Opracowania Biura Projektów Kopalnictwa Bud Żelaza:

- "Dane wyjściowe do projektu wstępnego kopalni "Złochowice" wariant o wydobyciu 325 tys. ton i wariant o wydobyciu

500 tys. ton".

- "Projekt koncepcyjny kopalni rudy żelaza "Kłobuck I" - wydobycie 1000 tys. ton".

Przez model kopalni należy rozumieć wielkość kopalni określo­ ną przez ilość rocznego wydobycia i związany z tym sposób rozmieszczenia głównych wyrobisk udostępni aj ących złoże.

60

Wydajność pracy uzależniona jest najbardziej od miąż­ szości złoża. Wskazuje na to zależność wydajności przodko­ wo-wybierkowej od miąższości złoża /Rys.10/ wyrażająca się

ostrym nachyleniem prostej y * 87,22x - 53 ,0 oraz zależność wydajności ogólno-kopalnlanej od miąższości złoża /Rys. 11/

0 nieco mniejszym nachyleniu, przedstawiającym prostą o rów­ naniu y » 32,85x + 22,95*

Czynnikiem bardzo silnie wpływającym na poziom kosztów wydobycia jest miąższość złoża /Rys.12/. Zależności mają kształt hiperboli o równaniu y b 1q *75.6i.,12 « 23,33* Wpływ miąższości złoża na poziom kosztów nie ogranicza się tylko

do oddziaływania przez wydajność pracy, ale związany jest z całokształtem procesu eksploatacji. Od miąższości rudy uzależniony jest obszar kopalni, ilość czynnych przodków

eksploatacyjnych, koncentracja wydobycia, ilość dróg trans­ portowych i wszystkie pozostałe elementy kopalni. Istota

znaczenia miąższości złoża, jako decydującego czynnika

określającego poziom kosztów własnych polega na tym, że przy prawie jednakowych nakładach poniesionych na udostępnienie

1 eksploatację określonego obszaru kopalni, efekty zależą od tego, ile rudy można z tego obszaru wydobyć, czyli od grubości pokładu.

Poziom kosztów wydobycia zależy też od stopnia osiągnię­ cia projektowanej wielkości wydobycia. W początkowych latach eksploatacji kopalnia nie osiąga swej zdolności produkcyjnej. Okres ten charakteryzuje się niewspółmiernie wysokimi kosztami w stosunku do nakładów w czasie szczytowego wydobycia*

Ha wysoki poziom kosztów tego okresu wpływają następujące czynniki*

- 61

-- niewielka ilość produkcji w stosunku do zainstalowanych maszyn i urządzeń,

- konieczność prowadzenia dużej ilości robót przygotowawczych dla udostępnienia złoża i wzrostu wydobycia,

- znaczny stopień nawodnienia kopalni, - trudności organizacyjne.

Z chwilą osiągnięcia projektowanej wielkości wydobycia, koszty eksploatacji utrzymują się przez dłuższy czas na stałym pozio­ mie, W końcowym okresie eksploatacji,na skutek zmniejszenia się produkcji,następuje ponowny wzrost kosztów wydobycia* Wzrost

ten jest jednak znacznie mniejszy, niż w początkowym okresie eksploatacji. Bowiem w okresie tym obok czynników wpływających na wzrost kosztów spowodowanych spadkiem wydobycia, istnieje szereg czynników powodujących jego obniżenie. W okresie likwi­ dacji kopalni nie wykonuje się robót przygotowawczych, a roboty wybierkowe prowadzi się blisko szybu wydobywczego. Powoduje to

zmniejszenie kosztów transportu dołowego i kosztów konserwacji wyrobisk. Badając zależności kosztów od poszczególnych czynni­ ków /Rys. 6 - 12/ wyeliminowano więc wpływ stopnia osiągnięcia projektowanej wielkości wydobycia i do obliczenia średnich za­ leżności /Załączniki 1 - 7 / przyjęto tylko taki okres, w któ­ rym kopalnie osiągnęły, względnie są bardzo blisko osiągnięcia, szczytowego wydobycia.

Struktura kosztów wydobycia według stanowisk pracy /Tablica 7/ kształtuje się w ten sposób, że stanowiska po­ wierzchniowe obejmują 16 procent kosztów, resztę to jest

84 procent przypada na dół kopalni. Spośród stanowisk dołowych największy udział stanowią i

62

- roboty wybierkowe - 35 % - koszty ogólne na dole — 12 % - roboty przygotowawcze - 10 % - transport dołowy - 10 %

Tablica 7

Struktura kosztów wydobycia według stanowisk pracy

!

, lip. Stanowisko pracy

!

Udział

~

kosztów

I

%

j

! 1 ! 2 ! 5__

!

Dół kopalni

!

! 1 !

Roboty udostępniające

I - 5 , 2

%

!

2

n przygotowawcze

"

wybierkowe

- 10,3

%

3 ^{- 35,1}

% ~

I 4 !

Transport dołowy poziomy

! - 10,3

%

t

5 ^{^}

Transport pionowy Konserwacja i utrzymanie

- 2,5 %

- 6

!

wyrobisk

t - v % i

7

Odwadnianie

t

- Wentylacja

I "

3 , 1

%

, 8 _{• - V *} % t

t 9

I Roboty specjalne

t - 0 , 2

%

!

10

Koszty ogólne na dole

!

- 11,8

%

63

-1 1 l 2 I _{3 I} ! i Powierzchnia 12 Nadszybie « ! - * 1,8 % 13 1 «

Odstawa skały płonnej mm 3,0 %

1 14 * Sortowanie - 0 ,2 % !

! 15 * Załadunek 1 ręczne sortowani© rudy mm 0,6 % !

! 16 ’ Składowisko rudy _- 0,1 % 1

! 17 * Opuszczanie drewna i materiałów - 0 ,2 % 18 • I Stacje energetyozne _- 0,8 % 19 » 2 Warsztaty kopalniane _{- 0,9 %} ! 20 Magazyny i składowiska - 0,6 % 1

! 21 * Ochrona mienia na kopalni - _{0,3 %} 1

! 22 I Łaźnie, ambulatoria, markownie I - 1,2 % I

j 23 I Dowóz ludzi . _{- 3,1 % ,}

24 Koszty ogólne na powierzchni

i i ^{- 1,7 %}

, 2 5

• I

Biura kopalniane

• ^- 1 ,0 % ! 26 I Amortyzacja wartości niematerialnych -' 0,2 % !

l 27 l Razem powierzchnia ! - 15,7 % l

I 28 1 Razem kopalnia I -100,0 % I

Z przeprowadzonej analizy czynników kształtujących po­ ziom kosztów wydobycia wynika, że największy ciężar gatun­ kowy /pomijając stopień osiągnięcia projektowanego wydobyola, który działa tylko w pierwszyoh latach rozpoczęcia produkcji i w okresie likwidacji kopalni /wykazują - miąższość złoża i wielkość wydobycia* Te dwa czynniki określają w zasadzie

64

przedział wysokości kosztów, Pozostał© czynniki oddziaływają tylko w obrębi© określonego przedziału. Przy czym miąższość złoża jest czynnikiem podstawowym, wiodącym i narzucającym produkcyjno-organizacyjne warunki eksploatacji. Obniżenie poziomu kosztów może nastąpić przez zwiększenie wielkości wydobycia wraz ze zmianą modelu kopalni. Zmiany kosztów wy­ pływające ze wzrostu wielkości produkcji można zauważyć po­ równując kopalnie o jednakowej miąższości złoża.

Koszty wydobycia stanowią jeden z czynników ©foktywności. Chcąc przeprowadzić analizę kryteriów efektywności inwestycji kopalń rud żelaza należy zbadać jak wskaźnik efektywności funkcjonuje w tej branży. Zagadnienia te są przedstawione w dalszej części niniejszej pracy*

- 6 5 ..zł/t" 580 560 540 520 500 ■■ 480 ■■ 460 no 420' 4 0 0- 380 360 ■ 3 4 0" 320 300 ■ 280 - ■ 260 ' 2 4 0■ ■* ■ —t— 12 — i— 20 24

-Rys

6- Zależność jednostkowych kosztów własnych

wydobycia

zt/t od

okresu eksploatacji kopalni

*

n ła t ■

f

Porównaj

załącznik 1)

€

6

700

o v

° o

200 300 400

Rys, 7. Zależność jednostkowych kosztów własnych wydobycia zł\/f

orf we elkom wydobyciu -»P

"

tys. ton.

[Porównaj załączm k 2)

240 - •

2Z0

200

i--- 1--- ,---->--- 1----1---(— — i---

►-eoo *00 ₆₀₀ 800 1000

~.,P‘

Rys 8 Zależność jednostkowych kosztów utasnych wydobycia

zl{t od hiielkom wydobycia ~„P ”tys. ton

,

n kopalniach

o jednakowej mtąższośti ih ż a .

280 ■ 260

600 700 800 yuo wat) w g 1200

f

kg/rob.dn

Rys.9 Zależność 'jednostkowych kosz ton własnych wydobycia „zt/t

od wydajności ogólno- kopalnianej „kgjrob. dn. “

I*

3100 3000 -zyoo 2800 -2700- 2600- 2500- 2400- 2300- 220/1 2100 2000- - IW O 1800 1700 1600

-RysJO. Zależność wydajności

przodkuNO-^ybierkowej-kg/cob.dn. "

od

m iąższości

z lo z a

m"cm.

(Porównaj załącznik 5)

70

-RysH, loieżnośc wydajności ogólno-kopalnianej

„kęJrob.dn. “od miąższości ztoia -,,m“cm

7)

,2t/t "

Rys. !2. Zależność jednostkowych Kosztom własnych

wydobycia „zt/t “od miąższości złoza lim "cm,

(Porowiaj zalączmk 7)

72

-ZAGADNIENIA EKONOMICZNEJ EFEKTYWNOŚCI INWESTYCJI

W dokumencie Analiza kryteriów ekonomicznyej efektywności inwestycji kopalń rud żelaza (Stron 67-80)