Czas: 2 godziny lekcyjne (w tym projekcja filmu) Treści związane z podstawą programową:
III etap edukacyjny: uczeń rozróżnia instrumenty muzyczne oraz rodzaje zespołów wykonawczych.
Pytanie kluczowe: Czym jest amatorska orkiestra dęta
i czy jest nam jeszcze potrzebna?
Metody pracy: burza mózgów, prezentacja, miniwykład,
dyskusja, analiza fragmentów filmu, praca z tekstem źród-łowym, praca w parach
Po zajęciach uczeń będzie umiał:
´
wyjaśnić pojęcia „instrumenty dęte”, „instrumenty drewniane”, „instrumenty blaszane”;
´
przybliżyć historię i kontekst działalności orkiestr dętych;
´
wytłumaczyć znaczenie tworzenia orkiestr dętych w środowiskach lokalnych.
Słowa kluczowe: orkiestra dęta, instrumenty dęte
blasza-ne, instrumenty dęte drewniane
Materiały dydaktyczne:
´
tablice (zdjęcia, prezentacja) przedstawiające in-strumenty dęte blaszane oraz inin-strumenty dęte drewniane;
´
przykładowe nagrania brzmienia instrumentów dętych;
´
film Kazimierza Karabasza „Muzykanci”;
´
przykładowy skład orkiestry dętej ze strony www.orkiestrydete.pl/ork.html
Przebieg zajęć:
1.
Rozpoczynając zajęcia, poproś uczniów o po-danie definicji pojęć: „orkiestra symfoniczna” i „instrumenty dęte”. Metodą burzy mózgów zbierz skojarzenia młodzieży i w razie potrzeby uzupełnij wiadomości. Wspólnie wypracujcie obie definicje.2.
Zapytaj uczniów, czy byli na koncercie orkie-stry symfonicznej. Jakie zrobiło to na nich wrażenie? W jakich sytuacjach widzieli i słuchali or-kiestr (np. w filharmonii, w programach telewizyjnych, w kościele, w czasie świąt narodowych itp.)?3.
Zaprezentuj uczniom zdjęcia (np. w formie prezentacji multimedialnej) instrumentów dę-tych. Przedstaw im krótko podstawowe informacje dotyczące poszczególnych instrumentów.Instrumenty dęte dzielimy na drewniane i blaszane (wiąże się to z genezą powstawania dźwięków). Pod-stawowe instrumenty dęte blaszane to: trąbka, pu-zon, tuba, waltornia, kornet. Podstawowe instrumenty dęte drewniane to: klarnet, obój, flet, flet piccolo, sak-sofon, fagot. Wymień przykładowe nagrania kilku in-strumentów, np. klarnet – George Gershwin „Błękitna rapsodia”, flet – Jan Sebastian Bach „Badinerie”, sak-sofon – „Take Five”, trąbka – „Hejnał mariacki”.
4.
Zaproś uczniów do obejrzenia „Muzykantów” Kazimierza Karabasza. Przed projekcją wpro-wadź ich w kontekst, podaj informacje o reżyserze i oko-licznościach powstania filmu (skorzystaj z materiałów opublikowanych na stronie www.filmotekaszkolna.pl).Z AJ Ę CI A A R T Y ST Y CZ NE /Ork ie st ra dę ta i in str um en ty dę te uk az an e w f ilmi e „Mu zy kan ci ” Kaz im ie rz a Kar ab as za /
5.
Po projekcji zapytaj uczniów o pierwsze wra-żenia. Zadaj pytania pomocnicze:´
Kim byli muzykanci?
´
W jaki sposób reżyser ukazał grających, ja-kie środki filmowe wykorzystał (budowa kadru, plany filmowe, tempo, praca kamery, warstwa dźwiękowa)?
´
Co dawała bohaterom filmu muzyka, wspólne granie?
6.
Przedstaw uczniom rolę orkiestr dętych jako niegdyś popularnych zespołów amatorskich. Opowiedz o orkiestrach tworzonych np. przez Ro-mów, dla których wspólne muzykowanie jest najistot-niejszą formą spędzania czasu. W Polsce orkiestry dęte były zakładane m.in. przy: ochotniczych strażach pożarnych, zakładach pracy, szkołach i parafiach. Za-pytaj uczniów, jaką funkcję takie orkiestry spełniały (bądź nadal spełniają) w środowiskach lokalnych. Podsumowując wypowiedzi uczniów, zwróć uwagę, że orkiestry dęte w małych miejscowościach często stanowią jedyną szansę nauki gry na instrumentach, kontaktu z kulturą wyższą. Są formą wspólnego spędzania czasu wolnego, integrują środowisko.7.
Podziel uczniów na pary. Odtwórz film „Muzy-kanci” od 1’45” do 3’25” i poproś podopiecz-nych, aby zanotowali, jakie instrumenty zauważyli, oglądając przygotowania członków orkiestry do próby (są to: bęben duży, klarnet, tuba, waltornia, puzon, trąbka, flet). Chętni przedstawiają wyniki swojej pracy.8.
Następnie rozdaj uczniom przykładowe składy orkiestr dętych (dostępne na stronie www.orkiestrydete.pl/ork.html). Poproś, aby nadal w parach przyjrzeli im się i zaznaczyli te instrumen-ty, które widzieli na filmie. Dlaczego zestaw instru-mentów w orkiestrze jest tak różnorodny? Których instrumentów jest najwięcej? Jaki efekt zostaje dzięki temu osiągnięty? (Instrumenty grają w różnych reje-strach i różną barwą, co ma dawać pełne i bogate brzmienie).9.
Podsumowując lekcję, przypomnij uczniom napis, który pojawił się w czołówce filmu: „ostatni Mohikanie”. Zwróć uwagę, iż film powstał w 1960 r., kiedy zaczynała się rozwijać muzyka jazzowa oraz bigbitowa i zapowiadano koniec prze-starzałych brzmieniowo orkiestr dętych. W tym cza-sie zostało rozwiązanych wiele zespołów. Kolejnym okresem, kiedy masowo upadały orkiestry borykają-ce się z trudnościami finansowymi, były lata 90-te. Orkiestry dęte jednak nie zniknęły z mapy Polski. Ostatnio zauważamy powrót do tradycji amatorskich orkiestr lokalnych, czego przykładem może być or-kiestra OSP Nadarzyn. Grupa ta powstała w 1998 r., odgrywa bardzo istotną rolę w kształtowaniu kultu-ry muzycznej w środowisku lokalnym. Dziś to jedna z najlepszych orkiestr dętych w kraju.Na zakończenie zainicjuj w klasie krótką dyskusję podsumowującą: Czy amatorskie orkiestry dęte są nam jeszcze potrzebne? Jakie inne formy aktywno-ści mogą je zastąpić?
Z AJ Ę CI A A R T Y ST Y CZ NE /Ork ie st ra dę ta i in str um en ty dę te uk az an e w f ilmi e „Mu zy kan ci ” Kaz im ie rz a Kar ab as za /
VI. Filmoteka Szkolna
w pracy wychowawczej
1. Różne postawy wobec
współczesnego świata –
film „Głośniej od bomb”
Przemysława Wojcieszka
Opracowała: Justyna CałczyńskaCzas: 2 godziny lekcyjne (bez projekcji filmu)
Treści nauczania zgodne z podstawą programową:
III i IV etap nauczania: kształtowanie postawy obywatel-skiej, postawy poszanowania tradycji i kultury własnego narodu.
Pytanie kluczowe: Jakie postawy wobec otaczającego
nas świata zauważasz w filmie „Głośniej od bomb” i wo-kół siebie?
Po zajęciach uczeń będzie umiał:
´
formułować i wypowiadać własne refleksje i poglądy;
´
wskazać i scharakteryzować różne postawy wobec ojczyzny;
´
współpracować w grupie i być odpowiedzialnym za wspólną pracę.
Metody pracy: praca w grupach, rozmowa kierowana,
debata „za i przeciw”, nagrywanie wypowiedzi kamerą lub telefonem komórkowym
Materiały dydaktyczne:
´
film „Głośniej od bomb” Przemysława Woj cieszka;
´
krótkie filmy nagrane przez uczniów.
Słowa kluczowe: patriotyzm, marzenia, emigracja Uwagi:
Przed lekcją:
´
Uczniowie oglądają film „Głośniej od bomb”.
´
W trzech grupach przygotowują krótkie filmiki – krę-cą (telefonem komórkowym, kamerą cyfrową itp.) wy-powiedzi osób dorosłych, którym zadają następujące pytania:
Grupa I:
Czym jest dla pani/pana patriotyzm? Jak współcześnie możemy wyrażać swoją miłość do ojczyzny?
Grupa II:
Co sądzi pani/pan o emigracji Polaków za granicę? Jakie są powody wyjazdu?
Grupa III:
Jakie miała pani / miał pan w młodości marzenia dotyczą-ce swojej przyszłości? Czy udało się je zrealizować? Co wpłynęło na taką sytuację?
Każdy zespół wybiera spośród nagranych wypowiedzi pięć najbardziej interesujących i różnorodnych.
Przebieg zajęć:
1.
Poinformuj uczniów, że na najbliższych dwóch lekcjach będziecie rozmawiali na temat róż-nych postaw wobec współczesnego świata.2.
Poproś grupę I, aby wyświetliła swoje na-grania.3.
Po projekcji zapytaj uczniów, czym jest dla nich patriotyzm. Jak współcześnie może wy-razić go młody człowiek?4.
Podaj definicję słownikową patriotyzmu, któ-ra uzupełni i uporządkuje wypowiedzi nagktó-ra- nagra-nych osób i młodzieży.5.
Poproś uczniów, aby scharakteryzowali po-stawy bohaterów filmu „Głośniej od bomb” wobec ojczyzny. Zapytaj podopiecznych, jaka jest ich zdaniem relacja między emigracją a patriotyzmem.6.
Poproś grupę II, aby wyświetliła swojena-grania. W
PRACY WYCHOW
A
WCZEJ
/Różne postawy wobec współczesnego świata – film „
Głośniej od bomb” Przemysława Wojcieszka
86
7.
Zaproponuj uczniom dyskusję prowadzoną metodą argumentów „za i przeciw”1. Postaw pytanie: Czy lepiej jest pozostać w kraju, czy wyemi-grować? Zapisz możliwe warianty odpowiedzi: ++ zdecydowanie lepiej jest zostać + lepiej jest zostać= jestem neutralna/-y – lepiej jest wyemigrować
– – zdecydowanie lepiej jest wyemigrować Rozdaj uczniom karteczki samoprzylepne, na których zapiszą symbol wybranego przez siebie stanowiska. Młodzież przypina je do ubrań w widocznym miejscu.
8.
Zaproś uczniów do dyskusji, która odbędzie się w czterech rundach.Runda I
Na twój sygnał młodzież dobiera się w grupy tak, aby spotkały się osoby, które na kartkach mają na-rysowany ten sam symbol. Uczniowie dyskutują nad postawionym problemem, przedstawiając swo-je argumenty.
Runda II
Poproś uczniów o zmianę. Teraz w grupach spoty-kają się osoby reprezentujące stanowiska różniące się o jeden poziom, np. „+” z „=”. Twoi podopieczni dalej dyskutują, ale podając sobie kontrargumenty.
Runda III
W tej rundzie młodzież tworzy grupy według zasa-dy, że spotykają się ci, których poglądy są zupełnie różne. Teraz mają oni za zadanie uzasadnić swoje stanowisko i go bronić.
Runda IV
Twoi podopieczni powracają do grup z rundy pierw-szej. Dzielą się swoimi spostrzeżeniami, uwagami.
1 Brudnik E., Moszyńska A., Owczarska B., „Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizu-jących”, Kielce 2000, s. 21–24.
Zapytaj uczniów, jak wzbogaciła się ich wiedza na temat emigracji i jej przyczyn, co przekonało ich do pozostania przy swoim stanowisku lub skłoniło do jego zmiany.
9.
Zaproponuj klasie kolejny temat, mówiąc, że postawa wobec życia zmienia się z wiekiem i doświadczeniami.10.
Poproś, aby każdy z uczniów przypo-mniał sobie trzy postacie z filmu „Głośniej od bomb” i odpowiedział na następujące pytania:´
Jakie marzenia mają bohaterowie filmu?
´
Czy udaje się je zrealizować, czy bohaterowie z nich rezygnują i dlaczego?
Zbierz wypowiedzi uczniów na forum.
11.
Zaproś grupę III do projekcji jej filmów.12.
Zapytaj uczniów, czy marzenia osób, któ-re zostały przez nich nagrane, są podob-ne do tych zaprezentowanych w filmie Przemysława Wojcieszka.13.
Podziel podopiecznych na pary. Ich za-daniem będzie zaimprowizowanie scenki, w której spotyka się po wielu latach dwoje znajo-mych. Prowadzą oni rozmowę na temat młodzień-czych marzeń, które udało się bądź których nie udało się zrealizować w dorosłym życiu. Podsumowując to ćwiczenie, zapytaj uczniów, co ich zdaniem wpływa na nasze losy, co powoduje, że pewne marzenia się spełniają, a inne nie.14.
Na zakończenie poproś o uzupełnienie zdania: „Moim marzeniem dotyczącym przyszłości jest…”.W
PRACY WYCHOW
A
WCZEJ
/Różne postawy wobec współczesnego świata – film „
Głośniej od bomb” Przemysława Wojcieszka