelniczej – dzieci z wrocławskich przedszkoli i szkół podstawowych. Grupy te zazwyczaj rozpoczynają wycieczkę od zwiedzania
Fot. 8. Wycieczka przedszkolaków Źródło: archiwum Biblioteki.
Kształtowanie więzi czytelnik – biblioteka 41
pokoju dziecinnego – lokalu przeznaczonego dla dzieci czytelników przeby-wających w Bibliotece. W programie wycieczek dla najmłodszych jest także wyszukiwanie materiałów, wypożyczanie i zwrot książek z użyciem karty elektronicznej. Jubileuszowe zjazdy absolwentów Uczelni gromadzą daw-nych studentów, ciekawych zmian, które zaszły w ciągu miniodaw-nych lat. Właś- nie przemiany w Bibliotece najjaskrawiej ilustrują zastosowane innowacje. Automatyzacja prac bibliotecznych i rozwiązania architektoniczne w nowo-czesnej bibliotece to temat wycieczek studentów Instytutu Informacji Na-ukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Wrocławskiego oraz słuchaczy Państwowego Pomaturalnego Studium Kształcenia Animatorów Kultury i Bibliotekarzy we Wrocławiu. Wycieczki to także oferta towarzysząca innym wydarzeniom, które mają miejsce w Bibliotece.