4. OCENA STANU ŚRODOWISKA
4.5. G OSPODARKA WODNO - ŚCIEKOWA
Według danych z GUS w 2019 roku długość sieci wodociągowej na terenie gminy Świebodzin wynosiła 99,6 km. Do sieci podłączonych było 27 852 mieszkańców, czyli z sieci wodociągowej korzystało 92,9%
ogółu ludności gminy. Porównując dane z 2015 roku długość sieci wodociągowej zwiększyła się o 8 km, natomiast liczba przyłączy zwiększyła się o 287 sztuk. W mieście z sieci wodociągowej korzystało 99%
ludności, natomiast na obszarach wiejskich procent ten wynosił 77%.
W tabeli poniżej przedstawiono szczegółowe dane dotyczące sieci wodociągowej.
Tabela 24 Sieć wodociągowa w gminie Świebodzin w 2019 roku
Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS.
Zużycie wody z wodociągów w gospodarstwach domowych na terenie gminy, w przeliczeniu na jednego mieszkańca, wynosiło w 2019 roku 28,9 m3 (w 2015 roku wynosiło 26,3 m3). Ogólne zużycie wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności w 2019 roku wynosiło 1294,4 dam3 (w 2015 r. – 1176 dam3). W przemyśle zużycie wody w 2019 roku wynosiło 107 dam3, a pozostała ilość na eksploatację sieci wodociągowej. Na przemysł przypada 8,3% ogólnego zużycia wody w gminie (źródło:
Bank Danych Lokalnych GUS).
Na terenie gminy znajduje się 11 ujęć wody. Każde ujęcie posiada stację uzdatniania oraz ma ustanowioną strefę ochronną. Szczegółowe dane zestawiono w poniższej tabeli
Tabela 25 Ujęcia wody dla gminy Świebodzin miejsce ujęcia
2 67,0 WR.ZUZ.7.4100.41.4.2018.AB
Tak
Borów Chociule
(dz.nr 80/31 2 53,0 WR.ZUZ.7.4100.41.7.2018.AB Chociule, Rudgerzowice,
Osogóra Gościkowo
(dz. Nr 94/5) 2 51,0 PO.ZUZ.1.4100.20.2019.KH Gościkowo, Jordanowo,
Nowy Dworek Lubogóra
(dz. Nr 26/22) 2 62,85 WR.ZUZ.7.4100.41.6.2018.AB Lubogóra
Raków (dz. Nr 64/9)
Czwartorzęd przewarstwiony krą trzeciorzędu
2 23,75 WR.ZUZ.7.4100.41.3.2018.AB Raków
Rosin (dz. Nr 37/4)
Czwartorzęd
2 53,0 WR.ZUZ.7.4100.41.8.2018.AB Rosin. Podlesie, Kępsko Rusinów
(dz. Nr 10/2) 2 44,0 PO.ZUZ.1.4100.356.2018.KO Rusinów, Glińsk,
Witosław Rzeczyca
(dz. Nr 114/8) 2 75,0 WR.ZUZ.7.4100.41.5.2018.AB Rzeczyca, Wityń,
Kupienino Świebodzin I
(dz. Nr 20/2 i 53/10)
11 450,0 WR.ZUZ.7.4100.41.2018.AB Świebodzin
Świebodzin II
(dz. Nr 195/101) 2 135,0 WR.ZUZ.7.4100.41.1.2018.AB
Osiedle mieszkaniowe
„Widok” w m. Świebodzin, Rozłogi Wilkowo
(dz. Nr 29/13) 2 50,0 WR.ZUZ.7.4100.41.2.2018.AB Wilkowo
Źródło: Zakład Wodociągów Kanalizacji i Usług Komunalnych Sp. z o.o. Świebodzin.
4.5.2. Jakość wody podawana do sieci ze stacji uzdatniania wody
Woda z wodociągach poddawana była systematycznej kontroli jej jakości, prowadzonej przez Zakład Wodociągów Kanalizacji i Usług Komunalnych Sp. z o.o. w Świebodzinie, Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Świebodzinie.
Wodociągi przebadano w pełnym zakresie parametrów zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2017r., poz. 2294).
PPIS w Świebodzinie w ramach sprawowanego nadzoru sanitarnego w roku 2019 pobrał do badań 41 próbek wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, z których 4 próbki (9,7%) było kwestionowanej jakości.
Tabela 26 Kwestionowana jakość wody w wodociągach na podstawie pobranych próbek Nazwa wodociągu Kwestionowane
mikroorganizmów 120 jtk/100 ml >100 jtk/100 ml Wodociąg publiczny
Świebodzin Bakterie grupy coli 1 jtk/100 ml 0 jtk/100 ml Źródło: Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Świebodzinie.
Na terenie gminy Świebodzin w 2019 roku wydano dwie oceny o warunkowej przydatności wody do spożycia przez ludzi dotyczącej:
• Wodociągu publicznego w miejscowości Świebodzin SUW II przy ul. Zachodniej – kwestionowany parametr: bakterie grupy coli w ilości 45 jtk/100 ml.
• Wodociągu publicznego w miejscowości Raków - kwestionowany parametr: bakterie grupy coli w ilości 2 jtk/100 ml.
Stwierdzone przekroczenia miały charakter krótkotrwały i nie spowodowały one bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia ludzi.
Na terenie gminy w 2019 roku nie wydano decyzji o braku przydatności wody do spożycia przez ludzi.
4.5.3. Kanalizacja i oczyszczalnia ścieków
W związku z rozwojem systemów zaopatrzenia w wodę wzrasta problem odprowadzania i oczyszczania ścieków. Ścieki komunalne to ścieki bytowe lub mieszanina ścieków bytowych ze
ściekami przemysłowymi albo wodami opadowymi lub roztopowymi; odprowadzane urządzeniami służącymi do realizacji zadań własnych gminy w zakresie kanalizacji i oczyszczania ścieków komunalnych.
Według danych z GUS długość sieci kanalizacyjnej na terenie gminy w 2019 roku wynosiła 136,5 km. Do sieci podłączonych było 27 696 mieszkańców. Z sieci kanalizacyjnej korzystało 92,4%
ogółu ludności gminy. Porównując dane z 2015 roku długość sieci kanalizacyjnej zwiększyła się o 2,8 km, a liczba przyłączy zwiększyła się o 235 sztuki.
Tabela 27 Sieć kanalizacyjna w gminie Świebodzin w 2019 roku
jednostka
Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS.
Na terenie gminy jest również kanalizacja deszczowa o długości 34,4 km. Gminna sieć kanalizacji deszczowej wyposażona jest w 11 separatorów substancji ropopochodnych.
Na terenie gminy funkcjonuje jedna oczyszczalnia ścieków komunalnych zlokalizowana w Świebodzinie przy ulicy Młyńskiej 37. Do oczyszczalni podłączone są następujące miejscowości: Borów, Brójce, Chociule, Glińsk, Gościkowo, Grodziszcze, Jeziory, Jordanowo, Kępsko, Kupienino, Lubinicko, Lubogóra, Ługów, Mostki, Myszęcin, Nowy Dworek, Ojerzyce, Osogóra, Podlesie, Przełazy, Raków, Rosin, Rozłogi, Rudgerzowice, Rusinów, Rzeczyca, Szczaniec, Świebodzin, Wilkowo, Witosław, Wityń, Zagórze. Jej podstawowe parametry zostały przedstawione w poniższej tabeli.
Tabela 28 Komunalna oczyszczalnia ścieków 002 Świebodzin oraz dz. Nr 145/11
– obręb 0005 Grodziszcze
Mechaniczno-biologiczna 8400,0 63 333
Rzeka Struga Świebodzińska
w km 13+200 Źródło: Zakład Wodociągów Kanalizacji i Usług Komunalnych Sp. z o.o. Świebodzin.
Właściwie prowadzona eksploatacja oraz stały monitoring i analiza procesu oczyszczania pozwalają na wysoki stopień redukcji zanieczyszczeń. Jakość ścieków surowych doprowadzanych do oczyszczalni i oczyszczonych odpływających z oczyszczalni w 2019 roku została przedstawiona w tabelach poniżej.
Tabela 29 Jakość ścieków surowych i oczyszczonych w oczyszczalni ścieków w Świebodzinie
wskaźnik
średnie roczne wartości wskaźników za rok 2019
w ściekach dopływających
zawiesina ogólna 676,7 mg/l 5,65 mg/l
azot ogólny 121,1 mg/l 14,3 mg/l
fosfor ogólny 13,3 mg/l 0,4 mg/l
Źródło: Zakład Wodociągów Kanalizacji i Usług Komunalnych Sp. z o.o. Świebodzin.
Wypełnienie zobowiązań Rządu Rzeczypospolitej Polski przyjętych w negocjacjach z Unią Europejską wynikające z dyrektywy 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 roku dotyczącej
oczyszczania ścieków komunalnych wymaga m.in. wyposażenia w zbiorcze systemy kanalizacyjne i oczyszczalnie ścieków wszystkich aglomeracji, rozumianych jako tereny, na których zaludnienie i działalność gospodarcza są wystarczająco skoncentrowane dla zebrania ścieków i odprowadzenia ich
do oczyszczalni.
W celu wypełnienia zobowiązań wynikających z ww. dyrektywy Minister Środowiska został zobowiązany ustawą Prawo wodne do opracowania „Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych”. Określa on przedsięwzięcia w zakresie budowy, rozbudowy i/lub modernizacji zbiorczych sieci kanalizacyjnych oraz oczyszczalni ścieków komunalnych, a także terminy ich realizacji niezbędne dla realizacji zapisów Traktatu Akcesyjnego, odwołującego się do dyrektywy 91/271/EWG.
Na terenie województwa lubuskiego w V aktualizacji KPOŚK8 zostały wyznaczone aglomeracje w tym na terenie gminy Świebodzin tj. aglomeracja Świebodzin. Sejmik Województwa Lubuskiego przyjął uchwałę nr XII/108/15 z dnia 7 września 2015 roku w sprawie wyznaczenia aglomeracji Świebodzin. W skład aglomeracji wchodzą następujące miejscowości: miasto Świebodzin, w obszarze gminy Świebodzin miejscowości: Gościkowo, Jordanowo, Glińsk, Rusinów, Grodziszcze, Lubogóra, Lubinicko, Borów, Chociule, Jeziory, Kępsko, Kupienino, Ługów, Nowy Dworek, Osogóra, Podlesie, Raków, Rosin, Rozłogi, Rudgierzowice, Rzeczyca, Wilkowo, Wityń, Witosław oraz w obszarze gminy Lubrza miejscowości: Zagórze, Mostki, Przełazy. Równoważna liczba mieszkańców w aglomeracji to 36 962, a oczyszczalnia ścieków zlokalizowana jest w Świebodzinie.
W miejscach gdzie jest niemożliwa technicznie lub ekonomicznie nieuzasadniona budowa sieci kanalizacyjnej budowane są indywidualne systemy oczyszczania ścieków. Na terenie gminy funkcjonuje 24 sztuki przydomowych oczyszczalni ścieków oraz 48 sztuk zbiorników bezodpływowych (wg stanu na 31.12.2019 r.).
4.5.4. Ochrona wód i gospodarka ściekowa
Woda jest najbardziej rozpowszechnionym elementem środowiska, jak i najbardziej niezbędnym do życia. Dlatego też podlega ochronie, niezależnie od tego czyją stanowi własność. Zasady ochrony wód są określone w prawie wodnym oraz w prawie ochrony środowiska. Pomimo istnienia dwóch źródeł prawnych mających za przedmiot ochronę wody, cel tej ochrony został określony niemal jednakowo w zakresie potrzeb społecznych związanych z korzystaniem z wód przeznaczonych do spożycia, rekreacji i sportów wodnych. Ochrona wód w prawie wodnym wykracza nieco poza te ramy i obejmuje także potrzeby gospodarcze, których podstawą jest dobry stan ekologiczny wód nadających się do chowu i hodowli ryb w warunkach naturalnych.
Ochronie podlegają zarówno wody powierzchniowe naturalne, jak i sztucznie wydzielone lub zmienione przez człowieka. Celem ochrony wód powierzchniowych jest poprawa ich jakości, stosunków biologicznych w środowisku wodnym i na terenach podmokłych tak, aby nie doprowadzić do niekorzystnych zmian w stanie ekologicznym i chemicznym jednolitych części wód powierzchniowych oraz osiągnąć lub utrzymać ich dobry stan.
Wymagania i kierunki ochrony wód podziemnych wyznacza „Strategia gospodarki wodnej”, która na celu ma uzyskanie, zgodnie z wymogami Ramowej Dyrektywy Wodnej, dobrego stanu chemicznego i mikrobiologicznego oraz ilościowego wód podziemnych. Należy znacznie ograniczyć zanieczyszczenia wprowadzane do wód, które powstają w wyniku działalności człowieka. Duże znaczenie ma tu również zachowanie równowagi między poborem, a zasilaniem zasobów wód podziemnych. Ważne jest racjonalne gospodarowanie wodą, m.in. przez zastosowanie mechanizmów zmniejszających zużycie wody (nowe technologie, zamknięte obiegi wody, system kontroli, pozwolenia zintegrowane) przede wszystkim w dziedzinach produkcji wykorzystujących duże ilości wody.
Ograniczenie wprowadzania do wód substancji szczególnie szkodliwych dla organizmów żywych można osiągnąć przez budowę sprawnie funkcjonujących oczyszczalni ścieków lub modernizację tych istniejących.
Rozwój sieci kanalizacyjnej uzależniony powinien być od ekonomicznej opłacalności i technicznych możliwości wykonania inwestycji. Na obszarach gdzie przeważa luźna zabudowa, bez perspektyw na jej zwiększenie, bardziej zasadne może okazać się wspieranie budowy przydomowych oczyszczalni ścieków lub pozostanie przy gromadzeniu ścieków w zbiornikach bezodpływowych i ich wywozie do punktów zlewnych. Należałoby również regularnie sprawdzać stan techniczny szamb, zwłaszcza ich szczelność, by nie dopuszczać do przedostawania się zanieczyszczeń do środowiska.
Uzasadnione będzie stopniowe zastępowanie zbiorników bezodpływowych przydomowymi oczyszczalniami ścieków, które są ekologiczne.
Zagrożeniem dla wód powierzchniowych i podziemnych jest również intensyfikacja i koncentracja produkcji rolnej. Zmniejszyć wpływ rolnictwa na jakość zasobów wodnych może jego ekologizacja, między innymi przez realizację programów rolnośrodowiskowych. Bardzo ważnym
kierunkiem działań będzie tworzenie biologicznych stref ochronnych wzdłuż linii brzegowych cieków, a w szczególności jezior. Uzyska się przez to poprawę struktury przyrodniczej przestrzeni rolniczej oraz
ograniczy się spływ zanieczyszczeń obszarowych z terenów rolniczych. Bardzo ważnym elementem ograniczania negatywnego oddziaływania rolnictwa na zasoby wodne będzie intensywna edukacja rolników w zakresie wdrażania Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych.
Przemysł ma również duży wpływ na stan czystości wód. W związku z tym działania w najbliższej przyszłości powinny zmierzać do przeglądu warunków korzystania ze środowiska w poszczególnych
obiektach i nadzoru nad funkcjonowaniem urządzeń chroniących wody. Tereny zwodociągowane i skanalizowane są najodpowiedniejszymi obszarami do lokalizacji obiektów przemysłowych.
Uwzględniając opis stanu aktualnego przeprowadzono analizę SWOT tj. mocne i słabe strony, a także określono szanse i zagrożenia.
ANALIZA SWOT - GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA MOCNE STRONY
(czynniki wewnętrzne) SŁABE STRONY
(czynniki wewnętrzne)
• bardzo dobre wyposażenie gminy w infrastrukturę wodociągową i kanalizacyjną,
• funkcjonująca kanalizacja deszczowa,
• wyposażenie nieruchomości
w przydomowe oczyszczalnie ścieków tam gdzie nie planuje się budowy sieci
kanalizacyjnych,
• dobrze funkcjonująca oczyszczalnia ścieków,
• wzrost zużycia wody w przeliczeniu na jednego mieszkańca gminy.
• rozbudowa i modernizacja sieci wodociągowej i kanalizacyjnej.
SZANSE
(czynniki zewnętrzne) ZAGROŻENIA
(czynniki zewnętrzne)
• zmniejszenie wodochłonności gospodarki poprzez upowszechnienie technologii o wyższej efektywności w zakresie zużycia wody,
• wzrost świadomości społeczeństwa w zakresie potrzeb oszczędzania wody i właściwego oczyszczania ścieków,
• wsparcie finansowe dla działań związanych z gospodarką wodną i wodno-kanalizacyjną (liczne źródła finansowania).
• nieszczelne zbiorniki bezodpływowe powodujące skażenie wód podziemnych,
• niepodjęcie działań inwestycyjnych w zakresie rozbudowy sieci kanalizacyjnej skutkować będzie trwałym
zanieczyszczeniem wód i gleb,
• silny rozwój osadniczy powodujący
zwiększony pobór wód i większą produkcję ścieków.
4.6. Zasoby geologiczne