Ochrona
Role: mobilność, kontrmobilność, zdolność przetrwania i ogólne wsparcie inżynieryjne Operacje
MILENG COE, ATP-3.12.1.
4 Allied Joint Doctrine for Military Engineering AJP-3.12 – Wsparcie inżynieryjne operacji połączonych.
5Military Committee Policy for Military Engineering MC 0650/2.
6 Allied Tactical Doctrine for Military Engineering ATP-3.12.1 – Wsparcie inżynieryjne operacji połączonych poziomu taktycznego (NATO).
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 2 / 2017
44
R YS. 3. F AZY PLANO W ANIA KR YZY SO WEGO N AT O
Źródło: Comprehensive Planning Operations Directive – dyrektywa dotycząca planowania operacji NATO.PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 2 / 2017
45
mobilności i zdolności przetrwania oraz rozbudowy inżynieryjnej obszaru prowadzonych działań. Oczy-wiście zasady efektywnego wykorzystania zdolności i zasobów wojsk inżynieryjnych pozostają te same, zmieniają się jedynie akcenty co do odpowiedniego ich usytuowania w decyzji dowódcy odnoszącej się do prowadzenia operacji. Podczas ostatniego spotka-nia szefów inżynierii wojskowej NATO w czasie NATO Senior Joint Engineering Conference 15 (NSJEC) przyjęto nową definicję MILENG: Milita-ry Engineering – is a function in support of opera-tions to shape the physical operating environment, którą należy rozumieć jako funkcję wspierania i ko-ordynowania działań przez specjalistów wojsk inży-nieryjnych wszystkich szczebli dla umożliwienia osiągnięcia zakładanych celów operacji. Funkcja ta i wynikające z niej zadania są rozpatrywane w aspekcie zabezpieczenia oraz wsparcia poszcze-gólnych siedmiu systemów funkcjonalnych NATO7. Wśród tych zadań są jednak takie, które w niektó-rych państwach Sojuszu nie leżą w sferze zaintereso-wania inżynierii wojskowej, np.: dotyczące wsparcia geograficznego, infrastruktury (NSIP8), straży po-żarnej czy ochrony środowiska są wykonywane w naszej armii przez zupełnie inne instytucje zarów-no wojskowe, jak i cywilne. W armii USA czy Fran-cji straż pożarna jest na przykład integralną częścią MILENG.
Inżynieria wojskowa w Bundeswehrze obejmuje bardzo dobrze zorganizowany system ochrony śro-dowiska, co łatwo zauważyć podczas spotkań i or-ganizowanych grup roboczych. Tak więc ponieważ w NATO skupia ona bardzo szerokie spektrum za-dań, to do prawidłowego funkcjonowania i wyko-rzystania w pełni jej potencjału w niektórych pań-stwach Sojuszu istnieje potrzeba koordynacji, a nie-kiedy współpracy wielu podmiotów wojskowych i cywilnych. Ta koordynacja jest ważna już na eta-pie analizy i ratyfikacji doktryn związanych z inży-nierią wojskową. Oczywiście nie jest niemożliwe, by wszystkie kraje członkowskie miały identyczne struktury i system organizacyjny wojsk inżynieryj-nych. Dlatego podczas określania stanowiska dane-go państwa ważne jest, by oprócz ratyfikacji i im-plementacji każdego dokumentu (doktryny) więk-szą uwagę skupić na tzw. ograniczeniach narodowych. Jest to o tyle istotne, że z jednej stro-ny takie działanie daje poczucie bezpieczeństwa podczas planowania wsparcia inżynieryjnego dzia-łań, z drugiej zaś informuje państwa NATO o
real-nie się w realizację poszczególnych zadań wynika-jących z doktryny.
PRZYGOTOWANIE OPERACJI
Podczas planowania (Operations Planning Pro-cess – OPP) sojuszniczej operacji obronnej uwzględ-nia się również działauwzględ-nia wojsk inżynieryjnych, za które odpowiadają inżynieryjne komórki dowództw (stanowisk dowodzenia). Efektem tego jest powsta-nie planu operacji (Operation Plan – OPLAN), będą-cego odpowiedzią na przewidywany lub trwający kryzys. Planowanie zadań wsparcia inżynieryjnego w NATO należy do zarządu inżynierii wojskowej po-ziomu strategicznego (Joint Engineer Division) oraz szefostwa inżynierii wojskowej poziomu operacyjne-go (JFENGR Staff). Wpływa na ustalenie potrzeb dotyczących ich realizacji, w tym potrzeby pozyska-nia niezbędnych sił i środków inżynieryjnych. Proces planowania NATO zapewnia współpracę między wszystkimi ośrodkami decyzyjnymi i stanowiskami dowodzenia poszczególnych szczebli z uwzględnie-niem faktu, że decydentem w kwestii kierunku i wi-zji planowania jest Rada Północnoatlantycka (North Atlantic Council – NAC). Ona też zatwierdza goto-wy plan operacji. Na rysunku 3 zaprezentowano koncepcję NATO odnoszącą się do planowania re-agowania kryzysowego, która zakłada współpracę, zaangażowanie i koordynację działań z wieloma in-stytucjami i organizacjami pozarządowymi, to jest Czerwonym Krzyżem, Światową Organizacją Zdro-wia, Międzynarodową Organizacją ds. Imigrantów oraz innymi, które w ramach koncepcji comprehen-sive approach (wszechstronne, kompleksowe podej-ście do planowania operacji oraz charakteru i obsza-ru kryzysu) wydają się być kluczowe.
W procesie planowania powstaje wiele dokumen-tów planistycznych i wykonawczych oraz analiz i do-kumentów pomocniczych. Komórki inżynieryjne od-powiadają za identyfikowanie wymagań dotyczących wsparcia inżynieryjnego, włączając w to wsparcie państwa gospodarza. Współdziałają z grupą planowa-nia operacji (Joint Operations Planning Group – JOPG), delegując do jej składu swoich specjalistów.
Opracowują i aktualizują propozycje zadań wsparcia inżynieryjnego operacji w ramach przygotowania jej koncepcji (Concept of Operation – CONOPS), a tak-że część inżynieryjną planu operacji9 (Operation plan – OPLAN) oraz załącznik EE – wsparcie inży-nieryjne. Ponadto precyzują zdolności inżynieryjne niezbędne do prowadzenia operacji w ramach procesu
7Joint Functions – systemy funkcjonalne: przemieszczenie i rażenie, dowodzenie i łączność, rozpoznanie, kampania informacyjna, przetrwanie, ochrona wojsk i współpraca cywilno-wojskowa.
8 NATO Security Investment Programme (NSIP) – program inwestycyjny NATO w dziedzinie bezpieczeństwa w ramach wspólnego finansowania So-juszu.
9 Określenie plan jest zazwyczaj używane zamiast słowa rozkaz podczas wczesnego etapu przygotowywania się do prowadzenia operacji. Plan operacyjny może zostać wprowadzony w życie w oznaczonym czasie lub na sygnał. Wówczas staje się rozkazem operacyjnym. Por. Słownik termi-nów i definicji NATO AAP-6. 2014, s. 295.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 2 / 2017
46
wsparcia inżynieryjnego oraz propozycji wytycznych dotyczących wykonania zadań inżynieryjnych ujętych w dokumentach rozkazodawczych.
W 2015 roku w drugiej fazie planowania kryzyso-wego (NATO Crisis Response Planning – CRP – planowanie kryzysowe NATO) podczas ćwiczeń
„Trident Juncture ‘15” głównym dokumentem pla-nistycznym był COPD10, w którym w czterech fa-zach planowania wyspecyfikowano określone zada-nia i dokumenty do sporządzezada-nia. Z mojego punktu widzenia następujące elementy, dokumenty oraz przedsięwzięcia planistyczne wymagały szczegól-nego zainteresowania ze strony oficerów wojsk in-żynieryjnych. Były to:
– Comprehensive Preparation of Operational Envi-ronment (CPOE) – wszechstronne przygotowanie śro-dowiska pola walki;
– Operational Liaison Reconnaissance Team (OLRT) – grupa łącznikowa i rekonesansowa pozio-mu operacyjnego;
– analiza zadania (faza 3a);
– analiza i ocena wariantów działania (faza 3b);
– analiza i propozycja użycia wojsk inżynieryjnych (CJSOR11);
– analiza i propozycja infrastruktury krytycznej (TCSOR12) – NSIP;
– koncepcja wsparcia inżynieryjnego;
– aneks inżynieryjny (załącznik EE).
Wymienione dziedziny zainteresowania powinny być przeanalizowane i omawiane podczas prac JOPG w następującym aspekcie:
– warunki terenowe i pogodowe;
– infrastruktura państwa gospodarza oraz miejsco-we zasoby inżynieryjne;
– zdolności operacyjne wojsk inżynieryjnych – własnych, sojuszniczych i państwa gospodarza;
– zdolności inżynieryjne wojsk przeciwnika;
– wpływ działań inżynieryjnych na środowisko na-turalne, a także na obiekty o znaczeniu historycznym i kulturowym;
– potrzeby wsparcia inżynieryjnego określone przez państwo gospodarza;
– obowiązujące normy prawne z dziedziny inżynie-rii wojskowej;
– możliwości realizacji osłony technicznej linii transportowych;
– możliwości wykorzystania lotniczych, morskich i kolejowych rejonów załadunku i rozładunku;
dego wariantu działań;
– potrzeby logistyczne wojsk inżynieryjnych;
– zadania rozbudowy infrastruktury (NSIP);
– wsparcie inżynieryjne ochrony wojsk.
Oczywiście przy uwzględnieniu faz planowania za-kres analizy efektywnego wsparcia inżynieryjnego jest różny (rys. 3) i uzależniony od posiadanych infor-macji, możliwości pozyskiwania nowych i ich analizy oraz czasu trwania planowania. Końcowym produk-tem w kontekście wsparcia inżynieryjnego jest kon-cepcja wsparcia inżynieryjnego jako część OPLAN oraz załącznik EE, który wraz z sześcioma suplemen-tami powinien zapewnić warunki do osiągnięcia zało-żonych celów operacji. Należy przy tym pamiętać, że wsparcie inżynieryjne jest funkcją, która ma swoje znaczenie oraz wpływa na inne systemy funkcjonalne podczas planowania. Dlatego warto brać udział w tzw.
spotkaniach roboczych, np. w połączonym targetin-gu13 czy połączonej grupy wsparcia logistycznego (Joint Logistics Support Group – JLSG).
Aby specjaliści wojsk inżynieryjnych funkcjonowa-li prawidłowo podczas planowania OPP, w czasie ćwi-czeń CRP przyjęto tzw. best practice (najlepsze roz-wiązania będące zwieńczeniem wieloletnich analiz i doświadczeń), obejmujące:
– ustalenie stanowisk łącznikowych na każdym szczeblu dowodzenia;
– ujednolicenie sposobu wymiany informacji – wy-korzystanie platformy TOPFAS14, VTC15, JCHAT i innych;
– wybranie na czas planowania swoistej grupy ro-boczej, jaką stanowił Zarząd Inżynierii Wojskowej (przy JFC Brunssum), który wspierał specjalistów w tej dziedzinie w JOPG.
BYĆ OBECNYM
Wsparcie inżynieryjne jest niezbędne we wszyst-kich fazach operacji. Biorąc pod uwagę znaczny wkład specjalistów inżynierii wojskowej w podejmo-wanie decyzji przez dowódców, konieczny jest ich udział w pracach dowództw wszystkich poziomów – już od pierwszej fazy operacji. Doradztwo inżynieryj-ne musi być zapewnioinżynieryj-ne w wielu specjalistycznych dziedzinach. Ze względu na funkcję inżynierii woj-skowej w naszej armii wymaga ona licznych zabie-gów koordynacyjnych z innymi komórkami organiza-cyjnymi odpowiedzialnymi za poszczególne sfery wsparcia inżynieryjnego. n
10 W procesie planowania działań w strukturach dowodzenia NATO (NCS) wykorzystuje się dyrektywę Comperehensive Operations Planning Direc-tive (COPD), która przewiduje sześć faz procesu planowania działań (OPP).
11 CJSOR – Combined Joint Statement of Requirement – zestawienie wymaganych sił. Słownik terminów i definicji NATO AAP-6. 2014.
12 TCSOR – Theatre Combined Statement of Requirement – zestawienie wymaganych zdolności na teatrze działań łącznie z generowaniem sił do operacji. Słownik terminów i definicji NATO AAP-6. 2014.
13 Por. Instrukcja organizacji i funkcjonowania targetingu w ramach Wojennego Systemu Dowodzenia Siłami Zbrojnymi Rzeczypospolitej Polskiej.
SGWP, Warszawa 2014.
14 TOPFAS – platforma informatyczna m.in. wspomagająca proces planowania OPP w NATO.
15 Video TeleConference (VTC) – metoda łączenia się z użyciem platformy telekomunikacyjnej w celu wymiany informacji.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 2 / 2017