około 1000 zł/t dla małych kopalń do 850 zł/t* dla dużych kopalń o wydobyciu 1000 tys.ton /Zał,16*/
-
112
Wielkość nakładów inwestycyjnych zależy bowiem tylko od wielkości wydobycia, a wpływ miąższośoi złoża uwidacznia
się dopiero w kosztach wydobycia po oddaniu kopalni do ek sploatacji*
Dla umożliwienia wyprowadzenia zależności kosztów wy dobycia od wielkości produkcji i miąższości złoża, przekształ cono dane statystyczne dotyoząoe kosztów wydobycia do potrzeb badania efektywnośoi, to jest pomniejszono je o amortyzację,
a powiększono o koszty kapitalnych remontów oraz dokonano rozdziału na koszty grupy "K" i grupy "S"*
Zależność jednostkowych kosztów wydobycia grupy "K" od miąższości złoża ma kształt hiperboli o równaniu y « +
+ 3,74 /Rys*19/* Zależność kosztów grupy "K** od wielkości wy- dobyoia ustalono podobnie jak przy analizie kosztów własnych wydobycia^, to jost w warunkach jednakowej miąższości złoża /Rys,20/* Zależność ta ma kształt linii prostej, dosyć szybko opadającej w miarę wzrostu produkcji, wyrażającej się równa niem y s - 0,13 + 227»32o Łączny wpływ wielkości wydobycia
i miąższośoi złoża ilustruje rysunek 21, któiy jest połącze niem rysunków 19 i 20*
Wykazana na rysunku 19 zależność kosztów grupy "K" od miąższości złoża została wyprowadzona na podstawie danych sta tystycznych czynnyoh obecnie kopalń, natomiast wpływ ilości wydobycia na koszty "K" /Rys*20/ wyliczono w oparciu o dane projektowe kopalń, które rozpoczną eksploatację w późniejszym
okresie* Wartości liczbowe tych zależności nie pochodzą więc z tego samego zbioru liczb* Dla ustalenia łącznego
- 113
wpływu produkcji i miąższości /Rys.21/ nie jest jednak istotne kształtowanie się bezwzględnych wartości kosztów "K" w zależ ności od zmian produkcji /Bys.20/, te bowiem /wartości bezwzględ ne nKn/ zostały określone w oparciu o zależność kosztów "K" od miąższości złoża /Rys.19/. Istotne jest natomiast, wykazane na rysunku 20 tempo zmian kosztów "K" spowodowane zmianami wielkoś ci produkcji,określone przez współczynnik kierunkowy prostej y s - 0,13 x + 227,30. Współczynnik ten jest tangensem kąta na chylenia prostej, wynosi - 0,13 i oznaoza, że przy zwiększeniu lub zmniejszeniu wielkośoi wydobycia o każde 100 tys.ton koszty "K1 odpowiednio zwiększają się albo zmniejszają o 13 zł/t.
Rysunek 21 skonstruowano w następująoy sposób. Z rysunku 19 przeniesiono krzywą obrazująoą zmiany kosztów zależne od miąż
szości złoża. Krzywa ta reprezentuje grupę kopalń o wydobyciu 184 tys.ton. Następnie, zgodnie ze współczynnikiem kierunkowym po prowadzono szereg krzywych jednakowo oddalonych od siebie, obra zujących zmiany kosztów zależne od wielkości wydobycia.
Zależnośoi kosztów "Kn od wielkości wydobyoia i miąższości wykazano również w nieoo wygodniejszej postaci na rys.22”.
W analogiczny sposób przebadano wpływ wielkośoi wydobycia i miąższości złoża na koszty grupy nSH. Zależność jednastkowyoh kosztów grupy ł,S” od miąższości złoża ma kształt hiperboli o rów naniu y a _ 30,63 /Rys.23/.
Wpływ wielkości wydobycia /w warunkach jednakowej miąższośoi złoża/na kształtowanie się jednostkowyoh kosztów grupy "S" ilu struje prosta o równaniu y a - 0,10 x + 194,58 /Bys.24/• Tempo zmian kosztów "SM spowodowane zmianami wielkośoi produkoji jest nieoo mniejsze od kosztów "K" /współczynnik kierunkowy dla "S" wynosi - 0,10ya dla MK" - 0,13/*
114
Zależności jednostkowy oh kosztów wydobycia grupy "S** od
miąższości złoża i wielkości wydobyoia wykazane są na rys*25 i 26,a szczegółowe obliczenia zawiera załącznik 20*
Zmiany wartośoi współczynnika "b" spowodowane przyjęciem różnej wielkości wydobycia i miąższości złoża przebadane dla kopalń o wielkośoi wydobycia od 100 tys.ton do 1000 tys.ton. Okres eksploatacji przyjęto tak jak kształtuje się on dla kopalń Istniejących i jak zakłada się go w projektach nowych kopalń. A więc dla kopalń najmniejszych o wydobyciu do 200 tys*ton założono okres eksploataeji 20 lat, dla większych jednostek o wydobyciu od 200 tys.ton do 500 tys.ton przyjęto okres eksploatacji 25 lat, dla kopalń o wydobyoiu od 500 tys* ton do 800 tys.ton - 30 lat, a od 900 tys.ton do 1000 tys.ton 35 lat* Okres eksploatacji zwiększa się więc w miarę wzrostu produkcji*
Zmiany współczynnika "bw /Rys*27/ nie są podobne do po zostałych /uprzednio wyprowadzonych/. Obserwuje się znaczne zróżnicowanie tego współczynnika w zależności od produkcji i miąższośoi złoża* Przy miąższości 18 cm współczynnik fb** w całym przedziale wydobycia od 100 tys.ton do 1000 tys.ton
jest prawie taki sam i waha się około 1,0. Dalszy wzrost miąż szośoi zmniejsza stopniowo wartość tego współczynnika, zwłasz cza przy wydobyciu powyżej 500 tys.ton, a maksymalne jego
odchylenia wynoszą od 1,000 do 0,886* Wykazane różnice spowo dowane są tylko w niewielkim stopniu przyjęoiem odmiennych okresów eksploatacji, a w głównej mierze wypływają ze wzrostu stosunku "J * K". Bowiem jak wykazano, /Rys.22/ wraz ze wzros tem wielkośoi produkcji i miąższości złoża koszty "K" znacz nie się obniżają- zaś nakłady inwestycyjne/J/ reagują tylko
- 115
v niewielkim stopniu na zmiany produkcji, a na zmiany miąż szości są obojętne /Rys«13/« Na przykład zwiększenie się miąższości złoża z 18 cm do 56 cm/dla kopalni o wydobyciu 1000 tys,ton i okresie eksploatacji 35 lat/ zmienia stosu nek i JT’ z 6,08 do 26,23,oo wpływa na zmniejszenie współ
czynnika "b" z 0,997 do 0,887^o
Suma zmian wszystkich czynników /3*, K, S, b/ określa zależność wskaźnika efektywnośoi "Bw od wielkości wydobycia 1 miąższości złoża /Rys,28/o Bez uwzględnienia współczyn nika "b" występują zależności proporcjonalne, natomiast uwzględnienie w obliczeniach współczynnika "b" zakłóca pro porcjonalność, "faworyzując" kopalnie o większej miąższości 1 większym wydobyciu. Zmiany wielkości wydobycia w granicach od 100 tys.ton do 1.000 tys .ton wpływają na zmianę poziomu efektywności o około 24,0 zł/t, to jest każde 100 tys.ton odchyleń produkoji wpływa na odchylenia wartości wskaźnika "E" o około 24 zł/t«
Miąższość złoża w granicach od 18 cm do 36 om wpływa na zmianę poziomu efektywności o około 280 zł/t. Z tym, że
zmiany nie są proporcjonalne. W przedziale miąższości od 18 om do 26 om tempo zmian jest dużo większe niż w przedzia le, od 26 cm do 36 cm /Tablica 20/*