W 1 Kor 15,20-28 Apostoł mówi o powtórnym przyjściu Chrystusa (paruzji) i powszechnym zmartwychwstaniu umarłych. Omawiany fragment jest częścią dłuższej Pawłowej wypowiedzi dla tych, którzy negowali zmartwychwstanie umarłych (1 Kor 15,1-58). Apostoł potwierdza prawdziwość zmartwychwstania wierzących (1 Kor 15, 1-15), w oparciu o zmartwychwstanie Chrystusa.
Już wcześniej podkreślono, że istnieje jedność między Chrystusem i Jego członkami – wierzącymi (,,tymi, którzy będą należeć do Chrystusa”, 1 Kor 15,23). Paweł ukazuje, że tak jak ,,jedność” ze śmiertelnym Adamem, sprowadza śmierć (por. Rz 5,12-19), tak też ,,jedność” ze zmartwychwstałym Chrystusem (,,nowym Adamem”) wyzwala z mocy śmierci, ,,przywraca życie” (1 Kor 15,22). Chrystus pierwszy przezwyciężył śmierć (1 Kor 15,20). Po Nim taką możliwość mają wszyscy, którzy przyjęli chrzest i Jego
82 K. Romaniuk, Pierwszy List do Koryntian, [w:] A. Jankowski, K. Romaniuk, L. Stachowiak, Komentarz
naukę, którą realizowali w swoim życiu. Odrzucając prawdę o zmartwychwstaniu, podważa się sens wiary chrześcijańskiej (1 Kor 15, 12-19), sens istnienia Kościoła.
Wierni są częścią Ciała Chrystusa, dzielą Jego los (1 Kor 15,20-22), uczestniczą w Jego triumfie. Zmartwychwstali uzyskają ciała na podobieństwo Jego uwielbionego ciała. Paweł pisze, że jest pewne następstwo wydarzeń: zmartwychwstanie Jezusa, Jego paruzja, absolutne zwycięstwo nad siłami zła, a wreszcie śmiercią, oddanie wszystkiego pod władzę Boga (1 Kor 15,22-28). Wierzący mają więc udział w tym misterium.
Można odnieść wrażenie, że zmartwychwstanie dotyczyć będzie jedynie wierzących. Odrzucający Chrystusa nie dostąpią tego zaszczytu, grozi im zagłada (por. Rz 9,22; 2 Kor 2,15; 4,3; Flp 3,19). Rodzi się pytanie: o los po śmierci innych zmarłych. Analiza 1 Kor 15,23-24 wskazuje, iż wszyscy zmarli zostaną wskrzeszeni83. Potwierdzają to słowa Pawła, pochodzące z Dz 24,15: ,,Mam też w Bogu nadzieję, że (…) kiedyś zmartwychwstaną wszyscy ludzie, zarówno dobrzy, jak i źli”.
Syn Boży odniósł absolutne zwycięstwo, króluje nad całym wszechświatem. Na koniec ,,(…) Syn zostanie poddany Temu, który poddał Mu wszystko, aby Bóg był wszystkim we wszystkich” (BP: ,,[...] Syn podporządkuje się Bogu, który dał Mu władzę nad wszystkim. W ten sposób Bóg będzie wszystkim we wszystkich”, 1 Kor 15,28). Warto wspomnieć, że owo ,,poddanie Syna Bogu” (,,podporządkowanie się Bogu”, BP) nie oznacza pomniejszenia godności Chrystusa, gdyż ,,od pewnej chwili Syn już nie będzie potrzebował piastować swej władzy królewskiej w walce z nieprzyjaciółmi Boga. Nie będzie już bowiem owych nieprzyjaciół. Nie będzie też potrzebny żaden pośrednik. Bóg będzie sam wszystkim we wszystkich”84. Zwycięski Chrystus odda wszystko swojemu Ojcu. Bóg stanie się niezwykle bliski każdemu człowiekowi, każdemu stworzeniu.
Tekst 1 Kor 15,35-58 mówi o zmartwychwstaniu ciał i ukazuje, że przyszłe życie, istnienie będzie czymś zupełnie innym od ziemskiego (1 Kor 15,35-38). Apostoł porównuje zmartwychwstanie do zasiewu ziarna: ,,(...) Sieje się zniszczalne, powstaje niezniszczalne; sieje się mało wartościowe, a zmartwychwstaje chwalebne; sieje się słabe, a zmartwychwstaje mocne; sieje się ciało zmysłowe, a powstaje ciało duchowe. Jeśli jest ciało zmysłowe, powstaje ciało duchowe” (1 Kor 15,42-44). Paradoksalnie: będzie to już inne ciało, pozbawione cielesnych ograniczeń (BP: ,,ciało podległe duchowi”, 1 Kor
83 E.J. Jezierska, Święty Paweł o zmartwychwstaniu wiernych w Dniu Pańskim, [w:] ,,Miłość wytrwa do
koń-ca”. Księga pamiątkowa dla księdza profesora Stanisława Pisarka w 50. rocznicę święceń kapłańskich i 75.
rocznicę urodzin, red. W. Chrostowski, Warszawa 2004, 157-158, 162.
15,44), przemienione, ale nadal mamy tutaj do czynienia z dalszą kontynuacją istnienia konkretnego człowieka. W 1 Kor 15,29-32 Paweł jeszcze raz powtarza, że zmartwychwstanie umarłych rzeczywiście nastąpi. W przeciwnym wypadku nie ma sensu ,,chrzest za zmarłych” (1 Kor 15,29)85, nie ma sensu narażanie się samego autora listu (1 Kor 15,30-32). Skoro więc zmartwychwstanie jest absolutnie pewne, to Koryntianie winni się opamiętać, winni przestać grzeszyć (1 Kor 15,33-34).
Paweł mówi, że zmartwychwstałe, uwielbione ciało będzie ,,niezniszczalne, chwalebne, mocne, duchowe, niebieskie”, nie podaje jednak żadnych konkretów. Ta transformacja jest tajemnicą, jej autorem jest wszechmocny Bóg. Pierwszym, który jej dostąpił, jest Chrystus. Wierni zostali ochrzczeni i stali się częścią Ciała Chrystusa, przez to uczestniczą w Jego losie. On jest Tym, który gwarantuje ludziom zmartwychwstanie, życie wieczne (1 Kor 15,45-49). Zmartwychwstałe ciało będzie zapewne podobne do ciała zmartwychwstałego Chrystusa. Paweł podkreśla, że dopóki nie nastąpi zmartwychwstanie (przemiana ciała), dopóty nie można ,,odziedziczyć królestwa Bożego” (BT: ,,posiąść królestwa Bożego”; BP: ,,osiągnąć królestwa Bożego”, 1 Kor 15,50). A kiedy nastąpi owa przemiana? – Paweł łączy ją z paruzją: ,,Oto ogłaszam wam tajemnicę: Nie wszyscy umrzemy, ale wszyscy będziemy przemienieni nagle, w jednej chwili, w mgnieniu oka, na sygnał ostatniej trąby. Kiedy ona zabrzmi, umarli zostaną wskrzeszeni niezniszczalni, i my zostaniemy odmienieni” (BP: ,,Oto oznajmiam wam tajemnicę – nie wszyscy umrzemy, ale wszyscy będziemy przemienieni. W jednym momencie, w okamgnieniu, kiedy zabrzmi trąba zwiastująca koniec, umarli powstaną w niezniszczalnej postaci, a my będziemy w tę postać przemienieni”,1 Kor 15,51-52). Apostoł napisał, że zmartwychwstanie/przemiana będzie czymś niemal natychmiastowym. Stanie się to ,,na sygnał ostatniej trąby” (BP: ,,kiedy zabrzmi trąba zwiastująca koniec”), która ogłosi sąd i kres świata (por. Mt 24,31; 1 Tes 4,16). Zmarli, dzięki mocy Bożej, ,,zostaną wskrzeszeni niezniszczalni” (BT: ,,powstaną nienaruszeni”; BP: ,,w niezniszczalnej postaci”), a więc ich ciała nie będą posiadały znamion śmierci, rozkładu, będą żywe, ale będzie to już inne życie, bo będą ,,odmienione”, wieczne. Spotkanie z uwielbionym Chrystusem, wejście w nową, wieczną rzeczywistość wymaga koniecznej przemiany tego, co doczesne, śmiertelne (1 Kor 15,53).
85 O „chrzcie za zmarłych” piszą m.in. J. Gnilka (Paweł z Tarsu. Apostoł i świadek, Kraków 2001, 233); M. Rosik (Pierwszy List do Koryntian, 490).
Paweł pokazał, że istnieje ścisły związek między powrotem Zmartwychwstałego a zmartwychwstaniem umarłych i ,,odmianą” żyjących. Przemiana jest powiązana z ostatecznym pokonaniem zła i śmierci (1 Kor 15,54-56).
Paweł nie ujawnia, kiedy nastąpi paruzja i wydarzenia z nią związane. Jego słowa można odczytać jako pewność, iż nastąpi to wkrótce (Apostoł napisał ,,my będziemy odmienieni”, 1 Kor 15,51; por. 1 Kor 7,29). Zdaniem niektórych teologów, św. Pawłowi, który daleki był od jakichś spekulacji, chodziło o ludzi (do których zalicza także siebie) żyjących w obecnej erze, co znaczy, że mógł on mieć jedynie nadzieję, iż doczeka chwili paruzji. Natomiast pewności nie miał, gdyż jedynie Bóg wie, kiedy nastąpi Dzień Pański86.
W 1 Kor 15,57 Apostoł dziękuje Bogu: ,,Niech będą dzięki Bogu, który daje nam zwycięstwo przez Pana naszego Jezusa Chrystusa”. Zwycięstwo Chrystusa jest więc zwycięstwem każdego wierzącego. Jest to dar Boga dla wszystkich ludzi.
Kończąc rozdział 15, Paweł podkreśla, że to, co powiedział wcześniej winno przyczynić się do tego, aby Koryntianie wiernie trwali przy Chrystusie, tym bardziej, że poniesione przez nich wysiłki nie są daremne (1 Kor 15,58).