restauraCJa „CZartaK”
Bolesław Książek, kompozycje ceramiczne na zewnątrz i wewnątrz budynku;
płyty ze Spółdzielni „Kamionka” w Łysej Górze, 1969 Historia
Budowę dużej, piętrowej restauracji w turystycznej miejscowości Gorzeń (położonej blisko Wadowic, przy drodze do Suchej Beskidzkiej) rozpoczęto w 1967 roku. Jej otwarcie zaplanowane było na koniec roku 1969, ostatecznie restauracja była czynna od 1 lutego 1970 roku. W ukończonym budynku znalazły się restauracja, kawiarnia oraz bar z osobnym wejściem. Budowie i początkom działania lokalu towarzyszyło duże zainteresowanie ówczesnej prasy, w której zamieszczane były informacje o nowej restauracji, opisy i zdjęcia budynku (szczególnie dużo uwagi poświęcono jej w beskidzkim wydaniu „Dziennika Polskiego” z 1970 roku).
Dekoracje ceramiczne ozdobiły elewacje zewnętrzne i wnętrza, tu także znalazły się kompozycje łączące ceramikę z kamieniem.
Fot. BK 2013
Kolor i bl asK
160
Kolor i bl asK
161
W 2001 roku doszło do remontu budynku, podczas którego zostały usunięte dekoracje ceramiczne znajdujące się na parterze; podczas kolejnego remontu usunięto kompozycję z elewacji bocznej.
opis (stan: marzec 2013) Fasada
Duża, niezwykle efektowna, na poły abstrakcyjna kompozycja ceramiczna pokrywająca ścianę w lewej części fasady, ze zgeometryzowanymi postaciami diabłów i z nazwą restauracji w górnej części. Płyty ceramiczne o bogatej fakturze, ryte, płaskorzeźbione, pokryte mocno wystającą siatką reliefu, o intensywnej kolorystyce w gamie szafirów, błękitów, zieleni, fioletu, beżu.
Płyty w układzie poziomym; wysokość 18 płyt, szerokość 8; płyty o wymiarach 31,5 cm × 57 cm.
Fot. BK 2013
Ściana na klatce schodowej
Kompozycja przedstawiająca dużego, zielonego koguta, otoczonego przez
schematycznie potraktowane motywy roślinne, na tle w gamie błękitów i fioletów.
Niektóre z kwiatowych kielichów plastycznie opracowane, mocno wystające przed lico ściany (zob. s. 159).
Płyty w układzie poziomym; wysokość 14; szerokość 7 płyt; płyty o wymiarach 31,5 cm × 57 cm.
Hol na i piętrze
Na bocznej ścianie kompozycja przedstawiająca stylizowane kwiaty, ugrowe,
z zieloną siatką łodyg, na tle w gamie jasnego błękitu i fioletu. Dekoracja wykonana w wysokim reliefie.
Płyty w układzie poziomym; wysokość 9 płyt, długość 5; płyty o wymiarach 31,5 cm × 57 cm.
Fot. BK 2013
Fot. BK 2003
Kompozycja na bocznej ścianie
Smukła kompozycja w duchu abstrakcji geometrycznej wykonana w bardzo wysokim reliefie, w gamie błękitów, czerwieni, żółci, zieleni, brązów. Na 10 płycie od dołu i pierwszej od lewej widniała ryta sygnatura złożona z napisu:
KAMIONKA / ŁYSA / GÓRA, a powyżej zgeometryzowanego monogramu wiązanego Bolesława Książka.
W momencie wykonywania fotografii widoczne ubytki płaskorzeźbionych fragmentów dekoracji.
Płyty w układzie poziomym; wysokość 17,5 płyt, szerokość
3 płyty; płyty o wymiarach 32 cm × 57 cm.
wybrane wzmianki prasowe, bibliografia i reprodukcje, archiwalia oraz informacje dodatkowe:
Czartak zaprasza, „Dziennik Polski” [wyd. A-F], 1970, nr 5 (7.01.), s. 4: „Nowe obiekty budowane przez Gminną Spółdzielczość mają często bogaty wystrój zewnętrzny.
Oto fragment wejścia do restauracji – kawiarni (na 200 miejsc) w Czartaku. Zdobi ją majolika – nowoczesny, pełen radosnego koloru wzór…”; zdjęcie fragmentu fasady (fot. J. Rotter).
(ZL), Czartak czeka na zagospodarowanie, „Dziennik Polski” [wyd. A-F], 1970, nr 106 (6.05.), s. 6: zdjęcie restauracji ze ścianą ceramiczną na fasadzie (fot. J. Pleśniakiewicz).
„Gazeta Krakowska” [wyd. A-D], 1970, nr 50 (28.02-1.03.), s. 8: zdjęcie
„najpiękniejszej restauracji w powiecie wadowickim”, którą charakteryzuje
„przepych wnętrza”; zdjęcie fasady z kompozycją Książka (fot. A. Leń).
(ORL), „Czartak” w legendzie i rzeczywistości, „Gazeta Krakowska” [wyd. A-D], 1970, nr 175 (25-26.07.), s. 8: zachwyty nad lokalem i zdjęcie gości siedzących w restauracji, w ich tle kompozycja na ścianie, podpisane: „Wnętrza «Czartaka»
są wyjątkowo piękne, za co słowa uznania należą się projektantom i wykonawcom”
(fot. J. Orlewski).
B. Kostuch, „Ceramiczny eksperyment”…, s. 98; A. Siwek, Między zabytkiem a dobrem kultury współczesnej, „Kurier konserwatorski”, 2011, nr 10, s. 8: zdjęcia (fot. 5-6) budynku z nieistniejącą już kompozycją na elewacji bocznej oraz fragmentu kompozycji z fasady; fot. 5 podpisana: „…banalna bryła z interesującą dekoracją ceramiczną. Czy stanie się kiedyś przedmiotem ochrony?”.
Kolor i bl asK
165
Grybów
Kino „Biała”, ul. Kościuszki 7
witold skulicz, mozaika w przedsionku z kasą; fryz dekoracyjny w poczekalni;
płyty ze Spółdzielni „Kamionka” w Łysej Górze, 1970 Historia
Budynek o mocno przeszklonej fasadzie dobudowany został do północnej ściany gmachu dawnego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, wzniesionego w latach 1906-1910. Prace przygotowawcze do modernizacji kina i budowy domu kultury rozpoczęto w początkach 1968 roku. W efekcie doszło do generalnego remontu kina, które zostało rozbudowane, otrzymało nowe wyposażenie i wystrój. Kino po remoncie działało od 1 lutego 1971 roku. Obecnie w budynku mieści się Miejski Dom Kultury.
Fot. BK 2013
opis
w przedsionku z kasą, na lewo od wejścia, na krótszej ścianie bezprzedmiotowa mozaika złożona z niewielkich, kwadratowych płytek w kolorach niebieskim, granatowym, czerwonym, białym, brązowym, żółtym. Mozaika stanowi tło dla asymetrycznej kompozycji ceramicznej, złożonej z białych, płynnych form, którym towarzyszą białe i barwne kule. Kompozycja podświetlana, stanowiąca znakomity akcent dekoracyjny i rodzaj reklamy kina, dobrze widoczny przez dużą, przeszkloną ścianę.
Wys. około 900 cm; szer. 370 cm.
na ścianie poczekalni dekoracyjny, dynamiczny fryz ceramiczny utworzony z wycinków łysogórskich płyt okładzinowych, tworzących formy o fantazyjnych kształtach, ryte, płaskorzeźbione, wzbogacone nakładkami, o jasnych, żywych barwach. Dodatkowo kule różnej wielkości.
Płyty w układzie pionowym; płyty o wymiarach: 58 cm × 32,5 cm.
Fot. BK 2013 Fot. BK 2013
Kolor i bl asK
168
Kolor i bl asK
169
wybrane wzmianki prasowe, bibliografia i reprodukcje, archiwalia oraz informacje dodatkowe:
Godne pozazdroszczenia, „Gazeta Krakowska”, 1971 [wyd. A-E], nr 9 (12.01), s. 4: informacja o planowanym otwarciu kina i efektach remontu: „W ramach remontu dobudowano dodatkowe skrzydło, na antresoli urządzono gustowną kawiarenkę, zainstalowano nowoczesną aparaturę i ekran panoramiczny, wystrój wnętrz otrzymał wielkomiejski wygląd. […] elementy dekoracyjne zaprojektowali krakowscy plastycy”.
B. Kostuch, „Ceramiczny eksperyment”…, s. 97, s. 102: zdjęcie fragmentu fryzu.
Grafika nade wszystko… Witold Skulicz, red. M. Wanyura-Kurosad, Kraków 2012, s. 162: kompozycja w kinie w Grybowie wymieniona w kalendarium
(bez konkretnej daty).
Jordanów
urZąd stanu Cywilnego, Rynek 1
Janusz trzebiatowski, sala ślubów; płyty ze Spółdzielni „Kamionka”
w Łysej Górze, około 1970 Historia
Urząd Stanu Cywilnego mieści się w budynku ratusza wzniesionego w 1911 roku.
Podczas przeprowadzonego po 2010 roku remontu dekoracja została zakryta płytami gipsowymi.
opis
W sali ślubów olbrzymi, szarobłękitny orzeł wykonany częściowo w płaskorzeźbie (korpus, pióra ogona), częściowo w reliefie. Tło rdzawe, gładkie.
Płyty w układzie poziomym, wysokość 10 płyt, długość 9; płyty o wymiarach 32 cm × 57 cm.
wybrane wzmianki prasowe, bibliografia i reprodukcje, archiwalia oraz informacje dodatkowe:
B. Kostuch, „Ceramiczny eksperyment”…, s. 99, s. 102: zdjęcie kompozycji.
Według kalendarium twórczości Janusza Trzebiatowskiego, kompozycja powstała w 1970 roku, sam autor mówi o roku 1971. Na tablicy ogłoszeń w USC widniał rok 1973, a były kierownik Urzędu twierdził, że dekorację wykonano w latach 1967-1968.
Artysta wspomina, że zrealizował kompozycję, lecz nie był przy jej montażu.
Fot. BK 2003 Fot. BK 2013
Jedna z kompozycji na Teatrze Bagatela (zob. s. 212), fot. bK 2014
Jak już wspomniano, najwcześniejszą realizacją z dziedziny ceramiki architektonicznej na terenie Krakowa jest okładzina Kolumny Przodowników Pracy, wykonana w 1950 roku przez Kazimierza Piętkę. Kolejne powstały po połowie lat 50. XX w., natomiast za apogeum wykorzystywania materiału ceramicznego w architekturze i budownictwie należy uznać lata 60. i początek lat 70. XX w. Można odnieść wrażenie, że w Krakowie wciąż istnieje wiele kompozycji ceramicznych, jednak rozmawiając z twórcami, przeglądając prasę z epoki oraz archiwalia, a także śledząc losy poszczególnych budynków i wnętrz, uświadamiamy sobie, jak wielu kompozycji już nie ma. Warto w tym momencie wspomnieć o kilku wybranych – odnotowanych bądź wspominanych realizacjach – które nie zostały zamieszczone w katalogu, przede wszystkim ze względu
na szczupłość, lub też brak materiału ikonograficznego.
Wydaje się, że ceramiczne płyty pokrywały lekko wklęsłą ściankę w sklepie meblowym przy ul. 18 stycznia (obecnie Królewska). Budynek, zaprojektowany przez Mieczysława Kuźniara i Danutę Mieszkowską w 1958 roku i zrealizowany w roku 1961, został w minionych latach przebudowany w drastyczny sposób.
Zlikwidowano przeszklone elewacje, przez co pawilon utracił lekkość
i modernistyczny charakter, zmienione zostało także jego wnętrze, pozostały jedynie zdjęcia archiwalne i nieliczne opisy1. W wypadku kilku wnętrz
kawiarnianych, często wystarczyć muszą wzmianki prasowe, którym niekiedy towarzyszą – niestety niewyraźne – fotografie. Przykładowo, w 1966 roku
przeprowadzono remont kawiarni „Florianka” znajdującej się przy ul. Floriańskiej 24.
1 Miastoprojekt Kraków 1951-1971, Kraków 1971, fot. s. nlb.; dane s. 127. st. Ciechanowski, Co jeszcze nowego w krakowskiem?, „architektura”, 1963, nr 9, s. 331: zdjęcia i plany budynku; s. 323: „Ten zgrabny pawilon, którego przejrzystość układu funkcjonalnego potęguje pełne przeszklenie, umożliwiające wgląd do sal wystawowych wprost z ulicy, dobrze odpowiada funkcji, dla jakiej jest przeznaczony”.
Kolor i bl asK
172
Kolor i bl asK
173
Lokal został otwarty w początkach 1967 roku, jego wnętrza zaprojektował Andrzej Kurkiewicz, a Witold Skulicz wykonał kompozycję ceramiczną2. Skulicz był także autorem kompozycji w barze „Bistro” (późniejszy „Giermek”) przy ul. Karmelickiej 57.
W przypadku tej realizacji udało się jedynie natrafić na krytyczną wzmiankę w artykule Mirosława Dzikiewicza, której towarzyszy nieczytelne zdjęcie: bar
„ma w swym wnętrzu płaskorzeźby ceramiczne na ścianach nad wejściami do toalet. Wydaje się, że takie podkreślenie miejsc sekretnych jest zupełnie zbędne”3. Ceramika autorstwa Witolda Skulicza pojawiła się także w kawiarni
„Lalka”, otwartej jesienią 1968 roku przy ul. Dzierżyńskiego 17 (obecnie Lea).
Jak pisano w „Gazecie Krakowskiej”, lokal urządzono nowocześnie, a wnętrzu kawiarni „uroku dodają porozmieszczane po całym lokalu różnej wielkości lalki”.
Narzekano zarazem na zbyt wysokie, niewygodne stołki. Informacji o otwarciu kawiarni towarzyszyło zdjęcie, na którym można dostrzec ścianę wyłożoną okładziną ceramiczną4. Ceramikę z Łysej Góry wykorzystano również do ozdoby baru „Wagant” przy ul. 1 Maja 2 (obecnie Dunajewskiego). Bar-bistro został otwarty przed świętami wielkanocnymi 1972 roku, jego wnętrza zaprojektowali Teresa Rogowska i Janusz Kuchejda. W „Echu Krakowa” pisząc o planowanym otwarciu nowoczesnego baru, zauważono, że będzie charakteryzować go „ciekawe oświetlenie (krzyżówka lamp żółtych i białych), wokół drewniane boazerie, strop z listew drewnianych”, a także, że „zaprojektowano m.in. oryginalny fryz z drewnianych dużych chochli, wkomponowano też elementy ceramiczne z Łysej Góry – w sumie będzie to jedno z ciekawszych wnętrz w Krakowie”5. Duża, ceramiczna kompozycja autorstwa Barbary Dzikiewicz-Obrąpalskiej znaj-dowała się w holu wejściowym do restauracji „Ermitaż” przy ul. Karmelickiej 3.
Płaskorzeźby przedstawiające stylizowane, zgeometryzowane cynie w gamie rudej czerwieni umieszczone na zielonawym tle, wypalone zostały w Pracowni Ceramiki krakowskiej ASP. Niestety, nie udało się natrafić na żadne zdjęcie tej kompozycji6. Z kolei nieczytelne zdjęcia towarzyszą relacjom z oddania do użytku stołówki stalowni martenowskiej w Hucie im. Lenina. Otwarta w przeddzień
2 Cukiernia „Florianka” została otwarta z końcem 1950 roku w poddanym remontowi lokalu kawiarni „Turecka”. Po remoncie z 1966 roku lokal został przekształcony w bar kawowy. Na temat efektów remontu zob. (hz), Nowy bar kawowy przy Floriańskiej,
„Gazeta Krakowska”, 1967, nr 28 (2.02), s. 4: informacja o nowym barze, którego „jasne, nowoczesne” wnętrza zaprojektował andrzej Kurkiewicz. „Wnętrze […] ozdabia bardzo miła dla oka mozaika”; zdjęcie nieczytelne.
3 M. Dzikiewicz, Projektowanie wnętrz – sztuka potrzebna i trudna, „Dziennik Polski”, 1970, nr 306 (28.12), s. 4. Kompozycja pochodziła najprawdopodobniej z 1967 roku.
4 „Gazeta Krakowska”, 1968, nr 253 (24.10), s. 6: zdjęcie wnętrza (fot. W. Klag).
5 „Wagant” nowy bar bistro, „Echo Krakowa”, 1972, nr 74 (28.03), s. 5.
6 „Ermitaż” był remontowany w 1969 roku, jego wnętrza zaprojektował Zdzisław szpyrkowski. restauracja otwarta została lipcu 1969. W lokalu znajdowała się jeszcze jedna kompozycja ceramiczna barbary Dzikiewicz – płaskorzeźba w gamie szmaragdu zasłaniająca kratkę wentylacyjną. Niestety we wzmiankach prasowych mówiących
święta 1 Maja 1969 roku stołówka dysponowała salą przeznaczoną dla 150 osób i nowoczesnym, zmechanizowanym zapleczem. Ścianę lokalu ozdobiła dekoracja ceramiczna7. Jedynie lakoniczna wzmianka odnotowuje istnienie kompozycji Ewy Żygulskiej wykonanej w latach 60. XX w. do Sali Tradycji w jednostce wojskowej przy ul. Tynieckiej. „Mozaika na całą ścianę w sali tradycji jednostki wojskowej w Krakowie przedstawiająca szlak bojowy I Armii od Lenino do Berlina”
wspomniana została przy okazji artykułu na temat kompozycji zdobiących elewacje gmachu Sądów8. W przypadku ceramicznego fryzu wykonanego w Łysej Górze przez Krystynę Zgud-Strachocką, który ozdobił sklep warzywno-owocowy (obecnie apteka) przy ul. Grodzkiej 26, wystarczyć muszą jedynie wspomnienia, mówiące m.in. o jego pięknej, szmaragdowej barwie i pokrytej reliefem powierzchni9. Kilka realizacji odnotowanych zostało w dokumentach Oddziału Krakowskiego P.P.
Pracownie Sztuk Plastycznych. Warto wspomnieć choćby o mozaice na elewacji internatu garnizonowego przy ul. Księży Pijarów 3. Kompozycję w gamie szafirów zaprojektował w połowie lat 70. XX w. Tadeusz Bajwoluk, a ułożyli na ścianie Zenobia i Józef Sumerowie, niestety zniknęła ona pod warstwą styropianu.10 Nie istnieje już także kompozycja zdobiąca hol biurowca MERA-KFAP przy ul. Gabrieli Zapolskiej 38, autorstwa Haliny Cieślickiej-Szczurek, wykonana w 1986 roku11. Niestety nie udało się także dotrzeć do żadnych zdjęć, na których byłaby widoczna, bowiem archiwum artystki uległo zniszczeniu. Jak wynika z zachowanych dokumentów, Halina Cieślicka-Szczurek wykonała projekt całościowy aranżacji holu wejściowego oraz stropu podwieszanego w świetlicy.
Z początkiem 1986 roku artystka przedstawiła kilka wariantów kompozycji ceramicznej, spośród których Kolegium Rzeczoznawców wybrało do dalszego o otwarciu „gustownego lokalu” po remoncie dekoracje ceramiczne nie zostały odnotowane.
7 br, Stalownicy z martenowskiej mają nową stołówkę, „Głos Nowej Huty”, 1969, nr 18 (3.05-8.05), s. 4: informuje, że załoga stalowni martenowskiej otrzymała „nową, piękną stołówkę”, której ozdobą jest „efektowny wystrój ściany”; zdjęcie nieczytelne (fot. J. rośkiewicz); „Głos Nowej Huty”, 1969, nr 37 (13.09-19.09), s. 4: zdjęcie wnętrza stołówki, podpisane: „Tak wygląda wnętrze stołówki w stalowni Martenowskiej. Czysto, nowocześnie i estetycznie…” (fot. st. Gawliński).
8 (bz), Mozaika na gmachu Temidy, „Echo Krakowa”, 1969, nr 215 (13-14.09), s. 5.
9 sklep ten z pewnością pamięta wielu krakowian, gdyż po szybie witryny spływała woda.
10 Protokół nr 27 Kr z 10.02.1975 dotyczący zlecenia Wojskowego biura Projektów budowlanych (aH 1606) wymienia „projekt mozaiki na elewacji północnej budynku internatu 32 m²” oraz „projekt sgraffita do holu głównego 20 m².” (aNK 29/2218/69).
sgraffito przedstawiające uproszczony widok Krakowa istnieje do dziś.
11 Krakowska Fabryka aparatury Pomiarowej MEra-KFaP to firma odwołująca się do tradycji działającego od 1922 roku biura Technicznego „oros”, upaństwowionego w 1951 roku. Wówczas też utworzono KFaP. W 1956 zatwierdzono nową lokalizację Fabryki przy ul. Zapolskiej 38 w bronowicach Małych. Pierwsze hale fabryczne gotowe były z końcem 1959, w 1964 oddano do użytku budynek administracyjny. To jego hol ponad 20 lat później ozdobiła kompozycja ceramiczna.
opracowania warianty o numerach 1 i 2. Projekt został przyjęty w połowie lutego12. Dekoracja była gotowa jesienią 1986 roku13.
Najmłodszą pracą odnotowaną w katalogu realizacji są dwie mozaiki zdobiące dawny lokal Stowarzyszenia Księgowych przy ul. Małej, autorstwa Marcina Włodarczyka z 1993 roku. W przeciwieństwie do Warszawy, gdzie mozaiki tworzono w latach 90. XX w., a nawet w początkach XXI w., w Krakowie nie powstawały już tego typu kompozycje.
12 Protokół Kr nr 4/86 z 30.01.1986 dot. wykonania projektu całościowego aranżacji holu wejściowego i stropu podwieszonego świetlicy budynku – G. Zapolskiej 38, na zlecenie Krakowskiej Fabryki aparatów Pomiarowych MEra-KFaP (aH/115/85/EN) dla Haliny Cieślickiej-szczurek z zespołem: „Komisja rozpatrzyła na roboczo przedstawione kompozycje ceramiki. Przyjęto jako wyjściowe do dalszego opracowania kompozycje:
1 i 2”. Protokół nr 9a/86 z 13.02.1986 dot. wykonania proj. całościowego aranżacji holu wejściowego i stropu podwieszonego świetlicy: „przyjęto bez zastrzeżeń proj. całościowy wnętrz MEra-KFaP i proj. ceramiki i zatwierdzono rachunek” (aNK 29/2218/86).
13 Protokół nr 72/86 z 9.10.1986 dot. wykonania kompozycji ceramicznej do holu wejściowego w budynku MEra-KFaP-u wraz z nadzorem autorskim nad: realizacją ceramiki, przygotowaniem powierzchni dla dzieła obrazowego, wypaleniem ceramiki:
„Komisja na miejscu stwierdziła zgodność realizacji (ceramika) z projektem, oceniając ją jako dobrą”. (aNK 29/2218/86).
Szkic przedstawiający nieistniejącą już kompozycję w restauracji „Ermitaż”
wykonany przez Barbarę Dzikiewicz-Obrąpalską w listopadzie 2014 roku
doM teCHniKa
(obecnie budynek naczelnej organizacji technicznej), ul. Straszewskiego 28 Kazimierz piętka, Kolumna Przodowników Pracy, 1950
Historia
Budynek Towarzystwa Technicznego wzniesiony został w latach 1905-1906 według projektu Sławomira
Odrzywolskiego i od tego czasu służy krakowskiemu środowisku technicznemu.
W 1945 roku została utworzona Naczelna Organizacja Techniczna, której siedziba znajduje się w budynku. W 1951 roku ukończono remont wnętrz, wstawiono wówczas m.in. witraże na klatce schodowej zaprojektowane przez Czesława Wallisa i wykonane w Zakładzie Żeleńskiego w Krakowie, publikacje wspominają także o dekoracji sgraffitowej autorstwa Kazimierza Piętki. W budynku oprócz pomieszczeń służących celom biurowym i konferencyjnym znajduje się lokal gastronomiczny. Ozdobna kolumna to zarówno najwcześniejszy przykład ceramiki architektonicznej w Krakowie, jak i znakomity okaz socrealizmu w ceramice, łączący aktualną tematykę z charakterystycznym dla tego stylu dekoracjonizmem.
opis
Kolumna na I piętrze obszernego wnętrza holu, po bokach ujęta balustradą. Pokryta smukłymi, plastycznie modelowanymi płytkami o szkliwie w kolorze
turkusu i delikatnych krakelurach, z przedstawieniami sumarycznie potraktowanych postaci robotników na przemian z motywami roślinnymi.
Wysokość 12 płytek; wkoło 8 płytek;
płytki o wymiarach: 23,5 cm × 12,5 cm.
Fot. BK 2014
Kolor i bl asK
176
Kolor i bl asK
177
wybrane wzmianki prasowe, bibliografia i reprodukcje, archiwalia oraz informacje dodatkowe:
I Ogólnopolska wystawa architektury wnętrz i sztuki dekoracyjnej, Warszawa 1952, s. 54, poz. 876, 878; Wystawa Sekcji Architektury Wnętrz i Sztuki Dekoracyjnej, Kraków 1952, s. 12, poz. 179, 180; K. Zbijewska, Współczesna kuchnia alchemika,
„Dziennik Polski”, 1965, nr 207 (1.09), s. 4; W ogniu tworzone… Ceramika krakowska po 1945 roku, (katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Krakowie), Kraków 2008, s. 34 (s. 11: zdjęcie fragmentu kolumny); Atlas dóbr kultury współczesnej Województwa Małopolskiego, Kraków 2009, s. 48, poz. 6: „kryteria wpisu: kryterium artystyczne, kryterium nowatorstwa, kryterium unikalności, kryterium próby czasu”, postulowana „ochrona: okładziny ceramicznej kolumny jako detalu architektonicznego”; zdjęcie fragmentu kolumny.
BudyneK KluBu sportowego Ks włóKniarZ-Korona, ul. Pstrowskiego 9/15 (obecnie Ks Korona, ul. Kalwaryjska)
Helena i roman Hussarscy, fasada, dwie kompozycje, 1958
roman Hussarski i Maria ledkiewicz, pomieszczenie z basenem dziecięcym, dwie kompozycje, 1962
Historia
Projekt architektoniczny Jan Krug, Władysław Marona; projekt wnętrz Zbigniew Chudzikiewicz; oddany w 1960.
Klub Sportowy Korona istnieje od 1919 roku. Kompleks budynków klubu przy ówczesnej ul. Pstrowskiego miał być pierwszym tzw. „kombinatem sportowym”
Fot. BK 2014
w Krakowie, jego budowie towarzyszyło więc duże zainteresowanie prasy.
Budowę rozpoczęto w 1956 roku, główny gmach ukończony został w 1960, jednak prace przy dużym basenie znacznie się przeciągnęły. Ostatecznie został oddany do użytku dopiero w 1965 roku.
Częściowo ukończony budynek został opisany na łamach „Architektury”: „Dom składa się z trzech bloków powiązanych łącznikami i podcieniami z tarasem do opalania na zewnątrz i kinem letnim”. Według opisu, budynek klubowy zawierał m.in. świetlicę, kawiarnię, pokoje sekcji sportowych i administracji oraz hotel sportowy (a w podziemiu… basen kajakowy). W skład kompleksu
wchodziły także pływalnia kryta z trybuną, bufetem i infrastrukturą oraz „bardzo interesująco pomyślany basen do nauki pływania dla dzieci”, jak również zespół sal gimnastycznych z dużą halą z widownią, itd. (zob. „Architektura”, 1963, nr 9, s. 322). Planowano połączenie kompleksu z zielenią pobliskiego parku oraz budowę terenów rekreacyjnych i otwartych kąpielisk na południowych stokach wzgórza Krzemionki.
Hussarscy rozpoczęli prace nad projektem piropiktury dla „Korony” w 1956 roku, o czym lakonicznie wspominał Roman Hussarski w wywiadzie udzielonym
„Gazecie Krakowskiej” – zob. (g.), U laureatów nagrody miasta Krakowa, „Gazeta Krakowska”, 1956, nr 284 (28.11), s. 2.
W momencie wykonywania fotografii kompozycji na fasadzie (sierpień 2013;
oraz powtórnie w 2014) górny fragment kompozycji po lewej stronie zasłonięty częściowo reklamami.
Fot. BK 2014
W 2011 roku pomieszczenie z basenem dziecięcym zostało przebudowane i wyremontowane (diametralnie zmieniono m.in. wygląd samego basenu), na szczęście zadbano o pozostawienie dekoracji na krótszych ścianach.
opis Fasada
Biegacze (po prawej stronie) – mocno przestylizowane, dynamiczne postacie biegnące w lewą stronę, ku słońcu; kolory: czerwony, jasnoszary, błękitny; tło szare. W prawym dolnym rogu monogram wiązany: HRH.
Piropiktura i ryt na płytach z gruzobetonu; płyty w układzie poziomym; wysokość 5 płyt, długość 15 płyt; płyty o wymiarach 54 cm × 60 cm.
Jeźdźcy (po lewej stronie) – mocno przestylizowane postaci koni i jeźdźców; kolory:
szary, zielony, czerwony, tło szare. W prawym dolnym rogu monogram wiązany:
HRH.
Piropiktura i ryt na płytach z gruzobetonu; płyty w układzie poziomym; wysokość 5 płyt, długość 15 płyt; płyty o wymiarach 54 cm × 60 cm.
pomieszczenie z basenem dziecięcym
Dawna ściana wejściowa (obecnie wejście do pomieszczenia obok, na dłuższej ścianie) – stylizowane, zgeometryzowane ryby, rośliny i zwierzęta wodne oraz duże koło; kolory: biały, szaro-beżowy, czerwony, granatowy, tło niebieskie z białymi i granatowymi akcentami.
Fot. BK 2013
Piropiktura na płytach z gruzobetonu; wysokość około 6 płyt, długość około 20,5 płyty; płyty o wymiarach 60 cm × 60 cm.
Ściana naprzeciw – stylizowane ryby, rośliny i zwierzęta wodne; kolory: niebieski, czerwony, żółty, czarny, tło kremowo-białe. W prawym dolnym rogu monogram wiązany: HRH.
Piropiktura na płytach z gruzobetonu; wysokość około 7 płyt, długość ponad 20 płyt; płyty o wymiarach 60 × 60 cm.
wybrane wzmianki prasowe, bibliografia i fotografie, archiwalia oraz informacje dodatkowe:
St. Ciechanowski, Co jeszcze nowego…, s. 322, 326: zdjęcie budynku z widocznymi kompozycjami (fot. I. Markiewicz); M. Szelepin, Współczesna plastyka…, nlb, poz. 2;
(zdjęcie kompozycji Biegacze); B. Kostuch, Piropiktura – zapomniana technika ceramiczna”, „Szkło i Ceramika”, 2002, nr 6, s. 36-37 (s. 37: zdjęcie fragmentu kompozycji Biegacze); B. Kostuch, Krakowska powojenna ceramika architektoniczna – historia i próba klasyfikacji, „Krzysztofory”, 2005, nr 23, s. 168-170 (s. 168: zdjęcie fragmentu ściany w sali z basenem dziecięcym; s. 169: zdjęcie kompozycji Jeźdźcy);
W ogniu tworzone…, s. 24-25 (s. 15: zdjęcie fragmentu kompozycji Biegacze);
B. Kostuch, Ceramiczny Kraków, „Sztuka.pl”, 2008, nr 7/8, s. 115 (tu też zdjęcie fragmentu kompozycji Jeźdźcy). Miastoprojekt Kraków 1951-1971, fot. s. nlb; dane, s. 135.
Wielkoformatowe zdjęcie kompozycji Biegacze zostało pokazane w lecie 2008 roku na wystawie „W ogniu tworzone… Ceramika krakowska po 1945 roku” w Muzeum Narodowym w Krakowie.
Fot. BK 2013
Kolor i bl asK
180
Kolor i bl asK
181
Zdjęcie z archiwum Miastoprojektu
(identyczne zamieszczone w: „Architektura”, 1965, nr 6, s. 232), fot. I. Markiewicz
doM turysty pttK (obecnie hotel „wyspiański”), ul. Westerplatte 15/16 aniela szatara-tymcik i antoni Hajdecki, akcenty plastyczne w holu oraz w dawnym hotelu dziennym; materiał ceramiczny ze Spółdzielni „Kamionka”
w Łysej Górze, 1963 Historia
Projekt architektoniczny Stanisław Spyt, Zbigniew Mikołajewski; projekt wnętrz Zdzisław Szpyrkowski; oddany w 1963.
Dom Turysty to pierwsza tak duża inwestycja hotelowa w Krakowie w okresie
Dom Turysty to pierwsza tak duża inwestycja hotelowa w Krakowie w okresie