Wiersze 25-27 ukazują dzieło Chrystusa: ,,Mężowie miłujcie swoje żony, tak jak Chrystus umiłował swój Kościół i wydał za niego samego siebie. On go uświęcił oczy-ściwszy kąpielą w wodzie i słowem, aby stanął przy Nim Kościół chwalebny, bez skazy
175 H. Langkammer, List do Efezjan. Tłumaczenie, wstęp i komentarz (Biblia Lubelska), Lublin 2001, [w:] Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych (Biblia Lubelska), red. A. Tronina (ST), A. Paciorek (NT), Lublin 1991–, 111.
176 A. Jankowski, List do Efezjan, [w:] A. Jankowski, K. Romaniuk, L. Stachowiak, Komentarz praktyczny do
i zmarszczki czy czegoś podobnego, lecz święty i nieskalany” (BT: ,,Mężowie miłujcie żony, bo i Chrystus umiłował Kościół i wydał za niego samego siebie, aby go uświęcić, oczyściwszy obmyciem wodą, któremu towarzyszy słowo, aby osobiście stawić przed sobą Kościół jako chwalebny, nie mający skazy czy zmarszczki, czy czegoś podobnego, lecz aby był święty i nieskalany”; BP: ,,Mężowie, miłujcie [wasze] żony, jak Chrystus umiło-wał Kościół i wydał zań samego siebie, aby go uświęcić, oczyściwszy przez obmycie wodą, połączone ze słowem, aby przygotować sobie Kościół chwalebny, bez skazy, bez ja-kichkolwiek uchybień, lecz święty i nieskalany”). Omawiane wiersze stanowią w pewnym sensie wyjaśnienie w. 23. Dzięki nim możemy dowiedzieć się, na czym polegało ,,zbawie-nie Ciała”, które dokonał Chrystus. W tym fragmencie autor odnosi się do tego, co już było, co jest i co będzie. Znajdziemy tutaj jakby krótką historię Kościoła, którego dzieje od początku do końca związane są nierozerwalnie z Chrystusem i Jego zbawczą ofiarą. Bóg jest świętością. Kościół zmierza do świętości. Chrystus utworzył go, aby ,,podzielić się” z nim swoją świętością, uświęcić go. Bóg chce, aby człowiek stał się podobny do swojego Stwórcy.
W Ef 5,25 znajdujemy wezwanie do mężów: ,,miłujcie swoje żony”. Wzorem ,,mi-łowania” jest Chrystus, który ,,umiłował swój Kościół i wydał za niego siebie samego”177. Chrystus, z miłości do Kościoła, poświęcił na krzyżu swoje życie. Miłości i ofierze Chry-stusa nikt z ludzi nie jest w stanie dorównać. Autor chce jednak pokazać, że Bóg oczekuje od ludzi pełnego poświęcenia, pełnego zaangażowania, pełnej troski i bezinteresowności. Właśnie takie relacje winny panować między wierzącymi w Kościele.
Syn Boży ,,(...) uświęcił [Kościół], oczyściwszy kąpielą w wodzie i słowem” (BP: Chrystus poświęcił życie za swój Kościół ,,aby go uświęcić, oczyściwszy przez obmycie wodą, połączone ze słowem”, Ef 5,26). Chrystusowe działanie dotyczy Kościoła, a więc także jego poszczególnych elementów. Członek wspólnoty kościelnej dostępuje ,,uświęce-nia” podczas chrztu, który czerpie swoją niezwykłą moc z ofiary krzyżowej. Omawiane ,,uświęcenie” można też rozpatrywać jako proces, który rozpoczyna się podczas chrztu i zmierza do celu, którym jest Chrystus – Głowa (Założyciel Kościoła)178. Każdy z
człon-177 J. Kudasiewicz („Mężowie miłujcie żony…”, 83) mówi, że tekst ten przynosi pewną nowość: wezwanie do miłości żony. W świecie starożytnym mężowie mieli obowiązek ,,panować, kierować” żonami, natomiast mi-łość nie była obowiązkowa; Analizując Ef 5,25, można zauważyć, że istnieje różnica między miłością Chry-stusa a miłością wierzących. Pokazują to choćby różne formy czasownika agapan. Mężowie mają teraz ,,mi-łować” (,,miłujcie” – gr. agapate) swoje żony. Jezus zaś już ,,umiłował (ēgapēsen)” Kościół. Mamy tutaj do czynienia z aorystem. Chodzi więc o jednorazowe wydarzenie, które miało miejsce w konkretnej rzeczywi-stości historycznej; zob. J. Kudasiewicz, Pieśń nad Pieśniami, 228-229.
ków Kościoła jest poddany uświęcającemu działaniu Chrystusa. Dokonuje się to w Koście-le i przez Kościół. Choć nie jest to powiedziane wprost, to można sądzić, iż każdy chrze-ścijanin, na swój sposób, uczestniczy w tym uświęcaniu. To uświęcanie dokonuje się we wspólnocie Kościoła, a chrześcijanie mają wzajemnie się doskonalić – uświęcać, mają też uświęcać, przemieniać świat, w którym żyją.
W wierszu 27 znajdujemy wyjaśnienie, dlaczego Chrystus ,,uświęcił” Kościół – stało się tak, gdyż chciał, ,,aby stanął przy Nim Kościół chwalebny, bez skazy i zmarszczki czy czegoś podobnego, lecz święty i nieskalany” (BT: ,,aby osobiście stawić przed sobą Kościół jako chwalebny, nie mający skazy czy zmarszczki, czy czegoś podob-nego, lecz aby był święty i nieskalany”). Oczyszczony z grzechu, który go osłabia, ,,bru-dzi”, ,,postarza”. Zapewne chodzi tutaj o duchową, wewnętrzna doskonałość, gdyż to, co wewnętrzne, ujawnia się na zewnątrz. Oczyszczony Kościół jest niejako ,,pierwowzorem” dla każdego ochrzczonego. Mówiąc o oczyszczeniu (Ef 5,26-27), autor prawdopodobnie nawiązał do zwyczajów związanych z zawieraniem małżeństwa179. Chrystus oczyszcza, a przez to uświęca Kościół, który znajdzie swoje miejsce przy Oblubieńcu i będzie olśnie-wająco piękny jak dziewicza oblubienica180. Inicjatywa należy do Syna Bożego, to On jest aktywny181. Kościół jest tutaj partnerką Chrystusa. Stoi obok Niego. Łączy ich wzajemna i nadprzyrodzona więź. Oblubienica jest godna swego Oblubieńca. Mówiąc o spotkaniu Chrystusa z Kościołem, autor miał chyba na myśli czasy ostateczne182, gdy ludzie będą
179 C.S. Keener (Komentarz historyczno-kulturowy do Nowego Testamentu, red. K. Bardski, W. Chrostowski, tłum. Z. Kościuk, Warszawa 2000, 425) ukazuje, że w w. 26 chodzi o obmycie narzeczonej przed ślubem i zaręczyny, a w w. 27 o przejście panny młodej do domu męża; A. Wypustek (Życie rodzinne starożytnych
Greków, Wrocław 2007, 61-62) pisze, że w starożytnej Grecji rytualna kąpiel pana młodego oraz panny
mło-dej poprzedzała wesele. Woda do obmycia panny młomło-dej była uroczyście przynoszona wieczorem, w przeddzień zaślubin; R. Flaceliere (Życie codzienne w Grecji w czasach Peryklesa, tłum. Z. Bobowicz, J. Targalski, Warszawa 1985, 61) informuje, że w dniu ślubu kąpieli zażywała para młoda. Obmycie to odby-wało się w wodzie pochodzącej ze źródła.
180 E. Szymanek (Wykład Pisma Świętego Nowego Testamentu, Poznań 1990, 401) wskazuje, iż Autor Listu do Efezjan, mówiąc o pięknie Kościoła, nawiązywał do wychwalającej piękno oblubienicy Pnp (4,1-5; 6,1.4-7; 7,2-10) czy też do fragmentów przedstawiających ,,chwałę Izraela lub Jerozolimy jako oblubienicy Jahwe (por. Iz 61,10; Lm 2,15; Ba 5,2; Ez 16,9-14)”.
181 A. Jankowski, Listy Więzienne, 485.
182 Ważnym elementem żydowskich zaślubin było przybycie panny młodej do domu pana młodego. Działo się to przy dźwiękach muzyki. Oblubienica była wspaniale przystrojona. Zaślubiny odbywały się w atmosfe-rze wielkiej radości, towarzyszyło im huczne wesele; zob. R. de Vaux, Instytucje Starego Testamentu, t. 1-2, Poznań 2004, tłum. T. Brzegowy, 42-43; W Grecji uroczysta uczta weselna odbywała się w domu panny dej. Najważniejszym momentem zaślubin (nie wiadomo dokładnie, czy miało to miejsce w domu pana mło-dego, czy też panny młodej) było zdjęcie/odsłonięcie welonu przez pannę młodą. Panna młoda była w uroczystej procesji odprowadzana do domu pana młodego; zob. A. Wypustek, dz. cyt., 64-69; A. Jankow-ski (Kościół Ciałem Chrystusa, [w:] Vademecum biblijne, cz. 4, red. S. Grzybek, 221) uważa, nie odrzucając myśli, że Ef 5,27 nawiązuje do greckich obmyć, dokonywanych przed zaślubinami, iż można znaleźć biblijne odpowiedniki dla tekstu z Listu do Efezjan. Obmycie i oczyszczenie dokonane przez Syna Bożego ,,stanowi transpozycję tych zabiegów, jakie podjął Jahwe wobec swojej Oblubienicy – Izraela (...)”. Autor dostrzega
w niezwykłej bliskości z Bogiem i nastanie niekończąca się radość. Kościół będzie wów-czas społecznością doskonałą, pozbawioną zła. Bóg stworzy z Kościołem niezwykłą wspólnotę – piękną, świętą, wieczną, opartą na miłości.
W tekście jest mowa o tym, że Kościół został już ,,uświęcony”, i że już ,,stanął” przy Chrystusie, ale obecnie, jak można zauważyć, wspólnota wierzących nie jest przecież społecznością doskonałą183. Tę sprzeczność wyjaśnić można następująco: „Intensywne przeżycie zjednoczenia z Bogiem w kulcie sprawia, że jego uczestnicy odbierają eschatolo-giczną rzeczywistość jako aktualną”184 („już jest, ale nie w pełni”).
Z jednej strony, uświęcenie już się dokonało, dzięki niepowtarzalnej ofierze Chry-stusa, i nadal się dokonuje, ale z drugiej strony, jego pełnia dokona się dopiero w przyszło-ści. Uświęcenie rozpoczyna chrzest – ,,kąpielą w wodzie i słowem”, to ,,słowo” interpretu-je się jako ,,formułę chrzcielną”185. Kościół ma udział w uświęceniu, gdyż jest ,,miejscem”, w którym urzeczywistniają się skutki krzyżowej ofiary Chrystusa. W Kościele, przez chrzest, Chrystus włącza do swojego Ciała – Kościoła. Wspólnota kościelna jest ,,narzę-dziem” Syna Bożego, jest też Jego częścią. Jest przedmiotem, a jednocześnie podmiotem. Kościół ma władzę kreowania nowych członków (Ciało ,,tworzy” swoje nowe członki), jednocześnie sam podlega władzy Chrystusa, którego nakazy ma skrupulatnie wykonywać.