Główne wskaźniki

Wskaźnik produktywności zasobów – krajowa konsumpcja materialna (DMC) w relacji do PKB

Produktywność zasobów (resource productivity) to ilość zasobów wykorzystywana do tworzenia towarów lub usług. Jest wyrażana w kategoriach monetarnych i określa

wydaj-Tabela 1. Propozycja wskaźników transformacji GOZ dla działalności gospodarczej w Polsce (wskaźniki produktu)

Poziom Nazwa wskaźnika/ jednostka Pożądany

kierunek zmiany

Główny

Produktywność zasobów – stosunek PKB do krajowej konsumpcji materialnej ↓ Udział energii odnawialnej w końcowym zużyciu energii brutto przedsiębiorstw [%] ↑

Nakłady na działalność B+R w relacji do PKB [%] ↑

Pomocniczy

Produktywność zasobów wodnych – iloraz PKB i całkowitego rocznego poboru

wody [%] ↓

Wielkość wytworzonych odpadów przemysłowych w relacji do PKB [%] ↓ Udział wytworzonych surowców wtórnych w produkcji ogółem [%] ↑ Emisja gazów cieplarnianych z działalności przemysłowej w ekwiwalencie CO₂

[CO_2e/rok] ↓

Ilość usług w ramach e-państwo dla przedsiębiorców [szt.] ↑

Liczba posiadanych certyfikatów środowiskowych [szt.] ↑

Kontekstowy

Udział nakładów na środki trwałe służące ochronie środowiska w nakładach

inwestycyjnych gospodarki [%] ↑

Udział etatów w podmiotach związanych z działalnością GOZ w stosunku do

zatrudnienia ogółem [%] ↑

Wartość zamówień publicznych GOZ w zamówieniach publicznych ogółem [%] ↑ Źródło: opracowanie własne.

ność pieniężną przypadającą na jednostkę zasobów (np. Euro/tona), np. w perspektywie danego kraju jako iloraz produktu krajowego brutto (PKB) i krajowej konsumpcji mate-riałów.

Krajowe zużycie materiałów (DMC) bazuje na Ogólnogospodarczych Rachunkach Przepływów Materialnych (Economy-wide material flow accounts, EW-MFA), czyli na spójnych zestawieniach całkowitych nakładów materialnych wchodzących do gospodarek narodowych, zmian poziomu zapasów materialnych w gospodarce oraz wypływów mate-rialnych do innych gospodarek albo do środowiska (GUS). Sam poziom zużycia materiałów nie określa jednak wpływu zużywanych materiałów na środowisko. Mierzenie skutków eko-logicznych za pomocą ich masy wydaje się być błędne, ale jest to rozwiązanie łatwiejsze do wykorzystania w praktyce i bardziej oddające sens miernika niż inne wskaźniki, szczególnie te bazujące na wartościach, których zmiany dotyczą zarówno wartości pieniądza w czasie, jak i zmiany cen. W tabeli 2 zaprezentowano ocenę możliwości wykorzystania wskaźnika.

Wskaźnik udziału energii odnawialnej w końcowym zużyciu energii brutto przedsiębiorstw

Wskaźnik obliczany jest jako udział końcowego zużycia energii brutto ze źródeł od-nawialnych (OZE) w końcowym zużyciu energii brutto ze wszystkich źródeł. OZE po-chodzi z naturalnych, powtarzających się procesów przyrodniczych i pozyskiwana jest z odnawialnych, niekopalnych źródeł energii (wody, wiatru, promieniowania słonecznego, fal, prądów i pływów morskich). Za część OZE uważa się również energię geotermalną, wytwarzaną z biopaliw stałych, biogazu i biopaliw ciekłych, a także energię otoczenia – środowiska naturalnego – wykorzystywaną przez pompy ciepła (GUS). W tabeli 3 zapre-zentowano ocenę możliwości wykorzystania wskaźnika.

Tabela 2. Ocena możliwości wykorzystania wskaźnika produktywności zasobów

Korzyści Ograniczenia

Dostępność danych na poziomie Polski i Europy

Brak odzwierciedlenia wszystkich dziedzin działalności gospodarczej: odzwierciedla on tylko te dziedziny, które są przedmiotem rejestrowanych transakcji rynkowych (ze względu na specyfikę PKB) Możliwość porównania z innymi krajami Brak danych dotyczących importu i eksportu w ujęciu

regionalnym Mierzalny efekt zastosowania wskaźnika: jeżeli

PKB wzrasta szybciej niż DMC, to wzrasta również wskaźnik wydajności zasobów

Brak rozróżnienia w wielkości zużycia materiałów pochodzących ze źródeł pierwotnych i wtórnych

Wysoka jakość danych statystycznych Trudny w interpretacji w przypadku gospodarek (gdzie wielkość zużycia zasobów jest zazwyczaj wyższa) i usługowych

Zgodność ze wskaźnikami i Celami Zrównoważonego Rozwoju.

Wskaźnik nakładów na działalność B+R w relacji do PKB

Wskaźnik dotyczy relacji sumy nakładów wewnętrznych poniesionych na działalność B+R przez wszystkie jednostki w kraju prowadzące tę działalność (niezależnie od źródeł pochodzenia środków) i wielkości PKB. Indykator stanowi główny miernik z zakresu sta-tystyki działalności B+R charakteryzujący konkurencyjność i poziom rozwoju gospodarki opartej na wiedzy. Obejmuje on badania podstawowe, stosowane oraz prace rozwojowe.

Działalność B+R różni od innych rodzajów działalności dostrzegalnym elementem nowo-ści i eliminacją niepewnonowo-ści naukowej i/lub technicznej. Nakłady wewnętrzne na działal-ność B+R dotyczą środków uzyskanych ze źródeł krajowych i z zagranicy. Obejmują one zarówno nakłady bieżące, jak i inwestycyjne na środki trwałe związane z działalnością B+R, ale bez amortyzacji środków trwałych (GUS). W tabeli 4 zaprezentowano ocenę możliwości wykorzystania wskaźnika.

Tabela 3. Ocena możliwości wykorzystania wskaźnika udziału energii odnawialnej w końcowym zużyciu energii brutto przedsiębiorstw

Korzyści Ograniczenia

Zgodność ze wskaźnikami i celami

Zrównoważonego Rozwoju (wysoka jakość danych statystycznych SDG)

Pośrednie przełożenie na cele GOZ – dotyczy tylko energii

Istotne znaczenie dla Polski z punktu widzenia wdrażania strategii i polityk UE oraz wynikających z nich zobowiązań

Ograniczona możliwość porównania z innymi krajami – wskazane ujęcie branżowe Duże znaczenie dla biznesu – coraz więcej

podmiotów gospodarczych przedstawia tego rodzaju dane w strategii i innych dokumentach

Może powodować zwiększenie wykorzystania zasobów, w tym np. surowców krytycznych, metali itp.

łatwa mierzalność dla pojedynczych podmiotów produkcyjnych

Bezpośrednie powiązanie zarówno z obszarem wskazanym w Mapie Drogowej (np. biogospodarka), jak i Krajowymi i Regionalnymi Inteligentnymi Specjalizacjami

Istotne znaczenie z punktu widzenia wpływu na środowisko w metodyce oceny cyklu życia (LCA) Zgodność ze strategią GOZ w Polsce – sektor energetyczny uznany za kluczowy w rozwoju GOZ