a) Stopień pierwszy — (32 godziny lub więcej w ciągu okresu pracy).
Materjał dydaktyczny. Wzrokowe i słuchowe ćwiczenia w wyod- drębnianiu wyrazów w zdaniu, oraz dźwięków w wyrazach. Rozpozna
wanie dźwięków i liter, składanie wyrazów ze znanych dźwięków i liter.
Odczytywanie wyrazów i zdań. Odwzorowywanie i pisanie wyrazów i zdań. Czytanie pisma i druku. Pisanie z tablicy i książki pod kie
runkiem nauczyciela lub samodzielnie. Pisanie ze słuchu i z pamięci łatwych zdań z podręcznika i wyjątków z książek. Wypowiadanie się kursistów na różne tematy, związane z ich życiem osobistem, z ich pracą na roli, oraz społecznem życiem środowiska. W ielkie litery po kropce, w imionach własnych ludzi, zwierząt, miejscowości, nazwy organizacyj, instytucyj i in. Kropka, przecinek, znak zapytania. Pisanie ó, o, ó = niewymieniające się z o; rz po spółgłoskach. Najczęściej używane lite ry z h. Zdanie proste i jego podział na dwie główne części.
Uwagi metodyczne. Naukę języka polskiego rozpoczyna się na stopniu pierwszym od rozmówek nauczyciela z kursistami i kursistów między sobą na tematy związane z ich życiem osobistem, pracą na roli, w gospodarstwie, a także na tematy związane z życiem społecznem wsi, gromady, gminy i powiatu. Może tu być również wykorzystany materjał historyczny, związany z przeszłością danej miejscowości.
Należy się starać, aby każda pogawędka z kursistami, a szcze
gólnie na początku I-go stopnia przybraja formę m iłej sąsiedzkiej pogwarki, dającej kursistom dużo wewnętrznego zadowolenia.
Dopiero po uzyskaniu takiej atmosfery należy przystąpić do nauki czytania i pisania i prowadzić tę naukę takiemi metodami, któ- reby najmniej zrażały kursistów jako już ludzi dorosłych.
Na pierwszym stopniu można używać Elementarza Powiastko- wego dla Dorosłych — Falskiego. Ponieważ jeszcze na tym poziomie młodzież samodzielnie czytać nie umie, byłoby rzeczą pożądaną, aby w czasie pracy świetlicowej urządzono zbiorowe czytanie gazet i ksią
żek, co pobudziłoby mocno młodzież do zdobywania umiejętności czytelnictwa.
b) Stopień drugi. (32 godziny lub więcej w ciągu jednego roku pracy).
Muterjal dydaktyczny. Ćwiczenia w opanowaniu techniki po
prawnego i płynnego czytania i pisania łatwiejszych, mniejszych i większych całości z podręcznika, książek i gazet.
Wypowiadanie swoich myśli w formie prostej a zrozumiałej w związku z przeczytanemi całościami i zapisywanie ich w zeszycie w formie planu czy tanek, uwag i notatek. Przepisywanie z podręcz
ników, książek i gazet pod kierunkiem nauczyciela. Pisanie listów, podań do instytucyj i urzędów w sprawach, związanych z osobistem życiem kursistów i ich życiem społecznem w środowisku. Pisanie protokułów na zebraniach i t. d. Wypełnianie przekazów, blankietów P- K. O. Wygłaszanie wierszy ze zwróceniem uwagi na dykcję.
z ortografji: ó//o; rz//ż i sz; h//ch; litery: ą, ę obole połączeń litero
wych: on, om, em; pisanie końcówek ne.rzędnika em, ym, emi, ymi.
z gramatyki: części zdania pojedyńczego, — zdanie złożone.
Uwagi metodyczne. Na stopniu drugim należy wprowadzić poza czytaniem podręcznika systematyczną lekturę „Naszej W si“ i innych pism oświatowych, oraz łatwiejszych książek.
Czytanie to odbywa się w następujący sposób: artyku ł z gazety, łatwiejsze i ciekawsze ustępy z książek czyta wskazany przez nauczy
ciela kursista, — inni robią notatki ważniejszych myśli. Po przeczy
taniu w ten sposób całego artykułu lub ustępu z książki, nauczyciel otwiera dyskusję, która początkowo będzie prostą wymianą zdań mię
dzy kursistami.
A rtyku ły trudniejsze względnie o takiej treści, która może w y wołać nastrój u kursistów i wzbudzić uczucia społeczne i patrjotyczne
— czyta sam nauczyciel lub dobrze czytający kursista.
Pod koniec okresu pracy na stopniu drugim kursiści biorą rów nież prace do domu. Mogą to być zespołowe prace samokształceniowe uprzednio już w klasie omówione lub prace indywidualne o łymsamym charakterze.
Również do prac realizacyjnych może dać pobudkę język polski na tym stopniu.
Podręcznik dla drugiego stopnia: A. Czerwiński i W. Szymanow
ska — „¿bliska i zdaleka“ dla słabszych zespołów: „K u jasnej doli“ . c) Stopień trzeci (32 godziny lub więcej w ciągu okresu pracy).
Materjał dydaktyczny. Czytanie głośne, poprawne i płynne z uwzględnieniem akcentu uczuciowego i logicznego. Czytanie ciche — szybkie i trafne ujmowanie treści przeczytanych cicho całości i zapisy
38 —
wanie jej w formie dyspozycji i krótkiego streszczenia. Wypowiadanie się kursistów na tematy zaczerpnięte z życia i lektury i samodzielne opowiadanie treści przeczytanych książek, charakteryzowanie tła ak
cji, sytuacji, osób, ich wzajemnego stosunku do siebie i otoczenia dal
szego lub świata, — treści akcji z uwypukleniem momentów kulmina- cyjnych i zwrotnych, — języka, analogij zaobserwowanych w życiu, podkreślenie tendencyj ideowych utworu, — autora i jego prac. Opisy przedmiotów, osób, sytuacyj i krajobrazów, oraz wypracowanie na podstawie bezpośredniej obserwacji, wspomnień i lektury. Przepisy
wanie i pisanie z pamięci, jako ćwiczenia ortograficzne. Pisanie ze słuchu jako sprawdzian znajomości pisowni. Krótkie notatki i kores
pondencje do pism oświatowych o pracy kursu, organizacyj i społecznej pracy środowiska.
Uwagi melodyczne. Na poziomie trzeciego stopnia w inni kursiści już zdobyć tylko wprawę w poprawnem, wyraźnem i płynnem czyta
niu nietylko czytanek z podręcznika ale i artykułów z gazet, ustępów z książek i t. d. Sprawność tę wykorzystają kursiści odrazu w pracy samokształceniowej, która może mieć tu jeszcze charakter dorywczych zebrań z przygotowanemi przez kursistów referatami, opowiadaniami z przeczytanych książek, oraz czytaniem przygotowanych artykułów i ustępów z książek.
Forma ta z jednej strony zachęca zdolniejszych do intensywniej
szej pracy nad sobą w zakresie pracy społeczno-oświatowej, jako przo
downików tej pracy, słabszych zaś zainteresowuje książka i pobudzi do czytelnictwa. Kursy Trzystopniowe bowiem mają przygotować kursistów do pracy samokształceniowej przez książkę i gazetę. Temi więc umiejętnościami w inni’ się wykazać kursiści już na poziomie trzeciego stopnia.
Przy większej liczbie sił nauczycielskich i większej ilości godzin (do 96 lub 144) należałoby na trzecim stopniu wprowadzić i omówić zagadnienia z historji literatury w oparciu o następujące tematy:
a) Pieśń Bogurodzica, b) Kochanowski — Pieśń o wsi wyjątek z So
bótek, c) Wincenty Pol — Pieśń o ziemi naszej (wyjątki), d) A. M ic
kiewicz — Oda do młodości. Grażyna (w yjątki), e) II. Sienkiewicz — Janko muzykant, f) B. Prus — Antek, g) M. Konopnicka — Dym, h) W ł. Reymont — Chłopi (opis przyrody i obrzędów religijnych), i) Sieroszewski — Józef Piłsudski (wyjątki), j) Żeromski — W ia tr od morza (w yjątki), k) Pamiętniki chłopów z Wileńszczyzny i Nowogród- czyzny — Nakład Instytutu Gosp. Społ. — 1935.
Przy rozbiorze czytanych dzieł z literatury należy zastosować Schemat, przewidziany w matcrjale dydaktycznym.
Materjał do języka polskiego w mniejszym rozmiarze godzin na
leży wyczerpać na stopniu trzecim z pism oświatowych, książek i na
stępujących podręczników: „Zbliska i zdaleka — cz. Il-ga i cz. lV-ta.
RACHUNKI
a) Stopień pierwszy (16 g. lub więcej w ciągu całego okr. pracy).
Materjał dydaktyczny. Zapisywanie liczb do tysiąca i odczytywa
nie tych liczb. Dodawanie w zakresie tysiąca i odejmowanie. Mnożenie i dzielenie w "zakresie tysiąca przez liczbę jednocyfrową. Tabliczka mnożenia i posługiwanie się nią. Obliczanie fig u r prostokątnych i skala Miary metryczne linjowe, powierzchniowe i m iary ciężaru, mierzenie powierzchni oraz ważenie ciężarów.
Uwagi metodyczne. Na Kursach Trzystopniowych już na po
ziomie pierwszego stopnia należy nietylko nauczyć kursistów czterech działań z arytm etyki i najelementarniejs/ych wiadomości z geometrji, ale także i umiejętności posługiwania się niemi w realnych warunkach życia.
Każdy materjał należy opracować gruntownie, bez zbytniego po
śpiechu, ograniczając go w jaknajwiększym stopniu, co do jego ilości.
Dobrą lekcją jest laka, która zainteresuje wszystkich kursistów, wszyst
kich pociągnie do pracy, i da im świadomość, ja ki pożytek z mej od
nieśli. Nie będzie to rzeczą trudną, gdy się będzie czerpało materjał do zadań z zakresu codziennego życia i pracy kurśisty. Trudności pew
ne nastręczy tu ta okoliczność, że kursiści przynoszą ze sobą dużo w ia
domości praktycznych, a nie mają podstaw rachunku wogóle. Tą tru dność pokonać można umiejętnie. Można się posługiwać podręczni
kiem: Stattlerówna i Wyszomirski: Zadania rachunkowe dla wsi — część I-sza.
Obok rachunku pamięciowego należy wprowadzać już na tym poziomie rachunek piśmienny.
b) Stopień drugi (16 g. lub więcej w ciągu całego okresu pracy).
Materjał dydaktyczny. Zapisywanie i odczytywanie liczb powyżej tysiąca. Pamięciowe i piśmienne ćwiczenia w sz^bkicm dodawaniu i odejmowaniu. Mnożenie i dzielenie przez liczbę dwucyfrową. Ćwicze
nia w obliczaniu zadań ułożonych na podstawie znajomości skali i ma
py w zakresie przerabianego materjału z przysposobienia obywatel
\
skiego, oraz życia społecznego w środowisku i pracy na swoim war
sztacie rolnym. Powtórzenie m iar metrycznych, mierzenie pola tró j
kątów. Najprostsze wiadomości o ułamkach.
Uwagi metodyczne. Ogólne zasady będą tu te same, co i na pier
wszym stopniu. Należy tu tylko zwrócić większą uwagę na praktyczne zastosowanie zdobywanych umiejętności. Np. na lekcjach przysposo
bienia obywatelskiego nauczyciel do całego szeregu zagadnień stosuje umiejętności, zdobyte na lekcjach rachunków. W ten sposób rachunki są również podbudową do stwarzania wychowawczych momentów na godzinach języka polskiego. Da to umiejętna i trafna korelacja ma ter - jału przerabianego z różnych przedmiotów Kursów Irzystopniowych.
Podręcznik — jak na pierwszym stopniu.
c) Stopień trzeci (16 g. lub więcej w ciągu całego okresu pracy).
Materjał dydaktyczny. Ćwiczenia w praktycznem posługiwaniu się rachunkiem pamięciowo i na piśmie w zakresie liczb całkowitych i ułamkowych (ułamków takich jak: V2, 7s> 4/n itd). Układanie budżetu, rachunek, pokwitowanie, weksel, szybkie posługiwanie się skalą mapy.
Uwagi metodyczne. Na trzecim stopniu kursiści ćwiczą się w sto
sowaniu rachunków w codziennem życiu osobistem i życiu społecznem środowiska. Rachunek winien pozwolić kursistom zrozumieć sens Ra
chunkowego porządku w życiu osobistem i społecznem. Zamiłowanie do liczenia w codziennem życiu osobistem czyni człowieka zwykle panem sytuacji na swoim warsztacie pracy, w życiu społecznem, — bu
dzi wzajemne zaufanie w gromadzie, a zatem stanowi silną więź spo
łeczną