TeKST/by: Piotr Adamczyk
Kopalnia guido | guido mine
40
Magiczne śląskie Magical silesia
g
órnośląską ziemię i jej miesz-kańców w znacznym stopniu ukształtowało to, co milio-ny lat temu natura zosta-wiła setki metrów pod po-wierzchnią gruntu. Oczywiście mam na myśli węgiel – czarne złoto. Odkrycie jego ogromnych złóż spowodowało, że typowo rolniczy region przekształcił się w silny ośrodek przemysłowy. Kopalnie oferowały atrakcyjną pracę, skłaniającą do przyby-cia na ten teren wielu nowych osadników.W efekcie dynamicznie zaczęły powsta-wać i rozwijać się miasta, a górnicze for-tuny sprawiły, że nie trudno natrafić tu na architektoniczne i inżynieryjne perełki.
W gronie miast górnego Śląska, które wyrosły dzięki węglowi oraz zrodzonemu na jego niwie przemysłowi, znajduje się zabrze. Wprawdzie najstarsza wzmianka o jednej z jego obecnych dzielnic, biskupi-cach, pochodzi już z wieku XIII, ale przez stulecia nie utworzono na tym obszarze tkanki miejskiej. Wszystko zmieniło się w XVIII w., kiedy w okolicach zabrzańskiej wsi odkryto znaczące pokłady czarne-go złota. Pierwszą kopalnię otwarto tu w 1790 r. Początkowo powolny proces in-dustrializacji zdecydowanie przyspieszył pod koniec pierwszej połowy XIX w., w du-żej mierze za sprawą dwóch niemieckich rodów – Donnersmarcków i borsigów, in-westujących w budowę zakładów górni-czych, koksowni czy hut.
Dzisiaj zabrzańskie obiekty epoki indu-strialnej są największą turystyczną atrak-cją miasta i figurują na liście najciekaw-szych zabytków techniki województwa
śląskiego. A jest się czym pochwa-lić! bez
wątpie-nia „perłę w koronie” stanowi Kopalwątpie-nia guido. Odwiedzając to miejsce każdy, kto nigdy nie był na przodku, zrozumie jak ciężką pracę wykonują górnicy.
Kopalnia guido powstała w 1855 r. i była własnością wielkiego magnata ziemskie-go i przemysłoweziemskie-go guido Henckel von Donnersmarcka. Po zakończeniu II wojny światowej zaprzestano w niej wydobycia węgla. W czasach Prl-u pełniła funkcję kopalni doświadczalnej, a w 1982 r. otwar-to tutaj skansen górniczy, który przetrwał tylko 14 lat. Staraniami władz miasta za-brze oraz wielu ludzi dobrej woli, w roku 2007 kopalnia ponownie otworzyła swoje podwoje dla turystów.
zwiedzanie odbywa się na dwóch pozio-mach: 170 i 320. na pierwszym z nich od-tworzono warunki pracy w kopalni węgla kamiennego przełomu XIX i XX wieku. Dru-gi z dostępnych poziomów to propozycja dla tych, którzy chcą poznać współczesne realia zawodu górnika, gdyż 320 metrów pod ziemią jest niemal identycznie, jak na innych nadal fedrujących kopalniach. nie-zapomniane wrażenia wizualne i akustycz-ne pozostawia m.in. znalezienie się w bez-pośredniej bliskości pracującego kombajnu górniczego. Ale guido to także miejsce tęt-niące kulturą. Odbywają się tu podziemne koncerty i spektakle teatralne w ramach projektów „muzyka na poziomie” i „Teatr na poziomie”.
W odległości ok. 1,5 km znajduje się dru-ga z poprzemysłowych atrakcji turystycz-nych zabrza – Sztolnia Królowa luiza, będąca oddziałem miejscowego muzeum górnictwa Węglowego. Placówka bazuje na infrastrukturze kopalni Królowa luiza, której historia sięga jeszcze dalej niż guido, bo powstała pod koniec
XVIII w.,
a wydobycie zakończono dopiero w 1973 r.
Kompleks dzieli się na strefę naziemną i podziemną.
Perełką pierwszej części Sztolni jest unika- towa parowa maszyna wyciągowa z 1915 r.
o mocy 2000 Km, wyprodukowana w hu-cie Prinz rudolph w niemieckim Dülmen, która do roku 1990 obsługiwała szyb Car-nall o głębokości 503 m. Co interesujące, urządzenie do tej pory z gracją prezentuje swoją siłę. Warto odwiedzić również stację sprężarek, mieszczącą zabytkowy kom-presor z 1936 r. W budynku przedstawione zostały dzieje kopalni Królowa luiza w ra-mach wystawy „niezwykła historia”. Wy-jątkowa jest także ekspozycja „Kopalnia edisona" w pomieszczeniu rozdzielni 6 kV, poświęcona elektryfikacji w górnictwie.
Część podziemna to z kolei 1,5-kilometrowy chodnik kopalni, schodzący na głębokość 35 m. Spacerując wyrobiskami z okresu od początku XIX wieku do połowy ubiegłego stulecia, zlokalizowanymi na różnych po-ziomach połączonych pochylniami, prze-śledzimy rozwój metod urabiania węgla. na zakończenie wizyty strudzeni goście mogą posilić się tradycyjnymi śląskimi potrawami w podziemnej karczmie guibald.
W 2015 r. poprzemysłowe trasy turystycz-ne zabrza w ramach Sztolni Królowa luiza uzupełni kolejna, chyba najbardziej orygi-nalna. Trwają bowiem prace nad udostęp-nieniem do zwiedzania prawdziwego dzieła XVIII-wiecznej inżynierii, czyli mierzącego 2,6 km długości fragmentu głównej Klu-czowej Sztolni Dziedzicznej. Wybudowano ją w latach 1799–1963 w celu odwodnie-nia kopalń Król w Królewskiej Hucie (Cho-rzów) i wspomnianej luizy oraz spławiania ich urobku do Kanału Kłodnickiego. bez wątpienia będzie to jedna z największych postindustrialnych atrakcji nie tylko w
wo-jewództwie śląskim, ale w europie!
41
Magiczne śląskie Magical silesia
Upper Silesia and the lives of its inhabit-ants have been largely shaped what na-ture left hundreds of metres below the surface millions of years ago. What I mean, of course, is coal – black gold. The dis-covery of the huge deposits changed the typically agricultural region into a strong industrial centre. mines were attractive in their job offer, encouraging many people to resettle into the region. Cities began to rapidly form and develop and mining for-tunes mean that architectural and engi-neering gems are not hard to come by.
One of the cities in Upper Silesia, which has grown thanks to coal and related in-dustries, is zabrze. Although the earliest mention of what is now one of its districts,
biskupice, dates back to the thirteenth century, the town was not big enough to develop into a large urban district. All this changed in the eighteenth century, when significant coal deposits were discovred in the vicinity of the village of zabrze. The first mine was opened here in 1790 and the initially slow process of industrialisation took off towards the end of the first half of the nineteenth century. This was largely owing to two german families – the bor-sigs and Donnersmarcks, investing in the construction of mines, coking plants and steel mills.
Today, constructions and buildings dat-ing back to the Industrial Age are zabrze’s biggest drawcards and tourist attractions.
They’re also on the list of the Silesian re-gion’s list of most interesting sights. And they are most definitely worth being proud of! The guido mine is by far the jewel in the crown. Visiting this colliery will help anyone who’s never been at the coalface understand exactly how difficult and hard a miner’s work can be.
The guido mine was founded in 1855. And was owned by the industrial magnate guido Henckel von Donnersmarck. After the Second World War, mining was discon-tinued. During Communist times, it served as an experimental mine, and in 1982, an open-air mining museum was opened here.
This only lasted 14 years. The efforts of zabrze’s city authorities, and many people
Parowa maszyna wyciągowa z 1915 r. w Kopalni Królowa Luiza | A steam extraction engine from 1915 at the Queen louise mine fot. istockphoto.com, commons.wikimedia.org (UKSP) Kopalnia guido | guido mine
Magiczne śląskie
42
Magical silesiareKlAmA
of good will, resulted in the mine re-open-ning its doors to tourists in 2007.
Sightseeing takes place on two levels: 170 and 320. The first one focuses on bring-ing the visitor closer to understandbring-ing the working conditions in the coal mine in the late nineteenth and early twentieth cen-tury. The second level is an option avail-able for those who wish to explore the working-reality in contemporary mines, as 320 metres under the ground is almost the same level as those found in other active mines. Standing right next to a working mining combine is an unforgettable experi-ence. but the guido mine is also a place of vibrant culture, with concerts and theatre productions held underground, on a regu-lar basis.
Only 1.5km away is another one of zabrze’s post-industrial tourist attractions. The Queen luiza Adit, which is a branch of the Coal mining museum. The facility is based on the Queen luzia mine infrastructure,
whose history dates to the end of the 18th century, so even further back than the guido mine. mining here ceased in 1973.
The complex is divided into above and un-der ground zones.
The gem of the first part of the Adit is the 2000 hp steam hoisting machine from 1915, which is a one of a kind. It was produced at the Prinz rudolph steel mill in Dulmen, german. Until 1990, the mill served the 503m-deep Carnall mine shaft. What’s in-teresting is the fact that the device con-tinues to present its strength with grace.
It’s also worth visiting the compressor sta-tion, which houses a historic compressor from 1936. The building showcases the his-tory of the Queen louise mine as part of its “extraordinary History“ exhibition. Also worth seeing is the “edison’s mine“ exhibi-tion dedicated to electrificaexhibi-tion in mining, in the 6 kV switchgear room.
In the underground section, in turn, is a 1.5-kilometre long mine path, descending
to a depth of 35m. With ramps connecting the different levels, you can walk through excavations from the early nineteenth century to the middle of the last century, and trace the development of coal mining methods. At the end of the visit, weary guests can enjoy traditional Silesian dishes in the underground tavern, guibald.
In 2015, zabrze’s post-industrial tourism will be enlarged by one more trail at the Queen louise Adit. And it will perhaps be the most unique. Work is underway to open a real feat of 18th-century engineer-ing to the public – a 2.6km section of the main Key Heritage Adit. It was built in the years 1799–1963 to drain the King mine at royal mill (Chorzów) and the Queen louise mine, and to float the mine’s output to the Kłodnica Canal. This will, without a doubt, become one of the biggest post-industrial attractions not only in Silesia, but in all of europe!
Magiczne śląskie