Ramy raportowania

System ekozarządzania i audytu EMAS

System ekozarządzania i audytu (Eco-Management and Audit Scheme, EMAS) pow-stał w wyniku działań na poziomie europejskim. Obecnie jest jednym z najbardziej popu- larnych dobrowolnych mechanizmów stosowanych w krajach UE, których celem jest ograniczenie negatywnych dla środowiska efektów zewnętrznych. Jednym z działań, które prowadzą organizacje zarejestrowane w systemie EMAS, jest publikacja niezależnie zweryfikowanych deklaracji środowiskowych, prezentująca m.in. osiągane przez przed-siębiorstwo wskaźniki efektywności w tym obszarze. Wśród nich należy wyróżnić sześć obszarów raportowania (tab. 1).

Tabela 1. Obszary raportowania EMAS

Obszar wg EMAS Nazwa obszaru

Moduł 2 Efektywność energetyczna

Moduł 3 Efektywność materiałowa

Moduł 4 Woda

Moduł 5 Odpady

Moduł 6 Bioróżnorodność

Moduł 7 Emisje

Źródło: Komisja Europejska 2017.

Niektóre publikacje na temat systemu EMAS odnoszą się do jego zastosowania w po-szczególnych branżach (Komisja Europejska 2013; Dri i in. 2018), w tym także budownic- twa. W jednej z nich Komisja Europejska (2012) wskazuje na standardowe wskaźniki rapor-towane przez sektor budowlany i ich relacje do systemu EMAS. Podstawowym wnioskiem

* Zestawienie takich wskaźników zawiera m.in. Chojnacka i Wiśniewska 2016.

z ich analizy jest fakt, że w przypadku tej gałęzi gospodarki zarówno obszar bioróżnorod-ności, jak i emisji jest słabiej reprezentowany niż pozostałe obszary raportowania (tab. 2).

Tabela 2. Standardowe kluczowe wskaźniki efektywności w sektorze budowlanym

Wskaźnik Jednostka

pomiaru Relacja do obszarów

raportowania EMAS Przykład wskaźników alternatywnych Projekt i korzystanie z budynku

Zużycie energii kWh/m² efektywność

energetyczna

zainstalowana moc grzewcza/klimatyzacja [W/m²]; wykorzystanie technik integracyjnych, np. trigeneracji

Wykorzystanie lokalnej energii

odnawialnej % efektywność

energetyczna

wytwarzanie energii odnawialnej [kWh/m²];

odsetek wytwarzanej energii alternatywnej ponad zapotrzebowanie; ograniczenie emisji gazów cieplarnianych

Moc światła W/m² efektywność

energetyczna wykorzystanie energii w celach oświetleniowych

Monitoring zużycia wody % woda b.d.

Zużycie wody l woda wykorzystanie wody na powierzchnię budynku

w ciągu dnia

Recykling wody % woda obecność instalacji odzysku szarej wody

i ponownego jej wykorzystania Konstrukcja i rozbiórka budynku

Wytwarzanie odpadów t odpady odsetek odpadów składowanych; ponowne

wykorzystanie materiałów; recykling materiałów Wykorzystanie technik

ograniczania wytwarzania pyłów tak/nie n.d. oszacowanie ilości wytwarzanych pyłów i skuteczności prewencji

Kompleksowy system

monitorowania terenu budowy tak/nie wszystkie moduły

(patrz tab. 1) monitoring zużycia wody i energii na terenie budowy na m²

Przeszkolenie pracowników w zakresie zarządzania zgodnego

z zasadami ekologii tak/nie n.d. b.d.

Materiały budowlane Wykorzystanie ekologicznych

materiałów (wg normy ISO

14024) tak/nie efektywność

materiałowa odsetek użytych materiałów ekologicznych w danej kategorii wg wagi lub wartości

Ograniczenie wykorzystania produktów zawierających

substancje niebezpieczne tak/nie efektywność

materiałowa zgodność ze zweryfikowanymi schematami działalności zrównoważonej, np. certyfikatami

Odsetek drewna certyfikowanego % efektywność

materiałowa b.d.

Źródło: Komisja Europejska 2012.

Global Reporting Initiative (GRI)

Wytyczne Global Reporting Initiative (GRI) są standardem raportowania wskaźników opracowanym i aktualizowanym przez organizacje non-profit o tej samej nazwie. Jest to system zleceń dotyczący raportowania wyników gospodarczych, środowiskowych i społecznych, z którego korzysta obecnie coraz więcej podmiotów na świecie. Według KPMG (2017) 75% firm z listy Global Fortune 250 zgłosiło zastosowanie ram raportowa-nia GRI.

Mimo podstawowych wytycznych raportowania obowiązujących wszystkie branże, niektóre sektory charakteryzują się indywidualną specyfiką. W przypadku sektora bu-downictwa i obsługi nieruchomości praktyka raportowania wskaźników związanych z GOZ jest stosunkowo mało popularna, w porównaniu z innymi gałęziami gospodarki, np. usługami finansowymi lub sektorem elektroenergetycznym. Podstawowym wyzwa- niem dla zrównoważonego rozwoju zidentyfikowanym przez większość firm budow-lanych w różnych podsektorach są zmiany klimatu. Firmy są szczególnie zaniepokojone emisjami CO₂ pochodzącymi z wykorzystania zasobów naturalnych. Istnieje również wiele firm, które w raportach dotyczących śladu klimatycznego zwracają dużą uwagę na analizę łańcucha dostaw. W nieco mniejszym stopniu raportowane jest wykorzystanie ma-teriałów, w szczególności tzw. zielonych, oraz zużycie i zagospodarowanie wody. Jeszcze mniejsza uwaga dotyczy problemu ponownego wykorzystania części budowlanych i su-rowców, w tym recyklingu. Zdecydowanie najmniej popularnym obszarem raportowania jest obszar bioróżnorodności (tab. 3).

Tabela 3. Obszary raportowania kwestii związanych z GOZ w ramach wytycznych GRI oraz ich popularność wśród organizacji

Obszar Treść raportowania

Subiektywna popularność raportowania wskaźników

1 2 3

Ogólny

Prewencja zmian klimatu wysoka

Minimalizacja ilości odpadów wysoka

Redukcja emisji zanieczyszczeń wysoka

Ograniczanie zużycia wody wysoka

Konserwacje dla ekosystemu wysoka

Odpowiednia selekcja i wykorzystanie surowców wysoka

Promocja zachowań ekologicznych w łańcuchu dostaw średnia Wykorzystanie alternatywnych metod transportu średnia

Recykling w ramach biura niska

1 2 3 Redukcja zużycia energii i emisji gazów cieplarnianych w ramach biura niska

Wspieranie bioróżnorodności niska

Działalność budowlana

Redukcja emisji CO₂ przez ograniczenie działań terenowych na budowie,

ograniczenie transportu i wprowadzenie zasad ekologicznej jazdy wysoka

Ograniczenie ilości odpadów budowlanych wysoka

Wykorzystanie „zielonych” materiałów budowlanych wysoka Ponowne wykorzystanie i recykling materiałów konstrukcyjnych

i porozbiórkowych wysoka

Ograniczenie emisji hałasu średnia

Zachowanie bioróżnorodności fauny niska

Ograniczenie lub bezpieczne wykorzystanie niebezpiecznych chemikaliów niska

Działalność deweloperska

Projektowanie o zwiększonej efektywności energetycznej wysoka Ograniczenie odpadów przez wykorzystanie odpowiedniego modelowania

w czasie procesu projektowania wysoka

Wykorzystanie zrównoważonych lub odnawialnych technologii

energetycznych wysoka

Konsultacje lokalne niska

Komfort wewnątrz pomieszczeń i stan środowiska niska

Zrównoważone planowanie energetyczne niska

Redukcja CO₂ przez produkcję cementów kompozytowych, podniesienie termalnej efektywności energetycznej, optymalizację konsumpcji paliw,

redukcję i prewencję emisji pyłu średnia

Miary osiągniętych

efektów

Emisja gazów cieplarnianych [tony ekwiwalentu węglowego] wysoka

Zużycie wody [m³] wysoka

Konsumpcja elektryczności [MWh, kWh] wysoka

Zużycie paliw [litry] wysoka

Zużycie gazu ziemnego [MWh] wysoka

Zużycie oleju grzewczego [MWh] wysoka

Ilość wygenerowanych odpadów budowlanych [kg/m², Mg] średnia Odsetek odpadów budowlanych poddanych recyklingowi [%] średnia

Wykorzystanie materiałów z recyklingu [%] średnia

Wykorzystanie „zielonych” materiałów budowlanych (liczba/budynek) niska Projekty, w których rezultaty ekologiczne przewyższają wymagania

regulatorów niska

Przeloty pracowników niska

Paliwa i materiały alternatywne niska

Wykorzystanie transport tkm niska

Źródło: GRI 2012.