Inez i AndrInez i Andr
Inez i AndrInez i Andrzeja Baturo, fotografówzeja Baturo, fotografówzeja Baturo, fotografówzeja Baturo, fotografówzeja Baturo, fotografów, któr, któr, któr, któr, którzy od kilkunastu latzy od kilkunastu latzy od kilkunastu latzy od kilkunastu latzy od kilkunastu lat
prowadz¹ w tym mieœcie w³asn¹ galeriê „B&B”. Kontynuacja
prowadz¹ w tym mieœcie w³asn¹ galeriê „B&B”. Kontynuacjaprowadz¹ w tym mieœcie w³asn¹ galeriê „B&B”. Kontynuacja
prowadz¹ w tym mieœcie w³asn¹ galeriê „B&B”. Kontynuacjaprowadz¹ w tym mieœcie w³asn¹ galeriê „B&B”. Kontynuacja
ich projektu sprzed dwóch lat œwiadczy o tym, ¿e pomys³
zy-ich projektu sprzed dwóch lat œwiadczy o tym, ¿e pomys³ zy-ich projektu sprzed dwóch lat œwiadczy o tym, ¿e pomys³
zy-ich projektu sprzed dwóch lat œwiadczy o tym, ¿e pomys³ zy-ich projektu sprzed dwóch lat œwiadczy o tym, ¿e pomys³
zy-ska³ akceptacjê œrodowiska oraz sponsorów i ta impreza mo¿e
ska³ akceptacjê œrodowiska oraz sponsorów i ta impreza mo¿eska³ akceptacjê œrodowiska oraz sponsorów i ta impreza mo¿e
ska³ akceptacjê œrodowiska oraz sponsorów i ta impreza mo¿eska³ akceptacjê œrodowiska oraz sponsorów i ta impreza mo¿e
na sta³e wpisaæ siê w kalendarium licznych ju¿ festiwali
foto-na sta³e wpisaæ siê w kalendarium licznych ju¿ festiwali foto-na sta³e wpisaæ siê w kalendarium licznych ju¿ festiwali
foto-na sta³e wpisaæ siê w kalendarium licznych ju¿ festiwali foto-na sta³e wpisaæ siê w kalendarium licznych ju¿ festiwali
foto-grafii w P
grafii w Pgrafii w P
grafii w Pgrafii w Polsce.olsce.olsce.olsce.olsce.
1919-2006), który rozpocz¹³ karierê, dokumentuj¹c dzielnice nowojorskiej bie-doty w latach 30., jako cz³onek lewicowej Foto-Ligi. Ten temat kontynuowa³ przez ca³e ¿ycie, ³¹cz¹c spo³ecznikowskie podejœcie z najwy¿szymi standardami obrazowania ukszta³towanymi dziêki kontaktom ze œrodowiskiem artystycznym Nowego Jorku. Jego b³yskotliwymi pracami s¹ tak¿e wojenne reporta¿e z dzia³añ armii amerykañskiej w Europie w latach 1944-1945. W Bielsku-Bia³ej pojawi³a siê te¿ ¿ona Waltera, Naomi Rosenbaum, autorka wydanej tak¿e po polsku
Historii fotografii œwiatowej, oraz jego córka, Nina Rosenbaum, uznany
re¿y-ser filmowy, które mia³y swoje autorskie spotkania. Lepiej znany polskiemu odbiorcy by³ inny klasyk, Alexander Macijauskas z Litwy, zaprezentowany w
sze-Na razie koncepcja bielskich festiwali opiera siê na wielu prezentacjach znanych twórców zagranicznych, a do tego dochodzi jedna ekspozycja z historii polskiej fotografii (nie licz¹c konkursu dla fotoamatorów) – poprzednio by³a to wystawa Tadeusza Wañskiego, a obecnie prace cz³onków Fotoklubu Pol-skiego. Trzeba przyznaæ, ¿e za ka¿dym razem dobór autorów i prac by³ interesu-j¹cy i warto by³o zwiedzaæ wystawy. Organizatorzy zaprosili te¿ samych arty-stów, z których wielu przyjecha³o i mia³o spotkania autorskie t³umnie oblegane, zw³aszcza przez m³odzie¿. Dla takiego miasta jak Bielsko-Bia³a impreza tego typu ma wielkie znaczenie presti¿owe i edukacyjne. Dzia³a tam bardzo dobra galeria BWA, ale stale potrzebne jest poszerzenie œrodowiskowej recepcji sztu-ki wspó³czesnej.
Tegoroczny festiwal postawi³ wyraziœcie pytanie o granice i definicjê fotogra-fii, poprzez mocne wyakcentowanie dwóch skrajnych metod pracy z fotografi¹. Jedna z nich polega na inscenizacjach i plastycznym konstruowaniu obrazu od etapu pierwotnego pomys³u, a tak¿e na jego przekszta³caniu, przede wszystkim przy u¿yciu komputera. Druga metoda opiera siê na zasadach fotoreporterskiego dokumentalizmu i ogólnie uznawanych regu³ach wiarygodnoœci. Z pierwszego typu najciekawsza wda³a mi siê realizacja Sarah Moon (Francja). Jej praca by³a wizualnym odtworzeniem kluczowych epizodów z baœni Christiana Andersena „Dziewczynka z zapa³kami”. Na podstawie zarówno dokumentalnych jak i aran-¿owanych fotografii, którym towarzyszy³ s³owny komentarz, stworzy³a te¿ wer-sjê filmow¹, dziêki u¿yciu odpowiedniego programu komputerowego. Praca eks-ponowana by³a w obydwu formach i wytwarza³a sugestywne poetyckie przes³anie. Na spotkaniu z publicznoœci¹ autorka stwierdzi³a, ¿e obecnie w³aœnie taka meto-da pracy odpowiameto-da jej najbardziej. Joan Fontcuberta (Hiszpania) zastosowa³ program komputerowy, przeznaczony do naukowej interpretacji obrazów prze-strzeni, dla opracowywania fotografii fragmentów dzie³ malarstwa. W efekcie powsta³y niby-realistyczne pejza¿e, dla których podstaw¹ jest wyobraŸnia ma-larska. Lucas Hüller (Austria) w serii prac zatytu³owanej „Siedem grzechów g³ównych” zastosowa³ niezwykle rozbudowane alegoryczne kompozycje oparte na inscenizacjach i monta¿u komputerowym, a nawi¹zuj¹ce do póŸnoœrednio-wiecznych moralizuj¹cych dzie³ Hieronima Boscha. Podobn¹ metod¹ pos³u¿y³ siê Mitra Tabrizian (Irañczyk zamieszka³y w Wielkiej Brytanii), który konstruuje sceny pozornie banalnej codziennoœci, w których jednak zawarta jest zapowiedŸ szaleñstwa. Trzej inni autorzy zajêli siê wy³¹cznie form¹ cia³a ludzkiego, podda-j¹c je radykalnym przemianom. Misha Gordin (£otysz zamieszka³y w USA) ostentacyjnie u¿ywa obróbki cyfrowej dla konstruowania surrealistycznych wizji cia³a w przestrzeni. Michal Macku (Czechy) dla uzyskiwania po¿¹danych defor-macji cia³a i jego zaskakuj¹cych relacji do t³a u¿ywa skomplikowanej techniki rêcznego przenoszenia emulsji. Z kolei Stasys Eidrigevicious (Litwin mieszkaj¹-cy w Polsce i znany dot¹d z prac graficznych) po prostu dokumentuje kamer¹ zaaran¿owane przez siebie uk³ady cia³ nagich modeli, które zespala z geome-trycznymi elementami studyjnej przestrzeni. Przypomina to nieco pomys³y Fran-tiška Drtikola z lat 20., ale te prace prezentuj¹ siê bardzo przekonywuj¹co i wy-kazuj¹ najbardziej wszechstronne walory w porównaniu do dwójki wspomnianych wczeœniej autorów.
Bardzo dobrze zaprezentowana zosta³a fotografia o tematyce spo³ecznej. Odkryciem dla polskiej publicznoœci mog³y byæ prace Waltera Rosenbluma (USA,
rokim wyborze charakterystycznych dla niego prac z ró¿nych lat, opartych o wni-kliw¹ obserwacjê scen codziennego ¿ycia swoich rodaków. Znakomity poziom reprezentowa³y reporta¿e z cygañskich osad na Wêgrzech wykonane w latach dziewiêædziesi¹tych przez fotograficzne ma³¿eñstwo Judit Horváth i György Stal-tera (Wêgry). Zw³aszcza prace J. Horváth zwraca³y uwagê umiejêtnoœci¹ na-wi¹zania kontaktu z tym raczej hermetycznym œrodowiskiem oraz wydobywania z ka¿dej sytuacji maksymalnej ekspresji. O ile u tej autorki ekspresja wynika raczej z przybli¿enia psychiki modela, to w pracach Pedro L. Raoty (Argentyna, 1934-1986) wynika g³ównie z operowania kontrastami i efektownymi ujêciami. Jest to styl odpowiadaj¹cy najbardziej ilustrowanym czasopismom i t¹ drog¹ autor zdoby³ sobie ogromne uznanie w œwiatowej fotografii. M³odszy argentyñ-ski fotograf, José L. Raota, tak¿e pokazany w Bielsko-Bia³ej, idzie podobn¹ drog¹. Mo¿na te¿ by³o obejrzeæ wybór prac s³owackiego fotografa Karola Kal-laya, który od 1942 roku z sukcesami rejestruje charakterystyczne zdarzenia w przestrzeni spo³ecznej w ró¿nych krajach.
Jako osobn¹ grupê, wobec dokonanej powy¿ej klasyfikacji, mo¿na wymie-niæ te fotografie, gdzie autor poszukuje atrakcyjnoœci wizualnej, opartej co prawda o realne fakty, ale potraktowanych raczej jako pretekst dla formalnego efektu. Wybitnym przyk³adem by³ tu Franco Fontana (W³ochy) z retrospek-tyw¹ pokazuj¹c¹ jego fascynacje kolorem znajdywanym w naturze i transfor-mowanym w ekwiwalenty fotograficzne, o wyrazistych i zarazem subtelnych zestawach barw. Niezwyk³e mistrzostwo w operowaniu niuansami czarno-bia³ej fotografii pokaza³ Michael Kenna (Wielka Brytania). W wypadku jego prac, gdzie w naturze nie widaæ cz³owieka, fotografia uœwiadamia nam nie tyle ulotnoœæ czasu, co ulotnoœæ stanu, i to w sposób „zapieraj¹cy dech w pier-siach”. Trzech chiñskich fotografów o nazwisku Shao (Du 1910-1970, Jiaye ur. 1939, i najm³odszy z nich Dalang) pokaza³o dosyæ efektowny, chocia¿ zacho-wawczy typ fotografii, podkreœlaj¹cy harmonijne wspó³istnienie cz³owieka i na-tury. Wszyscy trzej odwo³uj¹ siê do konwencji tradycyjnego chiñskiego malar-stwa pejza¿owego, a ich fotografie maj¹ w sobie wiele ze stylistyki jaka ukszta³towa³a siê w latach 30. Mimo to ich prace, nawet te pochodz¹ce z ostat-nich lat, nie ra¿¹ anachronicznoœci¹, co byæ mo¿e wynika ze szczególnego szacunku i wra¿liwoœci chiñskich artystów wobec tego, co „klasyczne”. Wybit-nymi i unikalWybit-nymi walorami wizualWybit-nymi przyci¹ga³y uwagê tak¿e fotografie Alexa ten Napela (Holandia) zatytu³owane „Wodne portrety”. S¹ to barwne przybli¿enia g³ów dzieci wynurzaj¹cych siê ponad powierzchniê wody basenu. Efekt jest intryguj¹c¹ mieszanin¹ naturalnoœci i surrealizmu. Autor wyjaœnia³, ¿e chcia³ daæ alegoriê sytuacji Holandii, jako kraju, którego mieszkañcy zdeter-minowani s¹ poprzez relacje do ¿ywio³u wody.
Wystawa poœwiêcona twórcom zrzeszonym w latach 30. w ekskluzywnym „Fotoklubie Polskim” przygotowana zosta³a przez Ma³gorzatê Plater-Zyberk dla ZPAF i by³a ju¿ eksponowana wczeœniej w Warszawie. Prace te s¹ jednak wci¹¿ ma³o znane i z pewnoœci¹ by³y w Bielsku-Bia³ej potrzebn¹ lekcj¹ historii polskiej fotografii. Wspó³czesn¹ polsk¹ fotografiê Inez i Andrzej Baturo poka-zuj¹ stale w swojej bielskiej galerii, a wiêc chyba nikt tam nie w¹tpi³, ¿e takowa istnieje. Czy bêdzie obecna szerzej na kolejnych bielskich festiwalach, to siê oka¿e; a niezale¿nie od tego ostatni¹ propozycjê oceniæ mo¿na wysoko.
4
2 1
1. © K. KK. KK. KK. KK. Kallayallayallayallayallay, Italy, 2007
2. © M. KennaM. KennaM. KennaM. KennaM. Kenna, Kussharo Lake, Japan, 2007 3. © Andrzej BaturoAndrzej BaturoAndrzej BaturoAndrzej BaturoAndrzej Baturo, Spych, 2001 4. © G. Stalter G. Stalter G. Stalter G. Stalter G. Stalter, 5 OZD, 1994 5. © WWWW. RosenblumW. Rosenblum. Rosenblum. Rosenblum. Rosenblum, Street shower, 2007 6. © A. MacijauskasA. MacijauskasA. MacijauskasA. MacijauskasA. Macijauskas, Rinkti 11, 2007 7. © PPPPP.L. Raota.L. Raota.L. Raota.L. Raota.L. Raota, Arriba, 2007 8. © WWWWW. Rosenblum. Rosenblum. Rosenblum. Rosenblum, Girl on swing, 2007. Rosenblum 9. © G. StalterG. StalterG. StalterG. StalterG. Stalter, Hejopapi, 1994 10. © S. MoonS. MoonS. MoonS. Moon, Le Jongleur, 2002S. Moon 11. © M. KennaM. KennaM. KennaM. KennaM. Kenna, Last Fence, Japan, 2007